Onder redactie van: Prof. dr. J.K.M. Aps Dr. H.S. Brand Prof. dr. M. De Bruyne Dr. R.J.J. van Es Prof. dr. R. Jacobs Prof. dr. A.

Transcriptie

1 Onder redactie van: Prof. dr. J.K.M. Aps Dr. H.S. Brand Prof. dr. M. De Bruyne Dr. R.J.J. van Es Prof. dr. R. Jacobs Prof. dr. A. Vissink Het tandheelkundig jaar 2015

2 Onder redactie van: Prof. dr. J.K.M. Aps Dr. H.S. Brand Prof. dr. M. De Bruyne Dr. R.J.J. van Es Prof. dr. R. Jacobs Prof. dr. A. Vissink Het tandheelkundig jaar 2015 Houten 2014

3 ISBN Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. NUR 887 Ontwerp omslag: Houdbaar, Deventer Automatische opmaak: Crest Premedia Solutions (P) Ltd., Pune, India Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus GA Houten

4 V Woord vooraf Beste lezer, De toestroom aan informatie vermindert niet. Ook in de tandheelkunde verschijnen dagelijks nieuwe publicaties. Eigenlijk wordt u van s ochtends tot s avonds met informatie overspoeld. Alleen het bijblijven op het gebied van één specialisme binnen de tandheelkunde vraagt al een behoorlijke inzet. Bovendien willen de meesten van ons na de patiënten overdag s avonds ook wel eens wat anders dan weer lezen over tandheelkunde. Maar u hebt dit boek ter hand genomen of u leest via BSL Tandarts Totaal. Ook dit jaar heeft een groot aantal Vlaamse en Nederlandse auteurs ervoor gezorgd dat de stand van zaken van zeer uiteenlopende onderwerpen wordt belicht. Deze auteurs hebben expertise in een veelheid aan onderwerpen en hebben voor u de literatuur doorzocht en hun bevindingen samengevat. Dit bespaart u heel wat tijd en zo leest u misschien ook iets over een onderwerp waarnaar u zelf niet direct op zoek zou zijn gegaan. Dat was mijn ervaring in elk geval tijdens het samenstellen van dit boek. Ik heb met de editie 2015 voor het eerst het volledige traject van het vastleggen van onderwerpen en uitnodigen van auteurs tot de publicatie meegemaakt. Het was een leerrijke trip, af en toe druk, maar zeer verrijkend. Ik ben ervan overtuigd dat u dezelfde leerrijke en verrijkende reis gaat ervaren. Graag zouden we deze jaarlijkse uitgave in een erkend bijscholingssysteem incorporeren. In Nederland bestaan al dergelijke initiatieven. Voor België is er nog niet direct zicht op een dergelijk systeem. Dankzij de bijdragen van alle auteurs hoeft u in elk geval niet vele avonden aan uw bureau te zitten en hebt u ook tijd voor andere zaken. U hebt dit boek aangeschaft. Ik beloof u dat u er geen spijt van zult hebben. Geniet ervan! Prof. dr. Mieke De Bruyne, aantredend redacteur van Het tandheelkundig jaar

5 VII Inhoud 1 Effectiviteit van speekselsubstituten ter verlichting van monddroogte C.P. Bots, R. Ouzzine en H.S. Brand 2 Interferentie van tandheelkundige apparatuur met pacemakers en implanteerbare cardiale defibrillatoren K. Idzahi en H.S. Brand 3 Ultrasonografie in de tandheelkunde S. Liebaut en J. Aps 4 Zygomafracturen S.E.M.J. van de Loo en T. Forouzanfar 5 Neuropathische pijn na ingrepen in de mond-, kaak- en aangezichtsregio Prof. dr. C. Politis 6 Invasie van de mandibula door plaveiselcelcarcinoom onderzoeksmethoden en reconstructie van de mandibula E.M van Cann 7 Orale leukoplakie: kliniek, consequenties en behandeling E.R.E.A. Brouns en I. van der Waal 8 Evolutie van het tandheelkunde budget van de Belgische ziektekostenverzekering P. Van Meenen en K. Van de Velde 9 Geen zorgvraag, niet behandelen? C. de Putter en P.F.M. Gerritsen 10 Onderzoek naar de mondgezondheid van volwassenen met een beperking in België resultaten en uitdagingen R. Leroy en D. Declerck 11 Interprofessionele samenwerking tussen tandarts en mondhygiënist in de mondzorgpraktijk J.J. Reinders 12 De relatie tussen tandheelkunde en logopedie X. Ni, A. Vanderlinden, B. Collaert, I. Zink, A. Alqerban en R. Jacobs 13 Orthodontische behandeling bij schisispatiënten V. Thienpont, L. Thierens en G. De Pauw

