Deel L: Vingerafdrukken

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Deel L: Vingerafdrukken"

Transcriptie

1 Deel L: Vingerafdrukken De volgende proeven behoren allemaal tot 1 soort onderzoek: het identificeren van vingerafdrukken. In principe werkt elke proef hetzelfde: we maken de vingerafdrukken van de daders zichtbaar met behulp van verschillende middelen. Hierna moeten we de vingerafdrukken van verdachten nemen op een vingerafdrukkaart waarna we de vingerafdrukken van de dader en de verdachten kunnen vergelijken (zie proef 1.1). Op het einde van de proeven omtrent vingerafdrukken vind je de lijst met verdachten. Opdracht 47 Vingerafdrukken opsporen met ninhydrine 1. Onderzoeksvraag Hoe vinden we de vingerafdrukken van de moordenaar van Prins Carnaval? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Poreuze materialen: Materialen die kleine openingen bevatten zoals papier of een lap stof. b. Materiaal + stoffen Waslijn, Wasknijpers, oven of haardroger, verstuiver, allerlei voorwerpen (papier, zakdoekje, kleding, boek, glas, plastic ) c. Bereiding oplossingen Ninhydrine-oplossing Weeg 0,5g vaste ninhydrine af op een weegschaal. Voeg deze hoeveelheid toe aan 100 ml ethanol. Roer met een roerstaaf totdat al de vaste stof is opgelost. Doe de oplossing in de verstuiver. d. Opstelling (foto)

2 e. Veiligheid i. Etiketten Ninhydrine Waarschuwing CAS H P WGK 2 Mijn instelling Ninhydrine: ii. H/P zinnen H315: Veroorzaakt huidirritatie H319: Veroorzaakt ernstige oogirritatie P : BIJ CONTACT MET DE HUID: met veel water en zeep wassen P : BIJ CONTACT MET DE OGEN: voorzichtig afspoelen met water gedurende een aantal minuten; contactlenzen verwijderen, indien mogelijk; blijven spoelen iii. WGK code Ninhydrine: WGK 2 Ninhydrine: iv. COS brochure 3. Uitvoeren a. Werkwijze 0. Alvorens we aan de proef zelf beginnen, is het nodig dat de voorwerpen besmet zijn met vingerafdrukken van verschillende personen. Als alles proper zou zijn, zouden we namelijk geen resultaat bekomen met de ninhydrinespray. Dit kan je uittesten om te vergelijken. 1. Maak de ninhydrine-oplossing en vul de verstuiver met deze oplossing.

3 2. Hang de waslijn gespannen op in het lokaal, zodat het gewicht van de voorwerpen kan dragen. 3. Leg de verschillende voorwerpen op een glad of op wegwerpmateriaal zoals aluminiumfolie. Spray op elk voorwerp enkele keren met de ninhydrine-oplossing. Hang vervolgens elk voorwerp op aan de waslijn m.b.v. de wasknijpers. LET OP: probeer contact met de besproeide oppervlaktes te vermijden, vermits je de vingerafdrukken kan besmeuren met je eigen vingers (en je eigen vingers 2 dagen besmeurd zijn). 4. Om het droogproces te versnellen kan je met een haardroger zachtjes de materialen drogen. Dit kan enkele minuten duren voordat je iets gaat waarnemen. Let op! Je zal pas een waarneming zien nadat het oppervlak VOLLEDIG droog is. Wees dus geduldig, mits de proef eerst mislukt kan lijken. b. Waarneming (+ foto s) Na enkele minuten merken we dat we paarse vlekken zien waar de ninhydrinespray een vingerafdruk is tegengekomen. De vingerafdrukken worden zichtbaar. Op niet-poreuze materialen, zoals glas, zien we geen vingerafdrukken verschijnen.

4 4. Reflecteren a. Optredende reacties In onze vingerafdrukken zijn aminozuren aanwezig. Er gebeurt een condensatiereactie tussen die aminozuren en de ninhydrinemoleculen, waarbij 2 watermoleculen worden afgesplitst. Door thermolyse zal er uiteindelijk een CO2- molecule afgesplitst worden. De bekomen reactieproducten zijn een amine en een aldehyde. Uiteindelijk zal het gevormde amine reageren met nog een ninhydrinedeeltje waardoor een stof ontstaat met een paars-blauwe kleur. b. Besluit We kunnen vingerafdrukken gemakkelijk opsporen m.b.v. de stof ninhydrine door de oppervlakten de bestuiven met een licht geconcentreerde oplossing. Dit werkt echter alleen op poreuze oppervlakten. c. Koppeling aan leerplan/nen 5 Leerplandoelstellingen 5.2 De chemische reactie Reactiesoorten Zuur-basereacties

5 Alhoewel aminozuren niet gekend zijn, kan men de reactie wel gebruiken in een oefening voor de derde graad. Hierbij wordt de reactie gegeven en moeten de leerlingen aanduiden welke reacties er terugkomen: eliminatie, additie, condensatie d. Bronnen i. Literatuur ii. Film 5. Tips and tricks a. Opmerkingen bij uitvoeren van proef Wanneer je vingerafdrukken aanbrengt, probeer je dit best te doen zonder teveel te vegen. Zo gaan je vingerafdrukken mooier uitkomen. Besproei heel het oppervlak in plaats van een klein deel, zodat je de vingerafdruk zeker niet mist. Probeer zoveel mogelijk contact met de oplossing te vermijden. Qua veiligheid is er geen gevaar, maar wanneer je het op je krijgt, wordt je huid paars op die plaatsen. Je lijkt een beetje op een smurf. Waarneming Glas Porselein Papier Voor Tijdens Na

