atrium-orbis heerlen Atrium-Orbis Medisch Centrum Heerlen Voortoets Natuurbeschermingswet 1998

Transcriptie

1 Rapport atrium-orbis heerlen Atrium-Orbis Medisch Centrum Heerlen Voortoets Natuurbeschermingswet 1998

2

3 ATRIUM-ORBIS HEERLEN Atrium-Orbis Medisch Centrum Heerlen Voortoets Natuurheschermingswet 1998 Projectnummer: Rapportnummer: Status: Datum: HEE131,0016 HEE VT-CO01 Concept 26 maart 2015 Opsteller: Verificatie: E. Bosch-Thomas P. van Zandvoort 0^ Validatie: E. van Hees

4

5 opdrachtgever Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding Doelstelling Leeswijzer Wettelijk kader Natuurbeschermingswet Toetsing aan de Natuurbeschermingswet Voortoets Natuurbeschermingswet Overige natuurwetgeving Voorgenomen plan Plangebied Voorgenomen plan Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden Natura2000-gebieden Geleenbeekdal Kunderberg Geuldal Brunssummerheide Onderzoeksmethode Mogelijk optredende effecten Onderzoek stikstofdepositie Toetsingskader voor onderzoek Berekeningssystematiek stikstofdepositie Effecten voorgenomen ingreep Huidige situatie stikstofdepositie Stikstofdepositie bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen Cumulatieve effecten Noodzaak bepalen cumulatieve effecten Projecten en plannen in de omgeving van het plangebied Conclusies Effecten bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen Conclusie toetsing aan Natuurbeschermingswet Geraadpleegde literatuur Bijlagen Bijlage 1 Ontwerpbestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen... B-3 i

6 Inhoudsopgave opdrachtgever Tabellenlijst Tabel 1: Natura2000-gebieden in de omgeving van het plangebied van het bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen Tabel 2: Habitattypen, Habitatrichtlijnsoorten en instandhoudingsdoelstellingen van het Natura2000-gebied Geleenbeekdal. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, 2015 en Provincie Limburg, Tabel 3: Kernopgaven voor het Natura2000-gebied Geleenbeekdal. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, Tabel 4: Habitattypen en instandhoudingsdoelstellingen van het Natura2000-gebied Kunderberg. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, 2015 en Dienst Landelijk Gebied, Tabel 5: Kernopgave voor het Natura2000-gebied Kunderberg. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, Tabel 6: Habitattypen, Habitatrichtlijnsoorten en instandhoudingsdoelstellingen van het Natura2000-gebied Geuldal. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, 2015 en Provincie Limburg, Tabel 7: Kernopgaven voor het Natura2000-gebied Geuldal. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, Tabel 8: Habitattypen, Habitatrichtlijnsoorten en instandhoudingsdoelstellingen van het Natura2000-gebied Brunssummerheide. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, 2015 en Provincie Limburg, Tabel 9: Kernopgaven voor het Natura2000-gebied Brunssummerheide. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, Tabel 10: Gevoeligheid van de habitattypen en Habitatrichtlijnsoorten binnen de relevante Natura2000-gebieden voor vermesting en verzuring als gevolg van stikstofdepositie. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, Tabel 11: Huidige achtergronddepositie op de habitattypen ter plaatse van de immissiepunten vergeleken met de kritische depositiewaarden (KDW). De immissiepunten waar de KDW wordt overschreden door de achtergronddepositie, zijn oranje gemarkeerd. Bron: Dobben et al., 2012; AERIUS-calculator, versie Bèta Tabel 12: Rekenresultaten stikstofdepositie van de extra verkeersgeneratie als gevolg van de uitbreidingsmogelijkheid in het nieuwe bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen. De immissiepunten waar reeds sprake is van een overbelaste situatie, zijn oranje gemarkeerd. Bron: Smeets, Tabel 13: Bijdrage van het plan aan de achtergronddepositie (2014) ter plaatse van de immissiepunten waar de KDW in de huidige situatie wordt overschreden door de achtergronddepositie Afbeeldingenlijst Afbeelding 1: Beslisboom vergunningprocedure Natuurbeschermingswet 1998 (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, 2005)... 4 Afbeelding 2: Ligging van het plangebied (rode ster) ten opzichte van Natura2000- gebieden (blauw gearceerd). De gebieden in een straal van 10 km rond het plangebied zijn aangeduid. Bron: Natura2000 Network Viewer Afbeelding 3: Plangebied bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen (rood omlijnd) Afbeelding 4: Huidige situatie binnen het plangebied van het bestemmingsplan Atrium- Orbis Heerlen. Bron: Atrium-Orbis Heerlen... 8 Afbeelding 5: Natura2000-gebied Geleenbeekdal. Het plangebied is aangegeven met een rode ster. Bron: Ministerie van Economische Zaken/Alterra, ii

7 opdrachtgever Inhoudsopgave Afbeelding 6: Voorkomen van aangewezen habitattypen en Habitatrichtlijnsoorten in de omgeving van het plangebied. Bron: provincie Limburg, Afbeelding 7: Voorkomen habitattypen binnen de Natura2000-gebieden Geleenbeekdal en Kunderberg. De toevoeging z duidt op zoekgebied voor het betreffende habitattype. Bron: GIS Viewer provincie Limburg, 2014/ Afbeelding 8: Natura2000-gebied Kunderberg. Het plangebied is aangegeven met een rode ster. Bron: Ministerie van Economische Zaken/Alterra, Afbeelding 9: Deelgebieden van het Natura2000-gebied Geuldal nabij het plangebied. Het plangebied is aangegeven met een rode ster. Bron: Ministerie van Economische Zaken/Alterra, Afbeelding 10: Voorkomen van aangewezen Habitatrichtlijnsoorten in de deelgebieden van het Geuldal nabij het plangebied. Bron: provincie Limburg, Afbeelding 11: Voorkomen habitattypen binnen de deelgebieden van het Natura2000- gebied Geuldal nabij het plangebied. Bron: GIS Viewer provincie Limburg, 2014/ Afbeelding 12: Natura2000-gebied Brunssummerheide. Bron: Ministerie van Economische Zaken/Alterra, Afbeelding 13: Voorkomen van aangewezen Habitattypen en de kamsalamander in de Brunssummerheide. Bron: provincie Limburg, Afbeelding 14: Voorkomen habitattypen binnen het Natura2000-gebied Brunssummerheide. De toevoeging z duidt op zoekgebied voor het betreffende habitattype. Bron: GIS Viewer provincie Limburg, 2014/ Afbeelding 15: Ligging van de immissiepunten (genummerd) binnen de Natura2000- gebieden waarvoor de stikstofdepositie is berekend ten behoeve van de voortoets. Bron: Smeets, Afbeelding 16: Conclusie voortoets Natuurbeschermingswet 1998 voor het bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen. Bron schema: Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, iii

