Pensioenregeling in het kort. Deze brochure is onderdeel van de startbrief van Stichting Pensioenfonds Forbo

Transcriptie

1 Pensioenregeling in het kort Deze brochure is onderdeel van de startbrief van Stichting Pensioenfonds Forbo

2 Over Stichting Pensioenfonds Forbo Stichting Pensioenfonds Forbo is een onafhankelijke stichting, met een eigen, zelfstandig bestuur. De stichting is verantwoordelijk voor de uitvoering van de pensioenregeling voor de (oud-) medewerkers van Forbo Flooring BV, Forbo-Novilon BV en Forbo Eurocol Nederland B.V. Stichting Pensioenfonds Forbo is statutair gevestigd te Zaanstad en is opgericht op 31 december De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer Het fonds is een ondernemingspensioenfonds en is aangesloten bij koepelorganisatie Pensioenfederatie. 2

3 Inhoudsopgave Over Stichting Pensioenfonds Forbo...2 Welkom Pensioen in het algemeen Wat is pensioen? De drie pijlers Pensioen bij Forbo De pensioenregeling van het fonds Pensioenopbouw uit ploegendienst Nabestaandenpensioen Voortzetting van de opbouw van pensioen bij arbeidsongeschiktheid Premiebetaling Hoe houdt mijn pensioen zijn waarde Uitbetaling van pensioen Veranderingen Veranderingen in uw privésituatie Veranderingen in uw werksituatie Pensioenkeuzes Waardeoverdracht bij uitdiensttreding Anw-hiaatverzekering Eerder of later stoppen met werken Variatie in de hoogte van uw pensioen Uitruil partnerpensioen...19 Meer informatie...20 Begrippenlijst...21 Belangrijke adressen

4 4

5 Welkom als deelnemer aan de pensioenregeling van Forbo! Iedereen die in dienst komt bij Forbo Flooring, Forbo-Novilon en Forbo Eurocol Nederland en 21 jaar of ouder is, start automatisch met de opbouw van pensioen. Stichting Pensioenfonds Forbo (hierna: Pensioenfonds Forbo) regelt deze pensioenen. Deze brochure is een vereenvoudigde en ingekorte versie van het officiële pensioenreglement. Hiermee informeren wij u over uw pensioen bij Forbo. In deze brochure leest u meer over pensioen in het algemeen en over de verschillende onder delen van uw pensioenregeling bij Forbo. Daarnaast helpt deze brochure u bij het maken van pensioenkeuzes en geeft zij u inzicht in de eventuele gevolgen bij veranderingen in uw werk- of privésituatie. Pensioenfonds Forbo heeft de uitvoering en administratie van de pensioenregeling uitbesteed aan AZL. Heeft u na het lezen nog specifieke vragen, kijk dan op de website van het pensioenfonds ( U kunt ook contact opnemen met de helpdesk van AZL via pf-forbo@azl.eu of telefoonnummer of met Pensioenfonds Forbo via pensioenfonds@forbo.com of telefoonnummer Bewaar deze brochure goed. Hij kan in de toekomst nog van pas komen. 5

6 Wat gebeurt er met uw pensioen dat tot is opgebouwd? Deze brochure beschrijft het pensioenreglement dat van toepassing is vanaf 1 januari Een belangrijke wijziging ten opzichte van de oude pensioenregeling is dat de pensioen-richtleeftijd bij Pensioenfonds Forbo omhoog is gegaan van 65 naar 67 jaar. Hoe zit dat? Vanaf 1 januari 2015 bouwt u pensioen op met een pensioen-richtleeftijd van 67. U bouwde misschien ook al vóór 2015 pensioen op bij Pensioenfonds Forbo. Dat pensioen had een pensioen-richtleeftijd van 65. U heeft dus mogelijk pensioen opgebouwd met twee verschillende ingangsdata. Om de duidelijkheid te vergroten en de kosten te beperken zet Pensioenfonds Forbo de beide pensioenaanspraken met verschillende ingangsdata om naar één pensioenaanspraak die ingaat op 67-jarige leeftijd. Door het uitstellen wordt het opgebouwde pensioen twee jaar minder lang uitgekeerd en kan het fonds het geld twee jaar langer beleggen waardoor het op termijn meer waard wordt. Uw jaarlijkse pensioen valt daarom hoger uit. U gaat dus nog steeds op één moment met pensioen. Welk moment u met pensioen gaat bepaalt u zelf. U leest daar meer over in paragraaf 4.3 van deze brochure. 6

7 Pensioen in het algemeen 1.1 Wat is pensioen? Pensioen is een verzamelnaam voor de uitkering die iemand periodiek ontvangt nadat de pensioenleeftijd is bereikt. Ook biedt het pensioen een inkomen bij overlijden, voor de eventuele achterblijvende partner en kinderen. 1.2 De drie pijlers Uw inkomen vanaf uw pensioneren bestaat uit maximaal drie onderdelen. 1. AOW (via de overheid) Iedereen die legaal in Nederland heeft gewoond en met pensioen gaat, krijgt vanaf de AOW-gerechtigde leeftijd een AOW-uitkering (Algemene Ouderdomswet). De hoogte van de AOW-uitkering is onafhankelijk van de hoogte van het salaris dat iemand tijdens zijn of haar werkzame leven heeft verdiend. De AOW-leeftijd gaat vanaf 2015 stijgen. Naar verwachting is in 2021 de AOWgerechtigde leeftijd 67 jaar. Waarschijnlijk wordt de AOW-gerechtigde leeftijd daarna gekoppeld aan de levensverwachting. Als de levensverwachting stijgt, stijgt de AOW-gerechtigde leeftijd mee. Op de website vindt u meer informatie over de stijgende AOW-leeftijd. 2. Ouderdomspensioen (via uw werkgever(s)) Naast de overheidsuitkering bouwen werknemers bij de meeste werkgevers ouderdomspensioen op. Zo bouwt u nu pensioen op bij Pensioenfonds Forbo. Maar wellicht heeft u of gaat u pensioen opbouwen bij eventueel eerdere of volgende werkgevers. Vanaf wanneer deze pensioenen worden uitgekeerd, hangt af van de pensioengerechtigde leeftijd in deze regelingen. 3. Aanvullend ouderdomspensioen (uit eigen middelen) Tot slot heeft iedereen de mogelijkheid om zelf voor extra pensioen te sparen. Bijvoorbeeld door tijdens uw werkzame leven te sparen, door het afsluiten van een lijfrenteverzekering of door deel te nemen aan banksparen. 7