6 Besluit Ninhydrine kan op absorberende materialen, zoals papier of stof, vingerafdrukken opsporen. De vingerafdrukken kleuren na ± 30 minuten paars. Het nadeel van deze methode is dat de vingerafdrukken pas zeer laat of niet zichtbaar worden bij een slechte vingerafdruk. Oplossing Waarneming Glas Porselein Papier Voor Er is niets te zien Er is niets te zien Er is niets te zien Tijdens Er is niets te zien Er is niets te zien Er is niets te zien We zien een paarse Na Er is niets te zien Er is niets te zien vingerafdruk

ph bepalen m.b.v. rode koolsap

ph bepalen m.b.v. rode koolsap ph bepalen m.b.v. rode koolsap 1. Onderzoeksvraag Hoe kun je rode koolsap gebruiken om te bepalen of een oplossing zuur, neutraal of basisch is? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment

Nadere informatie

Reactie propaan-2-ol, azijnzuur en zwavelzuur

Reactie propaan-2-ol, azijnzuur en zwavelzuur Reactie propaan-2-ol, azijnzuur en zwavelzuur 1. Onderzoeksvraag Wat verkrijg je wanneer je propaan-2-ol, azijnzuur en zwavelzuur samen gaat verwarmen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor

Nadere informatie

Kleurrijk schilderij maken met rode koolsap

Kleurrijk schilderij maken met rode koolsap Kleurrijk schilderij maken met rode koolsap 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een kleurrijk schilderij maken met melk en rode koolsap? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment ph, zuur,

Nadere informatie

: Kobaltcomplexen. 1. Onderzoeksvraag Welke complexen kan je met kobaltionen vormen?

: Kobaltcomplexen. 1. Onderzoeksvraag Welke complexen kan je met kobaltionen vormen? : Kobaltcomplexen 1. Onderzoeksvraag Welke complexen kan je met kobaltionen vormen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Geactiveerd complex: overgangstoestand in een chemische

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een indicatordoekje op drie manieren van kleur doen veranderen? Dit van rood naar blauw en weer naar rood?

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een indicatordoekje op drie manieren van kleur doen veranderen? Dit van rood naar blauw en weer naar rood? Blauw op drie wijzen 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een indicatordoekje op drie manieren van kleur doen veranderen? Dit van rood naar blauw en weer naar rood? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond

Nadere informatie

Schrijven met zetmeel

Schrijven met zetmeel Schrijven met zetmeel 1. Onderzoeksvraag Hoe kan je een boodschap die geschreven is met zetmeel zichtbaar maken? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Oxidatie: een chemisch proces

Nadere informatie

Exo-energetische reactie: Een chemische reactie waarbij energie vrijgegeven wordt.

Exo-energetische reactie: Een chemische reactie waarbij energie vrijgegeven wordt. Onweer onder water 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een onweer onder water nabootsen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Redoxreactie: Een reactie tussen atomen, moleculen en/of

Nadere informatie

Onderzoek 43: Chemisch onderzoek vezels

Onderzoek 43: Chemisch onderzoek vezels Onderzoek 43: Chemisch onderzoek vezels 1. Onderzoeksvraag We hebben kledingresten gevonden van de dader. We zouden graag weten uit wat voor vezels de kledingresten bestaan. Dit helpt ons de misdaad op

Nadere informatie

Limonade namaken. 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we limonade namaken?

Limonade namaken. 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we limonade namaken? Limonade namaken 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we limonade namaken? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Tannine: Tannine is een verzamelnaam voor bepaalde chemische verbindingen.

Nadere informatie

Proef 51 Vingerafdrukken aantonen met jodiumdampen

Proef 51 Vingerafdrukken aantonen met jodiumdampen Proef 51 Vingerafdrukken aantonen met jodiumdampen 1. Onderzoeksvraag Met welke chemisch methode kan men snel een vingerafdruk vinden op een stukje papier? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat?

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat? blauw geheimschrift 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Indicator (een stof waarmee we

Nadere informatie

endotherme reactie met soda

endotherme reactie met soda endotherme reactie met soda 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we temperaturen behalen onder de nul graden Celsius m.b.v. dinatriumcarbonaat? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Endo-energetisch

Nadere informatie

Onderzoek 54. Aanwezigheid van calciumcarbonaat aantonen in een grondstaal

Onderzoek 54. Aanwezigheid van calciumcarbonaat aantonen in een grondstaal Onderzoek 54. Aanwezigheid van calciumcarbonaat aantonen in een grondstaal 1. Onderzoeksvraag Onder de schoenzolen van één van de verdachten werd aarde met een witte kleur gevonden. Bevat dit grondstaal

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we aan de hand van chemische reacties een oplossing de kleuren van een stoplicht krijgen?

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we aan de hand van chemische reacties een oplossing de kleuren van een stoplicht krijgen? Chemisch stoplicht 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we aan de hand van chemische reacties een oplossing de kleuren van een stoplicht krijgen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment

Nadere informatie

Verse of oude melk. 1. Onderzoeksvraag Hoe weet je of de melk vers of oud is?

