Sociale Wetenschappen

Transcriptie

1 Sociale Wetenschappen Studiegids 2009/2010 Nederlandstalige opleidingen FSW

2

3 Inhoudsopgave 1 Facultaire informatie 9 2 Opleidingsinformatie Bacheloropleidingen Inleiding Algemene doelstelling Algemene eindtermen Profileringsruimte Minoren Taal en taaltoets Studieadvies bacheloropleidingen Toelating tot het tweede en derde bachelorjaar 13 3 BSc Bestuurs- en Organisatiewetenschap Inleiding Doelstelling Eindtermen Programma Aansluitende masteropleiding 17 4 BSc Communicatiewetenschap Inleiding Doelstelling Eindtermen Programma Aansluitende masteropleiding 22 5 BSc Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie Inleiding Doelstelling Eindtermen Programma Aansluitende masteropleidingen 29 6 BSc Politicologie Inleiding Doelstelling Eindtermen Programma Aansluitende masteropleiding 33 7 BSc Sociologie Inleiding Doelstelling Eindtermen Programma Aansluitende masteropleiding 37 Inhoudsopgave 5

4 8 Honours Programme General information 39 9 Opleidingsinformatie Nederlandstalige Premasterclasses Inleiding Algemene doelstelling Algemene eindtermen Taal PMC Beleid, Communicatie en Organisatie Inleiding Doelstelling Eindtermen Programma Aansluitende masteropleiding PMC Bestuurskunde Inleiding Doelstelling Eindtermen Programma Aansluitende masteropleiding PMC Communicatiewetenschap Inleiding Doelstelling Eindtermen Programma Aansluitende masteropleiding PMC Sociologie van Mondialisering en Diversiteit Inleiding Doelstelling Eindtermen Programma Aansluitende masteropleiding Opleidingsinformatie Nederlandstalige Masteropleidingen Inleiding Algemene doelstelling Algemene eindtermen Taal MSc Beleid, Communicatie en Organisatie Inleiding Doelstelling Eindtermen Programma 60

5 16 MSc Bestuurskunde Inleiding Doelstelling Eindtermen Programma MSc Communicatiewetenschap Inleiding Doelstelling Eindtermen Programma MSc Sociologie van Mondialisering en Diversiteit Inleiding Doelstelling Eindtermen Programma Master leraar voorbereidend hoger onderwijs Maatschappijleer Inleiding Inhoud Toelating Inschrijving en inlichtingen De schoolvakken maatschappijwetenschappen en maatschappijleer Examenonderdelen 77 Inhoudsopgave 7

6 8 Sociale Wetenschappen

7 1 Facultaire informatie Op is alle informatie te vinden over: Nieuws en mededelingen Roosters Jaaroverzichten Tentamenroosters Intekenen vakken en tentamens Bacheloropleidingen Bestuurs- en organisatiewetenschap Communicatiewetenschap Culturele antropologie en ontwikkelingssociologie Politicologie Sociologie Profileringsruimte Minoren Stages Studeren in het buitenland Honours Programme Getuigschriften Premasterclasses Beleid, communicatie en organisatie Bestuurskunde Communicatiewetenschap Sociologie van Mondialisering en Diversiteit Premasterclasscertificaat Masteropleidingen Beleid, communicatie en organisatie Bestuurskunde Communicatiewetenschap Sociologie van Mondialisering en Diversiteit Keuzevakken Getuigschriften Studiebegeleiding en advies Studieadviseurs Regelingen Studentvoorzieningen Bibliotheek Methodologiewinkel Computerfaciliteiten VU-net ID Facultaire informatie 9

8 Aanspreekpunten Studiesecretariaat Examencommissies Opleidingscommissies Afdelingssecretariaten FSW studentenraad EOS 10 Sociale Wetenschappen

