Hyperthermie met MRI. Afdeling Radiotherapie. Kanker Instituut

Transcriptie

1 Kanker Instituut U heeft van uw behandelend arts gehoord dat u een behandeling met hyperthermie (warmtebehandeling) krijgt. Voorafgaand aan de eerste hyperthermie-behandeling heeft u een gesprek met een arts van de unit Hyperthermie (afdeling Radiotherapie). In dit gesprek krijgt u informatie over de behandeling, de mogelijke bijwerkingen en waar u terecht kunt met eventuele vragen. Het doel van deze folder is de informatie samen te vatten zodat u het thuis nog eens kunt nalezen. Wat is hyperthermie Hyperthermie betekent letterlijk verhoogde temperatuur. We geven hyperthermie als plaatselijke behandeling in combinatie met radiotherapie of chemotherapie. Het is voor sommige tumorsoorten bewezen dat de gecombineerde behandeling betere resultaten geeft dan radiotherapie of chemotherapie alleen. Hyperthermie als enige behandeling heeft weinig effect. Door middel van elektromagnetische velden wordt de tumor verwarmd. Het doel van de behandeling is de temperatuur in de tumor tussen de 40 en 43 C te houden. Elektromagnetische velden Het doelgebied wordt verwarmd door middel van elektromagnetische velden. Het is een plaatselijke behandeling; zodra de energie in het lichaam komt, wordt die plek warm. Wanneer de apparatuur uitgeschakeld wordt, trekt de warmte weer weg. De behandeling is niet schadelijk voor gezond weefsel. Personeel kan in de behandelkamer aanwezig zijn. De behandeling wordt wel in een afgeschermde ruimte gegeven omdat de elektromagnetische velden de apparatuur buiten de behandelkamer kunnen verstoren. Hyperthermie met MRI Afdeling Radiotherapie

2 CT-scan ter voorbereiding op de hyperthermie Voorafgaand aan de behandeling wordt een CT-scan gemaakt, speciaal voor de hyperthermie. Tijdens de CT-scan ligt u in een soort hangmat, in dezelfde houding zult u behandeld worden. Op de CT-scan wordt het te behandelen gebied aangegeven en aan de hand daarvan wordt het behandelplan gemaakt. Hoe wordt hyperthermie gegeven U krijgt een individueel behandelschema waarin de hyperthermie wordt gecombineerd met radiotherapie of chemotherapie. In de periode dat u behandeld wordt krijgt u eenmaal per week hyperthermie. Gecombineerd met radiotherapie wordt hyperthermie na de bestraling gegeven en hoeft u niet te worden opgenomen. Gecombineerd met chemotherapie kan het zijn dat u wordt opgenomen voor de chemotherapie. De hyperthermie wordt dan gelijktijdig met de chemotherapie gegeven. Het totaal aantal behandelingen is afhankelijk van uw radiotherapieschema of chemotherapieschema. Het schema wordt van tevoren met u besproken. De behandelingen worden gegeven bij de unit Hyperthermie op de afdeling Radiotherapie van het Erasmus MC Kanker Instituut. Het apparaat dat wordt gebruikt voor verwarming van het lichaam bestaat uit een ring waarop microgolfantennes zijn bevestigd. Terwijl u in een hangmat ligt, schuiven we de ring om uw buik. De ruimte tussen de koker en uw lichaam vullen we op met een met water gevulde band. Het koele water zorgt voor geleiding van de energie naar uw lichaam en koelt de huid. Onze afdeling gebruikt een nieuw combinatiesysteem, waarmee tijdens de behandeling de temperatuur gemeten kan worden in het gehele behandelgebied en dus ook in de tumor zelf. Het combinatie systeem bestaat uit het gebruikelijke hyperthermie apparaat dat in een MRI-scanner wordt geschoven. Wat is MRI Magnetic Resonance Imaging (MRI) is een techniek om informatie te krijgen over het menselijk lichaam. Bij dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van een zeer sterk magneetveld en radiogolven. Met behulp hiervan worden bepaalde signalen in het lichaam opgewekt, die worden opgevangen door een antenne en met behulp van een computer in een beeld vertaald. Er wordt bij MRI geen gebruik gemaakt van röntgenstralen. Het onderzoek is voor zover bekend niet schadelijk. 2