8

9 Atrium-Orbis Heerlen Inleiding 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Het Atrium-Orbis Medisch Centrum Heerlen, gevestigd in Heerlen, maakt onderdeel uit van de Zorgvallei Parkstad Limburg. Binnen het project Atrium Santé is enkele jaren geleden gestart met het realiseren van meer adequate en moderne huisvesting van het ziekenhuis, waarbij herstructurering en vervangende nieuwbouw heeft plaatsgevonden. De gerealiseerde, vervangende nieuwbouw past niet binnen de voorschriften van het vigerend bestemmingsplan (bestemmingsplan Geleendal, 1973), zodat actualisatie van het bestemmingsplan noodzakelijk is. Dit nieuwe bestemmingsplan (bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen) wordt thans voorbereid. Binnen het nog vast te stellen bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen wordt niet alleen de huidige, herziene situatie op het ziekenhuisterrein planologisch vastgelegd, maar is tevens een mogelijkheid opgenomen om in de toekomst nieuwbouw te kunnen realiseren binnen het ziekenhuisterrein. Deze nieuwbouw biedt mogelijkheden voor invulling van een eventueel stijgende zorgbehoefte (uitbreiding ziekenhuis), maar kan ook ruimte bieden aan zorggerelateerde bedrijvigheid. Wanneer in de toekomst daadwerkelijk uitbreiding van het ziekenhuis of vestiging van nieuwe bedrijvigheid plaatsvindt op het ziekenhuisterrein, dan zal dit zorgen voor een toename van verkeer van en naar het terrein. In de directe omgeving van het ziekenhuisterrein zijn Natura2000-gebieden gelegen. Deze gebieden kunnen effecten ondervinden van de stikstofuitstoot van deze verkeerstoename. In deze voortoets wordt onderzocht of de verkeerstoename die optreedt bij invulling van de geboden uitbreidingsmogelijkheid in het bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen daadwerkelijk leidt tot een toename van de stikstofdepositie op omliggende Natura2000- gebieden. Daarbij wordt nagegaan of de Natura2000-gebieden hiervan negatieve effecten kunnen ondervinden. 1.2 Doelstelling In de voortoets wordt onderzocht of de Natuurbeschermingswet 1998 aan de vaststelling van het bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen in de weg kan staan. Dit kan het geval zijn, wanneer niet op voorhand kan worden uitgesloten, dat het plan leidt tot (significant) negatieve effecten op de instandhoudingsdoelstellingen van één of meerdere Natura2000-gebieden. Wanneer significant negatieve effecten niet kunnen worden uitgesloten, dan dient nader onderzoek naar de effecten van het plan plaats te vinden in de vorm van een passende beoordeling of een verslechterings- en verstoringstoets. 1.3 Leeswijzer De voortoets is als volgt opgebouwd: - Hoofdstuk 2 Wettelijk kader. Hoofdstuk 2 start met een beschrijving van het wettelijk kader van de Natuurbeschermingswet Ook wordt kort ingegaan op de overige natuurwetgeving. - Hoofdstuk 3 Voorgenomen ingreep. In dit hoofdstuk is een beschrijving opgenomen van de voorgenomen ingrepen. - Hoofdstuk 4 Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden. Hoofdstuk 4 bevat een korte beschrijving van de Natura2000-gebieden in de omgeving van het plangebied van de voorgenomen ingreep. De relevante habitattypen en doelsoorten worden aangegeven, waarbij tevens wordt aangegeven welke instandhoudingsdoelstellingen hiervoor zijn gesteld. 1

10 Inleiding Atrium-Orbis Heerlen - Hoofdstuk 5 Onderzoeksmethode. In hoofdstuk 5 is de onderzoeksmethode voor het bepalen van de effecten op de (instandhoudingsdoelstellingen van de) Natura2000- gebieden uiteengezet. - Hoofdstuk 6 Effecten voorgenomen ingrepen. Op grond van de verkregen onderzoeksresultaten worden de effecten van de voorgenomen ingreep op de instandhoudingsdoelstellingen beschreven. - Hoofdstuk 7 Cumulatieve effecten. In hoofdstuk 7 wordt aangegeven in hoeverre rekening gehouden dient te worden met cumulatieve effecten. - Hoofdstuk 8 Conclusies. Het laatste hoofdstuk bevat de conclusies van de voortoets, waarbij aangegeven wordt of en zo ja, de Natuurbeschermingswet 1998 aan de vaststelling van het bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen in de weg staat. Daarbij wordt aangegeven of, en zo ja, welke vervolgstappen noodzakelijk zijn om het bestemmingsplan doorgang te kunnen laten vinden. 2

11 Atrium-Orbis Heerlen Wettelijk kader 2 Wettelijk kader Dit hoofdstuk geeft een korte toelichting op het wettelijk kader voor deze voortoets. Daarnaast wordt kort aangeduid welke overige natuurwetgeving van kracht is. 2.1 Natuurbeschermingswet 1998 De Natuurbeschermingswet 1998 richt zich op beheer, herstel en bescherming van de Natura2000-gebieden, bestaande uit Habitatrichtlijn- en Vogelrichtlijngebieden. Deze gebieden zijn aangewezen om de achteruitgang van de biodiversiteit in Europa een halt toe te roepen. Habitatrichtlijngebieden zijn daarbij specifiek gericht op de bescherming van natuurlijke en halfnatuurlijke habitattypen en op specifieke planten- en diersoorten (exclusief vogels). De Vogelrichtlijngebieden betreffen speciale beschermingszones voor zeldzame of bedreigde vogels (broedgebieden en/of overwinteringsgebieden). Voor de verschillende Natura2000-gebieden zijn instandhoudingsdoelstellingen opgesteld voor de aanwezige beschermde habitattypen en/of doelsoorten. Ter bescherming van de natuurwaarden waarvoor de verschillende Natura2000-gebieden zijn aangewezen, mogen projecten of plannen die de kwaliteit van de habitattypen kunnen verslechteren of die een verstorend effect hebben op de aangewezen soorten, niet zonder meer worden uitgevoerd. Plannen en projecten mogen het behalen van de instandhoudingsdoelstellingen die voor deze habitattypen en Habitatrichtlijnsoorten zijn gesteld, niet in gevaar brengen. Hierbij is van belang dat de Natuurbeschermingswet 1998 een zogenaamde externe werking' kent. Dit houdt in, dat ook voor projecten en plannen buiten beschermde gebieden getoetst moet worden of zij een negatief effect kunnen hebben op het beschermde gebied. 2.2 Toetsing aan de Natuurbeschermingswet 1998 In de Natuurbeschermingswet 1998 wordt onderscheid gemaakt tussen projecten en plannen (bijvoorbeeld een bestemmingsplan). De wijze van toetsing van effecten verschilt voor plannen en projecten. De vaststelling van het bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen, met de hierin opgenomen mogelijkheid tot realisatie van nieuwbouw, kan in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 worden aangeduid als een plan. Er bestaat nog geen concrete invulling van de uitbreidingsmogelijkheid, zodat geen sprake is van een concreet project. Dit betekent dat in dit stadium alleen toetsing van het plan aan de Natuurbeschermingswet 1998 plaats kan vinden. Een nieuw bestemmingsplan dient te worden getoetst aan artikel 19j van de Natuurbeschermingswet Volgens dat artikel moet worden nagegaan of het plan, alleen, of in combinatie met andere plannen of projecten, significante gevolgen kan hebben voor de instandhoudingsdoelstellingen van Natura2000-gebieden. Bij deze toetsing gelden de volgende uitgangspunten: - In de toetsing wordt uitgegaan van de maximale mogelijkheden die binnen het bestemmingsplan worden geboden. - De toetsing vindt plaatst ten opzichte van de bestaande, feitelijke en legale situatie binnen het plangebied. In paragraaf 5.2, waarin de onderzoeksmethodiek binnen deze voortoets wordt toegelicht, wordt ingegaan op het toetsingskader: de huidig bestaande, feitelijke en legale situatie en de maximale planologische mogelijkheden die in het nieuwe bestemmingsplan worden geboden. 3