9 2 Opleidingsinformatie Bacheloropleidingen 2.1 Inleiding De bacheloropleidingen van de Faculteit der Sociale Wetenschappen hebben een programmaduur van drie jaar en een omvang van 180 studiepunten. De opleidingen worden voltijds overdag aangeboden. De faculteit verzorgt de volgende bacheloropleidingen: Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, met de varianten Sociale en Culturele Antropologie, Organisatieantropologie, Historische Antropologie en Ontwikkelingssociologie Bestuurs- en Organisatiewetenschap Communicatiewetenschap Politicologie Sociologie Op het moment dat voldaan is aan alle vereisten, wordt studenten een getuigschrift verstrekt, dat recht geeft op het voeren van de titel Bachelor of Science. Ieder bachelorgetuigschrift verschaft de student toegang tot ten minste één eenjarige masteropleiding van de Faculteit. 2.2 Algemene doelstelling De algemene doelstelling van de bacheloropleidingen is zodanige kennis en inzicht, vaardigheden en attitude bij te brengen op het terrein van de opleiding, dat de afgestudeerde is voorbereid op de aansluitende masteropleiding en in staat is tot zelfstandige beroepsbeoefening. 2.3 Algemene eindtermen Alle bacheloropleidingen van de faculteit kennen de volgende algemene eindtermen. Kennis van en inzicht in: processen en verschijnselen op het gekozen domein; theorieën op het gekozen domein; methoden en technieken van sociaal-wetenschappelijk onderzoek. In staat zijn om: een wetenschappelijk betoog te houden (mondeling en schriftelijk); vakliteratuur kritisch te bespreken; onderzoeksresultaten te beoordelen op betrouwbaarheid, geldigheid en bruikbaarheid; data te analyseren en interpreteren. Blijk geven van: een kritische houding tegenover gangbare veronderstellingen in de samenleving; intellectuele integriteit; een wetenschappelijke houding, dat wil zeggen de bereidheid aannames en theorieën te toetsen. Opleidingsinformatie Bacheloropleidingen 11

10 2.4 Profileringsruimte Het eerste semester van het derde bachelorjaar bestaat uit dertig studiepunten profileringsruimte. Het is verstandig tijdig na te denken over de invulling van deze ruimte. Mogelijkheden zijn een minor, keuzevakken of stage in binnen- of buitenland, of een combinatie daarvan. Jaarlijks wordt een voorlichtingsbijeenkomst over de profileringsruimte georganiseerd. Voor de invulling van de profileringsruimte is toestemming van de Examencommissie noodzakelijk. 2.5 Minoren De faculteit biedt twee soorten minoren aan, namelijk disciplinaire en thematische minoren. Beide soorten minoren zijn bedoeld voor studenten van binnen en buiten de faculteit. Daarbij geldt dat het studenten van opleidingen FSW niet is toegestaan gelijknamige minoren te volgen. De minoren zijn, inclusief toelatingsvoorwaarden, uitgebreid beschreven op de facultaire website, zie De zes disciplinaire minoren zijn: Bestuurs- & organisatiewetenschap, Communicatiewetenschap, Culture, Organization and Management, Politicologie, Social and Cultural Anthropology, Sociologie. De thematische minoren zijn: Cultuur, Religie en Diversiteit (niet voor studenten van de bacheloropleidingen Culturele antropologie en ontwikkelingssociologie en Sociologie), Development Studies, Life Course and Social Inequality, Filantropische Studies, Ondernemerschap; deze VU-brede minor wordt verzorgd door de afdeling Bestuur & Organisatie in samenwerking met het Centrum voor Innovatie en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en de Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde, Educatieve minor; deze minor wordt verzorgd door het Onderwijscentrum; zie voor meer informatie Taal en taaltoets De taal waarin de vakken worden aangeboden is Nederlands of Engels. Wanneer zich voor Engelstalige vakken geen buitenlandse uitwisselingsstudenten aanmelden, kan de docent besluiten de colleges in het Nederlands te geven. Bij Engelstalige vakken is het studenten toegestaan hun schriftelijk werk in het Nederlands te maken. Alle eerstejaars bachelorstudenten van de VU zijn verplicht aan het begin van het studiejaar de diagnostische taaltoets Nederlands af te leggen. Studenten die onder de maat presteren dienen een taalverrijkingscursus te volgen. 12 Sociale Wetenschappen

11 2.7 Studieadvies bacheloropleidingen In het eerste jaar van inschrijving krijgt iedere student na afloop van het eerste semester een schriftelijk preadvies op basis van de door hem of haar behaalde studieresultaten van het eerste semester. Vervolgens verstrekt de examencommissie, namens het faculteitsbestuur, iedere eerstejaars student voor 1 september een nietbindend schriftelijk studieadvies op basis van de door hem of haar behaalde studieresultaten van het eerste en het tweede semester. 2.8 Toelating tot het tweede en derde bachelorjaar Studenten die op 1 september van hun tweede jaar van inschrijving minder dan veertig studiepunten hebben behaald, mogen niet deelnemen aan toetsen van vakken uit het tweede jaar. Studenten die op 1 september van hun tweede studiejaar van inschrijving minder dan zestig maar meer dan veertig studiepunten hebben behaald, mogen wel aan toetsen van het tweede jaar deelnemen. Voorwaarde is dat zij hun resterende eerstejaars vakken voor 1 september van hun derde jaar van inschrijving hebben behaald. Studenten die op 1 september van hun derde jaar van inschrijving nog eerstejaars vakken moeten halen, mogen niet deelnemen aan toetsen van het tweede of het derde jaar. Opleidingsinformatie Bacheloropleidingen 13

