Datum van inontvangstneming : 03/09/2012

Transcriptie

1 Datum van inontvangstneming : 03/09/2012

2 Resumé C-356/12-1 Zaak C-356/12 Resumé van het verzoek om een prejudiciële beslissing overeenkomstig artikel 104, lid 1, van het Reglement voor de procesvoering van het Hof van Justitie Datum van indiening: 27 juli 2012 Verwijzende rechter: Bayerischer Verwaltungsgerichtshof (Duitsland) Datum van de verwijzingsbeslissing: 5 juli 2012 Verzoekende partij: Verwerende partij: Wolfgang Glatzel Freistaat Bayern Voorwerp van het hoofdgeding Afgifte van nieuw rijbewijs aan een persoon met een gezichtsscherpte van 1,0 voor het beste oog en minder dan 0,1 voor het minder goede oog Niet voldaan aan de voorwaarden van richtlijn 2006/126 Verenigbaarheid van de richtlijn met het Handvest van de grondrechten Voorwerp en rechtsgrondslag van de prejudiciële voorziening Uitlegging van het Unierecht, artikel 267 VWEU Prejudiciële vraag Is punt 6.4 van bijlage III bij richtlijn 2006/126/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2006 betreffende het rijbewijs (PB L 403, blz. 18), in de versie van richtlijn 2009/113/EG van de Commissie van 25 augustus 2009 (PB NL

3 RESUMÉ VAN HET VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING ZAAK C-356/12 L 223, blz. 31), verenigbaar met de artikelen 20, 21, lid 1, en 26, van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, nu die bepaling zonder dat een uitzondering mogelijk is van aanvragers van een rijbewijs van de categorieën C1 en C1E ook dan een minimale gezichtsscherpte van 0,1 voor het minder goede oog vereist wanneer deze personen met beide ogen zien en bij gebruik van beide ogen over een normaal gezichtsveld beschikken? Aangevoerde bepalingen van Unierecht Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (hierna: Handvest ), in het bijzonder de artikelen 20, 21, lid 1, 26, 51, lid 1, tweede zin, en 52, leden 1 en 5 Richtlijn 2006/126/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2006 betreffende het rijbewijs (herschikking) (PB L 403, blz. 18), in de versie van richtlijn 2009/113/EG van de Commissie van 25 augustus 2009 (PB L 223, blz. 31) (hierna: richtlijn 2006/126 ), in het bijzonder bijlage III, punt 6.4 Richtlijn 91/439/EEG van de Raad van 29 juli 1991 betreffende het rijbewijs (PB L 237, blz. 1) Aangevoerde bepalingen van internationaal recht Verdrag van de Verenigde Naties van 13 december 2006 inzake de rechten van personen met een handicap (hierna: VN-Verdrag ), in het bijzonder de artikelen 1, lid 2, en 2. Aangevoerde bepalingen van nationaal recht Fahrerlaubnis-Verordnung (Rijbewijsverordening, hierna: FeV ) van 13 december 2010, laatstelijk gewijzigd bij verordening van 26 juni 2012, in het bijzonder bijlage 6, punt Korte uiteenzetting van de feiten en de procedure 1 Wegens het rijden onder invloed van alcohol is het rijbewijs van verzoeker bij strafrechtelijke beslissing ingetrokken. Bij beslissing van 2 november 2010 heeft het bevoegde Landratsamt zijn verzoek om afgifte van een nieuw rijbewijs ingewilligd voor de rijbewijscategorieën die in bijlage III bij richtlijn 2006/126 tot groep 1 behoren (namelijk de categorieën A, A1 en BE) en voor de nationale categorieën M, L en S. 2 Het daarenboven ingediende verzoek om afgifte van een nieuw rijbewijs voor de categorieën C1 en CE is bij de beslissing van 2 november 2010 afgewezen, aangezien uit een ooggeneeskundig onderzoek was gebleken dat verzoeker lijdt 2