12 Wettelijk kader Atrium-Orbis Heerlen 2.3 Voortoets Natuurbeschermingswet 1998 In een voortoets in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 wordt nagegaan of op voorhand kan worden uitgesloten dat een plan (of project) negatieve effecten veroorzaakt op de instandhoudingsdoelen in Natura2000-gebieden. Afhankelijk van de conclusies van de voortoets, kan vervolgonderzoek nodig zijn. Het onderstaande schema (afbeelding 1) geeft dit weer. Het tekstblok onder het schema licht toe welk onderscheid gemaakt wordt in de ernst van mogelijke effecten op Natura2000-gebieden. Afbeelding 1: Beslisboom vergunningprocedure Natuurbeschermingswet 1998 (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, 2005). Bij toetsing aan de Natuurbeschermingswet 1998 zijn twee begrippen bepalend voor de vraag of sprake is van een vergunningplicht: 1. Verslechtering en verstoring: dit zijn negatieve effecten die ertoe leiden dat de staat van instandhouding van het habitat minder gunstig wordt als gevolg van de betreffende activiteit, waaronder een vermindering van de kwaliteit van de natuurlijke habitats (habitattypen) en de leefgebieden van soorten, en/of die significante verstoring van soorten tot gevolg hebben. 2. Significante effecten: dit zijn effecten die ertoe leiden dat het bereiken van de instandhoudingsdoelstellingen in gevaar kan komen. Bron: Regiegroep Natura

13 Atrium-Orbis Heerlen Wettelijk kader Het plangebied voor vaststelling van het bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen is niet gelegen binnen een Natura2000-gebied. Er bevinden zich wel Natura2000-gebieden in de nabijheid. Er moet daarom getoetst worden opf sprake is van externe werking. De meest nabij gelegen gebieden, binnen een straal van 5 km rondom het plangebied, zijn (zie ook afbeelding 2 en hoofdstuk 4): - Geleenbeekdal (ca. 0,9 km afstand). - Kunderberg (ca. 0,9 km afstand). - Geuldal (ca. 4 km afstand). - Brunssummerheide (ca. 4,8 km afstand). Afbeelding 2: Ligging van het plangebied (rode ster) ten opzichte van Natura2000-gebieden (blauw gearceerd). De gebieden in een straal van 10 km rond het plangebied zijn aangeduid. Bron: Natura2000 Network Viewer. In de voortoets moet worden vastgesteld of sprake kan zijn van significant negatieve effecten op de instandhoudingsdoelstellingen van de omliggende Natura2000-gebieden. De toetsing binnen de voortoets zal één van de volgende conclusies opleveren: - Er is geen kans op een negatief effect. - Er is kans op een negatief effect, maar dit is te verzachten of weg te nemen door het treffen van mitigerende maatregelen. - Er is kans op een (significant) negatief effect, dat niet eenvoudig te verzachten of weg te nemen is door het treffen van mitigerende maatregelen. In dat geval moet nadere toetsing van het effect plaatsvinden in een verslechterings- en verstoringstoets of een passende beoordeling. 5

14 Wettelijk kader Atrium-Orbis Heerlen In de beide eerste gevallen staat de Natuurbeschermingswet 1998 niet aan de vaststelling van het bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen in de weg. In het laatste geval kan dit wel het geval zijn, indien bij nadere toetsing blijkt dat sprake is van onaanvaardbare verslechtering of verstoring of indien niet voldaan kan worden aan de ADC-criteria in de passende beoordeling (zie ook afbeelding 1). 2.4 Overige natuurwetgeving Naast de Natuurbeschermingswet 1998 is in Nederland nog andere wet- en regelgeving van kracht ter bescherming van de Nederlandse natuur. Het betreft allereerst de Flora- en faunawet die de bescherming regelt van in Nederland voorkomende planten- en diersoorten. Bij ruimtelijke ontwikkelingen zijn negatieve effecten op beschermde soorten niet zonder meer toegestaan. Afhankelijk van het beschermingsregime dat voor de betreffende soort geldt, moet gewerkt worden conform een door de Minister goedgekeurde gedragscode of is een ontheffing van de Flora- en faunawet nodig, wanneer negatieve effecten worden verwacht. Daarnaast hebben de provincies de begrenzing van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) vastgelegd in het provinciale beleid. Voor ruimtelijke ontwikkelingen binnen de EHS geldt het nee, tenzij- principe. De toetsing aan de Flora- en faunawet en aan het provinciale beleid ten aanzien van de EHS is niet opgenomen in deze voortoets, maar is uitgewerkt in het advies Natuurtoets ziekenhuis, Atrium Medisch Centrum Parkstad te Heerlen; Actualisatie onderzoek Oranjewoud, 2007; Onderbouwing BREEAM Credit LE4 (Kragten, 27 juni 2014). 6

15 Atrium-Orbis Heerlen Voorgenomen plan 3 Voorgenomen plan In dit hoofdstuk is een beschrijving opgenomen van de voorgenomen plan, waarbij zowel wordt ingegaan op de ligging en karakteristieken van het plangebied als op het vast te stellen bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen. 3.1 Plangebied Het plangebied (afbeelding 3) van het bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen is gelegen aan de Henri Dunantstraat 5 te Heerlen. Het bestemmingsplangebied omvat het huidige ziekenhuisterrein en het parkeerterrein aan de overzijde van de Henri Dunantstraat. Het terrein grenst aan de N281 (Keulsebaan), de stadsautobaan van Heerlen. Het parkeerterrein grenst aan het dal van de Geleenbeek, dat direct ten westen van het terrein is gelegen. Kadastraal zijn de percelen bekend onder: gemeente Heerlen, sectie H, nummers 2491, 2492 en Afbeelding 3: Plangebied bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen (rood omlijnd). Het terrein van het Atrium-Orbis Medisch Centrum Heerlen wordt gekenmerkt door een hoofdgebouw met grootschalige parkeervoorzieningen op maaiveld. Daarnaast is er een aantal permanente gebouwen aan de noordzijde van het terrein gelegen. Eén van deze gebouwen is een voormalige verpleegstersflat en huisvest de kantoren. Een tweede gebouw huisvest de technische dienst. Naast de permanente gebouwen is er een aantal tijdelijke units op het terrein gelegen, waarin de capaciteitsproblemen tijdelijk zijn opgelost. Tot slot is aan de westzijde van de Henri Dunantstraat een parkeergarage bestaande uit meerdere bouwlagen aanwezig. Dit gehele terrein is omgeven door een groen ingericht gebied, waardoor onder meer de Geleenbeek stroomt. 3.2 Voorgenomen plan Binnen het plangebied is vaststelling van het bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen voorzien. De verbeelding van het ontwerpbestemmingsplan is in bijlage 1 opgenomen. 7