12 14 Sociale Wetenschappen

13 3 BSc Bestuurs- en Organisatiewetenschap 3.1 Inleiding De bacheloropleiding Bestuurs- en Organisatiewetenschap aan de Vrije Universiteit biedt een brede basisopleiding in de bestuurs- en organisatiewetenschap. De opleiding kenmerkt zich door een multidisciplinaire basis bestaande uit bestuurswetenschap, organisatiewetenschap, politicologie, sociologie, communicatiewetenschap, economie en recht. Bestuurs- en Organisatiewetenschap heeft als centraal object van studie de inrichting en werking van organisaties in de publieke en private sector, alsmede de interactie tussen publieke en private organisaties en de samenleving. Het profiel van Bestuursen Organisatiewetenschap aan de Vrije Universiteit heeft enkele bijzondere elementen. In de eerste plaats is deze opleiding ingebed in een brede sociaal-wetenschappelijke traditie. Organisaties nemen immers een centrale plaats in binnen onze samenleving dus kennis over manieren waarop organisaties in hun maatschappelijke context opereren is van groot belang. Overheden en bedrijfsleven kunnen daarbij veel van elkaar leren en zijn ook nauw verweven. Daarom staat in de opleiding Bestuurs- en Organisatiewetenschap het functioneren van zowel publieke als private organisaties centraal. Dit uit zich onder meer in aandacht voor de taakverdeling tussen de collectieve en de particuliere sector, voor de vraag hoe private organisaties opereren in de context van het openbaar bestuur en voor de publieke rol van private organisaties. Ook het beoordelen en verbeteren van bestuur en organisatie en integriteit en ethiek komen daarbij aan bod, alsmede de rol van cultuur in organisaties. In de tweede plaats ruimt de opleiding plaats in voor de toenemende betekenis van informatie- en communicatietechnologie voor het besturen van organisaties en van de samenleving als geheel. Dit uit zich in het feit dat, anders dan in de meeste bestuursen organisatiewetenschappelijke opleidingen in Nederland, communicatiewetenschap als een van de funderende disciplines wordt beschouwd. Tenslotte biedt Bestuurs- en Organisatiewetenschap op verschillende plaatsen in het onderwijsprogramma keuzeruimte om een eigen accent in de opleiding aan te brengen. Zo is het mogelijk om meer nadruk te leggen op organisatie en communicatie, op beleid en bestuur, of op cultuur- en machtsprocessen binnen organisaties. 3.2 Doelstelling De bacheloropleiding Bestuurs- en Organisatiewetenschap beoogt studenten zodanige kennis en inzicht, vaardigheden en attitude bij te brengen op het terrein van bestuursen organisatiewetenschap, dat de afgestudeerde in staat is tot zelfstandige beroepsbeoefening en in aanmerking komt voor een vervolgopleiding tot gespecialiseerd beroepsbeoefenaar of (wetenschappelijk) onderzoeker. BSc Bestuurs- en Organisatiewetenschap 15

