- PERSMAP CENTRAAL EXAMEN APRIL 2017

Transcriptie

1 - PERSMAP CENTRAAL EXAMEN APRIL 2017

2 Versie 20 maart 2017 pagina 3 van 27

3 Inhoud 1 Gegevens persvoorlichting 6 2 Feitelijke gegevens 7 3 Informatie- en voorlichtingsbronnen 9 4 Inhoudelijke onderwerpen 10 5 Betrokken ketenorganisaties 18 6 Aantallen kandidaten per schoolsoort en per vak 20 pagina 4 van 27

4

5 1 Gegevens persvoorlichting College voor Toetsen en Examens (CvTE) Mirjam Kapelle/Willemijn Leene Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Ilona de Ruijter / Sander van Dam i.n.deruijter@minocw.nl / s.vandam@minocw.nl / Cito Corine Theuns pers@cito.nl Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) Tea Jonkman persvoorlichting@duo.nl Inspectie van het onderwijs Hans van der Vlies h.vlies@onderwijsinspectie.nl pagina 6 van 27

6 2 Feitelijke gegevens Aantallen kandidaten per schoolsoort 1 Circa kandidaten nemen dit jaar deel aan de centrale examens: vmbo: kandidaten basisberoepsgerichte leerweg (bb) kaderberoepsgerichte leerweg (kb) gemengde en theoretische leerweg (gl en tl) havo: kandidaten vwo: kandidaten. Data examens Vanaf 1 januari: centraal praktisch examen beeldende vakken (vwo) Woensdag 24 mei: rekentoets voor vwo-kandidaten: Van 29 mei tot en met 9 juni: derde afnameperiode rekentoets 2F, 2A en 3F Vanaf 20 maart: centraal praktisch examen beeldende vakken (vmbo gl/tl) Van 3 april tot en met 23 juni: centraal schriftelijk praktisch examen (cspe) bb, kb en gl (vmbo); de profielvakken mogen tot 7 juli worden afgenomen. Van 3 april tot en met 23 juni: digitale examens algemene vakken vmbo bb en kb Van 10 mei tot en met 24 mei: centraal schriftelijke examens algemene vakken vmbo gl/tl, havo en vwo Van 19 juni tot en met 22 juni: tweede tijdvak centraal schriftelijke examens (herkansen en inhalen) Het examenrooster is te vinden op zowel mijneindexamen.nl, Examenblad.nl als cito.nl. Aanvangstijden 1 e tijdvak centraal schriftelijke examens vmbo en havo/vwo Ochtendzittingen: uur Middagzittingen: uur Opgaven en correctievoorschriften De opgaven en correctievoorschriften van de schriftelijke examens worden in het eerste en tweede tijdvak op de afnamedatum gepubliceerd op Examenblad.nl en op cito.nl. Publicatie opgaven en correctievoorschriften: Ochtendzittingen vanaf uur Middagzittingen vanaf uur (vmbo) en uur (havo/vwo). Op mijneindexamen.nl wordt na publicatie op Examenblad.nl een link opgenomen naar de correctievoorschriften. 1 De aantallen kandidaten zijn gebaseerd op het aantal door scholen bestelde centrale examens bij DUO. Het aantal kandidaten dat feitelijk examen doet, ligt gemiddeld genomen 5 tot 10 procent lager omdat er bij het opgeven van de aantallen door scholen soms een zekere veiligheidsmarge wordt aangehouden. pagina 7 van 27

7 Normering De normering van de examens wordt op de volgende dagen bekendgemaakt: woensdag 14 juni: eerste tijdvak 30 juni: tweede tijdvak De publicatie gebeurt steeds om 8.00 uur op Examenblad.nl en cito.nl. Na publicatie van de normen kan de school de uitslagen vaststellen. Landelijk slagingspercentage? Op de dag dat de normering van de centraal examens bekend wordt gemaakt, is nog niet bekend hoeveel kandidaten landelijk zijn geslaagd. Allereerst bepaalt de school de eindcijfers van de vakken van de kandidaten. De eindcijfers zijn een combinatie van de schoolexamencijfers met de centraal examencijfers. Daarna wordt er door de school gekeken naar het vakkenpakket, de samenstelling van het gehele eindexamen, van een kandidaat. Tot het najaar hebben scholen de tijd om alle cijfers van schoolexamen én centraal examen in te leveren bij DUO. DUO verwacht in september de voorlopige slagingspercentages bekend te kunnen maken in de examenmonitor VO. In 2016 is de examenperiode goed verlopen. Er waren vorig jaar examenkandidaten in het voortgezet onderwijs. Daarvan bevond ruim de helft zich in het vmbo, meer dan een kwart in het havo en de rest in het vwo. De resultaten waren goed en het slaagpercentage lag op een hoog en stabiel niveau (92,7 procent). Zie voor een overzicht van de resultaten 2016: examenmonitor Ook de Inspectie van het Onderwijs publiceert ieder jaar in april de slagingspercentages in de Staat van het Onderwijs. pagina 8 van 27