16 Voorgenomen plan Atrium-Orbis Heerlen Het vigerende bestemmingsplan Geleendal biedt geen ruimte aan (nieuwe) ontwikkelingen. In het (recente) verleden gerealiseerde bebouwing ten behoeve van de toekomstgerichte herstructurering van zorgvoorzieningen is mogelijk gemaakt op basis van tijdelijke vergunningen, waarvan de instandhoudingstermijn inmiddels is verlopen of dreigt te verlopen. De volgende gebouwen (zie afbeelding 4) zijn gerealiseerd met een tijdelijke omgevingsvergunning: - Gebouw E - Gebouw I - Gebouw U - Gebouw W5 - Gebouw W - Gebouw X - Gebouw M - Gebouw O - Gebouw R - Gebouw Y Daarnaast is met gebruikmaking van een buitenplanse afwijkingsbevoegdheid uit de Wet algemene bepalingen de bouw van gebouw Q mogelijk gemaakt. Wanneer gebouw Q in gebruik genomen wordt, raken de gebouwen E, I (deel acute opname), X en Y hun functie kwijt en deze gebouwen zullen verdwijnen. Afbeelding 4: Huidige situatie binnen het plangebied van het bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen. Bron: Atrium-Orbis Heerlen. Het nieuwe bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen zal zorgen voor een duurzame planologische regeling, waarbij de huidige situatie wordt vastgelegd. Daarnaast wordt ruimte geboden voor toekomstige ontwikkelingen in de vorm van uitbreidingsmogelijkheden (nieuwbouw) voor het ziekenhuis en/of voor vestiging van aan zorg gerelateerde bedrijvigheid. Het bestemmingsplan maakt uitbreiding van het bebouwde oppervlak met een bruto vloeroppervlak van m² mogelijk. Uitgaande van de CROW-normen voor bedrijf arbeidsintensief, bezoekersextensief (bijvoorbeeld orthopedische hulpmiddelen, oog- en gehoorhulpmiddelen), betekent dit, een maximale extra verkeersgeneratie van ca. 700 motorvoertuigen per etmaal en een maximale parkeervraag van 168 extra parkeerplaatsen. 8

17 Atrium-Orbis Heerlen Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden 4 Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden Voor de vier Natura2000-gebieden die binnen een straal van vijf kilometer van het plangebied gelegen zijn, wordt in dit hoofdstuk een beschrijving gegeven van de instandhoudingsdoelstellingen. Voor zover informatie beschikbaar is, wordt ook ingegaan op het huidige voorkomen van de aangewezen habitattypen en soorten en de huidige kwaliteit. Bij de beschrijvingen is onder andere gebruik gemaakt van de website van het Ministerie van Economische Zaken. Ook zijn de concept-beheerplannen geraadpleegd. 4.1 Natura2000-gebieden Zoals al in paragraaf 2.3 is aangegeven, bevinden zich vier Natura2000-gebieden in de directe omgeving (<5 km afstand) van het Atrium-Orbis Medisch Centrum Heerlen. Tabel 2 bevat een overzicht van de in de omgeving gelegen Natura2000-gebieden. Een dergelijke omvang van het studiegebied wordt op voorhand voldoende groot geacht, aangezien effecten van wegverkeer op grotere afstand dan 5 km vanaf een plangebied niet worden verwacht (Smeets, 2015). Tabel 1: Natura2000-gebieden in de omgeving van het plangebied van het bestemmingsplan Atrium- Orbis Heerlen. Natura2000-gebied Type gebied* Minimale afstand tot plangebied (km) Geleenbeek HR Ca. 0,9 Kunderberg HR Ca. 0,9 Geuldal HR Ca. 4,0 Brunssummerheide HR Ca. 4,8 * Type gebied: HR = Habitatrichtlijngebied. In de onderstaande paragrafen is een beknopte karakterisering van de verschillende gebieden opgenomen. Tevens zijn de instandhoudingsdoelstellingen van de Natura2000- gebieden aangegeven. 4.2 Geleenbeekdal Het Natura2000-gebied Geleenbeekdal bestaat uit diverse deelgebieden en strekt zich uit vanaf het Imstenraderbos bij Imstenrade in het zuidoosten tot aan het Stammenderbos bij Schinnen in het noordwesten (zie afbeelding 5). Het Imstenraderbos en het gebied bij Terworm zijn de meest nabij het plangebied gelegen delen van het Geleenbeekdal. Karakteristiek Het beekdal van de Geleenbeek wordt gevoed door kalkrijke kwel. Dit kalkrijke water heeft gezorgd voor de ontwikkeling van bijzonder soortenrijke broekbossen en natte graslanden langs de beek. In de broekbossen duiden gewone dotterbloem (Caltha palustris subsp. palustris), bittere veldkers (Cardamine amara) en reuzenpaardestaart (Equisetum telmateia) op de aanwezigheid van kwel. Elzenbroekbos op kalk wordt gedomineerd door moesdistel (Cirsium oleraceum) en komt onder ander voor bij kasteel Terworm, noordelijk van het plangebied. De broekbossen en natte graslanden vormen tevens de geschikte groeiplaats voor moeraszegge, ideaal leefgebied voor de zeggenkorfslak. Het Kathagerbroek langs de Geleenbeek bij Vaesrade herbergt de grootste populatie zeggekorfslakken (Vertigo moulinsiana; Habitatrichtlijnsoort) in Nederland. Dichter bij het plangebied, zijn geschikte biotopen voor de zeggekorfslak ook aanwezig bij Ten Esschen. De drogere delen van het Natura2000-gebied, veelal gelegen op de hellingen van het beekdal, bestaan uit eiken-haagbeukenbossen en wintereiken-beukenbossen. Dit laatste type komt voor in het Imstenraderbos en het betreft hier een oude bosplaats, die waarschijnlijk altijd bebost is geweest. 9

18 Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden Atrium-Orbis Heerlen Afbeelding 5: Natura2000-gebied Geleenbeekdal. Het plangebied is aangegeven met een rode ster. Bron: Ministerie van Economische Zaken/Alterra, Instandhoudingsdoelstellingen Tabel 2 geeft de habitattypen, Habitatrichtlijnsoorten en de bijbehorende instandhoudingsdoelstellingen weer voor het Natura2000-gebied Geleenbeekdal. Tabel 2: Habitattypen, Habitatrichtlijnsoorten en instandhoudingsdoelstellingen van het Natura2000- gebied Geleenbeekdal. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, 2015 en Provincie Limburg, Habitattype/soort SVI Opp. (ha) 2 Doel 3 landelijk 1 opp. Doel 3 kwaliteit Doel 3 populatie H7230 Kalkmoerassen -- 1,0 > > n.v.t H9120 H9160B Beuken-eikenbos met hulst Eikenhaagbeukenbossen (heuvelland) H91E0C *Vochtige alluviale bossen (beekbege- - 26,2 (incl. zoekgebied) -- 20,1 (incl. zoekgebied) - 85,8 (incl. zoekgebied) = = n.v.t. = > n.v.t. > > n.v.t. 10