14 3.3 Eindtermen De afgestudeerde van de bacheloropleiding Bestuurs- en Organisatiewetenschap heeft kennis van en inzicht in: de grondbegrippen, theorieën en benaderingen in de disciplines politicologie, sociologie, economie, recht en communicatiewetenschap; de grondbegrippen en theorieën over beleid en besluitvorming, over organisatie en management, over communicatie, over de verhoudingen en interacties tussen publieke en private organisaties en hun omgeving; de feitelijke inrichting van het bestuur en van zijn omgeving; de grondslagen en benaderingen van de sociale wetenschappen; methoden en technieken van sociaal-wetenschappelijk onderzoek. De afgestudeerde van de bacheloropleiding Bestuurs- en Organisatiewetenschap is in staat: bestuurlijke en organisatorische problemen en verschijnselen te analyseren met behulp van wetenschappelijke concepten en theorieën; praktijkproblemen in onderzoekbare vragen te vertalen; wetenschappelijke kennis en inzichten toe te passen voor de oplossing van (eenvoudige) problemen uit de praktijk van bestuur en organisatie; wetenschappelijke bronnen en onderzoeksliteratuur te verzamelen en te verwerken; academische toepassingen van computertechnologie te gebruiken; literatuuronderzoek te verrichten en hierover schriftelijk en mondeling te rapporteren; onder begeleiding een eenvoudig onderzoek uit te voeren. De afgestudeerde van de bacheloropleiding Bestuurs- en Organisatiewetenschap geeft blijk van: nieuwsgierigheid naar achtergronden, oorzaken, consequenties en oplossingen van bestuurlijke verschijnselen en problemen; een houding die bestaat uit een kritische reflectie op bestuurlijke en organisationele vraagstukken en op analyses van en oplossingen voor die vraagstukken; integriteit en besef van ethische en normatieve aspecten van bestuur en organisatie. 3.4 Programma Onderdelen: De vakken Inleiding tot de Sociale Wetenschappen (deel 1 en 2) en Methoden en Technieken van Sociaal-Wetenschappelijk Onderzoek (deel 1 en 2) maken ook onderdeel uit van de andere bacheloropleidingen van de faculteit FSW. De vakken Bestuur en Omgeving en Organisatiewetenschap zijn de hoofdvakken in het eerste jaar die specifiek zijn voor de opleiding Bestuur en Organisatie. De genoemde vakken hebben hoofdzakelijk het karakter van hoorcolleges waarvan de toetsing in de regel de vorm heeft van schriftelijke (deel)tentamens. Naast deze vakken volgen studenten in beide semesters een intensief werkcollege. In de Bachelorwerkgroep in het eerste 16 Sociale Wetenschappen

15 semester wordt expliciet aandacht besteed aan schriftelijke en mondelinge academische vaardigheden. Aan de hand van een reeks van onderwerpen en thema s op het terrein van Bestuurs- en Organisatiewetenschap worden opdrachten uitgevoerd en oefeningen verricht in academisch schrijven, presenteren, het zoeken, gebruiken en beoordelen van wetenschappelijke literatuur. In de eerste weken van de Bachelorwerkgroep is tevens het mentorprogramma opgenomen. In het Bachelorproject in het tweede semester leren studenten om zelf een kleinschalig onderzoek op te zetten, uit te voeren en daarover te rapporteren. Het tweede jaar van de bacheloropleiding Bestuurs- en Organisatiewetenschap biedt een verdieping van de beleidswetenschappelijke, organisatiewetenschappelijke en communicatiewetenschappelijke disciplines. Daarbij is zowel aandacht voor vraagstukken die in en tussen organisaties spelen, als voor de relatie van private en publieke organisaties met hun omgeving. Voorts wordt in het tweede jaar de economische, juridische en Europese context van organisaties behandeld. Bovendien is in de keuzeruimte plaats ingeruimd voor de rol van cultuur- en machtsprocessen binnen organisaties. In het derde jaar wordt studenten in het eerste semester een profileringsruimte geboden waarin zij hun bacheloropleiding van een persoonlijk accent kunnen voorzien. Zo kan deze ruimte worden benut voor keuzevakken, een stage, een minor bij een andere opleiding of voor studie in het buitenland. Het tweede semester van het derde jaar biedt een gelegenheid tot reflectie in het vak Filosofie van Management en Organisatie. Daarnaast is er ook in dit semester ruimte voor een keuzevak. In het derde jaar is er behalve theoretische kennisoverdracht ook ruim aandacht voor methodische vraagstukken en voor de toepassing van verworven kennis. In het Onderzoekspracticum verrichten studenten een empirisch onderzoek. De opleiding wordt afgesloten met de Bachelorthesis. Deze thesis omvat een literatuurstudie die bestaat uit de verwerking, confrontatie en beoordeling van theoretische inzichten ten aanzien van een thema op het terrein van Bestuurs- en Organisatiewetenschap. Een deel van de vakken in het tweede en derde jaar wordt aangeboden in het Engels. 3.5 Aansluitende masteropleiding Studenten die de bacheloropleiding Bestuurs- en Organisatiewetenschap succesvol hebben afgerond, kunnen hun studie voortzetten met een masteropleiding. De bacheloropleiding Bestuurs- en Organisatiewetenschap geeft zonder verdere voorwaarden toegang tot een drietal masteropleidingen binnen de Faculteit der Sociale Wetenschappen: Bestuurskunde; Beleid, Communicatie en Organisatie (BCO) en de geheel Engelstalige masteropleiding Culture, Organization and Management (COM). BSc Bestuurs- en Organisatiewetenschap 17

