WONDERLIJK WATER, DE TREVI

Transcriptie

1 WONDERLIJK WATER, DE TREVI Door: Kisako Posthuma Klas: V4B Leerling nummer: 8563 School: de Populier Docent: BX

2 Wonderlijk water, de Trevi Het is een warme zomermiddag, het is mooi weer en je loopt door de straten van de beroemde stad der oudheden, Rome. Je loopt door de stad en geniet van het mooie weer, de gezellige winkelstraatjes, de prachtige gebouwen en de vele monumenten. Je loopt een van de vele pleintjes op in de hoop een leuk terrasje te vinden om even stoom af te blazen en hoort het geklater van water op steen. Je gaat op het geluid af en ziet dat het van een prachtige fontein komt aan de rand van het plein. Je loopt naar de fontein toe maar komt niet ver door de vele toeristen die om de fontein heen staan. Natuurlijk erger je je hieraan maar toch denk je bij jezelf: Wat is dit precies voor een fontein? En waarom staan er zoveel mensen omheen? Nou, ik zal het wel voor je ophelderen. Deze fontein is namelijk niet zomaar een fontein, het is de bekendste en grootste fontein in heel Rome, het is de Trevifontein. In dit artikel ga ik beschrijven wat de Trevifontein precies is en ga ik de volgende vraag proberen te beantwoorden: waarom is de Trevifontein zo n drukke bezienswaardigheid in Rome? Wat is de Trevifontein? Om erachter te komen waarom de Trevifontein zo n drukke bezienswaardigheid is, moet men eerst wat meer informatie over de Trevifontein verkrijgen. De Trevifontein, ook wel Fontana di Trevi, is een zeer grote fontein van circa 26 meter hoog en ongeveer 22 meter breed. De Trevifontein vormt een reservoir waaruit vijftien grotere en 40 kleinere fonteinen van water worden voorzien. De fontein is een beroemde bezienswaardigheid in Rome en trekt jaarlijks veel toeristen. De naam van de fontein komt van de drie straatjes, in het Italiaans tre vie, die samenkomen op het plein waar de Trevifontein zich bevindt. Het plein wordt ook wel piazza di Trevi genoemd. Afb: plattegrond van Rome, de Trevifontein is in het rood op de kaart gemarkeerd

3 Geschiedenis van de Trevi De oorspronkelijke fontein die op de plek van de huidige Trevi stond, dateert terug uit 1453 en is gebouwd door paus Nicolaas V. Deze fontein was gebouwd op de plaats van een castellum, een reservoir dat het eindpunt vormt van een aquaduct. In de oudheid vormde deze fontein het eindpunt voor een van de kortste aquaducten in Rome, de Aqua Virgo (19 na Chr.). Dit aquaduct is gebouwd op bevel van Marcus Agrippa om zijn nieuwe bouwcomplex, de Thermen van Agrippa, te voorzien van water. Het aquaduct dankt zijn naam, Virgo (meisje), aan een behulpzaam meisje dat de dorstige soldaten van Agrippa een bron bij Tivoli zou hebben aangewezen. Rond 1625 werd er besloten om de oude fontein uit afb: paus Clemens XII de 15 e eeuw te vervangen voor een nieuwere en mooiere fontein. In 1643 kreeg de architect en kunstenaar Gian Lorenzo Bernini de kans om een ontwerp te creëren voor de nieuwe fontein. Bernini heeft uiteindelijk wel schetsen gemaakt voor de fontein, maar deze zijn nooit uitgevoerd. Er stond dus nog steeds geen fontein en het idee van het bouwen van een fontein werd steeds verder verschoven van de ene paus naar de andere paus, tot de Benedictus XII in 1728 besloot een ontwerp voor de fontein te laten maken door de uit Napels afkomstige beeldhouwer Paolo Benaglia. De schetsen door Paolo werden alleen weer niet uitgevoerd, maar er was toch een poging tot bouwen gemaakt. De huidige Trevifontein is uiteindelijk gemaakt onder bevel van paus Clemens XII, deze verwierp het idee dat Paolo Benaglia had bedacht voor de fontein en besloot het initiatief voor een monumentale vormgeving van de fontein op zich te nemen. Deze paus trok zich niets aan van de protesten van anderen die de bouw van de fontein zouden vertragen. Ook van de hevige protesten van de hertog van Poli trok de paus zich niets aan, omdat hij had besloten de gevel van een paleis dat de hertog net had laten bouwen te gebruiken als achtergrond van de fontein. De uiteindelijke fontein is gemaakt en ontworpen door Nicola Salvi, een ontwerper van toneeldecors en vuurwerkscènes. De man kreeg de eer om de fontein te bouwen nadat hij een door Clemens XII uitgeschreven wedstrijd had gewonnen. In 1732 ging Nicola aan het werk en hij was toen der tijd 30 jaar oud. Hoewel Nicola s werk nu dagelijks door duizenden mensen bewonderd wordt, heeft hij niet kunnen genieten van zijn werk. Het werk in de natte kelders en gangen rondom het reservoir van de fontein kostte hem zijn gezondheid, wat ervoor zorgde dat hij in 1751 stierf, elf jaar voordat de fontein officieel in gebruik werd genomen. In 1762 werd de fontein dus officieel in gebruik genomen, ruim een hele eeuw na het eerste ontwerp van Bernini. Wat oorspronkelijk als een kleine aanpassing in de stad werd gezien, is uitgelopen tot een van de belangrijkste projecten van de hele eeuw.