19 Atrium-Orbis Heerlen Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden Habitattype/soort SVI Opp. (ha) 2 Doel 3 landelijk 1 opp. Doel 3 kwaliteit Doel 3 populatie leidende bossen) H1014 Nauwe korfslak - 0,9 = = = H1016 Zeggekorfslak -- Ca. 90 = > = H1083 Vliegend hert - n.v.t. = = = * Prioritair habitattype: habitattype komt vrijwel uitsluitend voor op Europees grondgebied, zodat Europa een grote verantwoordelijkheid draagt voor het duurzaam overleven ervan op wereldschaal. 1 SVI landelijk: landelijke staat van instandhouding; -- = zeer ongunstig, - = matig ongunstig, + = gunstig. 2 Opp.: huidige oppervlakte (ha) habitattype of leefgebied binnen het Natura2000-gebied. 3 Doel: = behoudsdoestelling, > = verbeter- of uitbreidingsdoelstelling. Voor de habitattypen kalkmoerassen, beuken-eikenbossen met hulst en vochtige alluviale bossen en de Habitatrichtlijnsoort zeggekorfslak is een kernopgave geformuleerd. Deze zijn opgenomen in tabel 3. Voor enkele van deze kernopgaven is een Sense of Urgency toegekend. Dat betekent, dat wanneer niet binnen de eerste beheerplanperiode maatregelen getroffen worden, de kernopgave niet meer realiseerbaar is. Tabel 3: Kernopgaven voor het Natura2000-gebied Geleenbeekdal. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, Habitattype/soort Kernopgave SoU 1 H7230 Kalkmoerassen Behoud en uitbreiding moerassige brongebieden (met type H7230) door herstel hydrologie; betreft zowel de grondwaterstromen als het niveau en morfodynamiek van de beeklopen. W H6120 Beuken-eikenbossen met hulst H91E0C *Vochtige alluviale bossen (beekbegeleidende bossen) Herstel gevarieerde vegetatiestructuur van veldbies-beukenbossen (H9110) en beuken-eikenbossen met hulst (afwisseling open en dicht), verzachten bosrand en herstel natuurlijke boomsamenstelling. Behoud en uitbreiding van type *H91E0C door herstel hydrologie; betreft zowel de grondwaterstromen als het niveau en morfodynamiek van de beeklopen. H1016 Zeggekorfslak Vergroting van aantal en omvang van levensvatbare populaties van de zeggekorfslak. 1 SoU: Sense of Urgency. W = maatregelen noodzakelijk ten aanzien van verbetering watercondities. Voorkomen habitattypen en Habitatrichtlijnsoorten Voor het Natura2000-gebied Geleenbeekdal is in 2009 door de provincie Limburg een concept-beheerplan opgesteld 1. Op de Habitattypen- en soorten-kaart bij dit conceptbeheerplan is aangegeven waar de aangewezen habitattypen en Habitatrichtlijnsoorten voorkomen. In afbeelding 6 is een uitsnede van deze Habitattypen- en soorten-kaart opgenomen. Hieruit blijkt, dat nabij het plangebied de habitattypen eikenhaagbeukenbos, vochtig alluviaal bos en beuken-eikenbossen met hulst voorkomen. Ook komt de Habitatrichtlijnsoort zeggekorfslak voor. W W 1 Provincie Limburg, Concept-Beheerplan Geleenbeekdal. 9 augustus Provincie Limburg, Maastricht. 11

20 Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden Atrium-Orbis Heerlen Afbeelding 6: Voorkomen van aangewezen habitattypen en Habitatrichtlijnsoorten in de omgeving van het plangebied. Bron: provincie Limburg, Meer recent (2014/2015) zijn er in het kader van het Programma Aanpak Stikstof Habitattypenkaarten beschikbaar gekomen in de GIS Viewer van de provincie Limburg. In afbeelding 7 op de volgende pagina is een uitsnede opgenomen uit deze GIS Viewer. Hierop is de recente ligging van habitattypen binnen het Geleenbeekdal nabij het plangebied en binnen het gebied Kunderberg te zien. 4.3 Kunderberg Ten westen van het plangebied van het bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen bevindt zich het Natura2000-gebied Kunderberg (zie afbeelding 8 op de volgende pagina). Dit gebied bestaat uit twee deelgebieden, waarbij het grootste, noordelijk gelegen deelgebied het dichtst bij het plangebied ligt. Karakteristiek Het gebied Kunderberg betreft de noordelijke (steile) hellingen van de flank van het Plateau van Ubachsberg. Hier dagzomen kalkgesteenten, waardoor onder andere kalkgraslanden tot ontwikkeling gekomen zijn. Deze worden afgewisseld met holle wegen, kalkbossen (Putberg) en kalkakkers. Op enkele plekken zijn oude kalksteengroeves aanwezig. Binnen de kalkgraslanden komen orchideeën voor, zoals de grote muggenorchis (Gymnadenia conopsea) en groene nachtorchis (Coeloglossum viride). Daarnaast zijn enkele plantensoorten aanwezig, die binnen Nederland alleen hier voorkomen: wilde weit (Melampyrum arvense), Duitse gamander (Teucrium chamaedrys) en hauwklaver (Tetragonolobus maritimus). De klakgraslanden zijn daarnaast van zeer grote betekenis voor de insectenfauna en in de kalkgroeve van de Kunderberg komt een populatie vroedmeesterpadden (Alytes obstetricans) voor. In het eiken-haagbeukenbos van de Putberg leeft een van de weinige populaties van de vuursalamander (Salamandra salamandra) in ons land. 12

21 Atrium-Orbis Heerlen Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden Afbeelding 7: Voorkomen habitattypen binnen de Natura2000-gebieden Geleenbeekdal en Kunderberg. De toevoeging z duidt op zoekgebied voor het betreffende habitattype. Bron: GIS Viewer provincie Limburg, 2014/2015. Afbeelding 8: Natura2000-gebied Kunderberg. Het plangebied is aangegeven met een rode ster. Bron: Ministerie van Economische Zaken/Alterra,