16 18 Sociale Wetenschappen

17 4 BSc Communicatiewetenschap 4.1 Inleiding De bacheloropleiding Communicatiewetenschap aan de Vrije Universiteit biedt een brede basisopleiding in de communicatiewetenschap. Communicatiewetenschap houdt zich bezig met de middelen, toepassingen en gevolgen van informatie en communicatie in een maatschappelijke, organisatorische en interpersoonlijke context. Al deze facetten van communicatie komen aan de orde in de bacheloropleiding Communicatiewetenschap. Studenten leren om op systematische wijze na te denken over de productie, inhoud, ontvangst en uitwerking van zowel verbale als visuele informatie. Dit gebeurt zowel in een maatschappelijke als in een organisationele en interpersoonlijke context. Drie elementen zijn kenmerkend voor de bacheloropleiding Communicatiewetenschap. Ten eerste is dat de ruime aandacht voor mensen als mediagebruikers. Of het nu gaat om reclame-effecten of om de vraag waarom mensen naar horror kijken, steeds staat centraal hoe mensen met media omgaan en door deze media beïnvloed worden. Een tweede kenmerkend element is de ruime aandacht voor nieuwe media. Binnen de verschillende contexten zal steeds gekeken worden hoe het (media)gedrag van mensen veranderd door toedoen van nieuwe technologieën. Ten derde is er veel aandacht voor de manier waarop communicatiewetenschappelijke vraagstukken onderzocht kunnen worden. Studenten komen volop in aanraking met onderzoek naar communicatiewetenschappelijke thema s en leren om de empirische basis van communicatiewetenschappelijke kennis kritisch te bekijken. 4.2 Doelstelling De opleiding Communicatiewetenschap beoogt zodanige kennis en inzicht, vaardigheid en attitude bij te brengen op het terrein van de communicatiewetenschap dat de afgestudeerde in staat is om junior onderzoeks-, advies- en managementfuncties op communicatiegebied te vervullen en om vervolgopleidingen tot wetenschappelijk onderzoeker of gespecialiseerd beroepsbeoefenaar te volgen. 4.3 Eindtermen Kennis en inzicht De Communicatiewetenschapper heeft kennis van en inzicht in: de grondbegrippen en theorieën van maatschappelijke, organisationele en interpersoonlijke communicatie; de belangrijkste theoretische stromingen van de Communicatiewetenschap, in het bijzonder theorieën met betrekking tot ontvangersprocessen en effecten, alsook de sociaal-psychologische processen in relatie tot media; de stand van de wetenschappelijke discussie met betrekking tot de belangrijkste domeinen binnen de communicatiewetenschap; nieuwsproductie en verspreiding, en de belangrijkste mediatypen en mediasystemen binnen maatschappelijke communicatiestelsels; de belangrijkste functies (politiek, sociaal, psychologisch, organisationeel) van communicatie; BSc Communicatiewetenschap 19

