Auteur. Onderwerp. Issue

Transcriptie

1 Auteur Stibbe Construction & Engineering e-bulletin Onderwerp Raad van State bevestigt vrijstelling medewerking architect voor technische werken Issue Oktober 2009 Copyright and disclaimer Gelieve er nota van te nemen dat de inhoud van dit document onderworpen kan zijn aan rechten van intellectuele eigendom, die toebehoren aan bepaalde betrokkenen, en dat er u geen recht wordt verleend op die desbetreffende rechten. M&D Seminars wil u met dit document de nodige informatie verstrekken, zonder dat de in dit document vervatte informatie bedoeld kan worden als een advies. Bijgevolg geeft M&D Seminars geen garanties dat de informatie die dit document bevat, foutloos is, zodat u dit document en de inhoud ervan op eigen risico gebruikt. M&D Seminars, noch enige van haar directieleden, aandeelhouders of bedienden zijn aansprakelijk voor bijzondere, indirecte, bijkomstige, afgeleide of bestraffende schade, noch voor enig ander nadeel van welke aard ook betreffende het gebruik van dit document en van haar inhoud. M&D Seminars M&D CONSULT BVBA Eikelstraat DE PINTE Tel. 09/ Fax 09/ info@mdseminars.be -

2 Construction & Engineering e-bulletin Oktober 2009 Nr. 2009/01 Raad van State bevestigt vrijstelling medewerking architect voor technische werken Voor de bouw, renovatie of sloop van bepaalde technische werken van voornamelijk infrastructurele of industriële aard is in Vlaanderen, voor zover het geen gebouwen betreft, de medewerking van een architect niet vereist (artikel 3 van het besluit van de Vlaamse Regering van 23 mei 2003 tot bepaling van de werken die zijn vrijgesteld van de medewerking van de architect 1 ). In zijn arrest nr van 22 september 2009 wijst de Raad van State het vernietigingsberoep tegen dit artikel 3 af. 1. Waarover gaat het? 2. Achtergrond 3. Beslissing van de Raad van State 4. Andere gewesten 5. Belang conclusie 1. Waarover gaat het? Het architectenmonopolie is vervat in artikel 4 van de wet van 20 februari 1939 op de bescherming van de titel van het beroep van architect 2 (hierna de Architectenwet ), dat bepaalt: De Staat, de provincies, de gemeenten, de openbare instellingen en de particulieren moeten een beroep doen op de medewerking van een architect voor het opmaken van de plans en de controle op de uitvoering der werken, voor welke door de wetten, besluiten en reglementen een voorafgaande aanvraag om toelating tot bouwen is opgelegd. ( ) Bij een Koninklijk Besluit worden de werken aangeduid waarvoor de medewerking van een architect niet verplichtend zal zijn. Om u uit te schrijven of in te schrijven voor andere nieuwsbrieven, gelieve hier te klikken. Contact Voor meer informatie kan u contact opnemen met Rony Vermeersch ( ), Vera Van Houtte ( ), Jan Bouckaert ( ) of uw gebruikelijke contactpersoon bij Stibbe. Gerelateerde pagina's Stibbe - Webpagina construction & engineering Stibbe - Advocaten construction & engineering Stibbe - Webpagina planning & environment De alliantie Stibbe Herbert Smith Gleiss Lutz De achterliggende redenen (ratio legis) van dit architectenmonopolie zijn: - de veiligheid van de bewoners - de gezondheid van de gebouwen - de schoonheid of welstand van de gebouwen - het behoud van s lands artistiek patrimonium - de bescherming van het kapitaal dat de bouwheer in het

