Uw welzijn verdient onze beste zorg

Transcriptie

1 Infobrochure radiotherapie bij borstkanker Campus Rooienberg Du f f e l Uw welzijn verdient onze beste zorg

2

3 In deze brochure vindt u informatie over de verschillende stappen van uw bestralingsbehandeling.tevens geeft het bijkomende informatie over de mogelijke neveneffecten die u kan ervaren. Als u hier geen antwoord vindt op uw vraag, aarzel dan niet om uitleg te vragen aan een medewerker. INHOUD 1. Inleiding 2. Uw behandelend team 3. Uw behandelingstraject a. Consultatie b. Simulatie c. Behandeling 4. Mogelijke reacties op de bestralingsbehandeling a. De huid b. Sliklast c. Vermoeidheid d. Vochtopstapeling in de borst(oedeem) e. Lymfoedeem van de arm 5. Opvolging tijdens/na de behandeling 6. Hoe onze dienst bereiken? 7. Mijn afspraken

4 1. INLEIDING Radiotherapie is een veelgebruikte methode om borstkanker te behandelen. Ze wordt ook wel bestraling genoemd. Bijna alle patiënten met borstkanker krijgen tijdens het verloop van hun ziekte bestralingen toegediend. Vaak na een chirurgische ingreep en al of niet in combinatie met chemo en/of hormonale therapie. De bestraling is erop gericht om kwaadaardige cellen te doden of om lokaal een betere controle te bekomen op het verloop van de ziekte. Dankzij de technologische vooruitgang kunnen we tegenwoordig heel precies bestralen. Dit verhoogt de doeltreffendheid van de radiotherapie en vermindert de bijwerkingen. Echter bestralingen bij borstkanker kunnen wel enkele tijdelijke bijwerkingen veroorzaken. Deze bijwerkingen zijn steeds plaatselijk en van voorbijgaande aard. Een aantal weken na het beëindigen van de bestralingen genezen deze bijwerkingen volledig. Sommige mensen hebben last van bijwerkingen, anderen merken er weinig van. We hopen u met deze brochure voldoende info te geven om met vertrouwen aan uw bestralingsbehandeling te beginnen. Als u hier geen antwoord vindt op uw vragen, stel ze dan gerust aan het team dat u verzorgt.

5 2. UW behandelend team Een team van specialisten staat voor u klaar tijdens uw behandeling: Uw radiotherapeut-oncoloog is een arts die gespecialiseerd is in de behandeling van kanker door bestraling. Ook al voert hij/zij uw bestraling niet persoonlijk uit, er is wel altijd een radiotherapeut-oncoloog aanwezig op de afdeling tijdens de uren van bestraling. Als u tijdens de behandeling problemen zou ondervinden, vraag dan naar deze arts via uw verzorgend team. Radiotherapeuten op onze afdeling: dr. D. De Bal (diensthoofd) dr. Ph. Spaas dr. P. Barbier dr. V. Vandeputte dr. A. Pelgrims Medische fysici en planningsverpleegkundigen staan in voor de controle van de bestralingstoestellen. Ze werken uw bestralingsplan ook mee uit. Een verzorgend team van verpleegkundigen en technologen hebben met u het meeste contact. Zij zijn op de hoogte van uw aandoening en de details van uw behandeling. Ze begeleiden u doorheen het hele traject en staan altijd voor u klaar. Met elke vraag kunt u bij hen terecht. Indien nodig kunt u ook een beroep doen op een psycholoog, sociaal verpleegkundige, sociaal assistent, diëtist,

6 3. UW behandelingstraject a. Consultatie Tijdens uw eerste afspraak met uw arts zal hij/zij uw medisch dossier met u bespreken en uitleggen welke behandeling hij/zij voorstelt. Ook hoort u welke neveneffecten kunnen optreden. Het opstarten van een bestralingsbehandeling gebeurt in overleg met uw huisarts en andere specialisten die u opvolgen. Daarnaast leggen we tijdens deze consultatie de nodige verdere afspraken op de bestralingsafdeling vast. b. Simulatie Gelieve u voor deze afspraak aan te melden aan de centrale inschrijvingen. Intakegesprek Tijdens dit gesprek geeft de verpleegkundige u alle praktische informatie over uw bestralingsbehandeling: De afspraken voor uw behandeling worden met u overlopen. Informatie over de parking: tijdens de behandelingen kan u gratis gebruik maken van onze parking welke voorbehouden is voor u. U krijgt hiervoor een toegangskaart. U ontvangt een persoonlijk kaartje met streepjescode. Deze brengt u steeds mee wanneer u komt voor de bestraling. Aan de ingang radiotherapie kan u zich aanmelden door deze streepjescode in te scannen. Verpleegkundigen gebruiken deze streepjescode om uw bestralingsdossier te openen. Er wordt een foto genomen om uw dossier te vervolledigen. De voorbereidende simulatie/scan wordt met u overlopen. U krijgt informatie over het praktisch verloop van uw bestralingsbehandeling. De mogelijke bijwerkingen worden overlopen, alsook praktische tips. Aarzel niet om uw vragen te stellen. Voorbereidende simulatie/scan Elk lichaam is anders. Voor we starten met uw behandeling wordt nauwkeurig het te bestralen gebied bepaald. We vragen u de houding aan te nemen die u bij de therapie zal moeten aanhouden zodat we met een CT scan een simulatie kunnen maken. Er worden referentiepunten aangebracht op de huid met speciale verf en kleine (permanente) tatoeagepunten. Alle informatie van de simulatie wordt doorgegeven aan de medische fysici van de afdeling. Zij zijn verantwoordelijk voor de technische aspecten van de bestraling. De radiotherapeut-oncoloog en de medische fysicus bepalen in overleg uw behandelingsplan.