Verse of oude melk. 1. Onderzoeksvraag Hoe weet je of de melk vers of oud is? Verse of oude melk 1. Onderzoeksvraag Hoe weet je of de melk vers of oud is? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Zuren, basen, zuur-base-indicator b. Materiaal + stoffen Materiaal:

Nadere informatie

Onderzoek 38: Haren laten verdwijnen

Onderzoek 38: Haren laten verdwijnen 1 Onderzoek 38: Haren laten verdwijnen 1. Onderzoeksvraag Bij de verdachten zijn verschillende bussen ontstopper gevonden met allemaal een andere concentratie. Wie van de verdachten kon de haren van het

Nadere informatie

Kristallisatie in snel tempo

Kristallisatie in snel tempo Kristallisatie in snel tempo 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we op een snellere manier zoutkristallen maken? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Neutralisatiereactie: reactietype

Nadere informatie

Onderzoek 49 Vingerafdrukken op klei

Onderzoek 49 Vingerafdrukken op klei Onderzoek 49 Vingerafdrukken op klei 1. Onderzoeksvraag Welke soorten patronen vinden we terug in verschillende vingerafdrukken? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment vingerafdrukpatronen:

Nadere informatie

Druivensuiker in zetmeel

Druivensuiker in zetmeel Druivensuiker in zetmeel 1. Onderzoeksvraag Hoe kan je aantonen dat druivensuiker te bekomen is uit zetmeel? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Druivensuiker en zetmeel b. Materiaal

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kan je een vulkaan reconstrueren met water en olie?

1. Onderzoeksvraag Hoe kan je een vulkaan reconstrueren met water en olie? Vulkaan onder water 1. Onderzoeksvraag Hoe kan je een vulkaan reconstrueren met water en olie? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Oppervlaktespanning is een maat van de kracht

Nadere informatie

Onderzoek 55. Bepalen van het ijzergehalte in een grondstaal

Onderzoek 55. Bepalen van het ijzergehalte in een grondstaal Onderzoek 55. Bepalen van het ijzergehalte in een grondstaal 1. Onderzoeksvraag Onder de schoenzool van de verdachten werd aarde gevonden. Met welk staal komt dit overeen? Kunnen we door bepalen van het

Nadere informatie

Vitamine C bepalen uit fruitsap

Vitamine C bepalen uit fruitsap Vitamine C bepalen uit fruitsap 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we de gehalte vitamine C in fruitsap bepalen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Zuur-basetitratie : een titratietechniek

Nadere informatie

ontleding van bakpoeder tot soda

ontleding van bakpoeder tot soda ontleding van bakpoeder tot soda 1. Onderzoeksvraag Welk gas ontstaat er bij de thermolyse van bakpoeder? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Gasvormingsreactie (een reactie waarbij

Nadere informatie

kleurveranderingen en reactiesoorten met soda

kleurveranderingen en reactiesoorten met soda kleurveranderingen en reactiesoorten met soda 1. Onderzoeksvraag Welke soorten reacties kunnen aangetoond worden met behulp van soda? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Gasvormingsreactie

Nadere informatie

Proef 50 Vingerafdrukken zoeken met behulp van cacao- en talkpoeder

Proef 50 Vingerafdrukken zoeken met behulp van cacao- en talkpoeder Proef 50 Vingerafdrukken zoeken met behulp van cacao- en talkpoeder 1. Onderzoeksvraag We nemen vingerafdrukken van 3 verdachten van de moord om deze uiteindelijk te vergelijken met de gevonden vingerafdruk

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift maken in meerdere kleuren dat zichtbaar wordt door te besproeien met slechts één stof?

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift maken in meerdere kleuren dat zichtbaar wordt door te besproeien met slechts één stof? kleurrijk geschrift 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift maken in meerdere kleuren dat zichtbaar wordt door te besproeien met slechts één stof? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond

Nadere informatie

Maken van siliconen uit zand

Maken van siliconen uit zand Maken van siliconen uit zand Onderzoeksvraag Kunnen we siliconen maken uit zand? Voorbereiding Begrippen als achtergrond voor experiment exotherme reactie redoxreacties Materiaal + stoffen - oogbescherming

Nadere informatie

Chocolade: de zilverspiegel

Chocolade: de zilverspiegel Chocolade: de zilverspiegel 1. Onderzoeksvraag oe reageert chocolade met Tollensreagens? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Redoxreacties+begrippen b. Materiaal + stoffen AgNO

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe verkrijgen we een mengsel met twee verschillende kleurlagen?

1. Onderzoeksvraag Hoe verkrijgen we een mengsel met twee verschillende kleurlagen? Paars kleurloos 1. Onderzoeksvraag Hoe verkrijgen we een mengsel met twee verschillende kleurlagen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Massadichtheid: De dichtheid van een stof

Nadere informatie

ZETMEELFOLIE. 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we met aardappelzetmeel folie maken?

ZETMEELFOLIE. 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we met aardappelzetmeel folie maken? ZETMEELFOLIE 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we met aardappelzetmeel folie maken? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment stof- en voorwerpeigenschappen viscositeit H-bruggen hydrofiel,

Nadere informatie

Taurine in energiedrank

Taurine in energiedrank Taurine in energiedrank 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we de aanwezigheid van taurine aantonen in een energydrank? 2. Voorbereiding a. Begrippen as achtergrond voor experiment Aminozuur : Een organische

Nadere informatie

Zijn alle zuren even sterk?