8 3 Informatie- en voorlichtingsbronnen Mijneindexamen.nl Op de site mijneindexamen.nl krijgen examenkandidaten hun examenrooster gepersonaliseerd aangeboden met de daarbij te gebruiken hulpmiddelen en verwijzing naar de correctiemodellen na afname. Ook oefenexamens, slaag-zakregeling, algemene regels en tips zijn op deze site te vinden. De website mijneindexamen.nl is een volledig responsive site en geoptimaliseerd voor mobiel. Examenblad.nl De website Examenblad.nl van het CvTE biedt alle informatie over de centrale examens. Vooral voor examensecretarissen en docenten. Examenloket Docenten en examensecretarissen kunnen met vragen over examens in het voortgezet onderwijs terecht op één plek: het Examenloket. Het Examenloket beantwoordt de vragen en draagt indien nodig vragen over aan het ministerie van OCW, de inspectie, het CvTE en DUO. Zo kunnen de scholen rekenen op een eenduidig en juist antwoord. Zie ook: Leerlingen kunnen met hun vragen en klachten terecht bij de klachtenlijn van het LAKS. Brochure exameneisen Ook dit schooljaar ( ) hebben het ministerie van OCW en het LAKS een folder uitgebracht voor leerlingen en ouders/verzorgers waarin de slaag-zakregeling overzichtelijk uiteen wordt gezet. Er is een folder voor het vmbo, een folder voor havo en een voor vwo. Voorlichtingsfilm examenproces Het CvTE heeft een voorlichtingsfilm gepubliceerd die het proces rond de centrale examens duidelijk in beeld brengt. Er wordt uitgelegd hoe de centrale examens tot stand komen, welke organisaties daarbij betrokken zijn, hoe Cito de vragen bedenkt en hoe het CvTE de normering bepaalt. Bekijk de voorlichtingsfilm. NIEUW: CVTE-TV Onder de noemer CvTE-TV publiceert het CvTE in de examenperiode tweewekelijks een aflevering op het YouTube-kanaal waarin een vraag van een docent aan het CvTE wordt uitgediept. Eerste aflevering verschijnt op 10 april. NIEUW: CvTE-Backstage Actuele kwesties en veelgestelde vragen worden door een medewerker van het CvTE beantwoord op het YouTube-kanaal van het CvTE. Voorlichtingsfilm rekentoets VO Het CvTE heeft een film over de rekentoets gemaakt. Hierin wordt antwoord gegeven op de vragen hoe komen de opgaven tot stand (constructie)? en hoe werkt de normering? Rekenopgaven-etalage Het merendeel van de opgaven uit de rekentoetsen worden aan het eind van elk schooljaar openbaar gemaakt op de rekenopgaven-etalage. Dit zijn opgaven van referentieniveaus 2F en 3F, zowel uit vo als mbo. De 10% niet-openbare opgaven zijn controle-opgaven, nodig om te garanderen dat bij elke afname dezelfde prestatie-eis wordt gehanteerd. pagina 9 van 27

9 4 Inhoudelijke onderwerpen Examenprogramma s, syllabi, constructiegroepen en vaststellingscommissies De examenprogramma s van de minister vormen het beginpunt van de centrale examens. Die regelen per vak wat de leerling moet kennen en kunnen en geven aan wat in het centraal examen thuishoort en wat in het schoolexamen. Het CvTE legt vervolgens een gedetailleerdere omschrijving van de examenstof voor een centraal examenvak vast in een syllabus. De syllabus is de basis voor de constructie-opdracht aan Cito. Cito maakt aan de hand van de constructieopdrachten de centrale examens. Vervolgens worden de examens voorgelegd aan de vaststellingscommis sies van het CvTE. Deze vaststellingscommissies beoordelen of de examens geschikt en passend zijn als centraal examen. Het onderwijsveld participeert in dit proces van examenproductie en vaststelling doordat er docenten (werkzaam in examenklassen) zitting hebben in de constructiegroepen van Cito en in de vaststellingscommissies van het CvTE. pagina 10 van 27

10 Centrale examens nakijken Bij alle vakken kijkt de leraar van de kandidaat het centraal examen als eerste corrector na. Het schriftelijk werk van alle kandidaten wordt, samen met de beoordeling van de eerste corrector, aan de tweede corrector gezonden. Dat is een leraar van een andere school. Die kijkt het werk ook na. Daarna stellen beide leraren in onderling overleg de score vast die iedere kandidaat behaald heeft. Zij geven die score door aan de directeur van de school van de kandidaat. NIEUW: experiment met het correctievoorschrift Nederlands vwo Voor het centraal examen Nederlands vwo eerste tijdvak voeren het CvTE en het sectiebestuur Nederlands van de Vereniging Leraren Levende Talen een experiment met het correctievoorschrift uit: een twintigtal docenten Nederlands vwo komt de dag na de afname van het examen naar Utrecht om het gemaakte examenwerk van hun leerlingen te bespreken aan de hand van een voorlopig correctievoorschrift. De suggesties ter verbetering van het voorlopige correctievoorschrift van deze twintig docenten, worden door de vaststellingscommissie besproken. Deze bespreking kan leiden tot aanpassingen in het voorlopige correctievoorschrift. Het definitieve correctievoorschrift is door dit experiment twee dagen later beschikbaar. Aanvullingen op het correctievoorschrift Bij de toets- en examenlijn van het CvTE komen vaak vragen van docenten en examensecretarissen en het LAKS binnen over met name de manier waarop het antwoordmodel (= correctievoorschrift) van een examen moet worden toegepast. Deze vragen van docenten en het LAKS worden allemaal zorgvuldig door het CvTE gewogen. Specifieke vakinhoudelijke vragen worden afgestemd met de desbetreffende voorzitter van een vaststellingscommissie van het CvTE. Als een opmerking van een docent of examensecretaris of het LAKS hout snijdt dan wordt er een aanvulling op het correctievoorschrift naar alle scholen gestuurd. Af en toe blijkt namelijk dat een vraag in een examen niet werkt zoals bedoeld. Dat kan soms komen door een inhoudelijke onvolkomenheid in de opgave, maar vaker door andere oorzaken. Bijvoorbeeld doordat een vraag anders kan worden gelezen dan bedoeld. Dat kan leiden tot een beoordeling die niet elke kandidaat recht doet. Soms meldt dan de aanvulling dat in afwijking van het correctievoorschrift ook een ander antwoord goed gerekend moet worden. Vaak gaat een aanvulling op het correctievoorschrift dus niet over een fout maar is het bedoeld als verduidelijking. Het is een hulp bij de onderlinge communicatie tussen de eerste en tweede corrector. Het CvTE streeft ernaar niet later dan 4 werkdagen na afname van het examen nog een aanvulling op te sturen. De aanvullingen zijn te vinden op de site van mijneindexamen.nl, examenblad.nl en cito. Normering Na de afnameperiode analyseert Cito de resultaten. Aan de hand daarvan stelt het CvTE de normen vast zodat de scholen de scorepunten kunnen omzetten in een cijfer (voor het centraal examen). Het CvTE betrekt daarbij ook de reacties van docenten en vakverenigingen en van het LAKS. De normen worden zo vastgesteld dat de lat van jaar tot jaar even hoog is: een zes voor een vak in het ene jaar heeft dezelfde waarde als een zes in het andere jaar. Of met andere woorden: het CvTE heeft de opdracht om de prestatie-eisen die aan leerlingen worden gesteld om een voldoende te halen over de jaren heen gelijk te houden. Als leerlingen gemiddeld een hoger cijfer halen, betekent dit dat ze vaardiger zijn geworden en dus beter hebben gepresteerd. Dus het is niet zo dat de normering wordt aangepast zodat ongeveer een gelijk aantal leerlingen slaagt. pagina 11 van 27

11 Meer informatie over normering: zie examenblad.nl. Vak afsluiten in het voorlaatste leerjaar Het is mogelijk dat een leerling een vak in het voorlaatste jaar afsluit met een centraal examen; dus in vmbo 3, havo 4 of vwo 5. Vak afsluiten op een hoger niveau Sinds 2008 hebben leerlingen de mogelijkheid om een of meer vakken op een hoger niveau af te leggen. Ook het schoolexamen moet dan op het hogere niveau worden afgelegd. Het hogere niveau wordt op de cijferlijst bij het diploma vermeld. Bijvoorbeeld bij een havo-leerling die Engels vwo doet, wordt Engels (vwo) vermeld. In totaal hebben 1873 leerlingen in 2016 een vak op een hoger niveau afgesloten. Dit getal wijkt nauwelijks af van de twee voorgaande jaren. pagina 12 van 27