4 Wat symboliseert de Trevifontein? Het eerste wat opvalt als men naar de fontein kijkt is het centrum van de fontein. In de middelste nis is er een groot beeld te zien van de zeegod Neptunes. Neptunes staat in een grote schelpenwagen, voortgetrokken door twee paarden. Deze paarden worden bereden door tritons (boodschappers van de zee) en zien er beide erg verschillend uit. Het paard aan de rechterkant van de zeegod is namelijk rustig en kalm, terwijl het paard aan de linkerkant er woest en gevaarlijk uitziet. De twee paarden Afb: de Trevifontein met in het midden Neptunes symboliseren de twee gezichten van de zee: de oceaan is namelijk erg onvoorspelbaar en kan op het ene moment kalm en rustig zijn, zoals het rechter paard laat zien. Maar de zee kan ook woest en gevaarlijk zijn, zoals het linker paard weergeeft. Het beeld van de zeegod met de paarden staat ook symbool voor het element water, want volgens vele Romeinse filosofen is water, wanneer de eeuwige oorzaak van de instandhouding ervan gezien werd, een middel dat de noodzakelijkste voedingsstoffen voor organismen in leven houdt en een middel dat de overmatige hitte kan temperen. Er is ook door de jaren heen een theorie ontstaan dat de paarden en de schelpenwagen staan voor de paarden die in de leer van Plato voorkomen. De filosoof Plato had namelijk een theorie bedacht waarin hij zich de ziel als volgt voorstelde: Plato zag de ziel voor zich als een span paarden hoog in de lucht geleid door een wagenmenner, het ene paard is gitzwart en probeert de wagen naar beneden te trekken. Het andere paard is statig en sneeuwwit en probeert de wagen juist naar boven te leiden. Volgens Plato zou het zwarte paard hebben gestaan voor de begeerte zich in de ziel bevindt en het witte paard zou de moed in een ziel hebben gerepresenteerd. De wagenmenner moest als het ware de rede voorstellen die de paarden constant in toom probeert te houden en probeert te besturen. Maar het besturen van de paarden is zeer lastig, omdat het witte paard de hele tijd naar boven probeert te gaan, naar de ideale wereld waar Zeus zich bevindt, terwijl het zwarte paard naar beneden, de aarde, wilt om zich te voeden met de begeertes van mensen. De wagenmenner probeert dus met zijn paarden in de lucht te blijven maar op een gegeven moment krijgt het zwarte paard toch bij elke ziel de overhand en de wagen stort naar beneden. Op aarde neergestort dwaalt de ziel een tijdje rond in zijn vaste vorm en sterft uiteindelijk weer. Dit verhaal van Plato wordt volgens vele afgebeeld in de fontein, waar ook twee paarden te zien zijn die grote overeenkomsten vertonen met de paarden uit het verhaal. In de twee nissen links en rechts achter Neptunes zijn ook beelden van personen te zien. Deze beelden staan voor gezondheid, het beeld in de rechter nis, en overvloed, het beeld in de linker nis. Bij de nissen zijn er ook diverse sculpturen te zien die de vier seizoenen en hun gaven weergeven.

5 De architectuur van de Trevi De Trevifontein bedekt de gehele achtergevel van de Palazzo Poli, een paleis in Rome. De stijl waarin de fontein gebouwd is, is barok. Kenmerkend voor architectuur uit de barokperiode is het gebruik van vele gebogen en plastische vormen. Werken moeten nog steeds zo realistisch mogelijk zijn en door middel van overdaad moet er indruk gemaakt worden op de toeschouwer. Al deze kenmerken komen duidelijk terug in de architectuur van de fontein: De beelden van de goden en paarden die uit het water lijken te rijzen geven een gevoel van iets dat zich buiten deze wereld bevindt en doordat de beelden zo realistisch zijn wordt dit gevoel alleen maar versterkt. Ook brengt de plasticiteit van vormen zoals de schelpen, rozen, planten en paarden een overeenkomst tot stand tussen de natuurlijke wereld die omvat wordt door water en de door architectuur verkregen menselijke wereld. Door deze vorm van beeldhouwen wordt het water dat door de vele geulen van de fontein stroomt zelf een metafoor voor het bestaan van de natuur en de vele veranderingen die erin voorkomen, waaraan tevens de mens aan onderworpen is. Deze betekenis die aan de fontein gebonden wordt, is niet zomaar iets wat achteraf bij de fontein is gekomen, maar is iets waar Nicola Salvi al bij de eerste schetsen van de fontein aan dacht. De fontein strekt zich uit langs de gehele lange zijde van het 22 meter lange plein, de piazza di Trevi. Salvi heeft een trap aangelegd die naar het water van de Trevi leidt. Deze trap beantwoordde geheel de verwachtingen van de paus, want deze trap zorgde ervoor dat de fontein niet gewoon omringd werd door een plein, maar het plein werd zelf onderdeel van de fontein. Het was ook door dit soort details dat vele hoog aanstaande lieden met veel lof over het werk praatten en zelfs de altijd zo kritische Franceso Milizia was zeer positief over het bouwwerk, wat blijkt uit de volgende uitspraak over de fontein: In Rome is in deze eeuw geen grootser werk ontstaan! (Franceso Milizia, 1785) Afb: de Trevifontein met omgeving