Zijn alle zuren even sterk? Zijn alle zuren even sterk? 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een verschil in zuursterkte tussen 2 verschillende zuren aantonen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment -Zuur = een

Nadere informatie

Onderscheid tussen chocolade en dieetchocolade

Onderscheid tussen chocolade en dieetchocolade Onderscheid tussen chocolade en dieetchocolade 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we chocolade onderscheiden van dieetchocolade? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Scheidingstechnieken,

Nadere informatie

Rode wijn als indicator

Rode wijn als indicator Rode wijn als indicator 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we huishoudmiddeltjes als zuurbase-indicator gebruiken? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment ph: De ph is een maat voor de

Nadere informatie

Bruinkleuring van appels

Bruinkleuring van appels Bruinkleuring van appels 1. Onderzoeksvraag Wat zorgt er voor dat appels een bruine kleur krijgen en kunnen we dit proces remmen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Redox reacties,

Nadere informatie

Bioplastic uit zetmeel

Bioplastic uit zetmeel Bioplastic uit zetmeel 1. Onderzoeksvraag Hoe kan je uit zetmeel plastic maken? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Polysachariden: zijn koolhydraten die zijn opgebouwd uit tien

Nadere informatie

De ijzer en zwavelreactie

De ijzer en zwavelreactie De ijzer en zwavelreactie Onderzoeksvraag Hoe kunnen we aantonen dat we ijzersulfide (FeS) anders is dan ijzer (Fe) en zwavel (S). Voorbereiding Begrippen als achtergrond voor experiment Stofeigenschappen:

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Wat gebeurt er wanneer we een UV-lamp in de buurt van tonic houden?

1. Onderzoeksvraag Wat gebeurt er wanneer we een UV-lamp in de buurt van tonic houden? Lichtgevende tonic 1. Onderzoeksvraag Wat gebeurt er wanneer we een UV-lamp in de buurt van tonic houden? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Fluorescentie: is een vorm van luminescentie

Nadere informatie

Deel 1: traditionele kalkwater met koolstofdioxide test.

Deel 1: traditionele kalkwater met koolstofdioxide test. Bereiding en eigenschappen van CO 2 Deel 1: traditionele kalkwater met koolstofdioxide test. 1.1 Onderzoeksvraag Hoe kunnen we CO 2 aantonen? 1.2 Mogelijke hypothesen 1.2.1 Geen interactie: Er vormt zich

Nadere informatie

Onderzoek 11. Inktanalyse

Onderzoek 11. Inktanalyse Onderzoek 11. Inktanalyse 1. Onderzoeksvraag In de broekzak van het slachtoffer werd een papiertje aangetroffen met een geheimzinnege boodschap op. Werd deze boodschap door de verdachte genoteerd? Met

Nadere informatie

Exo- en endo-energetische reacties met eenzelfde stof

Exo- en endo-energetische reacties met eenzelfde stof Exo- en endo-energetische reacties met eenzelfde stof 1. Onderzoek: a. Onderzoeksvraag: Kunnen we met eenzelfde stof zowel een exo- als een endo-energetische reactie uitvoeren? b. Hypothese: Ja, natriumsulfide

Nadere informatie

Proefjes met voedingsmiddelen deel2 Bruis/water wijn geestrijke dranken melk frisdranken suiker zout bakpoeder soda - zetmeel

Proefjes met voedingsmiddelen deel2 Bruis/water wijn geestrijke dranken melk frisdranken suiker zout bakpoeder soda - zetmeel proeven Proefjes met voedingsmiddelen deel2 Bruis/water wijn geestrijke dranken melk frisdranken suiker zout bakpoeder soda - zetmeel Navorming i.s.m studenten baso chemie of-2 Dinsdag 26 april 2016 Filip.Poncelet@ucll.be

Nadere informatie

Water kleuren met rode wijn

Water kleuren met rode wijn Water kleuren met rode wijn 1. Onderzoeksvraag Indien we een glas wijn en een glas water hebben, hoe kunnen we dan dit water kleuren met de wijn, zonder de glazen aan te raken? 2. Voorbereiding a. Begrippen

Nadere informatie

Katalyse redox koperionen.

Katalyse redox koperionen. Katalyse redox koperionen. 1. Onderzoeken Onderzoeksvraag: Hoe katalyseren koperionen de reactie tussen Fe 3+ en thiosulfaatoplosing? Hypothese: - De oplossing gaat blauw worden. - De oplossing begint

Nadere informatie

Onderzoek 46: De temperatuur van een lijk

Onderzoek 46: De temperatuur van een lijk Onderzoek 46: De temperatuur van een lijk 1. Onderzoeksvraag Het lijk van Prins Carnaval is gevonden om 12u15. Er zijn 3 verdachten onze kant opgestuurd om te onderzoeken. Hun alibi's zijn bekend, maar

Nadere informatie

Onderzoek 29: De plaats delict in kaart brengen

Onderzoek 29: De plaats delict in kaart brengen Onderzoek 29: De plaats delict in kaart brengen 1. Onderzoeksvraag De verdachten van de moord zijn aangeduid. We willen meer info over de verdachten. De 3 verdachten die we ondervragen wonen in éénzelfde

Nadere informatie

Onderzoek 48 Vingerafdrukken op een ballon

Onderzoek 48 Vingerafdrukken op een ballon Onderzoek 48 Vingerafdrukken op een ballon 1. Onderzoeksvraag Welke soorten patronen vinden we terug in verschillende vingerafdrukken? Nadat we vingerafdrukken hebben genomen, moeten kijken waar de verschillen

Nadere informatie

Onderzoek 53. ph van een grondstaal

Onderzoek 53. ph van een grondstaal Onderzoek 53. ph van een grondstaal 1. Onderzoeksvraag De verdachte bodemstalen worden vergeleken met de gekende bodemstalen. Met welke ph komt het te onderzoeken grondstaal overeen? Welk bodemstaal van

Nadere informatie

Colafontein. Onderzoeksvraag Welke invloed heeft mentos op cola? Voorbereiding Begrippen als achtergrond voor experiment - Druk - Koolstofdioxide

Colafontein. Onderzoeksvraag Welke invloed heeft mentos op cola? Voorbereiding Begrippen als achtergrond voor experiment - Druk - Koolstofdioxide Colafontein Onderzoeksvraag Welke invloed heeft mentos op cola? Voorbereiding Begrippen als achtergrond voor experiment - Druk - Koolstofdioxide Materiaal + stoffen - Cola - Mentos - Wagentje - Paneel/muur

Nadere informatie

Hoe kan je CO 2 uit eierschalen, mosselschelpen en krijt bekomen? Hypothese onderzoeksvraag: Wat denk je en waarom?