12 Cum laude Leerlingen kunnen het judicium cum laude behalen in het voortgezet onderwijs. Ze krijgen dit stempel als ze met een gemiddelde van een 8,0 of hoger slagen. In 2016 behaalden leerlingen dit predicaat waarmee hun uitzonderlijke prestaties worden erkend. Duur examenperiode Het kán voorkomen dat door bijzondere omstandigheden één of meer centrale examens van het eerste en/of het tweede tijdvak moeten worden uitgesteld. Officieel kan dit tot 8 juli 2017, het begin van de zomervakantie in de eerste regio. Dit houdt in dat leerlingen zich tot dat moment beschikbaar moeten houden voor het afle ggen van een of meer examens. Er kan zich een calamiteit voordoen. Examens en de computer Een aantal centrale examens/toetsen wordt digitaal afgenomen: de flexibele en digitale examens in vmbo bb en vmbo kb; de minitoetsen binnen de cspe s; de rekentoets vo. Bij deze examens worden de vragen en bronnen op de computer getoond en worden tevens de antwoorden door de kandidaat op de computer ingevoerd. Ook de correctie vindt op de computer plaats. Gesloten vragen worden automatisch gescoord; open vragen worden door de docent nagekeken. Bij de rekentoets worden ook open vragen door de computer nagekeken. De examensoftware die hiervoor wordt gebruikt heet Facet. Bij een aantal examens wordt de computer gebruikt om alleen de opgaven en bronnen te tonen. De bronnen kunnen zowel afbeeldingen zijn als geluids- en filmfragmenten. De leerlingen schrijven de antwoorden op papier. Dit betreft de exame ns in de kunstvakken voor vmbo (dans, drama, muziek) en kunst havo/vwo (beeldende vormgeving, dans, drama, muziek, algemeen) en muziek. Waarom digitale centrale examens? De werkwijze bij het construeren en vaststellen van centrale examens, of deze nu op papier of digitaal worden afgenomen, is hetzelfde. Een belangrijke voorwaarde om een centraal examen digitaal aan te bieden is dat dat (pedagogische of vakinhoudelijke) meerwaarde moet hebben ten opzichte van een papieren examen. Zo maken computers een meer multimediale aanpak mogelijk. Bij de digitale examens kan ruim gebruik worden gemaakt van kleur, geluid en bewegende beelden. Bij de talenexamens wordt ook luistervaardigheid getoetst. Dyslectische kandidaten kunnen de tekst op het scherm laten uitspreken. Er is ook een speciale aanpassing voor dove kandidaten. En afnames van digitale examens kunnen flexibel worden ingepland door scholen. Flexibele en digitale centrale examens In vmbo bb en kb worden de centrale examens in de algemene vakken digitaal aangeboden. Van ieder digitaal centraal examen is er een aantal varianten. Daarmee kunnen ze in de door het CvTE vastgestelde periode zelf de afname plannen. Verreweg de meeste vmbo-bb- en kb-scholen kiezen voor dit flexibele examensysteem (bb 99%, kb 92%). Demo- en voorbeeldexamens Facet heeft een openbare oefenomgeving (oefenen.facet.onl) waarop veel toetsen en examens te vinden zijn. Scholen kunnen hun kandidaten ook op het examen voorbereiden met inplanbare oefenexamens in Facet. pagina 13 van 27

13 Hulpmiddelen Bij alle vakken (vmbo, havo, vwo) is een basispakket hulpmiddelen toegestaan: schrijfmateriaal, inclusief millimeterpapier tekenpotlood blauw en rood kleurpotlood liniaal met millimeterverdeling passer geodriehoek vlakgum gewone elektronische rekenmachine verklarend woordenboek Nederlands Het gebruik van het woordenboek is niet toegestaan bij de praktische examens (cspe s beroepsgerichte vakken vmbo en de cpe s beeldende vakken gl/tl en vwo). Daarnaast zijn extra hulpmiddelen toegestaan: woordenboeken van en naar de vreemde taal (alle talenexamens) Bosatlas (aardrijkskunde vwo/havo) grafische rekenmachine bij wiskunde A, B en C havo en vwo mits deze machines zijn goedgekeurd door het CvTE door het CvTE vastgesteld, specifiek op het vak gericht informatiemateriaal bij: natuurkunde, scheikunde en biologie havo en vwo; natuur- en scheikunde 1, natuur- en scheikunde 2. Centrale examens en kandidaten met een beperking Als een kandidaat een beperking heeft die het moeilijk maakt om het examen in zijn gewone vorm af te leggen, dan kan de directeur van de school kiezen voor een aangepaste afname. Kandidaten met een beperking kunnen zo met doeltreffende aanpassingen die de belemmeringen wegnemen, ook in staat worden gesteld te laten zien dat ze aan de exameneisen voldoen. Kandidaten met een visuele beperking Kleurenblinde kandidaten bij aardrijkskunde havo en vwo krijgen in verband met het atlasgebruik een bijzitter die op verzoek van de kandidaat kleuren in de atlas benoemt of aanwijst. Voor blinde kandidaten zijn er examens in braille, als tekstbestand voor onder meer de brailleleesregel, en als ingesproken tekst. De examens voor blinde kandidaten worden ook op onderdelen aangepast: vragen die een groot beroep op visuele voorstelling doen worden vervangen door gelijkwaardige, andere vragen; cartoons en dergelijke worden door een beschrijving vervangen. Kandidaten met een leesbeperking (dyslexie) Kandidaten met een leesbeperking (dyslexie) krijgen een examen dat identiek is aan dat van de andere kandidaten. De kandidaat kan daarbij gebruikmaken van ingesproken tekst of van spraaksynthese op de computer waarbij een digitaal tekstbestand in (kunstmatige) stem wordt omgezet. Als daar aa nleiding voor is kan ook gekozen worden voor enige verlenging van de examentijd. Vanaf het examenjaar 2013 worden de examens geleverd in een groter lettertype (puntgrootte 12) waardoor vergroten door de school niet meer nodig is. De directeur kan voor aanpassingen kiezen als er een deskundigenrapport is dat dat aangeeft. De aanpassingen moeten in het voorafgaand onderwijs en in het schoolexamen waar relevant ook zijn gebruikt, en worden gemeld aan de Inspectie van het Onderwijs. De directeur van de school kan er niet voor kiezen om normen te pagina 14 van 27