8 8

9 Pensioen bij Forbo 2.1 De pensioenregeling van het fonds De pensioenregeling van Pensioenfonds Forbo kent de volgende onderdelen: 1. Ouderdomspensioen voor uzelf; 2. Nabestaandenpensioen voor uw eventuele achterblijvende partner en minderjarige kinderen na uw overlijden (partnerpensioen en wezenpensioen); 3. Voortzetting van de opbouw van uw pensioen in geval u arbeidsongeschikt raakt Voorwaardelijke middelloonregeling met voorwaardelijke indexatie Vanaf 21-jarige leeftijd bouwt iedereen die werkzaam is bij Forbo ouderdomspensioen op. Forbo kent een zogenaamde voorwaardelijke middelloonregeling met voorwaardelijke indexatie. In een middelloonregeling bouwt u elk jaar een stukje pensioen op. Dat stukje is gebaseerd op het salaris, inclusief de eventuele ploegendiensttoeslag, dat u in dat jaar verdient. Het totale pensioen dat u straks na uw pensioneren ontvangt, is de optelsom van de stukjes opbouw in alle jaren. En daarmee dus gebaseerd op het gemiddeld verdiende salaris. Vandaar ook de term middelloon. Pensioengrondslag De pensioengrondslag is het jaarloon en de ploegendiensttoeslag, verminderd met de zogenaamde franchise. Van beide begrippen een korte toelichting: Jaarloon Het jaarloon bedraagt 13,5 x het vaste (januari-)maandsalaris voor Forbo Flooring en Forbo-Novilon medewerkers. Voor medewerkers van Forbo Eurocol Nederland bedraagt het jaarloon 14,04 x het vaste (januari-)maandsalaris. U bouwt ook pensioen op over een eventuele ploegendiensttoeslag. Franchise De franchise is het bedrag dat niet meetelt voor de opbouw van uw pensioen. Vanaf de AOW-gerechtigde leeftijd ontvangt u namelijk naast een pensioen van Forbo en eventueel andere werkgevers ook een AOW-uitkering. Met de AOW-uitkering wordt een deel van uw inkomen voor later dus al geregeld vanuit de overheid. Hierover hoeft u geen pensioen meer op te bouwen bij Forbo Ouderdomspensioen opbouwen Elk jaar dat u bij Forbo in dienst bent, bouwt u een deel van uw ouderdomspensioen op. Hoe hoog uw pensioen is bij pensioneren, hangt af van het aantal jaren dat u pensioen heeft opgebouwd, de hoogte van uw pensioengrondslag, het opbouwpercentage en of er in de opbouwfase geïndexeerd is. 9

10 Rekenvoorbeeld ouderdomspensioen Ad werkt bij Forbo Flooring. Zijn bruto maandsalaris is Zijn jaarloon bedraagt dus 13,5 x = De pensioengrondslag is het jaarloon minus de franchise. In 2015 bedraagt de franchise De pensioengrondslag van Ad bedraagt dit jaar dan = In 2015 bouwt Ad 1,875% van de pensioengrondslag aan ouderdomspensioen op. Dus 1,875% x = 472. Als Ad 1 jaar in dienst zou blijven bij Forbo Flooring, zou hij dus vanaf zijn 67e voor de rest van zijn leven een jaarlijks pensioen ontvangen van 472. Stel nu dat de collectieve salarisverhoging in % bedraagt, dan wordt Ad zijn jaarloon per 1 januari 2016: % = De pensioengrondslag op basis van zijn nieuwe salaris is = In 2016 bouwt Ad dus 1,875% x = 485 aan pensioen op, uitgaande van een opbouwpercentage van 1,875%. Na deze twee dienstjaren krijgt Ad vanaf zijn 67e jaarlijks een bedrag van 957 van Pensioenfonds Forbo. betalen samen de premie voor uw pensioenopbouw. Hoeveel pensioen kan worden opgebouwd van de ingelegde premie ligt niet vast, omdat dit onder meer afhankelijk is van de ontwikkelingen van financieeleconomische omstandigheden en de levensverwachting. Premiedepot Als de ingelegde premie in een bepaald jaar niet voldoende is om de beoogde pensioenopbouw te bekostigen, kunnen we een beroep doen op het premiedepot. Dit is een soort reservepotje dat we gebruiken om tegenvallers op te vangen. Als de premie niet voldoende is én er niet voldoende geld in het depot zit om de beoogde pensioenopbouw te kunnen betalen, wordt het opbouwpercentage van 1,875% verlaagd naar een percentage waarvan de kosten wel betaald kunnen worden. Andersom werkt het depot ook. Als in een bepaald jaar de ingelegde premie hoger is dan de kosten van de beoogde pensioenopbouw, wordt het teveel aan premie in het depot gestort. In goede tijden bouwen we dus een reserve op voor mindere tijden. Op 1 januari 2013 is er door de werkgever een bedrag van 4 miljoen euro in het premiedepot gestort. Als de premie die ontvangen wordt voldoende is om de beoogde pensioenopbouw te kunnen betalen én als nog steeds 4 miljoen euro in het premiedepot aanwezig is, wordt het overschot aan premie gebruikt voor indexatie van de opbouw van de actieve werknemers. Mogelijk een variabele opbouw U bouwt pensioen op via een voorwaardelijke middelloonregeling met voorwaardelijke indexatie. De term middelloon hebben we eerder uitgelegd: de hoogte van uw pensioen is gebaseerd op het gemiddelde salaris tijdens uw loopbaan. De term voorwaardelijk heeft te maken met het opbouwpercentage van 1,875%. Dit percentage is mogelijk variabel. Uw pensioenopbouw bedraagt elk jaar in principe 1,875% van uw pensioengrondslag. Maar elk jaar wordt vastgesteld of deze pensioenopbouw voor alle Forbomedewerkers ook daadwerkelijk betaald kan worden uit de totale vaste premie die is ingelegd. U en uw werkgever Ouderdomspensioen ontvangen Het ouderdomspensioen wordt reglementair uitgekeerd vanaf de eerste dag van de maand volgend op de 67-jarige leeftijd. Eerder of later (tot aan de AOW-gerechtigde leeftijd) stoppen met werken kan ook bij Forbo. Uiteraard blijft uw totale pensioenpot altijd even groot. Dat betekent concreet dat elke maand dat iemand besluit eerder te stoppen met werken, zijn of haar levenslange pensioenuitkering een stukje daalt. Aan de andere kant stijgt de pensioenuitkering een stukje voor iedere maand dat het pensioen wordt uitgesteld. 10