7 c. Behandeling De eerste bestraling volgt meestal verschillende dagen na de simulatie. Die tijdspanne is nodig om het plan op te stellen en de nodige berekeningen uit te voeren. Elke bestraling op zich duurt slechts een aantal minuten. U wordt gepositioneerd in dezelfde houding als tijdens de simulatie. Op de eerste dag van uw behandeling worden een aantal controlefoto s genomen en wordt de bestralingsdosis gecontroleerd met een dosismeter die op uw huid wordt gekleefd. Hierdoor zal uw eerste bestraling een beetje langer duren dan de volgende. Het bestralingstoestel draait en maakt geluid. Probeer zo goed mogelijk te ontspannen. Het is belangrijk niet te bewegen en niet te praten tijdens de behandeling. Tijdens uw behandeling bent u alleen in de kamer, maar uw verzorgend team volgt alles via camera en kan u horen. Tijdens de bestralingsreeks worden regelmatig controlefoto s genomen om de houding te controleren. U krijgt een bestralingsplan dat volledig op u is afgestemd Hebt u familie of vrienden die al eens radiotherapie hebben gekregen? Weet dan dat elk bestralingsplan verschilt van persoon tot persoon. Er moet immers rekening gehouden worden met verschillende factoren. Het aantal bestralingen dat u moet ondergaan weerspiegelt in geen geval de ernst van uw aandoening. Uw bestralingsplan is uniek en wordt speciaal voor u opgesteld door uw behandelend team. Vervoer Voor een bestralingsbehandeling is een opname in het ziekenhuis meestal niet nodig. U komt volgens afspraak en gaat na elke bestraling terug naar huis. Zorgt u zelf voor vervoer of krijgt u hulp van derden? Uw ziekenfonds komt steeds tussen in de vervoerskosten. De laatste dag van uw behandeling krijgt u hiervoor een attest dat u zelf binnenbrengt bij uw ziekenfonds. Indien u zelf niet over vervoer beschikt kan u vervoer aanvragen via uw ziekenfonds.

8 4. Mogelijke reacties op de bestralingsbehandeling a. De huid Door de behandeling kan uw huid droger en gevoeliger worden. De huid kan ook gaan jeuken. Huidreacties ontstaan meestal rond de derde week van de behandeling, daarna nemen ze geleidelijk toe en kunnen nog doorlopen tot enkele weken na het beëindigen van de behandeling. De huid verkleurt meestal licht- tot donkerrood. Soms kunnen er gevoelige plaatsen ontstaan, met eventueel blaasjes en open wondjes. Uitzonderlijk veranderen de open wondjes in vochtige plekken. Deze klachten treden vooral op in de huidplooien (onder de borst, in de oksel). De huid begint zich weer te herstellen 2 à 3 weken na de laatste bestraling. Vraag zeker raad aan uw arts of verzorgend team als u huidirritatie ondervindt, zij zullen u de nodige informatie geven. Bij ernstige huidirritatie zullen wij, na eventueel overleg met de wondzorgverpleegkundige, steeds de gepaste producten meegeven om uw huid optimaal te verzorgen. De adviezen en verzorging die u krijgt zijn steeds gratis, echter de gebruikte materialen en verbanden worden aangerekend. Adviezen - Smeer uw huid minstens vanaf de eerste dag 3x/dag in met de vochtinbrengende crème die uw radiotherapeut u aanraadt (vb. Flamigel). Belangrijk is wel dat de bestraling steeds met een zuivere huid uitgevoerd wordt. - Neem bij voorkeur een douche in plaats van een bad. - Kies voor een neutrale zeep (glycerinezeep). - Was en droog voorzichtig de bestraalde huid (niet wrijven maar deppen) - Vermijd sommige deodorants (deodorant(roller) zonder parfum/alcohol is toegestaan). - Vermijd het scheren van de oksel tijdens de bestralingsbehandeling - Vermijd zwembaden, sauna s en zonnebank - Vermijd krabben of wrijven van de huid - Vermijd knellende of schurende kledij (draag eventueel een BH zonder beugels, sportbeha, katoenen kledij). - Bescherm uw huid tegen rechtstreeks zonlicht.