14 versoepelen, onderdelen van het examen weg te laten of extra informatiemateriaal te verstrekken. Meer informatie Uitgebreide informatie over examens en kandidaten met een beperking is terug te vinden op de gelijknamige pagina op Examenblad.nl. Hierop is ook de brochure kandidaten met een beperking gepubliceerd. Onregelmatigheden Als een kandidaat bij het schoolexamen of het centraal examen een onregelmatigheid begaat, zoals fraude, zonder geldige regel afwezig zijn of het niet op tijd inleveren van het werk, dan kan een school één of meerdere van de volgende maatregelen treffen: het cijfer 1 geven voor het betreffende examenonderdeel de kandidaat (verdere) deelname ontzeggen aan een of meer examenonderdelen een examenonderdeel ongeldig verklaren opnieuw examen in een of meer onderdelen opleggen Het besluit van de school om één of een combinatie van bovengenoemde maatregelen te treffen wordt gemeld aan de inspectie. De inspectie ontvangt elk jaar enkele meldingen van maatregelen die scholen nemen naar aanleiding van onregelmatigheden bij het centraal examen. Als op een school het centraal examen naar het oordeel van de inspectie op onregelmatige wijze plaatsvond, kan de inspectie besluiten dat het examen geheel of gedeeltelijk bij een of meer kandidaten opnieuw wordt afgenomen. In dit geval gaat het niet ten koste van de herkansingsmogelijkheden. Rekentoets Sinds het schooljaar maken leerlingen in het voortgezet onderwijs (vo) een centrale rekentoets als onderdeel van het eindexamen. Aanleiding hiervoor waren de steeds grotere zorgen in onderwijs en samenleving over de taal- en rekenvaardigheden van leerlingen. Als leerlingen aan het eind van een schooltype voldoen aan het daarbij behorende vereiste niveau voor taal en rekenen dan mag er vanuit worden gegaan dat zij de overstap naar het vervolgonderwijs voor die vakken gemakkelijk maken. De vereiste niveaus voor rekenen worden getoetst in de eindtoets in het primair onderwijs (po), de rekentoets vo en de centrale examens in het mbo. Voor leerlingen op het vmbo en havo telt het resultaat van de rekentoets nog niet mee voor het behalen van een diploma. Wel wordt het resultaat vermeld op de cijferlijst bij het diploma. Alleen voor leerlingen op het vwo telt het resultaat ook mee voor het behalen van het diploma. Vwo-leerlingen moeten afgerond een 5 of hoger halen voor de rekentoets om te kunnen slagen. Daarbij is de rekentoets ook onderdeel van de kernvakkenregel in het vwo: een kandidaat mag maximaal één 5 hebben op de kernvakken (Nederlands, Engels, wiskunde en de rekentoets). Dus één 5 en verder alles een 6 of hoger. Meer info over de rekentoets: examenblad.nl Een rekentoets oefenen? Zie oefenen.facet.onl. Sinds 1 juli 2016 is er de rekenopgaven-etalage waarin een groot deel van alle opgaven kunnen worden bekeken die in 2016 zijn afgenomen. pagina 15 van 27