22 Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden Atrium-Orbis Heerlen Instandhoudingsdoelstellingen Tabel 4 geeft de aangewezen habitattypen en de bijbehorende instandhoudingsdoelstellingen weer voor het Natura2000-gebied Kunderberg. Tabel 4: Habitattypen en instandhoudingsdoelstellingen van het Natura2000-gebied Kunderberg. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, 2015 en Dienst Landelijk Gebied, Habitattype/soort SVI Opp. (ha) 2 Doel 3 opp. Doel 3 landelijk 1 kwaliteit Doel 3 populatie H6210 Kalkgraslanden - 6,5 > > n.v.t. H9160B Eikenhaagbeukenbos (heuvelland) -- 10,1 = = n.v.t. 1 SVI landelijk: landelijke staat van instandhouding; -- = zeer ongunstig, - = matig ongunstig, + = gunstig. 2 Opp.: huidige oppervlakte (ha) habitattype of leefgebied binnen het Natura2000-gebied. 3 Doel: = behoudsdoestelling, > = verbeter- of uitbreidingsdoelstelling. Voor het habitattype kalkgraslanden is een kernopgave geformuleerd. Deze is opgenomen in tabel 5. Er is geen Sense of Urgency toegekend aan deze kernopgave. Tabel 5: Kernopgave voor het Natura2000-gebied Kunderberg. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, Habitattype/soort Kernopgave SoU 1 H6210 Kalkgraslanden Behouden en uitbreiden mozaïek van pionierbegroeiingen op rotsbodem (*H6110), kalkgraslanden (*H6210) en heischrale graslanden (*H6230). 1 SoU: Sense of Urgency. - Voorkomen habitattypen Een uitsnede uit de GIS Viewer van de provincie Limburg, waarop de ligging van de habitattypen binnen het Natura2000-gebied Kunderberg te zien is, is in afbeelding 7 in de vorige paragraaf reeds opgenomen. 4.4 Geuldal Net als het Natura2000-gebied Geleenbeekdal, bestaat het Natura2000-gebied Geuldal uit veel verschillende deelgebieden. Dit gebied strekt zich uit vanaf Cottessen aan de Belgische grens in het zuidoosten, waar de Geul Nederland binnen stroomt, tot aan het gebied De Dellen in het noordwesten, tussen Meerssen en Berg. De deelgebieden Fromberg/Vrakelberg, Eyser Bosschen/Piepert en Kasteel Goedenraad/Eyserbeek bevinden zich het dichtst bij het plangebied (zie afbeelding 9 op de volgende pagina). Karakteristiek Het Natura2000-gebied Geuldal is bijzonder uitgestrekt (ca ha) en wordt gekenmerkt door grote hoogteverschillen met de bijbehorende gradiënten in milieufactoren en vegetaties. Dit geldt ook voor de deelgebieden nabij het plangebied van bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen, die bestaan uit (zij)beekdalletjes, met aangrenzende grazige en deels beboste hellingen. Bijzondere soorten die voorkomen binnen het Natura2000-gebied zijn ingekorven en vale vleermuis (Myotis emarginatus en M. myotis), hazelmuis (Muscardinus avellanarius), geelbuikvuurpad (Bombina variegata), vliegend hert (Lucanus cervus) en Spaanse vlag (Euplagia quadripunctaria). De Spaanse vlag komt onder andere voor in de Eyser Bosschen (bosrandvegetaties). De hellingbossen, kalk- en schraalgraslanden vormen een geschikte groeiplaats voor diverse orchideeën. Op de Vrakelberg zijn enkele van de mooiste en best ontwikkelde kalkgraslanden van het Natura2000-gebied te vinden. Specifieke, bijzonder plantensoorten die hier voorkomen, zijn kranssalie (Salvia verticillata), bijenorchis 14

23 Atrium-Orbis Heerlen Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden (Ophrhys apifera) en bastaardnachtorchis (Platanthera x hybrida). Bij de Piepert vindt succesvol herstelbeheer van kalkgraslanden plaats vanuit voormalige kalkakkers. Afbeelding 9: Deelgebieden van het Natura2000-gebied Geuldal nabij het plangebied. Het plangebied is aangegeven met een rode ster. Bron: Ministerie van Economische Zaken/Alterra, Instandhoudingsdoelstellingen Tabel 6 geeft de aangewezen habitattypen, Habitatrichtlijnsoorten en de bijbehorende instandhoudingsdoelstellingen weer voor het Natura2000-gebied Geuldal. Tabel 6: Habitattypen, Habitatrichtlijnsoorten en instandhoudingsdoelstellingen van het Natura2000- gebied Geuldal. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, 2015 en Provincie Limburg, Habitattype/soort H3260A Beken en rivieren met waterplanten (waterranonkels) H6110 *Pionierbegroeiing op rotsbodem SVI Opp. (ha) 2 Doel 3 landelijk 1 opp. Doel 3 kwaliteit Doel 3 populatie - Onbekend > > n.v.t -- 0,6 > > n.v.t. H6130 Zinkweiden -- 2,1 > > n.v.t. H6210 Kalkgraslanden - 83,7 > > n.v.t. 15

24 Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden Atrium-Orbis Heerlen H6230 Habitattype/soort *Heischrale graslanden H6430C Ruigten en zomen (droge bosranden) SVI Opp. (ha) 2 Doel 3 landelijk 1 opp. Doel 3 kwaliteit Doel 3 populatie -- 5,5 > > n.v.t. - 1,3 > > n.v.t. - 8,0 = = n.v.t. H7220 *Kalktufbronnen - 0,2 = = n.v.t. H7230 Kalkmoerassen -- 0,3 > > n.v.t. H9110 H9120 H9160B H6510A Glanshaver- en vossenstaarthooilanden (glanshaver) Veldbiesbeukenbossen Beuken-eikenbossen met hulst Eikenhaagbeukenbossen (heuvelland) H91E0C *Vochtige alluviale bossen (beekbegeleidende bossen) - 404,8 > > n.v.t ,3 = > n.v.t ,0 = > n.v.t. - 26,6 > > n.v.t. H1037 Gaffellibel -- n.v.t. = > > H1078 *Spaanse vlag + n.v.t. = = = H1083 Vliegend hert - n.v.t. > > > H1096 Beekprik -- n.v.t. > > > H1163 Rivierdonderpad - n.v.t. > > > H1166 Kamsalamander - n.v.t. = = = H1193 Geelbuikvuurpad -- n.v.t. > > > H1318 Meervleermuis - n.v.t. = = = H1321 Ingekorven vleermuis + n.v.t. = = = H1324 Vale vleermuis - n.v.t. > > > * Prioritair habitattype: habitattype komt vrijwel uitsluitend voor op Europees grondgebied, zodat Europa een grote verantwoordelijkheid draagt voor het duurzaam overleven ervan op wereldschaal. 1 SVI landelijk: landelijke staat van instandhouding; -- = zeer ongunstig, - = matig ongunstig, + = gunstig. 2 Opp.: huidige oppervlakte (ha) habitattype of leefgebied binnen het Natura2000-gebied. 3 Doel: = behoudsdoestelling, > = verbeter- of uitbreidingsdoelstelling. Voor diverse habitattypen en Habitatrichtlijnsoorten van het Geuldal is een kernopgave geformuleerd. Deze zijn opgenomen in tabel 7. Voor enkele van deze kernopgaven is een Sense of Urgency toegekend. Dat betekent, dat wanneer niet binnen de eerste beheerplanperiode maatregelen getroffen worden, de kernopgave niet meer realiseerbaar is. 16