6 Mythes en verhalen rond de Trevifontein Rond elk gebouw of monument in Rome hangt wel een verhaal of mythe, ook aan de Trevifontein zijn bepaalde mythes en verhalen verbonden. Een van eerdere verhalen over de Trevifontein gaat over een tijd voordat de Trevifontein officieel gebouwd werd. Toen paus Urbanus VIII ( ) aan de macht kwam was de bouw van de Trevi al lange tijd vertraagd door artistieke en financiële moeilijkheden. Dit was een van de redenen voor de paus om de belasting op wijn te heffen. Het gevolg was dat erg geklaagd werd op de Pasquino, een zogenaamd sprekend beeld in Rome waarop burgers klachten aanbrachten. Een van de klachten tegen de paus was: Op last van Urbanus betaalden wij tal van accijnzen op wijn. In ruil hiervoor krijgen zijn burgers Nu water uit deze fontein. (Onbekend, 1629) Afb: de Pasquino In de klacht wordt met deze fontein de Trevi bedoeld. De burgers die zich door de verhoogde belasting geen wijn meer konden veroorloven moesten dus water uit de fontein drinken en dit zorgde voor veel ophef. Dit verhaal laat zien dat de Trevifontein in de oudheid al een veel bezochte plaats was voor mensen. Er zijn ook veel verhalen over het water in de Trevi. Volgens geruchten zou het water in de Trevi het beste en zoetste water in heel Rome zijn. Deze geruchten worden versterkt door een verhaal waarin beweerd wordt dat men in de kelder van Michelangelo, die op 87-jarige leeftijd gestorven was, een fles azijn en vijf vaten met water uit de Trevifontein vond. Toch staat de Trevifontein bij toeristen niet zozeer bekend om zijn water, maar eerder om wat erin gegooid wordt. Wanneer men namelijk met de rug naar de fontein staat en één muntje over de linkerschouder in het water gooit, dan zal men ooit terug keren naar Rome. Het werpen van twee muntjes zou er echter voor zorgen dat men een geliefde in de eeuwige stad vindt en het werpen van drie muntjes zal leiden tot een huwelijk of een scheiding. Deze gewoonte stamt af uit de tijd waarin bosnimfen op soortgelijke wijze hun gaven kregen toegeworpen. Door deze mythe wordt er dagelijks wel 1500 euro aan munten binnengehaald en in 2016 werd er in totaal 1,4 miljoen euro uit het water gehaald. Het geld dat uit de fontein wordt gehaald gaat naar liefdadigheidsorganisatie Charitas. De organisatie koopt van het geld onder andere kleding en eten voor de armen.

7 Conclusie Waarom is de Trevifontein nou eigenlijk zo n drukbezochte bezienswaardigheid in Rome? Ik denk dat de populariteit van de fontein deels te danken is aan de rijke en lange geschiedenis van de fontein. Er is erg lang aan de fontein gewerkt en wat begon als een klein project in Rome resulteerde tot een langdurige en tijdrovende taak. Mensen vinden het dus interessant om de geschiedenis van deze fontein te weten te komen. Verder denk ik ook dat de Trevi zo veel wordt bezocht, omdat de betekenis van de fontein mensen zo inspireert. Mensen worden aan het denken gezet als ze de fontein zien en bezichtigen het daarom graag. Ook vind ik het beeldhouwwerk van de fontein erg mooi en andere mensen denken daar waarschijnlijk ook zo over. De fontein is een van de mesterwerken van de Romeinse beeldhouwkunst en daar komen mensen naar kijken. Het is dus duidelijk dat men naar de fontein komt voor kunst en geschiedenis, maar de grootste rede dat de Trevi zo n drukke bezienswaardigheid is in Rome, is door de mythe van het muntjes gooien. Men vindt het leuk en waarschijnlijk ook zeer interessant om een muntje in de fontein te gooien en zo misschien invloed te hebben op zijn of haar toekomst. Als je Rome dus gaat bezoeken raad ik het je zeker aan om een bezoek te brengen aan de Trevifontein. De grootste vraag is nu alleen nog: Hoeveel muntjes ga je in de fontein gooien?

8 Bibliografie: Primaire bron: - Henk van Gessel, Rome, Haarlem 2013, pag. 9, Secundaire bronnen: - Marco Bussagli, Rome, 1999, pag Tim Jepson, Italië, National Geographic Utrecht 2012, pag Klay Lamprel, Rome: alles wat je altijd wilde weten, Lannoo 2012, pag Internetlinks: