Matteus 5: Zondagmorgen 12 februari 2017, Heusden

Transcriptie

1 1 Matteus 5: Zondagmorgen 12 februari 2017, Heusden Gemeente van Christus, Waarom zijn we vanmorgen naar de kerk gekomen? Uit gewoonte? Uit plichtsbesef? Uit liefde voor God: om Hem te loven. Zijn naam de prijzen?kwamen we hier met het verlangen iets van God te ervaren? Uit liefde voor de gemeente ( Ik kan die anderen toch niet laten zitten. ) Werden we vanmorgen wakker met het verlangen naar een goed woord? Naar een beetje hoop, vertrouwen? Met de wens om samen te bidden? Of kwamen we toch uit gewoonte? Het moest... van mijn ouders... Wij mensen zijn gewoontedieren. Zo zitten we in elkaar. Alle genoemde redenen zijn dan ook goed redenen. In het geloof kunnen we niet zonder gewoontes en tradities. Wij houden met elkaar onze geloofstraditie in stand, en soms doen we dat op de automatische piloot. Is dat hypocriet? Een goede chauffeur denkt tijdens het rijden ook niet na bij alles wat hij doet. Als hij dat wel deed, was hij misschien wel niet zo n goede chauffeur. Een aantal dingen doe je gewoon, ook in het geloof, soms zonder erbij na te denken. Traditie en gewoonten geven ons houvast... rust... stabiliteit... herkenbaarheid. Maar, eerlijk is eerlijk, de traditie bergt ook een gevaar in zich. Het gevaar van verstarring, veruiterlijking. Het gevaar dat we op een gegeven moment ophouden met nadenken. Het gevaar dat we het geloof niet meer persoonlijk beleven, doorleven. Daarom bidden we altijd om de Heilige Geest. Dat het Pinksteren wordt, iedere zondag! Dat Gods Geest opnieuw bij ons binnenkomt en tot ons hart spreekt. Dat het kwartje gaat vallen. Dat de spontaniteit van het geloof bewaard blijft. En de hartstocht voor God. Dat ons geloof opleeft en aanstekelijk wordt. Kom Heilige Geest, geef ons een levend geloof. Laat het ook vandaag een Pinksterdag zijn. Eens, op een berg aan de oever van het Meer van Galilea, begon Jezus te spreken. Hij haalde oude woorden uit Wet en de Profeten aan. Maar uit zijn mond klonken die oude woorden als nieuw. Door zijn bezieling smolt het geloof van Israel, dat gestold was als ijs, en het werd weer vloeibaar, een bron van levend water, een bron van eeuwig leven. Dat is wat er gebeurt in de Bergrede, die we in Matteus 5, 6 en 7 vinden. Jezus brengt de woorden die Mozes eens sprak op een andere berg, de Sinaï, weer tot leven. Jezus spreekt met veel respect over de geloofstraditie van Israël. Vers 17: Denk niet dat ik gekomen ben om de wet of de Profeten af te schaffen. Ik ben niet gekomen om ze af te schaffen maar om ze tot vervulling