Hoe kan je CO 2 uit eierschalen, mosselschelpen en krijt bekomen? Hypothese onderzoeksvraag: Wat denk je en waarom? Hoe kan je CO 2 uit eierschalen, mosselschelpen en krijt bekomen? Hypothese onderzoeksvraag: Wat denk je en waarom? Inleiding: Gebruik van eierschalen als bemesting voor de bodem: Aangezien eischalen hoofdzakelijk

Nadere informatie

De 'oscillerende klok' Sarah van Mierloo en Annelies vandendriessche

De 'oscillerende klok' Sarah van Mierloo en Annelies vandendriessche De 'oscillerende klok' Sarah van Mierloo en Annelies vandendriessche Academische Lerarenopleiding Chemie, K.U.Leuven, Celestijnenlaan 200 G - Bus 2104, B-3001 Leuven Heverlee I. Leerplandoelstellingen

Nadere informatie

Onderzoekscompetenties. 3 de jaar. Hoe verlopen chemische reacties? A Tekst leerlingen: leerwerkboek

Onderzoekscompetenties. 3 de jaar. Hoe verlopen chemische reacties? A Tekst leerlingen: leerwerkboek Onderzoekscompetenties 3 de jaar Hfdst 4 Hoe verlopen chemische reacties? A Tekst leerlingen: leerwerkboek Onderzoek: het behoud van atoomsoorten in een reactiereeks Werkmethode 1. Wat onderzoeken? Probleemstelling

Nadere informatie

Bereiding van alleskleverlijm

Bereiding van alleskleverlijm Bereiding van alleskleverlijm 1) Materiaal 1 veiligheidsbril 1 weegbalans 1 plastic weegschuitje 2 gram polyvinylacetaat 1 lepel 1 bekerglas 50 ml 1 glazen pipet 10 ml 1 pipetpeer 7,5 ml ethylacetaat 1

Nadere informatie

Experiment 1. Onderzoeksvraag. Welk effect hebben vochtigheid en temperatuur op het waarnemen van smaak?

Experiment 1. Onderzoeksvraag. Welk effect hebben vochtigheid en temperatuur op het waarnemen van smaak? Experiment 1 Onderzoeksvraag Welk effect hebben vochtigheid en temperatuur op het waarnemen van smaak? Experiment 1 Benodigdheden per persoon 1 chronometer (gebruik hiervoor je gsm) 1 blad papier + 1 pen

Nadere informatie

Datum Voorzitter Secretaris Klusser

Datum Voorzitter Secretaris Klusser Datum Voorzitter Secretaris Klusser Elaborate Aan de slag 4: Het winnen van koper uit malachiet teamopdracht Inleiding De bereiding van koper uit malachiet gaat in verschillende stappen: Stap 1: het maken

Nadere informatie

Onderzoek 57: Handschriftherkenning

Onderzoek 57: Handschriftherkenning Onderzoek 57: Handschriftherkenning 1. Onderzoeksvraag Hoe herken ik een handschrift? 2. Voorbereiding a. Materiaal Geschreven brief Pen Papier Stappenplan handschriftherkenning b. Opstelling (foto) Zorg

Nadere informatie

Docentenhandleiding 2x15 Daderprofiel DNA kit

Docentenhandleiding 2x15 Daderprofiel DNA kit Docentenhandleiding 2x15 Daderprofiel DNA kit #VOS-038 versie 2.1 Inhoud kit: 2 x 15 DNA profielen 2 x Dader profiel 2 x 1 ml loading dye (kleurloze vloeistof) 3 g agarose 400 µl blauwe gel dye (1000x)

Nadere informatie

CHIPS. light versus naturel

CHIPS. light versus naturel CHIPS light versus naturel 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Voedingswaarden van chips volgens de etiketten op de verpakking... 4 3. Experimenten... 5 Experiment 1: Vetgehalte van chips bepalen... 5 Experiment

Nadere informatie

Veiligheidsaanbevelingen (P)

Veiligheidsaanbevelingen (P) Veiligheidsaanbevelingen (P) P101 P102 P103 P201 P202 P210 P211 P220 P221 P222 P223 P230 P231 P231+P232 P232 P233 P234 P235 P235+P410 P240 Bij het inwinnen van medisch advies, de verpakking of het etiket

Nadere informatie

Algemeen. Voorzorgsmaatregelen in verband met preventie

Algemeen. Voorzorgsmaatregelen in verband met preventie Overzicht P-zinnen P-zin Algemeen P101 Bij het inwinnen van medisch advies, de verpakking of het etiket ter beschikking houden. P102 Buiten het bereik van kinderen houden. P103 Alvorens te gebruiken, het

Nadere informatie

P-zinnen. Omschrijving. P-Nummer

P-zinnen. Omschrijving. P-Nummer P-Nummer P101 P102 P103 P201 P202 P210 P211 P220 P221 P222 Omschrijving Bij het inwinnen van medisch advies, de verpakking of het etiket ter beschikking houden. Buiten het bereik van kinderen houden. Alvorens

Nadere informatie

Beschrijving fabrikant : Wilsor Kunstharsen Tel: 0321-331167 Noorderbaan 46-48 Fax: 0321-331074 8256 PR Biddinghuizen E-mail: info@wilsor.