15 Centrale examens beroepsgericht: cspe Voor de beroepsgerichte vakken in het vmbo (zoals metaaltechniek en horeca) is het centraal schriftelijk en praktisch examen (cspe) dé vorm van het centraal examen in de beroepsgerichte vakken. Het cspe bestaat uit praktijkopdrachten met daarin geïntegreerde theorievragen. Deze laatste worden meestal via de computer afgenomen, op een manier die vergelijkbaar is met de digitale examens algemene vakken in bb en kb. Meer informatie over de cspe s, zie het blog van de voorzitter van het CvTE Pieter Hendrikse hierover. NIEUW: vernieuwing beroepsgerichte programma s Een groot deel van de vmbo-scholen heeft de nieuwe structuur voor de beroepsgerichte programma s per 1 augustus 2016 ingevoerd. De overige scholen doen dat vanaf 1 augustus Voor een bb- en kb-leerling bestaat het nieuwe beroepsgerichte programma uit één profielvak en vier keuzevakken. De school kan het profielvak programmeren in het derde leerjaar en de keuzevakken in het vierde leerjaar, maar ook omgekeerd of zowel het profielvak en de keuzevakken deels in leerjaar 3 en deels in leerjaar 4. Het profielvak wordt afgesloten met een cspe. In 2015 en 2016 zijn profielvak cspe s afgenomen door ongeveer vijftig pilot-scholen. Dit jaar doen ook de scholen mee die de nieuwe structuur op 1 augustus 2016 hebben ingevoerd en het profielvak in het derde leerjaar hebben gepland. Voor meer info zie: website vernieuwingvmbo.nl Staatsexamens vo Niet iedereen is in staat om aan het reguliere voortgezet onderwijs deel te nemen en examens af te leggen. Voor wie dat om een of andere reden niet lukt, bestaat de mogelijkheid staatsexamen te doen. Dit kan voor elk vak op vmbo -, havo- en vwoniveau. Een kandidaat kan per jaar in één of meer vakken examen afleggen, waarvoor hij een gewaarmerkte cijferlijst krijgt. Zo kan hij het behalen van een diploma over een aantal jaren spreiden. Een diploma dat behaald is bij de staatsexamens vo is gelijkwaardig aan een diploma van een reguliere school en heeft dezelfde maatschappelijke waarde. De staatsexamens vo zijn bedoeld voor de volgende kandidaten: kandidaten die zich individueel op een examen voorbereiden, zoals vroegtijdige schoolverlaters, militairen, hoogbegaafde kinderen, ouderen, gedetineerden, topsporters leerlingen van veel niet-door-het-rijk-bekostigde-scholen leerlingen van scholen voor voortgezet speciaal onderwijs (vso: scholen voor dove en slechthorende kinderen, voor blinde en slechtziende kinderen, en voor kinderen met een andere lichamelijke of geestelijke beperking). In 2017 maken zo n 8200 kandidaten gebruik van de mogelijkheid om staatsexamens af te leggen, waarvan meer dan de helft uit het speciaal onderwijs afkomstig is. Ten opzichte van vorig jaar is het aantal vso-deelnemers met 265 gegroeid en het aantal reguliere kandidaten is met 130 toegenomen. Op scholen voor voortgezet speciaal onderwijs komt een staatsexamencommissie de staatsexamens afnemen. Aan de exameneisen wordt niet getornd. Wel wordt rekening gehouden met de omstandigheden van een kandidaat. Maatwerk voor de kandidaat is het motto. Deze aangepaste manier van examineren zorgt ervoor dat ook deze leerlingen een vo-diploma kunnen behalen waarmee ze kunnen doorstromen naar vervolgonderwijs. pagina 16 van 27

16 Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de staatsexamens vo en draagt zorg voor de kwaliteit en het niveau van de examens. DUO is belast met de praktische uitvoering en organisatie van de staatsexamens vo. De staatsexamens vmbo, havo en vwo bestaan evenals de eindexamens uit twee gedeelten: het centraal eindexamen en het college-examen, meestal een mondeling examen. Staatsexamenkandidaten moeten zich vóór 1 januari aanmelden bij DUO in Groningen. pagina 17 van 27

17 5 Betrokken ketenorganisaties College voor Toetsen en Examens Het College voor Toetsen en Examens (het CvTE) is een zelfstandig bestuursorgaan (ZBO) en verantwoordelijk voor de centrale examens, rekentoets en staatsexamens in het voortgezet onderwijs, de centrale examens taal en rekenen in het middelbaar beroepsonderwijs, de staatsexamens Nederlands als tweede taal en de centrale eindtoets in het primair onderwijs. Het College stelt, voor wat betreft de centrale examens voor het vo, middels de syllabi de examenstof vast. Ook is het CvTE belast met het bepalen van het examenrooster, de regels voor toegestane hulpmiddelen en de beoordelingsnormen. Daarnaast stelt het de regels voor de omzetting van scores naar cijfers vast (de normering). Voor een uitgebreide opsomming van de taken wordt verwezen naar de Wet College voor toetsen en examens. Voor elk vak waarin centraal examen wordt afgelegd, is er een vaststellingscommissie, bestaande uit een voorzitter en twee of drie ervaren leraren. De voorzitter is afkomstig uit het naast hogere onderwijs. De leden van de vaststellingscommissies worden voorgedragen door de algemene personeelsvakorganisaties en de vereniging van leraren in het betreffende vak. Deze samenstelling zorgt ervoor dat de examens goed blijven aansluiten bij wat er in het onderwijs gebeurt. De vaststellingscommissie is betrokken bij de constructieopdracht aan Cito en stelt de examens ten slotte vast. Dit alles gebeurt in het schooljaar voorafgaand aan het jaar waarin het examen wordt afgenomen. Meer informatie: Examenblad.nl en CvTE.nl Ministerie van OCW De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap draagt de eindverantwoordelijkheid voor de centrale examens, en stelt de examenprogramma s vast. Meer informatie: Rijksoverheid.nl Cito Cito ontwikkelt de opgaven voor de centrale examens en de rekentoetsen. Medewerkers van Cito maken in samenwerking met ervaren docenten de concepten voor de examens en toetsen. Deze worden voorgelegd aan de vaststellingscommissies van het CvTE. Als een vaststellingscommissies een examen/toets heeft vastg esteld, maakt Cito het examen/de toets op. Cito zorgt tijdens de productie voor een hoge toetstechnische kwaliteit van de centrale examens en toetsen. Ook verricht Cito onderzoek naar ontwikkeling en verdere kwaliteitsverhoging van de examens; zoals nieuwe vraagvormen, (ongewenste) factoren die van invloed kunnen zijn bij het afleggen van een examen, en de relatieve moeilijkheid van examens (normhandhaving). Bovendien voert Cito de analyses uit van de centrale examens en rekentoetsen voor de normering door het CvTE. Meer informatie: Cito.nl pagina 18 van 27

