Essenties voor samenwerking in wonen en zorg

Transcriptie

1 Essenties voor samenwerking in wonen en zorg

2 Essenties voor samenwerking in wonen en zorg Realiseer meer en beter woonzorgvastgoed H. K. van den Beld D. van Zalk

3 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j o het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatie werken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN NUR 801 Ontwerp omslag: Bottenheft, Marijenkampen Ontwerp binnenwerk: Boekhorst Design, Culemborg Eerste druk 2010 Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus GA Houten

4 Inhoud Voorwoord 7 Samenvatting 9 1 Samenwerken in wonen en zorg is noodzakelijk De vraag naar aangepaste woningen groeit en is divers Vastgoed- en zorgpartijen vinden elkaar Wat staat soepele samenwerking in de weg? Leeswijzer Het resultaat: betere basis voor samenwerking 15 2 Woonzorgvragers: meer, diverser en veeleisender Meer ouderen met beperkingen Ook andere groepen hebben behoefte aan aangepaste woonvormen De huidige woningvoorraad is niet toereikend Typering van de woonbehoefte naar woonvormen Een grote opgave voor vastgoed- en zorgpartijen Vastgoedpartijen: zorg voor lange termijn Drie soorten vastgoedpartijen Karakter van woningcorporaties De financiële huishouding van vastgoedpartijen Financiën van woonzorgvastgoedobjecten 50

5 ESSENTIES VOOR SAMENWERKING IN WONEN EN ZORG 4 Zorgpartijen: meer vrijheid, meer verantwoordelijkheid Drie soorten aanbieders Karakter zorgaanbieders Financiële huishouding van zorgaanbieders Zorgvastgoed voor zorgaanbieders: ontwikkeling in onzekerheid Tot slot Samenwerking: noodzakelijk maar niet vanzelfsprekend Redenen voor samenwerking Oorzaken van problemen bij samenwerking De samenwerking verbeteren Tot slot Slot: van denken naar doen Bronnen voor verdieping Literatuur 139 Bijlage: Omschrijving woonvormen Over de auteurs 149 Verantwoording 151

6 Voorwoord Goed wonen en goede zorg zijn onze specialiteit. Aedes en ActiZ staan voor een goed kwalitatief en kwantitatief aanbod van huisvesting en zorg voor alle doelgroepen. Samenwerking tussen de partijen is daarbij noodzakelijk, maar niet altijd vanzelfsprekend. Zorgondernemers en woningcorporaties kennen elkaar in veel gevallen nog onvoldoende. Daardoor weten ze elkaar vaak nog niet te vinden, terwijl het van belang is dat dat wel gebeurt. Er is een stijgende vraag naar meer en betere woonzorgprojecten voor ouderen en mensen met een beperking in onze samenleving, ook vanwege de vergrijzing. Een voortvarende, efficiënte en effectieve aanpak is daarbij nodig. Bij het gezamenlijk realiseren van woonzorgprojecten is het niet langer voldoende voor partijen om samen een gedeelde visie te hebben. Woningcorporaties en zorgondernemers worden tegenwoordig steeds zakelijker, vanuit een toenemende druk op de bedrijfsvoering en de beschikbare middelen. Dat zal de komende jaren niet minder worden. Om in een meer bedrijfsmatige omgeving goed te kunnen samenwerken, is het noodzakelijk om elkaars belangen te begrijpen. Daar is dit boek voor geschreven. Het is bedoeld voor toezichthouders, bestuurders en managers uit twee sectoren: de vastgoed- en de zorgsector, om hen inzicht te geven in de VOORWOORD 7

7 ESSENTIES VOOR SAMENWERKING IN WONEN EN ZORG Om goed te kunnen samen werken is het noodzakelijk om elkaars belangen te begrijpen cultuur, de taal, het denken en het handelen van de samenwerkingspartners uit de andere wereld. Zo wordt de kans groter dat vastgoed- en zorgpartijen samen op één lijn komen. Wij beseffen dat de omvang en complexiteit van het speelveld moeilijk in één publicatie zijn te vatten. Toch is deze uitgave een poging om overzicht te scheppen. Voor het eerst worden essenties voor woonzorgsamenwerking vanuit het perspectief van vastgoed- en zorgondernemingen bijeengebracht. Daarmee bent u in staat uw eigen oordeel te vormen en verdieping te zoeken voor toepassing in uw eigen specifieke situatie. Wij wensen u veel succes toe bij het realiseren van meer en beter woonzorgvastgoed. 8 Aad Koster directeur ActiZ organisatie van zorgondernemers Hendrien Witte directeur Aedes vereniging van woningcorporaties

8 Samenvatting Dit boek is geschreven voor toezichthouders, bestuurders en managers van vastgoed- en zorgondernemingen en geeft meer inzicht in de wederzijdse belangen en het proces van samenwerking. Dat inzicht is noodzakelijk om samen meer, sneller en beter woonzorgvastgoed te realiseren. In onze samenleving vragen steeds meer mensen om aangepaste huisvesting vanwege hun zorg- en ondersteuningsbehoefte. Hun wensen zijn steeds diverser en hun aantal is omvangrijk. Samenwerking tussen vastgoedpartijen en zorgaanbieders kan helpen deze uitdaging voor de toekomst aan te gaan. De belangrijkste vastgoedpartijen zijn projectontwikkelaars, beleggers en woningcorporaties. Deze partijen ondervinden veel invloed van spelregels en spelbepalers; zo neemt de maatschappelijke en financiële druk op woningcorporaties toe. Inzicht in de financiële huishouding van vastgoedpartijen, de wijze waarop zij investeringsbeslissingen nemen en de totstandkoming van huurprijzen biedt zorgaanbieders met dit boek de mogelijkheid om zich gelijkwaardiger op te stellen. Aanbieders van ouderenzorg, gehandicaptenzorg en geeste lijke gezondheidszorg zijn voor hun bedrijfsvoering sterk afhankelijk van overheidsregels en -budgetten, het aantal cliënten en de specifieke behoefte van die cliënten aan wonen en zorg. Vanuit gereguleerde marktwerking krijgen zorgaanbieders SAMENVATTING 9

9 ESSENTIES VOOR SAMENWERKING IN WONEN EN ZORG steeds meer vrijheid en verantwoordelijkheid en nemen hun risico s toe. Inzicht in relevante ontwikkelingen, de financiële huishouding van zorgaanbieders en het belang van zorgvastgoed leert dat zij voor een grote strategische vastgoeduitdaging staan. Vastgoed- en zorgondernemingen kiezen vaak voor samenwerking vanuit motieven zoals de marktvraag, deskundigheid, locaties, het benutten van financiële mogelijkheden en risicospreiding. Naast deze rationele argumenten blijken bij samenwerking ook emoties en persoonlijke beweegredenen een grote rol te spelen. Die samenwerking is niet eenvoudig; problemen worden vaak veroorzaakt door verschillen in cultuur, die overigens volstrekt begrijpelijk zijn. Om de samenwerking te verbeteren is het aan te bevelen om meer aandacht te besteden aan de verkenning en ontwikkeling van het samenwerkingsproces. Hiervoor kunnen instrumenten uit dit boek gebruikt worden rond partnerkennis en samenwerkingsvormen. 10