4 GLATZEL aan eenzijdige amblyopie (een ernstige functionele gezichtszwakte van een oog). Terwijl zijn centrale gezichtsscherpte voor zijn linkeroog 1,0 bedraagt (dus niet verminderd is) en hetzelfde geldt voor de gezichtsscherpte bij gebruik van beide ogen, kan hij met zijn rechteroog slechts handbewegingen waarnemen. Verzoeker voldeed daardoor niet aan de vereisten die gelden voor het gezichtsvermogen van personen die een rijbewijs voor onder andere de categorieën C1 en C1E aanvragen. 3 Na een vergeefse bezwaarprocedure heeft verzoeker beroep ingesteld bij het Verwaltungsgericht Regensburg. Dat gerecht heeft het beroep bij beslissing van 20 juni 2011 verworpen omdat verzoeker op het minder goede oog niet beschikte over de toen door het Duitse recht vereiste gezichtsscherpte van minstens 0,5. Tegen deze beslissing heeft verzoeker hoger beroep ingesteld bij de verwijzende rechter. 4 De verwijzende rechter heeft via een deskundigenonderzoek bewijs verkregen over onder meer het huidige gezichtsvermogen van verzoeker, de vraag hoe en in hoeverre hij in staat is eventuele beperkingen te compenseren en over de vraag of vanuit wetenschappelijk oogheelkundig oogpunt redenen bestaan, anatomisch of functioneel eenogige personen van wie het gezichtsvermogen voor het minder goede oog minder dan 0,1 bedraagt, ook dan de uitreiking van een rijbewijs voor de categorieën C1 en C1E te weigeren indien deze personen de uit hun eenogigheid voortvloeiende verminderingen van hun gezichtsvermogen op aantoonbare wijze voldoende kunnen compenseren. Korte uiteenzetting van de motivering van de verwijzing 5 Op grond van het resultaat van het gerechtelijk onderzoek is de verwijzende rechter van oordeel dat het hoger beroep moet worden toegewezen. Weliswaar staat een Duitse bepaling eraan in de weg dat een rijbewijs voor de beide betrokken categorieën aan verzoeker wordt uitgereikt, maar volgens de verwijzende rechter is die bepaling gedeeltelijk ongeldig aangezien zij onder bepaalde voorwaarden, waaraan bij verzoeker is voldaan, strijdig is met het grondrecht, niet wegens een handicap te worden benadeeld. Deze bepaling van het Duitse recht betreffende het rijbewijs (punt van bijlage 6 bij de FeV), die eraan in de weg staat dat het hoger beroep wordt toegewezen, is echter vastgesteld ter uitvoering van dwingend recht van de Europese Unie. Bijgevolg kan de verwijzende rechter slechts gebruik maken van zijn bevoegdheid om een tegen hogere rechtsbepalingen indruisend besluit buiten toepassing te laten indien het Hof van Justitie van de Europese Unie oordeelt dat ook de bij punt van bijlage 6 bij de FeV omgezette Unierechtelijke bepaling (punt 6.4, lid 1, van bijlage III bij richtlijn 2006/126) ongeldig is. 6 Daar richtlijn 91/439 volgens artikel 17, lid 1, van richtlijn 2006/126 per 19 januari 2013 wordt ingetrokken, zal naar alle waarschijnlijkheid enkel 3

5 RESUMÉ VAN HET VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING ZAAK C-356/12 richtlijn 2006/126 bepalend zijn voor de beslechting van het geding. De verwijzende rechter heeft de prejudiciële vraag daarom tot die richtlijn beperkt. Criterium voor de beantwoording van de prejudiciële vraag 7 Voor de toetsing zijn in de eerste plaats relevant het door artikel 21, lid 1, van het Handvest verzekerde grondrecht om niet op grond van een handicap te worden gediscrimineerd en het door artikel 26 van het Handvest verzekerde recht van personen met een handicap op vrijwaring van hun beroepsintegratie. Zelfs indien artikel 26 van het Handvest geen grondrecht, maar een beginsel in de zin van artikel 51, lid 1, tweede zin, van het Handvest zou omvatten, kan die bepaling volgens artikel 52, lid 5, tweede zin, van het Handvest niettemin voor het Hof worden aangevoerd ter toetsing van de rechtmatigheid van rechtshandelingen van de Unie. 8 Iemand van wie het gezichtsvermogen van een oog aanhoudend minder dan 0,1 bedraagt, moet als persoon met een handicap in de zin van de artikelen 21, lid 1, en 26 van het Handvest worden beschouwd, aangezien hij een langdurige fysieke of zintuiglijke beperking heeft die hem kan beletten, volledig, daadwerkelijk en op voet van gelijkheid met anderen te participeren in de samenleving (zie de omschrijving van de term handicap in artikel 1, lid 2, VN-Verdrag). De participatie in de samenleving van dergelijke mensen wordt belemmerd doordat zij geen voertuigen met een maximaal toegelaten massa van meer dan 3,5 ton mogen besturen en daardoor bijvoorbeeld worden uitgesloten van het beroep van vrachtwagenchauffeur. Die uitsluiting van bepaalde beroepen vormt tegelijk een discriminatie in de zin van artikel 2 VN-Verdrag, aangezien de getroffene daardoor bepaalde economische ontwikkelingsmogelijkheden worden onthouden. 9 De verschillende vereisten die bijlage III bij richtlijn 2006/126 aan het gezichtsvermogen van aanvragers van rijbewijzen van enerzijds groep 1 en anderzijds groep 2 stelt, doet bovendien de vraag rijzen naar de verenigbaarheid van deze ongelijke behandeling met artikel 20 van het Handvest. In bepaalde gevallen geen objectieve rechtvaardiging voor de in punt 6.4 van bijlage III bij richtlijn 2006/126 vereiste gezichtsscherpte van minstens 0,1 voor het minder goede oog 10 Naar het oordeel van de verwijzende rechter is de voorgeschreven minimumgezichtsscherpte voor de afgifte van rijbewijzen van de categorieën C1 en C1E niet vereist indien het personen betreft die met beide ogen zien, van wie het gezichtsveld bij gebruik van beide ogen voldoet aan de vereisten van punt 6.4 van bijlage III bij richtlijn 2006/126 en die geleerd hebben een bij hen ontbrekend ruimtelijk gezichtsvermogen volledig te compenseren. 11 Iemand die niet over een ruimtelijk gezichtsvermogen beschikt, compenseert dit gebrek. Die compensatie gebeurt onwillekeurig. De doeltreffendheid ervan wordt slechts beperkt indien de betrokkene bij verminderde waakzaamheid een 4