2 2 te brengen... Zolang de hemel en de aarde bestaan, blijft elke jota (kleinste letter) en tittel (kleinste leesteken) in de wet van kracht... en wie ook maar een van de kleinste van deze geboden afschaft en aan anderen leert datzelfde te doen, zal als kleinste worden beschouwd in het koninkrijk van de hemel. Maar wie ze onderhoudt en dat aan anderen leert, zal in het koninkrijk van de hemel in hoog aanzien staan. Voor Jezus hebben de Wet en de profeten nog altijd grote geldigheid. Hij doet er zelfs nog een schepje bovenop: Want ik zeg jullie, als jullie gerechtigheid niet groter is dan die van de schriftgeleerden en de Farizeeën, zullen jullie zelfs het koninkrijk van de hemel niet binnengaan. In de kerkgeschiedenis heeft het Oude Testament ( Wet en Profeten ) het soms zwaar gehad. Meer dan eens gingen stemmen op om het OT af te schaffen. Het OT is verouderd. Het OT gaat maar over het volk Israel. Het NT is veel persoonlijker, dat gaat over ons, over mij. Het OT is zo gewelddadig. Al die oorlogen. Al dat bloedvergieten. Het NT gaat over vergeving, je vijand liefhebben... En je moet zoveel van het OT. Al die geen verboden. Alsof je jezelf met je goede werken zalig kunt maken.. Toch heeft de kerk altijd vastgehouden aan het OT. Toch heeft de kerk heeft altijd vastgehouden aan de eenheid van het Woord. Omdat Jezus een joodse man was en wij de jood Jezus alleen kunnen begrijpen als wij het joodse OT kennen. OUDE Testament is eigenlijk een verkeerde benaming, we zouden over het EERSTE Testament moeten spreken. En daarbij: we zouden toch niet graag die geweldige bijbelboeken als Genesis, Exodus, de Psalmen, Ruth en Esther en Daniël... willen missen. Maar de kerk houdt vooral vast aan het OT omdat Jezus vasthield aan het OT. Vers 17: Denk niet dat ik gekomen ben om de wet of de Profeten af te schaffen. Ik ben niet gekomen om ze af te schaffen maar om ze tot vervulling te brengen... Na deze woorden geeft Jezus commentaar op zes verschillende OT geboden, die vooral met de ethiek, goed en kwaad te maken hebben. Hoe moeten we leven? Jullie hebben gehoord dat gezegd werd... - Pleeg geen moord, maar Ik zeg jullie... - Pleeg geen overspel, maar ik zeg jullie... - Wie zijn vrouw verstoot moet haar een scheidingsbrief meegeven... maar ik zeg jullie... - Leg geen valse eed af, maar ik zeg jullie... - Een oog voor een oog, een tand voor een tand, maar ik zeg jullie... - Je moet je naaste liefhebben en je vijand haten, maar ik zeg jullie... Jezus citeert een gebod of een verbod, en vervolgens zien wij hoe Jezus deze geboden voorzichtig opent, alsof het oude, kostbare kistjes zijn. Die oude,

3 3 kostbare kistjes kun je mooi op een plank zetten, als sierkistjes, en er naar kijken. Maar Jezus maakt die kistjes liever open, om te kijken wat de inhoud is.de werkelijke bedoeling. Jezus legt diepere, geestelijke bedoeling bloot. Want Jezus legt de geboden niet zozeer letterlijk uit, maar geestelijk. Want de traditie is mooi en waardevol, maar het is niet de bedoeling dat het geloof een versteende boel worden. Laat het Pinksteren worden! Laat de Geest waaien! Een voorbeeld. Wij hebben vanmorgen gehoord hoe Jezus dan het zesde gebod opent, en uitpakt en uitlegt en toepast. Jullie hebben gehoord dat destijds tegen het volk is gezegd: Pleeg geen moord... (Tussen haakjes: er staat niet: Je zult nooit doden. Want er kunnen situaties zijn waarin een wettige overheid in naam ter wille van de gerechtigheid of de veiligheid mensen moet doden: denk aan militairen of politiemensen die het leven van burgers beschermen. Er staat: je zult niet moorden: moorden, dat is wat criminelen doen, of terroristen, of tirannen. Daar heeft Jezus het nu over.) Jezus zegt: Jullie hebben gehoord dat destijds tegen het volk is gezegd: Pleeg geen moord. Den dan volgt zijn uitleg: Wie moordt, zal zich moeten verantwoorden voor het gerecht. Maar ik zeg zelfs: ieder die in woede tegen zijn broeder of zuster tekeergaat, zal zich moeten verantwoorden voor het gerecht. Dus: woedend tegen iemand tekeer gaan, elkaar voor rotte vis uitmaken, dat ziet Jezus ook als een vorm van moord. En wie tegen zijn broeder of zuster Nietsnut zegt zal zich moeten verantwoorden voor het Sanhedrin (= hoogste gerechtshof in Israël), en wie Dwaas zegt, zal voor het vuur van de Gehenna (=hellevuur) komen te staan. Wanneer we helemaal losgaan en elkaar uitschelden en beledigen, dan zijn we in wezen ten diepste, bezig elkaar te vermoorden. Zegt Jezus. Ieder mens wordt wel eens kwaad, vliegt weleens uit de bocht. Er zijn plaatsen in het evangelie waar verteld wordt dat Jezus zelf wel eens uit die bocht vloog. (Waar Jezus de farizeeën uitmaakt voor adderengebroed. Waar een woedende Jezus het tempelplein schoonveegt.) Waar het om gaat, is dat het geen gewoonte wordt om elkaar uit te schelden, te kleineren, weg te zetten. Alsof woorden geen pijn doen, alsof blikken niet kunnen doden. Zo verinnerlijkt en verbreedt Jezus het oude zesde gebod: Gij zult niet moorden. Zo brengt Jezus dat oude gebod heel dichtbij. Zo schrijft Jezus de oude Wet ons rechtstreeks op het hart. Vervolgens verbindt Jezus het gebod: Pleeg geen moord... met een ander voorschrift uit de Tora. Het gaat om het gebod om offers te brengen in de tempel van Jeruzalem.