9 Na de bestralingsbehandeling - Blijf bovenstaande adviezen toepassen tot de huid volledig hersteld is. - Indien er een borstamputatie is gebeurd, wacht dan met het aanschaffen van een definitieve prothese tot uw huid volledig hersteld is (minstens 6 weken). - Tot 1 jaar na de behandeling: bescherm uw huid tegen direct zonlicht en gebruik een zonnewerend product met een hoge beschermingsfactor. b. Sliklast Bij bestraling van sommige klierstreken kan het zijn dat u na een tijdje last krijgt bij het slikken. Het slokdarmslijmvlies is gevoeliger voor de bestraling dan de huid. De sliklast begint meestal rond de tweede week van de bestraling. Nadat de behandeling beëindigd is, vermindert de pijn snel en verdwijnt ze na enkele dagen. Wanneer u sliklast ondervindt, bespreek dit dan zeker met uw verzorgend team of uw arts. Het aanpassen van de voeding kan de sliklast verzachten. Zo nodig kan ook een milde pijnstiller (Dafalgan, Perdolan) de pijn verzachten. Indien noodzakelijk kan uw behandelende arts ook een lokale pijnstilling voorschrijven. c. Vermoeidheid Sommige patiënten krijgen last van vermoeidheid. De wijze waarop en de mate waarin de vermoeidheid optreedt, is voor iedereen verschillend. Uw lichaam heeft extra energie nodig voor uw psychisch en lichamelijk herstel. Het belangrijkste is dat u naar uw lichaam luistert. Probeer een normaal levensritme aan te houden maar neem indien nodig korte rustpauzes. d. Vochtopstapeling in de borst (oedeem) De plaats waar u bestraald wordt kan wat zwellen. De borst kan dan licht opgezet zijn. Dit is van tijdelijke aard. Wanneer de borst niet alleen gezwollen, maar ook rood is en pijnlijk en warm aanvoelt dan meldt u dit best aan uw verzorgend team. Ook wanneer u koorts krijgt moet u dit melden.

10 e. Lymfoedeem van de arm Wanneer er lymfeklieren zijn weg genomen uit de okselholte (okselevidement) is de circulatie van lymfevocht hier verstoord. Hierdoor kan er zich lymfevocht opstapelen in uw arm waardoor deze dikker wordt en uw huid gespannen aanvoelt. Dit is lymfoedeem. Lymfevaten hebben een belangrijke functie in het bestrijden van infecties. Wanneer enkele lymfeklieren zijn weggenomen (sentinel) kan deze functie deels verstoord zijn. Elk wondje of insectenbeet in deze arm kan dan ook lijden tot een ontsteking van de lymfevaten. De voornaamste symptomen zijn: zwelling van de arm, rode vlekken op de arm, pijn, een algemeen gevoel van onwelzijn en mogelijks ook koorts. Vraag zeker raad aan uw behandelend team indien deze symptomen tot uiting komen. Adviezen - Vermijd overbelasting van de arm: u zal snel zelf ondervinden wat de maximale toelaatbare belasting van uw arm is. - Regelmatige bloedafnames, infusen of bloeddrukcontroles in deze arm zijn af te raden. - Vermijd blootstelling aan extreme temperaturen (koude en warmte): Geen sauna s, geen baden boven 38 C, - Ontsmet steeds alle wondjes, hoe klein ook. Verwittig uw (huis-)arts bij de eerste tekenen van infectie.

11 5. Opvolging tijdens de behandeling U kan steeds terecht bij het verzorgend team met vragen en problemen, hoe onbelangrijk deze ook lijken. Wekelijks wordt u opgevolgd door uw arts aansluitend op uw bestraling. Op het einde van uw behandeling krijgt u een afspraak voor de eerstvolgende controle bij uw verwijzend arts. U blijft onder controle om het effect van uw behandeling verder op te volgen.

12 6. Hoe ONZE DIENST BEREIKEn? INRIT RADIOTHERAPIE AZ Sint-Maarten Ingang RADIOTHERAPIE (via trap) Parkeerplaatsen P RADIOTHERAPIE RVT Hof van Arenberg AZ Sint-Maarten P P

13 7. MIJN AFSPRAKEN Simulatie... dag.../.../... Gelieve u aan te melden aan de centrale inschrijvingen. Intakegesprek...u... Simulatie/CT Nuchter...u... Ja Neen Eerste behandeling... dag.../.../... Voor de behandeling dient u zich nooit aan te melden aan de centrale inschrijvingen. Voor behandeling moet u nooit nuchter zijn. Aantal dagelijkse sessies... Uw behandelende arts dr. D. De Bal dr. Ph. Spaas dr. P. Barbier dr. V. Vandeputte dr. A. Pelgrims

14

15

16 Verantwoordelijke uitgever: dhr. Jan Ennekens - Algemeen Directeur AZ Sint-Maarten Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Algemeen Ziekenhuis Sint-Maarten Campus Rooienberg Rooienberg Duffel Tel 015/ Secretariaat radiotherapie Tel 015/ Campus Leopoldstraat Leopoldstraat Mechelen Campus Zwartzustersvest Zwartzustersvest Mechelen B0306AV.INDD