6 VIII Inhoud 14 Preventie in de kindertandheelkunde; de functie van de ruimtehouder tijdens de gebitsontwikkeling R. Cauwels 15 Anterieure open beet en tonginterpositie C. Van Dyck en G. Willems 16 Een vrijgelegde cuspidaat die niet wil bewegen, wat nu? C. Politis, G. Willems en R. Jacobs 17 Moderne keramische materialen voor het indirect restaureren van natuurlijke gebitselementen P.J. De Coster en F. Keulemans 18 Irrigatie en reiniging van het wortelkanaal: de noodzaak om irrigantia te activeren R.J.G. De Moor 19 Snoep als risicofactor voor erosieve gebitsslijtage D.L. Gambon en H.S. Brand 20 De mondbeschermer T. Verduyn 21 Botvervangers: wat gebruik ik waar? N.G. Janssen 22 Gingivarecessies en hun behandeling H. Kuit Cumulatief register Auteursregister Register

7 IX Redactie Prof. dr. J.K.M. Aps Clinical Associate Professor, Department of Oral Medicine (Oral and Maxillofacial Radiology), University of Washington, Seattle, Verenigde Staten Dr. H.S. Brand Universitair docent, afdeling Orale Biochemie en afdeling Medisch-Tandheelkundige Interactie, Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA), Amsterdam Prof. dr. M. De Bruyne Afdeling Restauratieve Tandheelkunde en Endodontologie, UZ Gent Dr. R.J.J. van Es MKA-chirurg, afdeling Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie, UMC Utrecht Prof. dr. R. Jacobs Oral Imaging Center, Departement Mondgezondheidswetenschappen, KU Leuven, België Prof. dr. A. Vissink Hoogleraar, afdeling Mondziekten, Kaakchirurgie en Bijzondere Tandheelkunde, UMC Groningen

8 XI Auteurs A. Alqerban BDS, MDS, MDS (ortho) EBO orthodontist en doctorandus aan het departement van Orale Gezondheidswetenschappen, KU Leuven, Faculteit Geneeskunde Prof. dr. J.K.M. Aps DDS, PhD Clinical Associate Professor, Department of Oral Medicine (Oral and Maxillofacial Radiology), University of Washington, Seattle, Verenigde Staten Dr. C.P. Bots Tandarts-epidemioloog, Nederlands Speekselcentrum, Bunschoten Dr. H.S. Brand Universitair docent, afdeling Orale Biochemie en afdeling Medisch-Tandheelkundige Interactie, Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA), Amsterdam Dr. E.R.E.A. Brouns Afdeling Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie / Orale Pathologie, VUmc / ACTA, Amsterdam Dr. E.M. van Cann Mond-, kaak- en aangezichtschirurg; hoofd-hals oncologisch chirurg, UMC Utrecht; Diakonessenhuis Utrecht Dr. R. Cauwels Kindertandarts, Kliniekhoofd, Universitair Ziekenhuis Gent, afdeling Kindertandheelkunde en Bijzondere Tandheelkunde, PaeCoMeDis research Group Dr. B. Collaert Parodontoloog, Centrum Parodontologie en Implantologie Leuven, Faculteit Geneeskunde Prof. dr. D. Declerck Gewoon hoogleraar en voorzitter Departement Mondgezondheidswetenschappen, KU Leuven Prof. dr. P. De Coster Docent indirecte restauratieve tandheelkunde en orale biologie, afdeling Restauratieve Tandheelkunde en Endodontologie, Universiteit Gent Prof. dr. R.J.G. De Moor Hoogleraar restauratieve tandheelkunde, endodontologie en dentoalveolaire traumatologie bij volwassenen, gerechtelijk expert; diensthoofd van de Kliniek voor Tand-, Monden Kaakziekten, Universitair Ziekenhuis Gent; voorzitter van de Vakgroep Tandheelkunde, Universiteit Gent; afdelingshoofd Restauratieve tandheelkunde en endodontologie, Universitair Ziekenhuis Gent; coördinator van de onderzoeksgroepen Ghent Dental Photonics Research Clustre en BIOMAD (Biomedical Applications in Dentistry)