11 2.2 Pensioenopbouw uit ploegendienst Iedereen die 21 jaar of ouder is en bij Forbo werkt in de ploegendienst, bouwt ook pensioen op over de ploegendiensttoeslag naast de opbouw over het vaste salaris. Indien van toepassing, wordt de ploegendienstgrondslag opgeteld bij de pensioengrondslag in enig jaar. Over beide grondslagen bouwt u dan 1,875%* pensioen op. * Dit opbouwpercentage kan mogelijk variëren. Zie Mogelijk een variabele opbouw op pagina Nabestaandenpensioen Het nabestaandenpensioen is een uitkering voor uw eventuele partner (partnerpensioen) en kinderen (wezenpensioen) wanneer u komt te overlijden. Partnerpensioen Het partnerpensioen gaat in op de eerste dag van de maand volgend op de maand waarin de deelnemer overlijdt en wordt vervolgens tot en met de maand van overlijden van de partner uitgekeerd. Het partnerpensioen is 50% tot 70% van het ouderdomspensioen. Bij de bepaling van de hoogte van het partnerpensioen maakt het uit of u ten tijde van uw overlijden al dan niet in actieve dienst bent van Forbo. Indien u zou overlijden tijdens uw deelnemerschap (in actieve dienst of tijdens arbeidsongeschiktheid) wordt ervan uitgegaan dat u tot uw pensioendatum deelnemer zou zijn gebleven. Het partnerpensioen is dan gelijk aan 70% van het te bereiken ouderdomspensioen. Dit bedrag staat op het zogenaamde Uniform Pensioenoverzicht dat u als werknemer jaarlijks van Pensioenfonds Forbo ontvangt. Overlijdt u na beëindiging van het dienstverband bij Forbo? Dan is de hoogte van het partnerpensioen afhankelijk van de datum dat u in dienst bent getreden bij Forbo. Tot 2013 hebben werknemers van Forbo namelijk 50% van het ouderdomspensioen aan partnerpensioen opgebouwd. Daarna is dat 70% van het ouderdomspensioen. Wie wordt gezien als partner? Op het moment van overlijden van de (oud-)werknemer erkent Pensioenfonds Forbo als partner: De echtgenoot/echtgenote van de (oud-)werknemer van Forbo; De geregistreerde partner van de (oud-)werknemer van Forbo; De partner met wie de (oud-)werknemer van Forbo een notarieel vastgelegde samenlevingsovereenkomst had. Wilt u iets extra s regelen voor uw partner? Overweeg dan een Anw-hiaatverzekering af te sluiten. Meer informatie hierover leest u bij paragraaf 4.2. Bijzonder partnerpensioen Eindigt de relatie met uw partner die gedurende uw relatie recht had op partnerpensioen via Pensioenfonds Forbo? Dan behoudt uw ex-partner recht op dit gedeelte van het partnerpensioen. Dit heet bijzonder partnerpensioen. Wezenpensioen Wanneer een (oud-)werknemer van Forbo overlijdt, is er onder voorwaarden een uitkering voor diens eventuele kinderen verzekerd. Het wezenpensioen wordt vanaf de eerste van de maand volgend op de maand van overlijden van de (oud-)werknemer uitgekeerd aan de eventuele kinderen en stopt in principe op de 18-jarige leeftijd van het kind. De uitkering kan langer doorlopen bij kinderen die voltijd studeren (uiterlijk tot het 27e jaar). De uitkering stopt in ieder geval bij overlijden van het kind. Het wezenpensioen bedraagt 14% van het jaarlijkse ouderdomspensioen. Zijn de beide ouders (verzorgers) overleden, dan wordt een dubbel wezenpensioen uitgekeerd. De regeling bij Forbo geldt voor maximaal 5 kinderen (wezen). Bij meer wezen wordt de uitkering voor 5 wezen verdeeld over het totaal aantal wezen. Wie worden gezien als wezen? Naast uw natuurlijke kinderen, komen onder voorwaarden ook eventuele aangehuwde kinderen (ook wel stiefkinderen) en pleegkinderen in aanmerking voor wezen- 11

12 pensioen indien u komt te overlijden. Voorwaarde om in aanmerking te komen voor wezenpensioen is dat de aangehuwde kinderen en pleegkinderen als uw eigen kinderen worden opgevoed en onderhouden. Deze voorwaarde geldt zowel vóór als tijdens uw deelnemerschap, alsmede ten tijde van overlijden. 2.4 Voortzetting van de opbouw van pensioen bij arbeidsongeschiktheid Mocht u tijdens uw dienstverband bij Forbo voor 35% of meer arbeidsongeschikt raken volgens de Wet-WIA, dan draagt het pensioenfonds zorg voor (gedeeltelijke) doorbetaling van de pensioenpremie. De opbouw van uw pensioen loopt dan dus door. Hoeveel premievrijstelling u krijgt is afhankelijk van uw mate van arbeidsongeschiktheid. 2.5 Premiebetaling Voor de opbouw van ouderdomspensioen over uw vaste salaris en uw eventuele ploegendiensttoeslag wordt pensioenpremie betaald. Een gedeelte betaalt de werknemer. Deze werknemersbijdrage wordt maandelijks door Forbo ingehouden op het bruto salaris. Het grootste deel van de pensioenpremie betaalt Forbo. De totale kosten die de werkgever voor haar rekening neemt, zijn reglementair vastgelegd. Forbo betaalt een totale premie ter hoogte van 14% van de in enig jaar vastgestelde totale jaarlonen en ploegendienstgrondslagen. De eigen bijdrage van de werknemer bedraagt 9,7% van de pensioengrondslag + (indien van toepassing) 9,7% van de ploegendienstgrondslag. Elke drie jaar wordt de hoogte van de premie die de werkgever en de werknemer betalen opnieuw berekend en aan de cao-tafel besproken. Als u tussen de 35% en 80% arbeidsongeschikt bent verklaard, krijgt u gedeeltelijke premievrijstelling. Pen-sioenfonds Forbo betaalt dan een deel van de premie voor uw pensioenopbouw. Wanneer u volledig arbeidsongeschikt bent verklaard, krijgt u volledige premievrijstelling. U betaalt dan geen premie meer voor uw pensioenopbouw. In de tabel onder aan de pagina ziet u hoeveel premievrijstelling u krijgt bij de verschillende percentages van arbeidsongeschiktheid. Betalingsvoorbehoud Uitsluitend in geval van een ingrijpende wijziging van de omstandigheden kan de werkgeversbijdrage voor de pensioenregeling worden verminderd of zelfs helemaal gestopt. Als deze situatie zich voordoet worden de pensioenaanspraken die u nog zou opbouwen aan de gewijzigde omstandigheden aangepast. U wordt dan onmiddellijk hier schriftelijk van op de hoogte gebracht. De pensioenaanspraken die u al heeft opgebouwd veranderen dan niet. De mogelijke wijziging betreft dus alleen de in de toekomst nog op te bouwen pensioenaanspraken. Arbeidsongeschiktheidspercentage Premievrijstelling Minder dan 35% 0% 35% tot 45% 40% 45% tot 55% 50% 55% tot 65% 60% 65% tot 80% 72,5% Meer dan 80% 100% 12