25 Atrium-Orbis Heerlen Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden Tabel 7: Kernopgaven voor het Natura2000-gebied Geuldal. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, Habitattype/soort Kernopgave SoU 1 H3260A Beken en rivieren met waterlpanten (waterranonkels) H6110 *Pionierbegroeiingen op rotsbodem Herstel waterkwaliteit en morfodynamiek voor vissen (rivierdonderpad en beekprik) en beken en rivieren met waterplanten (waterranonkels); het gaat daarbij om voldoende variatie in samenstelling en structuur bedding met luwe plekken. Behouden en uitbreiden mozaïek van pionierbegroeiingen op rotsbodem, kalkgraslanden *H6210, heischrale graslanden *H6230. H6130 Zinkweiden Herstel zinkweiden door gerichte beheermaatregelen (verzuring en terugdringen vermesting). H6210 Kalkgraslanden Behouden en uitbreiden mozaïek van pionierbegroeiingen op rotsbodem H6110, kalkgraslanden, heischrale graslanden *H6230. H6230 *Heischrale graslanden Behouden en uitbreiden mozaïek van pionierbegroeiingen op rotsbodem H6110, kalkgraslanden H6210, heischrale graslanden. H7230 Kalkmoerassen Behoud en uitbreiding moerassige brongebieden (met kalkmoerassen) door herstel hydrologie; betreft zowel de grondwaterstromen als het niveau en morfodynamiek van de beeklopen. H9110 Veldbies-beukenbossen Herstel gevarieerde vegetatiestructuur van veldbies-beukenbossen en beukeneikenbossen met hulst H9120 (afwisseling open en dicht), verzachten bosrand en herstel natuurlijke boomsamenstelling. H9120 H9160B Beuken-eikenbossen met hulst Eiken-haagbeukenbossen (heuvelland) Herstel gevarieerde vegetatiestructuur van veldbies-beukenbossen H9110 en beuken-eikenbossen met hulst (afwisseling open en dicht), verzachten bosrand en herstel natuurlijke boomsamenstelling. Behoud van bestaand hellingbos en herstel gevarieerde vegetatiestructuur van eiken-haagbeukbossen (heuvelland), verzachten bosrand, ruigten en zomen (droge bosranden) H6430C en waar relevant vergroten leefgebied vliegend hert H1083 en/of Spaanse vlag *H1078. H1078 *Spaanse vlag Behoud van bestaand hellingbos en herstel gevarieerde vegetatiestructuur van eiken-haagbeukbossen (heuvelland) H9160B, verzachten bosrand, ruigten en zomen (droge bosranden) H6430C en waar relevant vergroten leefgebied vliegend hert H1083 en/of Spaanse vlag. H1083 Vliegend hert Behoud van bestaand hellingbos en herstel gevarieerde vegetatiestructuur W - W - - W

26 Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden Atrium-Orbis Heerlen Habitattype/soort Kernopgave SoU 1 van eiken-haagbeukbossen (heuvelland) H9160B, verzachten bosrand, ruigten en zomen (droge bosranden) H6430C en waar relevant vergroten leefgebied vliegend hert en/of Spaanse vlag H1078. H1096 Beekprik Herstel waterkwaliteit en morfodynamiek voor vissen (rivierdonderpad H1163 en beekprik) en beken en rivieren met waterplanten (waterranonkels) H3260A; het gaat daarbij om voldoende variatie in samenstelling en structuur bedding met luwe plekken. H1163 Rivierdonderpad Herstel waterkwaliteit en morfodynamiek voor vissen (rivierdonderpad en beekprik H1096) en beken en rivieren met waterplanten (waterranonkels) H3260A; het gaat daarbij om voldoende variatie in samenstelling en structuur bedding met luwe plekken. H1193 Geelbuikvuurpad Vergroting van het leefgebied en uitbreiding van aantal en omvang levensvatbare populaties van de geelbuikvuurpad. H1318 Meervleermuis Herstel kwaliteit winterbiotoop meervleermuis. H1323 Ingekorven vleermuis Herstel kwaliteit winterbiotoop ingekorven vleermuis. W W W - - H1324 Vale vleermuis Herstel kwaliteit winterbiotoop vale vleermuis. 1 SoU: Sense of Urgency. W = maatregelen noodzakelijk ten aanzien van verbetering watercondities. Voorkomen habitattypen en Habitatrichtlijnsoorten Voor het Natura2000-gebied Geuldal is in 2009 door de provincie Limburg een conceptbeheerplan opgesteld 2. Op de Habitattypen- en Habitatrichtlijnsoorten-kaarten bij dit concept-beheerplan is aangegeven waar de aangewezen habitattypen en Habitatrichtlijnsoorten voorkomen. In afbeelding 10 op de volgende pagina is een uitsnede van de Habitatrichtlijnsoorten-kaart opgenomen. Hieruit blijkt, dat in de deelgebieden nabij het plangebied de Habitatrichtlijnsoorten Spaanse vlag, geelbuikvuurpad, beekprik en rivierdonderpad voorkomen. Het deelgebied Fromberg/Vrakelberg is in afbeelding 10 niet opgenomen. Hier komen, volgens het concept-beheerplan, geen Habitatrichtlijnsoorten voor. - 2 Provincie Limburg, Concept-Beheerplan Geuldal. 9 augustus Provincie Limburg, Maastricht. 18

27 Atrium-Orbis Heerlen Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden Afbeelding 10: Voorkomen van aangewezen Habitatrichtlijnsoorten in de deelgebieden van het Geuldal nabij het plangebied. Bron: provincie Limburg, Voor recente informatie over het voorkomen van de verschillende habitattypen in de deelgebieden nabij het plangebied, is de GIS Viewer van de provincie Limburg geraadpleegd. Afbeelding 11 op de volgende pagina geeft aan, dat in de deelgebieden nabij het plangebied de habitattypen vochtige alluviale bossen, eiken-haagbeukenbossen, beuken-eikenbossen met hulst, kalkgrasland en glanshaver- en vossenstaarthooiland voorkomen. 4.5 Brunssummerheide Het Natura2000-gebied Brunssummerheide ligt ten noordoosten van het plangebied voor het bestemmingsplan Atrium-Orbis Heerlen, tussen Brunssum, Hoensbroek, Heerlen en Landgraaf (zie afbeelding 12 op de volgende pagina). Het betreft een vrijwel geheel aaneengesloten gebied, dat in het noordoosten aansluit aan het Duitse Natura2000- gebied Teverener Heide. Karakteristiek De Brunssummerheide betreft een heide- en bosgebied met grote hoogteverschillen, als gevolg van een aantal aardbreuken dat door het gebied loopt. Door deze breuken is op verschillende plekken zilverzand aan de oppervlakte gekomen, zodat plaatselijk zeer voedselarme condities zijn ontstaan. Dit dagzomend zilverzand is overigens ook in de Teverener Heide te vinden. Binnen het gebied zijn droge en natte heide, actief hoogveen (hellingveen), bron- en broekbos, grove dennenbos (aanplant), open zandvlakte en droog schraalgrasland aanwezig. De Brunssummerheide vormt tevens het brongebied van de Rode Beek. Deze beek heeft binnen het Natura2000-gebied zijn natuurlijke karakter nog behouden. De heidegebieden worden grotendeels begraasd met schapen en met name het gebied rond het bezoekerscentrum (Schieversheide) kent een hoge recreatiedruk. In de meest 19