3 gebouw belegt 3. In artikel 3 van zijn besluit van 23 mei 2003 tot bepaling van de werken en handelingen die vrijgesteld zijn van de medewerking van een architect, vermeldt de Vlaamse Regering de technische werken waarvoor, voor zover het geen gebouwen zijn, de verplichte medewerking van een architect niet geldt. De medewerking van een architect is aldus niet vereist voor een belangrijk gamma van infrastructurele en industriële technische werken: wegen, parkeerplaatsen, bruggen, tunnels, viaducten, aquaducten, spoorwegen, tramwegen, metrolijnen, industriële installaties voor productie en transport van elektriciteit, gas, stoom, warm water, transportleidingen voor energie en grondstoffen (elektriciteitsleidingen, gas-, olie-, chemicaliënpijpleidingen), masten en antennes, waterbeheersingswerken en waterbouwkundige werken (stuwen, kanalen, sluizen, dijken, havens, stijgers, kaaimuren, enz.), werken ten behoeve van waterzuivering, -productie en distributie, collectoren, riolen, rioolwaterzuiveringsinstallaties, werken ten behoeve van afvalverwijdering of -verwerking (storten, containerparken, enz.), cultuurtechnische werken, raffinaderijen, installaties voor chemie en petrochemie, overslaginstallaties. Het gaat hier niet om werken waarvoor geen bouwvergunning vereist, het gaat om werken waarvoor de medewerking van de architect niet verplicht is. 2. Achtergrond De mogelijkheid om bepaalde werken vrij te stellen van de medewerking van een architect oefende de Koning destijds uit in artikel 1 van het K.B. van 16 december 1971 tot bepaling van de werken die vrijgesteld ofwel van de bemoeiing van de architect, ofwel van de bouwvergunning, ofwel van het eensluidend advies van de gemachtigde ambtenaar 4. Ingevolge de overdracht naar de Gewesten van de bevoegdheid inzake ruimtelijke ordening en stedenbouw, hebben de Gewesten dit K.B. gewijzigd en/of opgeheven voor de geografische omschrijving waarvoor zij bevoegd zijn. Zo verving de Vlaamse Regering met een besluit van 4 november 1997 voormeld artikel 1 van het K.B. van 16 december 1971 en voerde een lijst in met vrijgestelde technische werken die quasi identiek was aan de lijst van artikel 3 van het huidige besluit van 23 mei Deze regeling onttrok aldus een hele reeks belangrijke bouwwerken aan de verplichte medewerking van een architect het architectenmonopolie. De Orde van Architecten stelde hiertegen een vernietigingsberoep in. Aangezien het besluit van 23 mei 2003 deze regeling had opgeheven, werd het beroep tegen het Vlaams besluit van 4 november 1997 afgewezen wegens gebrek aan actueel belang. 5

4 Aangezien het besluit van 23 mei 2003 de van de verplichte medewerking van de architecten vrijgestelde lijst technische werken van het besluit van 1997 quasi integraal hernam, wekt het geen verbazing dat de Orde van Architecten deze bepaling opnieuw aanvocht voor de Raad van State. De Orde van Architecten voerde daarvoor volgende argumenten aan: - het architectenmonopolie heeft tot doel de stevigheid, de veiligheid en de esthetica van bouwwerken te bevorderen; - de verplichte tussenkomst van de architect strekt daarbij tot voordeel van zowel de gebruikers-opdrachtgevers als van het publiek in het algemeen; - uit de parlementaire voorbereiding van de Architectenwet blijkt dat vrijstellingen van de verplichte tussenkomst van de architect slechts betrekking kunnen hebben op werken van geringe omvang die geen gevaar voor de veiligheid, stevigheid en esthetica kunnen meebrengen; - afwijkingen van de verplichte medewerking van de architect moeten beperkend worden geïnterpreteerd; - de vrijgestelde technische werken kunnen erg ingrijpend zijn en raken steeds aan de aspecten stevigheid, veiligheid en/of esthetica. De Orde van Architecten besloot dan ook dat het Besluit van 23 mei 2003 ten onrechte voorziet dat de vermelde technische werken vrijgesteld zijn van de verplichte medewerking van een architect in de mate het geen gebouwen betreft. 3. Beslissing van de Raad van State De Raad van State oordeelde dat de uitzonderingsbepaling van artikel 4 van de Architectenwet ruim gesteld is. De wet bevat geen verwijzing naar de in de parlementaire werkzaamheden besproken voorwaarde dat uitzonderingen op de verplichte medewerking van de architect slechts werken van gering belang tot voorwerp kunnen hebben. De Raad oordeelde tevens dat niet is aangetoond dat de Vlaamse Regering niet in redelijkheid heeft kunnen oordelen dat de tussenkomst van een architect overbodig is voor de in het besluit vermelde technische werken. De Raad verwijst daarbij naar het verslag aan de Vlaamse Regering waarin werd verwezen naar de bezwaren van de Orde in de vernietigingsprocedure tegen het besluit van In dat verslag aan de Regering werd gesteld: Onafgezien van het feit dat de door de Orde aangehaalde