13 2.6 Hoe houdt mijn pensioen zijn waarde? Prijzen worden ieder jaar iets hoger. U kunt vandaag met een euro meer kopen dan over een (flink) aantal jaar. Pensioenfonds Forbo heeft geen uitgewerkt plan om uw pensioenuitkering/opgebouwde pensioen jaarlijks te verhogen. Wanneer in enig jaar verhoging van de aanspraken heeft plaatsgevonden, heeft u niet meteen ook recht op verhogingen in de toekomst. Het bestuur besluit jaarlijks of een toeslag wordt verleend, rekening houdend met de financiële positie van het pensioenfonds. 2.7 Uitbetaling van pensioen Wanneer krijgen uw nabestaanden pensioen uitgekeerd? Als er recht bestaat op partner- en/of wezenpensioen, wordt dit uitgekeerd vanaf de eerste dag van de maand volgend op de dag van uw overlijden. Wanneer krijgt uw ex-partner pensioen uitgekeerd? Zodra uw ouderdomspensioen ingaat, heeft uw ex-partner recht op uitbetaling van zijn of haar verevende pensioen (tenzij anders is overeengekomen). Pensioenfonds Forbo keert dit bedrag rechtstreeks uit aan uw ex-partner als hiervoor tijdig een verzoek is ingediend bij het fonds. Wanneer uw ex-partner overlijdt, maakt Pensioenfonds Forbo weer het volledige ouderdomspensioen aan u over. Enkele maanden voordat u met pensioen gaat, ontvangt u een opgave met de hoogte van het ouderdomspensioen en het eventuele partnerpensioen. Ook staat er het bruto bedrag op dat Pensioenfonds Forbo maandelijks aan u zal uitkeren. Op de in deze pensioenopgave genoemde bedragen worden loonheffing (belasting) en een premie voor de Zorgverzekeringswet (ZVW) ingehouden. Pensioenfonds Forbo houdt dit automatisch in, zodat u een nettobedrag krijgt uitgekeerd, zoals u gewend bent bij uw salaris. Vervolgens ontvangt u elk jaar een opgave waarop precies staat wat u dat jaar aan pensioen heeft ontvangen en wat daarop is ingehouden aan belasting en premies. Dit heeft u nodig bij uw jaarlijkse aangifte inkomstenbelasting. Hoe weet u wat u tot nu toe heeft opgebouwd? Pensioenfonds Forbo stuurt u elk jaar een Uniform Pensioenoverzicht. Hierin staat hoeveel pensioen u kunt verwachten wanneer u tot aan de reglementaire pensioendatum bij Forbo werkzaam blijft. Maar ook wat u tot op dat moment heeft opgebouwd. Daarnaast geeft het overzicht ook informatie over partnerpensioen, wezenpensioen en de hoogte van uw pensioen indien u arbeidsongeschikt bent. 13

14 14

15 Veranderingen In uw werksituatie of privéleven kunnen zich veranderingen voordoen die gevolgen hebben voor uw pensioensituatie of die van uw nabestaanden. In dit deel van de brochure wordt toegelicht wat verschillende veranderingen voor u betekenen en wat u in deze situaties eventueel moet doen. 3.1 Veranderingen in uw privésituatie Kinderen krijgen Binnen de pensioenregeling van Forbo is opgenomen dat, wanneer u komt te overlijden, een wezenpensioen wordt uigekeerd aan uw (eventuele) kinderen. Omdat kinderen worden opgenomen in de persoonsregisters, wordt het pensioenfonds automatisch via de BRP op de hoogte gebracht van de eventuele geboorte van kinderen. U hoeft dus geen actie te ondernemen Verhuizen Als u binnen Nederland verhuist en bent ingeschreven bij de Basisregistratie personen (BRP) hoeft u geen actie te ondernemen. Pensioenfonds Forbo wordt dan automatisch bericht omdat het pensioenfonds uw verhuizing krijgt doorgegeven van het bevolkingsregister. Indien u binnen Nederland verhuist en u bent niet ingeschreven bij de BRP of als u verhuist van of naar het buitenland moet u dat wél zelf doorgeven aan Pensioenfonds Forbo Trouwen en samenwonen Wanneer u in Nederland gaat trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaat, hoeft u geen actie te ondernemen. Het pensioenfonds wordt hierover vanzelf geïnformeerd door de BRP. Trouwt u in het buitenland of gaat u daar een geregistreerd partnerschap aan, dan moet u dat wel zelf doorgeven aan het pensioenfonds. Wanneer u gaat samenwonen en een samenlevingscontract vastlegt in een notariële akte, wordt dit niet opgenomen in de BRP. Pensioenfonds Forbo weet dan dus niet dat u een partner heeft. Om uw partner toch voor partnerpensioen in aanmerking te laten komen, moet u een kopie van het samenlevingscontract naar het pensioenfonds sturen Uit elkaar gaan Mochten u en uw partner (= echtgenoot/echtgenote, geregistreerd partner of partner in notarieel vastgelegde samenlevingsovereenkomst) uit elkaar gaan, dan moet dit altijd aan het pensioenfonds worden doorgegeven. De opgebouwde pensioenrechten moeten dan immers in veel gevallen tussen u en uw ex-partner worden verdeeld. Wanneer u en uw partner uit elkaar gaan, wordt het ouderdomspensioen dat is opgebouwd tijdens de huwelijkse periode, door de wet standaard in tweeën verdeeld: 50% is voor de (oud-)werknemer van Forbo en 50% voor de ex-partner. Daarnaast heeft de ex-partner recht op het tijdens het dienstverband opgebouwde partnerpensioen. Een andere verdeling van het ouderdomspensioen en het partnerpensioen is alleen mogelijk als u deze andere verdeling met uw (ex-)partner bent overeengekomen in de huwelijkse voorwaarden, of na de scheiding in een (echt)scheidingsconvenant. In dat geval moet u een kopie van de overeenkomst waarin de gewijzigde verdeling is vastgelegd, opsturen naar het pensioenfonds. Zodra de overeengekomen afspraken in de administratie van het pensioenfonds zijn verwerkt, wordt aan uw voormalige partner een bewijs van de premievrije aanspraak uitgereikt. 15