4 4 Vers 23: Wanneer je je offergave naar het altaar brengt en je je daar herinnert dat je broeder of je zuster je iets verwijt, laat je gave dan bij het altaar achter; ga je eerst met die ander verzoenen en kom daarna je offer brengen. Het brengen van offers in de tempel van Jeruzalem was een goede joodse traditie. Vrome joden als Jozef en Maria gingen op hoogtijdagen naar de tempel om God een voorgeschreven offer te brengen. Dan ging het meestal dankoffers maar meestal om zoenoffers, die bedoeld waren om verzoening met God tot stand te brengen. In zekere zin is offeren het tegenovergestelde van moorden. Een offer breng je om verzoening tot stand te brengen, om het leven te redden. Een moord pleeg je juist om een leven te stoppen. Ook in het christendom kennen wij het offer. Jezus bracht het ultieme offer van zijn leven om ons met God te verzoenen. Dat offer gedenken wij door het avondmaal te vieren. Dat offer beantwoorden wij door geld of tijd of energie te offeren voor de kerk, voor goede doelen, of vrijwilligerswerk of mantelzorg. In de Bergrede zet Jezus die hele offercultus van ons even stil. Stel u nog eens voor dat het offergebod een kistje is. Dan neemt Jezus dat kistjes en hij opent het om te laten zien wat erin zit. Hij stelt de vraag: hoe kan ik de verzoening met God serieus nemen, als ik niet tegelijk de verzoening met mijn broeder of je zuster serieus neem? Breng ik mijn offers omdat het hoort, omdat het de gewoonte is, traditie... Of omdat het me werkelijk gaat om verzoening met God en dus met mijn naaste. Is het alleen maar buitenkant, of is het de bedoeling dat de binnenkant ook mee zal doen? Hoe ga ik om met mijn offers? Hoe vier ik het Heilig Avondmaal? Hoe geef ik mijn gaven? Hoe doe ik mijn vrijwilligerswerk of kerkenwerk? Hoe doe ik mijn best een beetje barmhartig te zijn? Uit gewoonte, of komt het uit mijn hart? Jezus schudde de mensen op die berg bij het Meer van Galilea behoorlijk door elkaar. Wet en Profeten, uiterlijke wetsbetrachting, trouw aan de traditie, vroomheid allemaal prima. Maar als dat niet gepaard gaat met een innerlijk verlangen naar vernieuwing, hervorming, bekering, wedergeboorte, reveil, opwekking, een vernieuwd bestaan... dan zijn we er nog niet. Dan worden we als de kleinste beschouwd in het koninkrijk van de hemel (vers19). Of we komen er niet eens in (vers 20). Dan heeft onze hemelse rechter eerst nog een appeltje met ons te schillen. Waarom zijn we vanmorgen naar de kerk gekomen?

5 Uit gewoonte? Prima. Ik ben blij dat wij hier vanmorgen allemaal. En ik hoop dat wij er volgende week weer zullen zijn. Als we naar de kerk gaat, sluiten we thuis de deuren en ramen goed af. Dat is wel zo verstandig. Maar als we in de kerk komen, is het juist verstandig om de deuren en ramen van ons hart wijd open zetten. Zodat de Heilige Geest kan gaan waaien, en verfrissen, en verwarmen. Zodat het oude koude ijs van de traditie kan smelten en weer vloeibaar wordt en gaat stromen. Zodat we van harte met elkaar kunnen zingen: Lied 695, 1 Heer, raak mij aan met uw adem, reik mij uw stralend licht wijs mij nieuwe wegen, geef op uw waarheid zicht. Amen. 5