5 doelstellingen niet in de wettekst zelf terug te vinden zijn, dient gesteld dat ingrijpende technische werken met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid worden gepland door en begeleid door terzake onderlegde vakmensen zoals universitaire ingenieurs (ir.) of ingenieurs met een nietuniversitaire opleiding van het lange type (ing.). De stevigheid, de veiligheid en de esthetica van de bedoelde werken lijkt in alle redelijkheid aldus afdoende verzekerd te zijn. De Raad wees het vernietigingsberoep dan ook af. 4. Andere gewesten Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waalse Gewest hebben net zoals het Vlaamse Gewest het K.B. van 1971 opgeheven. Het Waalse Gewest geeft daarbij een eerder beperkte invulling aan de mogelijkheid om bepaalde werken vrij te stellen van de verplichte medewerking van een architect. 6 Onder de vrijgestelde infrastructuurwerken en industriële werken vinden we bijvoorbeeld slechts bepaalde tijdelijke werken, beperkte werken op het openbaar domein van de wegenis, werken met betrekking tot ondergrondse energie-, telecom- en vloeistofnetwerken, bepaalde hernieuwbare elektriciteitsproductie-installaties. Ook het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geeft een beperkte invulling aan de mogelijkheid om bepaalde werken vrij te stellen van de verplichte medewerking van een architect 7 : slechts bepaalde wegeniswerken worden vrijgesteld van een bouwvergunning (art. 6) en aldus van de verplichte medewerking van een architect. Daarnaast bevat het Brussels Besluit geen noemenswaardige infrastructuurwerken of industriële werken die zijn vrijgesteld van de verplichte medewerking van een architect. 5. Belang conclusie Van alle EU-landen is België het land met het ruimste architectenmonopolie 8. Maar België is daarin niet als een eenheid te beschouwen. Het Vlaamse Gewest heeft ervoor gekozen de verplichte medewerking van de architect te laten varen voor een belangrijke reeks infrastructuurwerken en industriële werken en stelt aldus de markt voor het ontwerpen en opvolgen van deze werken open voor ingenieursbureaus en de aannemers zelf. Dit is van groot belang omdat hierdoor de zogenaamde design-build formules voor dit soort werken, waarbij een bouwheer het ontwerp en de uitvoering aan één contractspartij, al dan niet een consortium van ontwerpers en aannemers, gefaciliteerd worden. Zonder deze vrijstelling dienen voor dergelijke design-build formules immers steeds complexe juridische constructies opgezet te worden voor de contractsluiting met de architect. Daarmee is verre van gezegd dat architecten geen rol te spelen hebben in dit

6 soort werken en formules. Integendeel, de impact van bijvoorbeeld infrastructuurwerken op de veiligheid, esthetiek, leefbaarheid en identiteit van een stad of landschap is vandaag actueler dan ooit B.S. 16 juli B.S. 25 maart Zie hierover de parlementaire werkzaamheden bij de voorbereiding van de Architectenwet (Parl. St., Kamer, , 236, p. 2). 4 - B.S. 19 januari R.v.St. nr , 5 december Art. 265 CWATUPE. 7 - Zie het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 13 november 2008 tot bepaling van de handelingen en werken die vrijgesteld zijn van een stedenbouwkundige vergunning, van het advies van de gemachtigde ambtenaar, van de gemeente of van de koninklijke commissie voor monumenten en landschappen of van de medewerking van een architect, B.S. 2 december Synthesenota van CEA Belgium (Centre d études d assurances), gepubliceerd op de website van de Orde van Architecten. Zie eveneens de rapporten per lidstaat. Deze Construction & Engineering e-bulletin werd verzorgd door Rony Vermeersch en Wouter Geldhof. Alle rechten voorbehouden. De inhoud van deze e-bulletin werd zo nauwkeurig mogelijk samengesteld. Wij kunnen echter geen enkele garantie bieden over de nauwkeurigheid en volledigheid van de informatie die deze e-bulletin bevat. De in deze publicatie behandelde onderwerpen werden enkel en alleen voor informatieve doeleinden voorbereid en ter beschikking gesteld door Stibbe. Ze bevatten geen juridisch of andersoortig professioneel advies en lezers mogen geen actie ondernemen op basis van de informatie in deze e-bulletin zonder voorafgaandelijk een raadsman te hebben geconsulteerd. Het raadplegen van deze e-bulletin doet geenszins een advocaat-cliëntrelatie tussen Stibbe en de lezer ontstaan. Deze e-bulletin dient enkel voor persoonlijk gebruik. Elk ander gebruik is verboden.

7