16 U gaat uit elkaar en komt te overlijden Wanneer u overlijdt, vervalt bovengenoemd recht op ouderdomspensioen voor uw ex-partner dat deze kreeg toegewezen nadat u uit elkaar bent gegaan. Uw ex-partner komt dan in aanmerking voor een bijzonder partnerpensioen. Overlijdt uw ex-partner eerder dan u, dan ontvangt u weer het volledige ouderdomspensioen dat u had opgebouwd voordat u uit elkaar ging. Nadat u bent gescheiden, krijgt u een nieuwe partner tijdens uw dienstverband bij Forbo In dat geval bouwt uw nieuwe partner recht op partnerpensioen op vanaf het moment dat hij/zij uw partner is. Bij uw overlijden heeft uw nieuwe partner dus recht op het partnerpensioen minus het bijzonder partnerpensioen waar uw ex-partner recht op heeft. Het kan dus zo zijn dat uw nieuwe partner minder partnerpensioen krijgt dan uw ex-partner Overlijden Bij overlijden van een deelnemer informeert het pensioenfonds de nabestaande(n) zo spoedig mogelijk over de eventuele aanspraken op partner- en/of wezenpensioen. Wanneer een inwoner van Nederland komt te overlijden, wordt dit verwerkt in de Basisregistratie personen (BRP). Hiervan ontvangt Pensioenfonds Forbo automatisch bericht. Er hoeft door de nabestaanden dus geen actie te worden ondernomen. 3.2 Veranderingen in uw werksituatie Nieuw in dienst Wanneer u in dienst treedt bij Forbo en 21 jaar of ouder bent, neemt u automatisch deel aan de pensioenregeling. Wat u wel zelf in gang moet zetten, is de eventuele (vrijwillige) overdracht van het pensioen dat u bij een eerdere werkgever heeft opgebouwd (dit heet waardeoverdracht). Waarom waardeoverdracht? Door de waarde van het bij uw oude werkgever opgebouwde pensioen over te hevelen, kunt u een pensioenbreuk voorkomen of beperken. Bijkomend voordeel van overdracht is dat uw pensioenaanspraken dan bij één pensioenfonds zijn ondergebracht. Dat is voor u overzichtelijker. En hoe werkt waardeoverdracht? Binnen zes maanden na uw indiensttreding bij Forbo dient u een verzoek tot waardeoverdracht in bij Pensioenfonds Forbo. Wij vragen dan bij uw oude pensioenfonds een opgave van uw opgebouwde aanspraken op. Naar aanleiding daarvan sturen wij u een offerte voor waardeoverdracht. Indien u hiermee akkoord gaat, is de waardeoverdracht een feit. Als u naar aanleiding van onze offerte denkt dat uw oude pensioenregeling beter is dan de nieuwe pensioenregeling, kunt u ook besluiten om uw pensioen bij het pensioenfonds van uw vorige werkgever te laten staan. Let op: bij waardeoverdracht moet de dekkingsgraad van beide pensioenfondsen hoger dan 100% zijn. Is dit niet het geval, dan komt uw aanvraag voor waardeoverdracht in de koelkast te staan. Zodra de dekkingsgraden van beide fondsen weer voldoende is, wordt de procedure voor waardeoverdracht hervat Uit dienst Op het moment dat u uit dienst treedt bij Forbo, stopt de pensioenopbouw bij Pensioenfonds Forbo. U ontvangt dan van Pensioenfonds Forbo een overzicht waarop uw premievrije pensioenaanspraken staan vermeld. Na uw uitdiensttreding blijven deze, door u opgebouwde, aanspraken op ouderdoms- en nabestaandenpensioen geldig. Deze pensioenaanspraken zijn desgewenst overdraagbaar naar de pensioenuitvoerder van uw nieuwe werkgever. U kunt de pensioenuitvoerder van uw nieuwe werkgever vragen om een offerte voor deze zogenaamde waardeoverdracht. 16