18 Dienst Uitvoering Onderwijs De afdeling Examendiensten van DUO inventariseert voor alle vakken de aantallen examenkandidaten per school en regelt dat de examens gedrukt worden en in verschillende uitvoeringen tijdig op alle scholen komen. Ook ontwikkelt en onderhoudt DUO de software van Facet. Facet is het digitale systeem voor het afnemen van toetsen en examens. Verder zorgt DUO voor een eerlijke verdeling van de gemaakte examens over de tweede correctoren. Ook de staatsexamens en de centrale examens van kandidaten in het buitenland worden vanuit DUO gecoördineerd. DUO beheert het examenresultatenregister. In dit register worden de uitslagen van examens vanaf 1910 bewaard. Voor kandidaten die hun diploma kwijt zijn, kan DUO tegen betaling in veel gevallen een vervangend document leveren. DUO beheert ook het Diplomaregister. Hiermee kunnen diplomahouders gratis een digitaal uittreksel van hun diploma krijgen. Ten slotte levert DUO aan bijna 70 procent van de scholen voor voortgezet onderwijs de diploma's, cijferlijsten en certificaten. Meer informatie: DUO.nl Inspectie van het Onderwijs De Inspectie van het Onderwijs ziet erop toe dat de afname van de centrale examens, die plaatsvinden onder verantwoordelijkheid van de directeur van de school, volgens de voorschriften verloopt. In bepaalde gevallen kan zij maatregelen nemen, bijvoorbeeld de afname van een examen van een kandidaat of op een school ongeldig verklaren. Vooraf melden scholen of kandidaten extra tijd of afnamemogelijkheden nodig hebben (bijvoorbeeld bij dyslexie of een visuele handicap). Achteraf controleert de inspectie of de scholen de juiste uitslag bepaald hebben aan de hand van de eindexamengegevens. Meer informatie: Onderwijsinspectie.nl pagina 19 van 27

19 6 Aantallen kandidaten per schoolsoort en per vak Tabel 1: Aantallen examenkandidaten vmbo in 2017 voor de algemene vakken vak bb- kb- kb-papier gl/tl digitaal* digitaal** Nederlands Fries 73 Frans Duits Engels Arabisch (CSE) 1 32 Turks (CSE) 2 53 Spaans (CSE) economie maatschappijleer aardrijkskunde geschiedenis wiskunde natuur- en scheikunde natuur- en scheikunde biologie beeldende vakken 8807 muziek 907 dans 72 drama 427 * In de leerweg vmbo bb nemen nagenoeg alle scholen (99,77%) de examens digitaal af met flexibele afnamedata. ** In de leerweg vmbo kb neemt ongeveer 92,5 % van de vmbo-scholen de examens digitaal af met flexibele afnamedata. De daarmee samenhangende leerlingaantallen staan in de kolom kbdigitaal. Om een indruk te krijgen van de totale aantallen KB-leerlingen dienen de inschrijvingen voor kb-digitaal en kb-papier te worden opgeteld.