28 Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden Atrium-Orbis Heerlen Afbeelding 11: Voorkomen habitattypen binnen de deelgebieden van het Natura2000-gebied Geuldal nabij het plangebied. Bron: GIS Viewer provincie Limburg, 2014/2015. Afbeelding 12: Natura2000-gebied Brunssummerheide. Bron: Ministerie van Economische Zaken/Alterra,

29 Atrium-Orbis Heerlen Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden open heidedelen is vooral de grote soortenrijkdom aan insecten bijzonder, met name wilde bijen. Ook komt de zandhagedis (Lacerta agilis) voor. In het brongebied van de Rode Beek komen zeldzame kever- en libellensoorten voor, met onder andere de turfloopkever (Agonum ericeti) en de hoogveenglanslibel (Somatocloa arctica). Verder is op de Middenberg een bijzondere groeiplaats ontstaan door het storten van vervuilde grond, als residu van bruinkoolwassing. Op deze plak groeien zeldzame soorten, waaronder moeraswespenorchis (Epipactis palustris) en bergnachtorchis (Platanthera montana). Instandhoudingsdoelstellingen Tabel 8 geeft de aangewezen habitattypen, Habitatrichtlijnsoorten en de bijbehorende instandhoudingsdoelstellingen weer voor het Natura2000-gebied Brunssummerheide. Tabel 8: Habitattypen, Habitatrichtlijnsoorten en instandhoudingsdoelstellingen van het Natura2000- gebied Brunssummerheide. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, 2015 en Provincie Limburg, Habitattype/soort SVI Opp. (ha) 2 Doel 3 opp. Doel 3 landelijk 1 kwaliteit Doel 3 populatie H2330 Zandverstuivingen -- 2,4 = = n.v.t. H3160 Zure vennen - 0,014 = = n.v.t. H4010A Vochtige heiden (hogere zandgronden) - 9,8 > > n.v.t. H4030 Droge heiden > > n.v.t. H6230 H7110B H7150 *Heischrale graslanden *Actieve hoogvenen (heideveentjes) Pioniervegetaties met snavelbiezen -- 0,35 > > n.v.t. -- 2,45 > > n.v.t. - 3,18 > > n.v.t. H91D0 *Hoogveenbossen - 11,9 > > n.v.t. H1166 Kamsalamander - n.v.t. = > = * Prioritair habitattype: habitattype komt vrijwel uitsluitend voor op Europees grondgebied, zodat Europa een grote verantwoordelijkheid draagt voor het duurzaam overleven ervan op wereldschaal. 1 SVI landelijk: landelijke staat van instandhouding; -- = zeer ongunstig, - = matig ongunstig, + = gunstig. 2 Opp.: huidige oppervlakte (ha) habitattype of leefgebied binnen het Natura2000-gebied. 3 Doel: = behoudsdoestelling, > = verbeter- of uitbreidingsdoelstelling. Voor verschillende habitattypen van de Brunssummerheide is een kernopgave geformuleerd. Deze zijn opgenomen in tabel 9. Voor drie van deze kernopgaven is een Sense of Urgency toegekend. Dat betekent, dat wanneer niet binnen de eerste beheerplanperiode maatregelen getroffen worden, de kernopgave niet meer realiseerbaar is. Tabel 9: Kernopgaven voor het Natura2000-gebied Brunssummerheide. Bron: Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, Habitattype/soort Kernopgave SoU 1 H2230 Zandverstuivingen Vergroting areaal zandverstuivingen én verbeteren van de kwaliteit door vergroting van de variatie in structuur en ontwikkeling van geleidelijke overgangen met bos, mede t.b.v. vogelsoorten als duinpieper A255, korhoen A107, - 21

30 Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden Atrium-Orbis Heerlen Habitattype/soort Kernopgave SoU 1 H4010A Vochtige heiden (hogere zandgronden) nachtzwaluw A224, draaihals A233 en tapuit A277. Kwaliteitsverbetering en vergroting oppervlakte vochtige heiden. H4030 Droge heiden Vergroting areaal droge heiden én verbeteren van de kwaliteit door vergroting van de variatie in structuur en ontwikkeling van geleidelijke overgangen met bos, mede t.b.v. vogelsoorten als duinpieper A255, korhoen A107, nachtzwaluw A224, draaihals A233 en tapuit A277. H7110B H7150 *Actieve hoogvenen (heideveentjes) Pioniervegetaties met snavelbiezen Kwaliteitsverbetering van actieve hoogvenen (heideveentjes) in heideterreinen en bossen. Kwaliteitsverbetering en vergroting oppervlakte actieve hoogvenen (heideveentjes). Kwaliteitsverbetering en vergroting oppervlakte pioniervegetaties met snavelbiezen. 1 SoU: Sense of Urgency. W = maatregelen noodzakelijk ten aanzien van verbetering watercondities. Voorkomen habitattypen en Habitatrichtlijnsoorten Ook voor het Natura2000-gebied Brunssummerheide is in 2009 door de provincie Limburg een concept-beheerplan opgesteld 3. Op de kaart Huidige Habitattypen en Vindplaatsen Kamsalamander bij dit concept-beheerplan is aangegeven waar de aangewezen habitattypen en de kamsalamander voorkomen. De kaart is geraadpleegd om vast te stellen waar binnen het Natura2000-gebied leefgebied van de kamsalamander aanwezig is. In afbeelding 13 op de volgende pagina is een uitsnede van deze kaart opgenomen. Hieruit blijkt, dat de kamsalamander voorkomt op één locatie binnen het Natura2000- gebied. De kamsalamander wordt verder met name aangetroffen op het golfterrein ten oosten van de Brunssummerheide. Voor recente informatie over het voorkomen van de verschillende habitattypen in de Brunssumerheide, is de GIS Viewer van de provincie Limburg geraadpleegd. Afbeelding 14 op pagina 24 geeft de verspreiding van de habitattypen weer. Het meest zuidelijke deel van het Natura2000-gebied is niet opgenomen in afbeelding 14; hier zijn geen habitattypen aanwezig. W W W 3 Provincie Limburg, Concept-Beheerplan Brunsummerheide. 9 augustus Provincie Limburg, Maastricht. 22

31 Atrium-Orbis Heerlen Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden Afbeelding 13: Voorkomen van aangewezen Habitattypen en de kamsalamander in de Brunssummerheide. Bron: provincie Limburg,

32 Instandhoudingsdoelstellingen Natura2000-gebieden Atrium-Orbis Heerlen Afbeelding 14: Voorkomen habitattypen binnen het Natura2000-gebied Brunssummerheide. De toevoeging z duidt op zoekgebied voor het betreffende habitattype. Bron: GIS Viewer provincie Limburg, 2014/