17 3.2.3 Meer of minder verdienen Uw pensioenopbouw bij Forbo is gekoppeld aan uw salaris. Stijgt of daalt uw salaris in enig jaar? Dan betekent dit dat u in dat jaar dus ook meer of minder pensioen opbouwt. U hoeft bij een wijziging in het salaris overigens geen actie te ondernemen. Dit wordt automatisch doorgevoerd Meer of minder werken Als u meer of minder gaat werken, heeft dat gevolgen voor de opbouw van uw pensioen. Hoe meer u werkt, hoe meer pensioen u opbouwt en andersom. Als u meer of minder gaat werken, verandert uw salaris. Uw pensioenopbouw wordt dus automatisch aangepast aan de nieuwe situatie. Uw reeds opgebouwde pensioenaanspraken veranderen niet. Wijzigingen in het aantal te werken uren (en in het salaris) worden door de werkgever doorgegeven aan Pensioenfonds Forbo. U hoeft hiervoor dus geen actie te ondernemen Arbeidsongeschiktheid Mocht u tijdens uw dienstverband bij Forbo voor 35% of meer arbeidsongeschikt raken volgens de Wet-WIA, dan draagt het pensioenfonds zorg voor (gedeeltelijke) doorbetaling van de pensioenpremie. De opbouw van uw pensioen loopt dan dus door voor het gedeelte dat u arbeidsongeschikt bent. Hiervoor hoeft u zelf geen of minder premie te betalen. Hoeveel premievrijstelling u krijgt is afhankelijk van uw mate van arbeidsongeschiktheid. In de onderstaande tabel ziet u hoeveel premievrijstelling u per arbeidsongeschiktheidspercentage krijgt. Arbeidsongeschiktheidspercentage Premievrijstelling Minder dan 35% 0% 35% tot 45% 40% 45% tot 55% 50% 55% tot 65% 60% 65% tot 80% 72,5% Meer dan 80% 100% Een periode met onbetaald verlof Als u (bijvoorbeeld via levensloop) een periode met onbetaald verlof gaat, blijft u wel deelnemer aan de geldende pensioenregeling bij Forbo. Maar net als uw salaris, stopt de opbouw van uw pensioen gedurende de gehele periode van onbetaald verlof. Op vrijwillige basis kan de pensioenopbouw echter worden voortgezet. In dat geval betaalt de werknemer zowel de werknemers- als werkgeverspremie. Per 1 januari 2012 is de levensloopregeling afgeschaft. Als u op 31 december 2011 meer dan tegoed in de levensloopregeling had opgebouwd, kunt u, onder voorwaarden, toch gebruik blijven maken van de levensloopregeling Met pensioen gaan Vanaf uw AOW-leeftijd bestaat uw inkomen uit de AOWuitkering van de overheid en het ouderdomspensioen dat u via Forbo en eventueel andere werkgevers heeft opgebouwd. De AOW-uitkering ontvangt u via de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Een half jaar voor uw AOW-leeftijd stuurt de SVB een aanvraagformulier voor een AOWuitkering. De pensioendatum bij Forbo heeft u deels in eigen hand, echter niet vóór het bereiken van de 55-jarige leeftijd. U kunt uiterlijk stoppen met werken op uw AOW-leeftijd. U kunt ook met deeltijdpensioen gaan. U gaat dan voor een deel met pensioen en voor het andere deel blijft u werken. Deeltijdpensioen moet uiteraard in goed overleg met uw werkgever geregeld worden. Wilt u voor of na de reglementaire pensioendatum stoppen met werken? Geef dit dan tijdig (minimaal een half jaar van tevoren) aan bij uw P&O-afdeling. U kunt dan een aanvraagformulier invullen waarin u verzoekt om een bruto-netto berekening. Dit verzoek wordt dan doorgestuurd naar Pensioenfonds Forbo. 17

18 18

19 Pensioenkeuzes 4.1 Waardeoverdracht bij uitdiensttreding Als u uw dienstverband bij Forbo beëindigt om ergens anders te gaan werken, heeft u de mogelijkheid de waarde van de door u opgebouwde pensioenaanspraken over te dragen naar het pensioenfonds van uw nieuwe werkgever. Op pagina 16 wordt deze waardeoverdracht toegelicht. 4.2 Anw-hiaatverzekering Als u komt te overlijden, heeft uw partner recht op een partnerpensioen. Als u iets extra s wilt regelen voor uw partner, heeft u bij Pensioenfonds Forbo de mogelijkheid een Anw-hiaatpensioen te verzekeren. Uw partner ontvangt dan bij uw overlijden een extra uitkering naast het partnerpensioen. Deze stopt als uw partner de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt (of op een eerder moment overlijdt). Het pensioenfonds heeft het Anw-hiaatpensioen herverzekerd bij een verzekeraar. U kunt u verzekeren voor een bedrag van of per jaar. Omdat de Anw-hiaatverzekering vrijwillig is, betaalt u de premie zelf. De werkgever houdt de premie maandelijks in op uw salaris. Neem voor meer informatie contact op met het pensioenfonds. 4.3 Eerder of later stoppen met werken Uw pensioen bij Forbo gaat in op 67-jarige leeftijd. U heeft echter de mogelijkheid eerder (vanaf 55 jaar) of later (tot maximaal de AOW-gerechtigde leeftijd) te stoppen met werken. Doorgaan na 67-jarige leeftijd kan overigens uitsluitend indien ook de werkgever de arbeidsrelatie wil voortzetten. Uiteraard heeft het eerder of later in laten gaan van uw pensioenuitkering wel gevolgen voor de hoogte ervan. Als u bijvoorbeeld al op 62-jarige leeftijd met pensioen wilt, moet u er rekening mee houden dat de hoogte van uw levenslange pensioeninkomen lager ligt dan wanneer u stopt op 67-jarige leeftijd. Deeltijdpensioen Het is ook mogelijk om met deeltijdpensioen te gaan. Deeltijdpensioen is een combinatie van parttime werken en het (vervroegd) laten ingaan van het pensioen voor het gedeelte dat niet meer wordt gewerkt. Op deze manier, gaat u minder werken (en dus minder verdienen), maar omdat u al een stukje van uw pensioen laat ingaan, kunt u uw inkomen aanvullen. Deeltijdpensioen kan worden ingezet tussen de leeftijd van 55 jaar tot de AOWgerechtigde leeftijd en kan dus zowel voor vervroegd pensioen als voor uitstel van pensioneren worden gebruikt. Deeltijdpensioen moet uiteraard in goed overleg met uw werkgever geregeld worden. 4.4 Variatie in de hoogte van uw pensioen Het is mogelijk om bij pensionering ervoor te kiezen om de hoogte van het ouderdomspensioen te laten variëren. Het hogere ouderdomspensioen wordt uitgekeerd vanaf de pensioeningangsdatum tot uiterlijk de maand waarin de 70-jarige leeftijd wordt bereikt. Daarna wordt het lagere maandelijkse ouderdomspensioen uitgekeerd. Uw totale pensioenpot blijft gelijk. De variatie in hoogte wordt berekend aan de hand van door het bestuur vastgestelde factoren. 4.5 Uitruil partnerpensioen Als deelnemer aan de pensioenregeling bij Forbo bouwt u naast ouderdomspensioen automatisch pensioen op voor uw eventuele partner en kind(eren). Zeker als u een lange loopbaan heeft gehad bij Forbo vertegenwoordigt het partnerpensioen een groot kapitaal. Bij uw overlijden heeft de partner immers recht op 50% tot 70% van het ouderdomspensioen dat u heeft opgebouwd (afhankelijk van de datum van indiensttreding, zie ook Partnerpensioen op 19