Beschrijving fabrikant : Wilsor Kunstharsen Tel: 0321-331167 Noorderbaan 46-48 Fax: 0321-331074 8256 PR Biddinghuizen E-mail: info@wilsor. 1. BESCHRIJVING VAN PRODUKT EN FABRIKANT Handelsnaam : Polyesterplamuur / / Beschrijving fabrikant : Tel: 0321-331167 -48 Fax: 0321-331074 E-mail: info@wilsor.nl the Netherlands Intenet: www.wilsor.nl

Nadere informatie

Onderzoek 36: Haarpalet

Onderzoek 36: Haarpalet Onderzoek 36: Haarpalet 1. Onderzoeksvraag Een bruine haar wordt op het lijk van het slachtoffer gevonden. De personen uit het haarpallet met bruin haar zijn: - Joke - Astrid - Celine - Dorien Onderzoek

Nadere informatie

Showdechemie2. Demonstreren met Showde. dechemie

Showdechemie2. Demonstreren met Showde. dechemie Demonstreren met Showde dechemie Programma 1. Twee demo s 2. Demonstreren kun je leren 3. Zelf aan de slag 4. Evaluatie Demonstreren kun je leren! Hoe? Kies een geschikte proef *open dag * ouderavond *

Nadere informatie

Leerlingeninstructie: Zuren en basen in de keuken

Leerlingeninstructie: Zuren en basen in de keuken Leerlingeninstructie: Zuren en basen in de keuken Introductie Wat eet je? Wat drink je? Welke producten gebruik je tijdens je verzorging? Welke producten worden er bij jou thuis gebruikt om schoon te maken?

Nadere informatie

Explosieveilige elektrische/ventilatie-/verlichtings-/...apparatuur gebruiken. Uitsluitend vonkvrij gereedschap gebruiken

Explosieveilige elektrische/ventilatie-/verlichtings-/...apparatuur gebruiken. Uitsluitend vonkvrij gereedschap gebruiken Betekenis P-zinnen Algemeen P101 P102 P103 Bij het inwinnen van medisch advies, de verpakking of het etiket ter beschikking houden Buiten het bereik van kinderen houden Alvorens te gebruiken, het etiket

Nadere informatie

Docentenhandleiding 6x5 Daderprofiel DNA kit

Docentenhandleiding 6x5 Daderprofiel DNA kit Docentenhandleiding 6x5 Daderprofiel DNA kit #VOS-038A versie 2.0 Inhoud kit: 6 x 5 DNA profielen 6 x Dader profiel 6 x 200µl loading dye (kleurloze vloeistof) 4 g agarose 400µl gel dye (1000x) 100ml elektroforese

Nadere informatie

ALLES OVER KLEDING & WASSEN

ALLES OVER KLEDING & WASSEN ALLES OVER KLEDING & WASSEN WAS-LABEL INSTRUCTIES De getallen geven de maximum wastemperatuur aan, was nooit heter dan deze temperatuur! E-, spaar- en halve-wasprogramma s behoren ook tot de gewone wasprogramma

Nadere informatie

Code Voorzorgsmaatregelen Gevarenklasse Gevarencategorie

Code Voorzorgsmaatregelen Gevarenklasse Gevarencategorie Lijst van voorzorgsmaatregelen (P-zinnen) Algemeen Code Voorzorgsmaatregelen Gevarenklasse Gevarencategorie P101 P102 P103 Bij het inwinnen van medisch advies, de verpakking of het etiket ter beschikking

Nadere informatie

Reactie van waterstofchloride en water

Reactie van waterstofchloride en water Reactie van waterstofchoride en water 1. Onderzoeksvraa Wat ebeurt er bij het samenvoeen van keukenzout en econcentreerd zwavezuur? 2. Voorbereidin a. Berippen as achterrond voor experiment Reactiepatroon:

Nadere informatie

Fungicide. Schimmelbestrijding van pootgoed gedurende de bewaring. Voor gebruik in pootaardappels zoals gespecificeerd in de gebruiksaanwijzing.

Fungicide. Schimmelbestrijding van pootgoed gedurende de bewaring. Voor gebruik in pootaardappels zoals gespecificeerd in de gebruiksaanwijzing. Schimmelbestrijding van pootgoed gedurende de bewaring Voor gebruik in pootaardappels zoals gespecificeerd in de gebruiksaanwijzing. Werkzame stof: Imazalil 100 g/l (9,7% w/w) Aard van het preparaat: Met

Nadere informatie

Proef Scheikunde Zure en basische schoonmaak middelen; pipet en buret; titreren

Proef Scheikunde Zure en basische schoonmaak middelen; pipet en buret; titreren Proef Scheikunde Zure en basische schoonmaak middelen; pipet en buret; titreren Proef door een scholier 1617 woorden 10 maart 2003 5,1 74 keer beoordeeld Vak Scheikunde Zure en basische schoonmaak middelen

Nadere informatie

Reiniging en desinfectie

Reiniging en desinfectie Reiniging en desinfectie 1 Reiniging en desinfectie Als jij een frietje eet bij de snackbar, denk je waarschijnlijk niet na over de keuken. Maar stel je eens voor dat jouw friet wordt gebakken in een hele

Nadere informatie

Bereiding van een tijdelijke crosslinked polymeer

Bereiding van een tijdelijke crosslinked polymeer Bereiding van een tijdelijke crosslinked polymeer 1) Materiaal 1 veiligheidsbril 1 spuitfles met water 1 maatcilinder 25 ml 1 bekerglas 100 ml 1 flesje methylrood indicator 20 ml polyvinylalcohol 5 ml