9 XII Auteurs Prof. dr. G. De Pauw Afdelingshoofd Orthodontie, Universiteit Gent T. Forouzanfar Afdeling Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie, VU medisch centrum / Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA), Amsterdam Dr. D.L. Gambon Tandarts-pedodontoloog, Bambodino Kinderpraktijk, Rotterdam en afdeling Orale biochemie, Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA), Amsterdam P.F.M. Gerritsen Tandarts-geriatrie, UMC Utrecht Drs. K. Idzahi Tandarts-endodontoloog Prof. dr. R. Jacobs Gewoon hoogleraar, Faculteit Geneeskunde, KU Leuven; Onderzoeksgroep OMFS-IM- PATH, Departement Beeldvorming en Pathologie & Dienst Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie, UZ Leuven, Leuven Drs. N.G. Janssen Mond-, kaak- en aangezichtschirurg, UMC Utrecht Dr. F. Keulemans Doctor-assistent, afdeling Restauratieve Tandheelkunde en Endodontologie, Universiteit Gent H. Kuit Tandarts-parodontoloog/-implantoloog, Praktijk voor Parodontologie en Implantologie Arnhem (PPIA); klinisch docent afdeling Orale functieleer en implantologie, ACTA, Amsterdam Dr. R. Leroy Vrijwillig medewerker Departement Mondgezondheidswetenschappen, KU Leuven S. Liebaut Tandarts, groepspraktijk, Aalst S.E.M.J. van de Loo Afdeling Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie, VU medisch centrum / Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA), Amsterdam X. Ni Postgraduaat in de algemene tandheelkunde, Faculteit Geneeskunde, KU Leuven

10 Auteurs XIII Drs. R. Ouzzine Tandarts algemeen practicus Prof. dr. C. Politis, MD, DDS, MHA, MM, PhD Hoogleraar Mond, kaak en aangezicht, Faculteit Geneeskunde, KU Leuven; diensthoofd Mond, kaak en aangezicht, UZLeuven; onderzoeksgroep OMFS-IMPATH, Departement Beeldvorming en pathologie C. de Putter Tandarts-geriatrie, hoogleraar Bijzondere tandheelkunde, UMC Utrecht J.J. Reinders MSc B Th Ed Psycholoog, UMC Groningen, Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde V. Thienpont Stafmedewerker afdeling Orthodontie, Universiteit Gent L. Thierens Tandarts specialist in opleiding, Universiteit Gent P. Van Meenen Attaché, Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV) K. Van de Velde Attaché, Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV) A. Vanderlinden Master in de logopedische en audiologische wetenschappen, KU Leuven, Faculteit Geneeskunde C. Van Dyck Assistent in opleiding orthodontie, Department of Oral Health Sciences Orthodontics, Katholieke Universiteit Leuven T. Verduyn Restauratief tandarts Prof. dr. I. van der Waal Afdeling Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie / Orale Pathologie, VUmc / ACTA, Amsterdam Prof. dr. G. Willems Hoogleraar, Department of Oral Health Sciences Orthodontics, KU Leuven I. Zink KU Leuven, Departement Neurosciences, Exp ORL, UZ Leuven, Multidisciplinair Universitair Centrum voor Logopedie en Audiologie