20 pagina 11). U heeft echter op uw pensioendatum de keuze het opgebouwde partnerpensioen (deels) uit te ruilen voor een hoger ouderdomspensioen, of andersom. Uw totale pensioenpot blijft in alle gevallen natuurlijk gelijk. Dus als u bijvoorbeeld kiest voor een hoger partnerpensioen, wordt uw eigen pensioenuitkering lager. Andersom geldt dat wanneer u ervoor kiest het partnerpensioen helemaal te laten vervallen (bijvoorbeeld omdat u op het moment van pensioneren geen partner heeft), uw eigen pensioen hoger wordt. Bij uitruil is altijd toestemming van de partner nodig. Neem voor meer informatie contact op met het pensioenfonds. Meer informatie Welke informatie kunt u nog meer van Pensioenfonds Forbo verwachten? U ontvangt jaarlijks automatisch een Uniform Pensioenoverzicht (UPO). Hierin staat het door u opgebouwde pensioen, de te bereiken pensioenaanspraken op pensioendatum en de eventuele toeslag (indexatie). Op uw verzoek verstrekken wij bovendien de volgende informatie over uw pensioenregeling. Als hieraan kosten zijn verbonden, laten wij u dat vooraf weten. Het pensioenreglement beschrijving van rechten en plichten en wat u van ons mag verwachten. Informatie over de verschillende keuzemogelijkheden. Informatie over de effecten van omzetting (keuzemogelijkheden). De klachtenregeling beschrijving van de stappen die u kunt ondernemen indien u een klacht heeft. De uitvoeringsovereenkomst beschrijving van de rechten en plichten van uw werkgever tegenover Pensioenfonds Forbo en andersom. Het jaarverslag en de jaarrekening van Pensioenfonds Forbo. Informatie over het (historische) toeslagbeleid. Informatie over hoe Pensioenfonds Forbo uw betaalde premies belegt. Informatie over de hoogte van de dekkingsgraad van Pensioenfonds Forbo. Dit is de mate waarin het pensioenfonds in staat is om aan zijn betalingsverplichtingen aan deelnemers te voldoen. Inzage in het herstelplan van het fonds, als dat van kracht is. Dit is een plan van aanpak dat het pensioenfonds moet indienen binnen drie maanden nadat een dekkingstekort is ontstaan. Informatie over het eventueel van toepassing zijn van een aanwijzing als bedoeld in artikel 171 van de Pensioenwet. Informatie over de eventuele aanstelling van een bewindvoerder. Vragen? Voor al uw vragen kunt u per telefoon of terecht bij de helpdesk van AZL: Postbus CZ Heerlen Tel. (045) pf-forbo@azl.eu 20

21 Begrippenlijst ANW De Algemene Nabestaandenwet (ANW) is een wettelijke basisvoorziening bij overlijden voor de nabestaanden. Niet iedereen komt voor ANW in aanmerking, aangezien het afhankelijk is van de leeftijd, de gezinssituatie en het inkomen van de nabestaande. De ANW loopt tot de nabestaande een AOW-uitkering ontvangt. AOW De Algemene Ouderdomswet (AOW) is een basispensioen voor elke inwoner van Nederland die de AOW-gerechtigde leeftijd heeft bereikt. Iedere inwoner bouwt AOW op in de 50 jaar voor de AOW-gerechtigde leeftijd, zolang hij of zij in Nederland woont. AOW wordt toegekend en betaald door de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Bijzonder partnerpensioen Dit is het partnerpensioen waar de eventuele ex-partner recht op heeft na de beëindiging van de relatie. Net als het gewone partnerpensioen wordt het bijzonder partnerpensioen uitgekeerd nadat de deelnemer, gewezen deelnemer of gepensioneerde is overleden. Deelnemer Een deelnemer is een werknemer die deelneemt aan een pensioenregeling. Pensioenfonds Forbo regelt de pensioenen voor de medewerkers van Forbo Flooring, Forbo-Novilon en Forbo Eurocol Nederland. Deeltijdpensioen Een deeltijdpensioen is deels met pensioen gaan en deels blijven werken. U kunt in goed overleg met uw werkgever met deeltijdpensioen gaan. Dekkingsgraad De dekkingsgraad is een maatstaf voor de financiële gezondheid van het pensioenfonds. Het wordt uitgedrukt in een percentage en geeft de verhouding weer tussen het vermogen van een pensioenfonds en alle financiële verplichtingen op dat moment. Factor A De factor A geeft aan hoe groot uw pensioenaangroei is geweest in een bepaald jaar. De factor A staat vermeld op het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) dat u jaarlijks ontvangt van Pensioenfonds Forbo. De factor A wordt gebruikt om te bepalen hoeveel lijfrentepremie u mag aftrekken voor de inkomstenbelasting, mocht u op eigen initiatief aanvullend pensioen willen opbouwen. Franchise De franchise is het bedrag dat niet meetelt voor de opbouw van uw pensioen. Vanaf de AOW-gerechtigde leeftijd ontvangt u namelijk naast een pensioen van Forbo en eventuele andere werkgevers ook een AOW-uitkering. Met de AOW-uitkering wordt een deel van uw inkomen voor later dus al geregeld vanuit de overheid. De hoogte van de franchise houdt dan ook verband met de hoogte van de AOW-uitkering en wordt jaarlijks aangepast. Dat wat overblijft van uw pensioengevend salaris na aftrek van de franchise heet de pensioengrondslag. Over dit deel wordt pensioen opgebouwd. Indexering/Indexatie/Toeslagverlening Indexatie, formeel ook wel toeslagverlening, heeft betrekking op het door een pensioenfonds jaarlijks verhogen van de opgebouwde of reeds ingegane pensioenen. Doel hiervan is het behoud van koopkracht. Er is echter geen garantie voor toeslagverlening. Pensioenfonds Forbo heeft geen uitgewerkt plan om uw pensioenuitkering/opgebouwde pensioen jaarlijks te verhogen. U heeft door verhoging in enig jaar niet meteen ook recht op verhogingen in de toekomst. Het bestuur besluit jaarlijks of een toeslag wordt verleend, rekening 21