Nadere informatie

Practicum Zouten 2 VMBO 4 Zouten Zoutoplossingen bij elkaar Slecht oplosbare zouten maken Ionen verwijderen Herkennen van een zout

Practicum Zouten 2 VMBO 4 Zouten Zoutoplossingen bij elkaar Slecht oplosbare zouten maken Ionen verwijderen Herkennen van een zout Practicum Zouten 2 Niveau: VMBO 4 Onderdeel: Zouten Proeven: Zoutoplossingen bij elkaar Slecht oplosbare zouten maken Ionen verwijderen Herkennen van een zout 1 Proef 1 Zoutoplossingen bij elkaar Nodig:

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Vochtletsels of intertrigo

Patiënteninformatie. Vochtletsels of intertrigo Patiënteninformatie Vochtletsels of intertrigo Inhoud Inleiding... 3 Wat zijn vochtletsels?... 3 Hoe ontstaat deze irritatie?... 3 Hoe ziet een vochtletsel eruit?... 3 Wat gebeurt er indien de huid niet

Nadere informatie

W.H.B.: ARBO. 1. Identificatie. 2. Samenstelling. 3. Risico/identificatie. 4. Eerste-hulp-maatregelen. File: Magkal Pagina: 1 van 5

W.H.B.: ARBO. 1. Identificatie. 2. Samenstelling. 3. Risico/identificatie. 4. Eerste-hulp-maatregelen. File: Magkal Pagina: 1 van 5 Pagina: 1 van 5 1. Identificatie Handelsnaam: Magkal Leverancier: Vitasol B.V. Cruquiusdijk 68B 2142 ES Cruquius T 023-558 31 45 F 023-558 32 18 E info@vitasol.nl Informatie in noodgevallen : 023-558 31

Nadere informatie

T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen

T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen 2008 Voorbeeld toets dinsdag 29 februari 60 minuten NASK 2, 2(3) VMBO-TGK, DEEL B. H5: VERBRANDEN EN ONTLEDEN 3(4) VMBO-TGK,

Nadere informatie

Lees het etiket en volg de aanwijzingen.

Lees het etiket en volg de aanwijzingen. Wat u moet weten om veilig om te gaan met detergenten en reinigingsmiddelen bij u thuis Reinigingsmiddelen voor huishoudelijk gebruik zullen binnenkort voorzien worden van nieuwe waarschuwingen. Een deel

Nadere informatie

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN 1 BESLUIT AFGELEIDE TOELATING Op 7 december 2015 is van Orienza B.V. Scheepvaartweg 1 3356 LL PAPENDRECHT een aanvraag voor een afgeleide

Nadere informatie

PROEFVERSIE HOCUS POCUS... BOEM DE CHEMISCHE REACTIE. WEZO4_1u_ChemischeReacties.indd 3

PROEFVERSIE HOCUS POCUS... BOEM DE CHEMISCHE REACTIE. WEZO4_1u_ChemischeReacties.indd 3 HOCUS POCUS... BOEM VERSIE PR O EF DE CHEMISCHE REACTIE WEZO4_1u_ChemischeReacties.indd 3 14/04/16 20:53 HOOFDSTUK 1 CHEMISCHE REACTIES EN FYSISCHE VERSCHIJNSELEN 1.1 Chemische reactie en fysisch verschijnsel

Nadere informatie

Archeologie Conserveringstechnieken

Archeologie Conserveringstechnieken Archeologie Conserveringstechnieken Jurgen Galicia - Galicia Technical Diving 01. ALGEMENE REGELS: - het voorwerp onmiddellijk in zout of zoet water leggen - nooit iets laten drogen in de zon - nooit iets

Nadere informatie

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN Toelatingsnummer 14429 N HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN 1 AFGELEIDE TOELATING Gelet op de aanvraag d.d. 31 januari 2014 (20140178 AB) van SÜDWEST Lacke und Farben

Nadere informatie

H en P zinnen. Lijst van gevarenaanduidingen (H-zinnen)

H en P zinnen. Lijst van gevarenaanduidingen (H-zinnen) Lijst van gevarenaanduidingen (H-zinnen) Gevarenaanduidingen voor materiële gevaren H200 Ontplofbare stoffen, instabiel H201 Ontplofbare stoffen, subklasse 1.1 H202 Ontplofbare stoffen, subklasse 1.2 H203

Nadere informatie

Zelfontledende stoffen en mengsels, type A Organische peroxiden, type A H241

Zelfontledende stoffen en mengsels, type A Organische peroxiden, type A H241 Lijst van gevarenaanduidingen (H-zinnen) Gevarenaanduidingen voor materiële gevaren H200 Ontplofbare stoffen, instabiel H201 Ontplofbare stoffen, subklasse 1.1 H202 Ontplofbare stoffen, subklasse 1.2 H203

Nadere informatie

Sodakristallen (natriumbicarbonaat) lijken op ijs en zijn een echt wondermiddel: ze lossen vuil op als sneeuw voor de zon.