3 Temperatuurmeting Tijdens de behandeling meten we de temperatuur in het behandelgebied. Zo hebben we een indruk of de tumor goed verwarmd wordt en het gezonde weefsel juist niet te warm wordt. We plaatsen een dunne draadthermometer in de blaas, via de anus in de endeldarm en bij vrouwen ook in de vagina. Bovendien meten we om de 10 minuten de temperatuur met behulp van een MRI-signaal. Door de gemeten temperatuur van de draadthermometers in blaas, vagina en endeldarm te vergelijken met de gegevens van de MRI vergroten wij onze kennis over de temperatuur in het behandelgebied. De warmte wordt tijdens de behandeling naar de tumor gestuurd. Via de bloedsomloop wordt de daardoor ontstane warmte naar de rest van uw lichaam verspreid. Daarom meten we tijdens de behandeling een aantal keer uw lichaamstemperatuur. 3

4 Behandeling Voorbereiding U mag voor de hyperthermiebehandelingen een lichte maaltijd eten. Als u medicijnen gebruikt, moet u die gewoon blijven innemen zoals u gewend bent. Om te ontspannen krijgt u een licht kalmerende tablet (Xanax) die u ongeveer een half uur voor de behandeling kunt innemen. U hoeft niets mee te nemen naar de behandelingen. Alleen als u verbandmateriaal gebruikt is het prettig als u reservemateriaal bij u heeft. Bij de behandelkamer is een kleedruimte waar u zich kunt uitkleden om in een ziekenhuisjasje naar de behandelkamer te komen. U wordt door een laborant/verpleegkundige begeleid. Alle metalen of magnetische voorwerpen moeten in verband met het magneetveld van de MRI buiten de behandelkamer blijven. Dit zijn voorwerpen als sleutels, munten, gebitten/ plaatjes, gehoorapparaat, haarspelden, sieraden, credit cards/pin-code pasjes, horloges en aanstekers. Waardevolle bezittingen kunt u beter thuis laten. Bij de kleedkamer zijn kluisjes. U kunt uw eigen CD meenemen om tijdens de behandeling via de koptelefoon naar uw favoriete muziek te luisteren. 4

5 U krijgt een blaaskatheter zodat de urine tijdens de behandeling kan aflopen. We plaatsen de thermometriekatheters in de blaas, de endeldarm en bij vrouwen in de vagina. Als alle katheters zijn geplaatst, wordt een deel van de tafel omhoog bewogen waardoor u in een hangmatje komt te liggen. Vervolgens schuiven we de ring om het te verwarmen lichaamsdeel en vullen we de band tussen uw lichaam en de ring met water. De MRI maakt tijdens het scannen een hard bonkend geluid daarom krijgt u een koptelefoon op of oordopjes in. Hierna wordt u langzaam de MRI tunnel ingeschoven. Als u in de tunnel ligt wordt een eerste scan gemaakt. Tijdens de scans bent u alleen in de behandelkamer. U heeft contact met het behandelteam via een intercom in de tunnel. Bovendien is er een alarmbelletje. Het behandelteam kan u zien door het raam en via de camera. De eerste scan wordt gemaakt om de juiste positie te bepalen. Het kan zijn dat u iets te hoog of te laag ligt. In dat geval halen we u uit de MRI tunnel om de instellingen aan te passen. Hierna bent u klaar voor de behandeling. De voorbereiding duurt bij elke behandeling ongeveer een half uur. 5