22 houdend met de financiële positie van het pensioenfonds. Jaarloon Voor werknemers van Forbo Flooring en Forbo-Novilon wordt het jaarloon vastgesteld door vermenigvuldiging van het vaste (januari-)maandsalaris (zonder gratificaties en eventuele andere emolumenten) met de factor 13,5. Voor deelnemers werkzaam bij de aangesloten werkgever Forbo Eurocol Nederland geldt de factor 14,04. Jaarruimte Als een werknemer in een bepaald jaar volgens overheidsnormen niet fiscaal maximaal pensioen opbouwt, mag soms aanvullend pensioen worden opgebouwd via bijvoorbeeld een lijfrentepremie. Deze premie is dan aftrekbaar van de inkomstenbelasting. De hoogte van deze mogelijkheid heet de jaarruimte. De echtgenoot/echtgenote van de (oud-)werknemer van Forbo; De geregistreerde partner van de (oud-)werknemer van Forbo; De partner met wie de (oud-)werknemer van Forbo een notarieel vastgelegde samenlevingsovereenkomst had. Partnerpensioen Dit is een periodieke uitkering aan de partner wanneer de deelnemer, gewezen deelnemer of gepensioneerde overlijdt. Mits de nabestaande door het pensioenfonds als partner is erkend. Het partnerpensioen stopt wanneer de partner overlijdt. Pensioenaanspraken Het pensioen dat deelnemers tot aan pensionering hebben opgebouwd. Lijfrente Een voorziening die iemand vrijwillig (privé) bij een verzekeringsmaatschappij kan afsluiten, bijvoorbeeld als aanvulling op het pensioen. De voorziening wordt opgebouwd doordat regelmatig premie wordt betaald of ineens een bedrag wordt gestort. Vanaf een bepaalde leeftijd worden door de verzekeringsmaatschappij periodieke uitkeringen verricht zolang een persoon in leven is. Nabestaandenpensioen Pensioenuitkering voor de eventuele partner en kinderen. Zie partner- en wezenpensioen. Ouderdomspensioen Periodieke uitkering vanaf de pensioendatum die wordt toegekend aan de (oud-)deelnemer. Het ouderdomspensioen wordt uitgekeerd tot en met de maand waarin de gepensioneerde overlijdt. Partner Op het moment van overlijden van de (oud-)werknemer erkent Pensioenfonds Forbo als partner: Pensioendatum Datum waarop het ouderdomspensioen ingaat. Conform het reglement is dit de eerste van de maand volgend op het bereiken van de 67-jarige leeftijd. De daadwerkelijke pensioendatum kan eerder of later liggen. Dit heet vervroeging of uitstel van pensioen. Pensioengrondslag Het jaarloon plus eventuele ploegendiensttoeslag minus de franchise. Over dit bedrag vindt de opbouw van het pensioen plaats. Het jaarloon bedraagt 13,5x het vaste (januari-)maandsalaris voor Forbo Flooring en Forbo- Novilon; en 14,04x het vaste (januari-)maandsalaris voor Forbo Eurocol Nederland. Pensioenpremie Het bedrag dat de werkgever en/of de werknemer in het pensioenfonds stort. Bij Forbo betalen zowel de werknemer als de werkgever een deel van de premie. De werkgever betaalt 14% van de totale loonsom en eventuele ploegendiensttoeslag per enig jaar. De eigen bijdrage per deelnemer bedraagt 9,7% van de pensioengrondslag + (indien van toepassing) 9,7% van de ploegendienstgrondslag. 22

23 Pensioenreglement Juridische tekst van de pensioenregeling. Hierin kunt u lezen hoe het pensioen precies wordt opgebouwd en berekend. Desgewenst kunt u het officiële pensioenreglement opvragen bij het pensioenfonds. Uiteraard kunt u het reglement downloaden van onze website Premievrije pensioenaanspraken Indien het deelnemerschap aan een pensioenregeling eindigt, anders dan door overlijden of het bereiken van de pensioenleeftijd, verkrijgt de oud deelnemer een premievrije aanspraak (dus zonder dat daarvoor nog premie wordt betaald) op ouderdomspensioen, partner- en/of wezenpensioen. Uitruilmogelijkheid Het inwisselen van de ene pensioensoort voor de andere. Bijvoorbeeld het inleveren van partnerpensioen voor extra ouderdomspensioen. Bij Forbo kan deze keuze voorafgaand aan pensionering worden gemaakt. Verevening De verdeling van het ouderdomspensioen bij een scheiding. De ex-partner heeft recht op de helft van het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. De ex-partner krijgt het pensioen pas nadat de deelnemer met pensioen gaat. Als de scheiding binnen twee jaar wordt aangemeld bij de pensioenuitvoerder, ontvangt de ex-partner de betalingen direct van de uitvoerder. Wanneer dit niet binnen deze termijn wordt aangemeld zal de ex-partner het aandeel mogelijk zelf moeten opeisen bij de deelnemer. Waardeoverdracht Het meenemen van het oude pensioen naar een nieuwe pensioenuitvoerder. De waarde van het bij de vorige werkgever opgebouwde pensioen wordt dan ondergebracht bij het pensioenfonds van de nieuwe werkgever. Pensioenfonds Forbo biedt hiervoor de mogelijkheden. Wezenpensioen Uitkering voor de kinderen van een werknemer die bij zijn/ haar overlijden nog niet een bepaalde leeftijd hebben bereikt. Bij Forbo is deze leeftijd vastgesteld op 18 jaar. Of mogelijk 27 jaar indien een (beroeps)opleiding wordt gevolgd die niet te combineren is met een volledige baan. Wet-WIA Het uitgangspunt van de Wet-WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) is werken naar vermogen. Maar de Wet-WIA biedt tevens een inkomensbescherming bij arbeidsongeschiktheid. De wet bestaat uit twee delen: de regeling Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA) en de regeling Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA). Vervroeging van het ouderdomspensioen Regeling bij Forbo voor werknemers die de mogelijkheid biedt om vóór 67-jarige leeftijd met pensioen te gaan. 23

24 Stichting Pensioenfonds Forbo Postbus AA Krommenie T (075) F (075) pensioenfonds@forbo.com Belangrijke adressen Pensioenfonds Forbo Stichting Pensioenfonds Forbo Postbus AA Krommenie Tel. (075) pensioenfonds@forbo.com AZL Postbus CZ Heerlen AZL-helpdesk Tel. (045) pf-forbo@azl.eu Pensioenfederatie Postbus AD Den Haag Tel. (070) info@pensioenfederatie.nl Sociale Verzekeringsbank Het districtskantoor is afhankelijk van uw woonplaats. U kunt dit nalezen op internet: Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) Het districtskantoor is afhankelijk van uw woonplaats. U kunt dit nalezen op internet: Ombudsman Pensioenen Bordewijklaan XR Den Haag Tel. (070) Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Postbus LV Den Haag Tel. (070) Stichting Pensioenfonds Forbo voert de pensioenregelingen uit voor de (oud)werknemers en gepensioneerden van Forbo Flooring B.V., Forbo-Novilon B.V. en Forbo Eurocol Nederland B.V.