Sodakristallen (natriumbicarbonaat) lijken op ijs en zijn een echt wondermiddel: ze lossen vuil op als sneeuw voor de zon. Toptips voor een groene schoonmaak Lente! Green & clean De voorjaarsschoonmaak: goed voor ons huis, goed voor ons hoofd en óók goed voor de natuur? Dat bepaal jij. Want sommige (chemische) producten zijn

Nadere informatie

1.3. Details betreffende de verstrekker van het veiligheidsinformatieblad. Classificatie overeenkomstig de EG-richtlijnen 1999/45/EG en 67/548/EWG

1.3. Details betreffende de verstrekker van het veiligheidsinformatieblad. Classificatie overeenkomstig de EG-richtlijnen 1999/45/EG en 67/548/EWG RUBRIEK 1: Identificatie van de stof of het mengsel en van de vennootschap/onderneming 1.1. Productidentificatie 1.2. Relevant geïdentificeerd gebruik van de stof of het mengsel en ontraden gebruik Gebruik

Nadere informatie

Op de website smartkidslab.nl vind je de meetinstrumenten en uitleg hoe je aan de slag kunt.

Op de website smartkidslab.nl vind je de meetinstrumenten en uitleg hoe je aan de slag kunt. Hoe schoon is de lucht die je inademt? Is zwemwater hetzelfde als drinkwater? Zitten er veel of weinig microben in de grond? En wat betekent dat? Ontdek hoe gezond jouw buurt is en wat je zelf kan doen

Nadere informatie

Te veel UV-straling verbrandt je huid, op zonnige dagen gaat dat heel snel! Misschien wel net zo snel als een groentenschotel onder de grill?

Te veel UV-straling verbrandt je huid, op zonnige dagen gaat dat heel snel! Misschien wel net zo snel als een groentenschotel onder de grill? vergelijk jouw data Sneeuw reftecteert tot 80 % van UV-straling. Dan verbrand je dus extra snel, van alle kanten! Goed Insmeren met zonnebrandcrème tijdens de wintersport! De meeste UV-straling vangen

Nadere informatie

De TOA heeft een aantal potjes klaargezet. In sommige potjes zit een oplossing, in andere potjes zit een vaste stof.

De TOA heeft een aantal potjes klaargezet. In sommige potjes zit een oplossing, in andere potjes zit een vaste stof. OPDRACHT 9 Practicum Om je kennis van de scheidingsmethoden en oplosbaarheid te vergroten volgen hieronder een aantal proeven. Ook krijg je een proef over indicatoren / reagens. Met behulp daarvan kun

Nadere informatie

Hans Vanhoe Katrien Strubbe Universiteit Gent SLO Chemie

Hans Vanhoe Katrien Strubbe Universiteit Gent SLO Chemie Chemie in druppels Hans Vanhoe Katrien Strubbe Universiteit Gent SLO Chemie 4 Verschuiving van een chemisch evenwicht 4.1 Chemisch evenwicht Stikstofdioxide (NO 2) (roodbruin gas) kan omgezet worden tot

Nadere informatie

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN 1 BESLUIT AFGELEIDE TOELATING Op 7 oktober 2015 is van Blue Wonder! Holding B.V. Aerdenhoutsduinweg 1 2111 AN AERDENHOUT een aanvraag

Nadere informatie

Docentenhandleiding 2x16 Daderprofiel Dye kit

Docentenhandleiding 2x16 Daderprofiel Dye kit Docentenhandleiding 2x16 Daderprofiel Dye kit #VOS-039 versie 1.0 Inhoud kit: 2 x 15 Dye profielen 2 x Daderprofiel 3 g agarose 20 ml TAE 100x Benodigdheden: Electroforese opstelling inclusief voeding

Nadere informatie

5.2.5 - atomen uit de hoofdgroepen, het aantal elektronen op de buitenste schil afleiden uit hun plaats in het periodiek systeem;

5.2.5 - atomen uit de hoofdgroepen, het aantal elektronen op de buitenste schil afleiden uit hun plaats in het periodiek systeem; Leergebied: groep Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 3.5.3 - op het periodiek systeem aanwijzen dat elementen waarvan de enkelvoudige stoffen overeenkomstige chemische eigenschappen hebben, onder elkaar

Nadere informatie

Magnate 100 SL 5 L. Fungicide. Schimmelbestrijding van pootgoed gedurende de bewaring

Magnate 100 SL 5 L. Fungicide. Schimmelbestrijding van pootgoed gedurende de bewaring Schimmelbestrijding van pootgoed gedurende de bewaring Voor gebruik in pootaardappels zoals gespecificeerd in de gebruiksaanwijzing. Werkzame stof: Imazalil 100 g/l (9,7% w/w) Aard van het preparaat: Met

Nadere informatie

Experiment 1: Een wolk in een fles

Experiment 1: Een wolk in een fles Experiment 1: Een wolk in een fles Materiaal: een stevige plastic fles van 2 liter (bijvoorbeeld een colafles) drie lucifers lauwwarm water Welke stoffen gaan we op elkaar laten reageren? Wat zal het effect

Nadere informatie

UITBREIDING/ SEDIMENTATIEPROEF

UITBREIDING/ SEDIMENTATIEPROEF UITBREIDING/ SEDIMENTATIEPROEF Oriënteren - onderzoeksvraag Onderzoeksvraag: Welk van de onderzochte stalen vertoont dezelfde sedimentatie als het staal dat gevonden werd in de buurt van het slachtoffer?

Nadere informatie

Reinigings- en onderhoudstips voor gevelbeglazingen

Reinigings- en onderhoudstips voor gevelbeglazingen Reinigings- en onderhoudstips voor gevelbeglazingen September 2007 Regelmatig bijgewerkte informatie over onze producten en hun beschikbaarheid, met richtlijnen voor hun onderhoud, zijn te vinden op onze

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. PROTAGENS 2% oogdruppels, oplossing Povidon

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. PROTAGENS 2% oogdruppels, oplossing Povidon BIJSLUITER 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER PROTAGENS 2% oogdruppels, oplossing Povidon Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie

Nadere informatie