6 Start behandeling Als alle voorbereidingen zijn getroffen, begint de eigenlijke behandeling. De apparatuur wordt bediend vanuit de aangrenzende ruimte. Tijdens de gehele behandeling kunt u via de intercom met de behandelaars praten. Bovendien kan personeel tussen de MRI scans door in de ruimte aanwezig zijn. De MRI scan zal om de 10 minuten foto s maken van de temperatuurverdeling. Tijdens de behandeling wordt iedere 5 minuten uw bloeddruk en uw hartslag automatisch gemeten. Al enkele minuten nadat de behandeling is gestart, kunt u de warmte voelen. Het lichaam reageert op de temperatuurstijging; het hart gaat sneller kloppen, de warmte wordt via de bloedsomloop verspreid naar de rest van het lichaam, u gaat transpireren. Wij zorgen voor verkoeling door airconditioning, koude washandjes en cool packs. U mag drinken tijdens de behandeling. De lichaamstemperatuur stijgt tot ongeveer 38 C. In de tumor en het gebied eromheen worden hogere temperaturen bereikt. De temperaturen worden voortdurend gecontroleerd, toch kan het rond het behandelgebied te warm worden. Als het te warm is, voelt het branderig, drukkend of onplezierig aan. Laat ons dit dan direct weten. We zetten het apparaat dan even uit, waardoor de warmte snel wegtrekt. Zo nodig kunnen we de instellingen van het apparaat aanpassen. Het personeel vraagt regelmatig hoe het gaat. De eigenlijke warmtebehandeling duurt 90 minuten. 6

7 Na de behandeling Na de behandeling neemt het verwijderen van alle katheters ongeveer tien minuten in beslag. Daarna is het mogelijk om te douchen. Dan bent u klaar om naar huis te gaan. Als u met eigen vervoer naar het ziekenhuis komt, adviseren we u niet zelf terug te rijden. In totaal bent u voor een behandeling ongeveer 3 uur op de afdeling Hyperthermie. Bijwerkingen Hyperthermie beïnvloedt de bijwerkingen van radiotherapie of chemotherapie niet, maar de hyperthermie zelf kan wel klachten geven. U moet dan denken aan: - Vermoeidheid Een hyperthermiebehandeling is intensief en duurt lang en door de temperatuurstijging levert u een lichamelijke inspanning. U kunt na de behandeling dan ook vermoeid zijn. - Brandwonden Tijdens de behandeling kan als gevolg van een langdurig te hoge temperatuur een brandwond ontstaan. Zo n brandwond ontstaat bij de diepe hyperthermie-behandeling vrijwel nooit óp de huid (een blaar). Bij ongeveer 10 % van de patiënten ontstaat een brandwond in het onder de huid gelegen vet- of spierweefsel. Een brandwond in vetweefsel geeft een drukgevoelige plek. Schade in de spier geeft pijn bij bewegen, verglijkbaar met gewone spierpijn. Over het algemeen verdwijnen de klachten zonder behandeling. - Irritatie bij het plassen Door het inbrengen van de blaaskatheter kan het plassen één of een paar dagen een beetje pijnlijk zijn. Wat u zelf kunt doen De gecombineerde behandeling met hyperthermie vraagt wel wat van u. Het is vermoeiend en inspannend. Het is verstandig ontspanning te zoeken en te rusten als u daar behoefte aan heeft. Er is geen extra huidverzorging nodig voor de hyperthermie-behandelingen. U kunt uw huid verzorgen zoals elders is geadviseerd. Vragen Wij hopen u met deze folder voldoende te hebben geïnformeerd over de gang van zaken bij de unit Hyperthermie. Wanneer u nog vragen heeft over de behandeling, stelt u deze dan gerust aan één van de artsen, verpleegkundigen of laboranten. U kunt ook telefonisch contact opnemen met het secretariaat van de unit Hyperthermie, telefoonnummer (010) , bereikbaar tijdens kantooruren. 7

8 Erasmus MC - Patiëntencommunicatie - 02/17 Aan de inhoud van deze folder kunnen geen rechten worden ontleend