20 Tabel 2: Aantallen examenkandidaten vmbo in 2017 voor de beroepsgerichte examens vak cspe-bb cspe-kb cspe-gl bouwtechniek-timmeren a) bouwtechniek-metselen a) bouwtechniek-schilderen a) bouwtechniek-f ijnhoutbewerken a) bouw-breed a) elektrotechniek b) graf imedia b) installatietechniek b) instalektro b) metalektro b) metaaltechniek b) techniek-breed b) transport en logistiek voertuigentechniek verzorging c) uiterlijke verzorging c) zorg en welzijn-breed c) administratie d) handel en verkoop d) handel en administratie d) mode en commercie d) consumptief -bakken e) consumptief -horeca e) consumptief -breed e) plantenteelt open teelten f) plantenteelt gesloten teelten f) pagina 21 van 27

21 groene ruimte f) bloembinden en -schikken f) dierhouderij productiedieren f) dierhouderij gezelschapsdieren f) verwerking agrarische producten f) landbouw-breed f) agrarische bedrijf seconomie agrarische techniek ICT-route g) intersectoraal technologie en dienstverlening g) intersectoraal technologie en commercie g) intersectoraal dienstverlening en commercie g) technologie in de GL g) sport, dienstverlening en veiligheid a) Voor bouwtechniek-timmeren, -metselen, -schilderen, -fijnhoutbewerken en bouw-breed is er één identiek cspe GL b) Voor elektrotechniek, installatietechniek, instalektro, metalektro, metaaltechniek en techniek-breed is er één identiek cspe GL c) Voor verzorging, uiterlijke verzorging en zorg en welzijn-breed is er één identiek cspe GL d) Voor handel en administratie, administratie, handel en verkoop en mode en commercie is er één identiek cspe GL e) Voor consumptief-bakken, consumptief-horeca en consumptief-breed is er één identiek cspe GL f) Voor landbouw-breed en het afdelingsprogramma landbouw is er één identiek cspe GL g) Voor technologie in de GL, ICT-route en intersectoraal is er één identiek cspe GL pagina 22 van 27

22 Tabel 3: Aantallen examenkandidaten vmbo in 2017 voor de profielvakken beroepsgerichte examens vak Prof ielen Prof ielen Prof ielen beroepsgericht beroepsgericht beroepsgericht bb kb gl Prof ielvak BWI (Bouwen, Wonen, Interieur) 3 e leerjaar Prof ielvak BWI (Bouwen, Wonen, Interieur) 4 e leerjaar Prof ielvak BWI (Bouwen, Wonen, Interieur) Totaal Prof ielvak PIE (Produceren, Installeren, Energie) 3 e leerjaar Prof ielvak PIE (Produceren, Installeren, Energie) 4 e leerjaar Prof ielvak PIE (Produceren, Installeren, Energie) Totaal Prof ielvak M&T (Mobiliteit en Transport) 3 e leerjaar Prof ielvak M&T (Mobiliteit en Transport) 4 e leerjaar Prof ielvak M&T (Mobiliteit en Transport) Totaal Prof ielvak MVI (Media, Vormgeving en ICT) 3 e leerjaar Prof ielvak MVI (Media, Vormgeving en ICT) 4 e leerjaar Prof ielvak MVI (Media, Vormgeving en ICT) Totaal Prof ielvak Z&W (Zorg & Welzijn) 3 e leerjaar Prof ielvak Z&W (Zorg & Welzijn) 4 e leerjaar Prof ielvak Z&W (Zorg & Welzijn) Totaal pagina 23 van 27

23 Prof ielvak E&O ( Economie en Ondernemen) 3 e leerjaar Prof ielvak E&O ( Economie en Ondernemen) 4 e leerjaar Prof ielvak E&O ( Economie en Ondernemen) Totaal Prof ielvak HBR (Horeca, Bakkerij, Recreatie) 3 e leerjaar Prof ielvak HBR (Horeca, Bakkerij, Recreatie) 4 e leerjaar Prof ielvak HBR (Horeca, Bakkerij, Recreatie) Totaal Prof ielvak D&P (Dienstverlening & Producten) 3 e leerjaar Prof ielvak D&P (Dienstverlening & Producten 4 e leerjaar Prof ielvak D&P (Dienstverlening & Producten Totaal Prof ielvak Groen (Groen) 3 e leerjaar Prof ielvak Groen (Groen) 4 e leerjaar Prof ielvak Groen (Groen) Totaal pagina 24 van 27

24 Tabel 4: Aantallen examenkandidaten in 2017 voor havo- en vwo-examens Vak havo vwo Nederlands Fries Latijn 7688 Grieks 2831 Frans Duits Engels Spaans Russisch 3 17 Turks Arabisch geschiedenis aardrijkskunde wiskunde A - regulier nieuw examenprogramma wiskunde A - bezem 3097 wiskunde A huidig examenprogramma wiskunde A pilot nieuw examenprogramma 157 wiskunde B - regulier nieuw examenprogramma wiskunde B - bezem 1251 wiskunde B huidig examenprogramma wiskunde B pilot nieuw examenprogramma 128 wiskunde C 1359 wiskunde C pilot 20 natuurkunde scheikunde pagina 25 van 27

25 biologie Economie management & organisatie muziek tekenen, handvaardigheid en textiele vormgeving f ilosof ie maatschappijwetenschappen kunst algemeen pagina 26 van 27

26

27