6 GLATZEL motorrijtuig in het wegverkeer brengt. Een dergelijke handelwijze kan echter niet worden verondersteld en kan niet dienen als basis voor de weigering van een rijbewijs indien zoals bij verzoeker concrete aanwijzingen dat een persoon in een toestand van verminderde waakzaamheid een motorrijtuig in het wegverkeer zal brengen, ontbreken. 12 Het vereiste van een gezichtsscherpte van minstens 0,1 voor het minder goede oog vindt zijn grond niet in de doelstelling om personen die niet over een ruimtelijk gezichtsvermogen beschikken te verhinderen voertuigen van groep 2 te besturen. In dit verband wijst de verwijzende rechter op een verslag van de werkgroep gezichtsvermogen, die door het comité voor het rijbewijs is ingesteld (zie artikel 9 van richtlijn 2006/126). Binnen de werkgroep was het omstreden of in het kader van groep 2 moest worden afgezien van bijzondere vereisten voor eenogige personen. De opmerking van de werkgroep dat bij een gezichtsscherpte van 0,1 voor het minder goede oog de bestuurder in staat moet zijn om de door hem bestuurde vrachtwagen of autobus aan de kant van de weg tot stilstand te brengen, wijst erop dat het vereiste van een minimumgezichtsscherpte ertoe dient, de houder van een rijbewijs van groep 2 in staat te stellen op een plots verlies van het gezichtsvermogen in het beste oog te kunnen reageren. Uit de door de verwijzende rechter verrichte bewijsopname blijkt echter dat een dergelijk vereiste slechts gerechtvaardigd is voor personen die niet voldoen aan de hierboven in punt 10 vermelde voorwaarden. 13 Voorts komt het uiterst zelden voor dat iemand tijdens het rijden plotseling het gezichtsvermogen in een oog verliest waardoor hij is aangewezen op het minimumgezichtsvermogen van het andere oog om het voertuig nog veilig tot stilstand te brengen. De motivering van het vereiste van een reserveoog bij bestuurders van vrachtwagens door het gevaar van een plots verlies van gezichtsvermogen in een oog tijdens de rit zou een schending vormen van artikel 20 van het Handvest aangezien het vrachtwagenbestuurders in een slechtere positie zou plaatsen dan houders en aanvragers van rijbewijzen van groep De verwijzende rechter is zich ervan bewust dat de wetgever naargelang de potentiële schade voor de gemeenschap of voor derden bij een gevaarsituatie des te strengere eisen mag stellen aan de gezondheidstoestand van een persoon voor het besturen van vrachtwagens. De potentiële schade bij een plots verlies van het gezichtsvermogen van een vrachtwagenbestuurder, die daarvoor al met slechts één oog kon zien, is bij voertuigen van groep 2 trendmatig hoger dan bij voertuigen van groep Tegen deze achtergrond is de verwijzende rechter van oordeel dat het in punt 6.4 van bijlage III bij richtlijn 2006/126 vermelde vereiste dat aanvragers van een rijbewijs van groep 2 met beide ogen moeten zien, verenigbaar is met hogere regels van Unierecht. Hetzelfde geldt voor het vereiste van een voldoende ruim gezichtsveld. De verwijzende rechter ziet echter geen gegronde reden voor het 5

7 RESUMÉ VAN HET VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING ZAAK C-356/12 bijkomende, voor alle categorieën van rijbewijzen van groep 2 geldende vereiste van een gezichtsscherpte van minstens 0,1 voor het minder goede oog. Veeleer rijst de vraag of het vereiste van een gezichtsscherpte van minstens 0,1 voor bepaalde onder groep 2 vallende categorieën van rijbewijzen, namelijk de categorieën C1 en C1E, als onverenigbaar met hogere regels zou kunnen worden beschouwd. Weliswaar volgt daaruit volgens de verwijzende rechter niet noodzakelijkerwijs dat de opstellers van de richtlijn binnen de regelingen betreffende groep 2 een onderscheid dienden te maken op grond van de afzonderlijke categorieën van rijbewijzen, maar met het Handvest strijdige resultaten hadden kunnen worden vermeden door onder andere ook voor groep 2 een regeling te treffen zoals die in punt 6, lid 2, van bijlage III bij richtlijn 2006/126 is neergelegd voor bestuurders van voertuigen van groep 1. 6