18 motieven voor en effecten van mediaconsumptie (bv. nieuwsmedia, entertainment, consumentenmedia); theorieën met betrekking tot de inhoud, structuur en effecten van teksten en beelden; de binnen de Communicatiewetenschap gehanteerde methoden van sociaal wetenschappelijk onderzoek. Vaardigheden De Communicatiewetenschapper is in staat: literatuur te vinden over en toe te passen op een communicatiewetenschappelijk probleem en kan deze literatuur kritisch bespreken; kennis uit aanverwante disciplines (sociologie, psychologie en taalkunde) toepassen op communicatiewetenschappelijke vraagstukken; een communicatiewetenschappelijk onderzoek (experiment, survey en inhoudsanalyse) op te zetten en uit te voeren; onderzoeksdata in SPSS te analyseren en deze te interpreteren; onderzoeksresultaten te beoordelen op betrouwbaarheid, geldigheid en bruikbaarheid; onderzoeksbevindingen schriftelijk te presenteren in de vorm van een onderzoeksartikel conform de APA richtlijnen; onderzoeksbevindingen mondeling te presenteren, zowel voor een deskundig als minder deskundig publiek; op basis van theorie en onderzoek advies uit te brengen inzake een communicatiewetenschappelijk probleem. Attitudes De Communicatiewetenschapper geeft blijk: kritisch te willen reflecteren op fundamentele en toegepaste communicatievraagstukken vanuit communicatiewetenschappelijke inzichten; van wetenschappelijke integriteit; van besef van de maatschappelijke relevantie van communicatievraagstukken, inclusief ethische en normatieve aspecten; van een wetenschappelijk empirische reflex en een blijvende behoefte aan kennisontwikkeling. 4.4 Programma Onderdelen: ex.asp Het eerste jaar van de bacheloropleiding Communicatiewetenschap begint in het eerste semester met een drietal vakken: Inleiding tot de Sociale Wetenschappen (deel 1 en 2), waarin een breed overzicht wordt gegeven van de ontstaansgeschiedenis van (de verschillende disciplines in) de sociale wetenschappen, de bachelorwerkgroep Communicatiewetenschap, waarin aandacht wordt besteed aan het ontwikkelen van academische vaardigheden, en Methoden en Technieken van Sociaal- Wetenschappelijk Onderzoek (deel 1 en 2). In het tweede semester volgen de 20 Sociale Wetenschappen

19 studenten het vak Communicatiewetenschap, verrichten ze voor het eerst een onderzoek in het Bachelorproject Communicatiewetenschap, en kiezen ze een inleiding in een van de andere disciplines in de sociale wetenschappen. Het tweede jaar van de bacheloropleiding Communicatiewetenschap biedt een verdieping van verschillende communicatiewetenschappelijke thema s. Daarbij is zowel aandacht voor communicatiewetenschappelijke vraagstukken die binnen organisaties spelen (Gedrag en Communicatie in organisaties, Marketing- en persuasieve communicatie), als voor vraagstukken binnen een interpersoonlijke of maatschappelijke context (Interpersoonlijke communicatie, Nieuws en Reputatie, Media and Entertainment). Twee vakken in het eerste semester van het tweede jaar leggen de basis voor theorieën over (effecten van) communicatieprocessen. In Marketing- en persuasieve communicatie (1 en 2) gaat het om de vraag hoe met het overbrengen van boodschappen bedoelde en onbedoelde effecten bij de ontvanger teweeggebracht worden. Behalve uitgebreide aandacht voor psychologische processen die een rol spelen bij het overreden van mensen, zal in het tweede gedeelte vooral ook aandacht zijn voor hoe nieuwe technologieën de marketingpraktijk veranderen en voor de vraag hoe consumenten hierdoor beïnvloed worden. Bij Interpersonal Communication (1 en 2) gaat het om communicatie tussen mensen, en hoe sociale, psychologische maar ook technische factoren van invloed kunnen zijn op het communicatieproces. Bij sociale factoren die van invloed zijn op dit proces kan gedacht worden aan culturele verschillen die communicatie kunnen compliceren, de effecten van sociale categorisatie-processen op inter-, en intragroepscommunicatie (bv. stereotypering), en aan bijvoorbeeld effecten van (sociale) status in interpersoonlijke interacties. Naast sociale factoren zal ook aandacht zijn voor het effect van Computer gemedieerde Communicatie (CMC) op interpersoonlijke relaties. Het derde blok in het eerste semester is de cursus Kwantitatieve onderzoeksmethoden. Deze cursus bouwt voort op het M&T onderwijs in het eerste jaar en behandelt (o.a.) de hoofdvormen van dataverzameling binnen de communicatiewetenschap, bv. ondervraging van respondenten of informanten, vragenlijstonderzoek, laboratoriumexperimenten en inhoudsanalyse; de opzet van en analyse van observationele ('correlationele') designs en experimenteel onderzoek; en de betrouwbaarheid en validiteit van meetinstrumenten middels klassieke meetmodellen en modellen voor schaalanalyse en schaalconstructie. In de vakken in het tweede semester van het tweede jaar komen deze communicatieprocessen terug, maar worden ze binnen een specifieke context besproken. Bij Gedrag en communicatie in organisaties gaat het om communicatieprocessen binnen de context van organisaties. Communicatieprocessen binnen een organisatie worden zowel van boven als van onderaf gestuurd. De leiding van de organisatie zal vaak strategische belangen hebben om communicatieprocessen in gang te zetten en te sturen. Inzicht in en begrip van interpersoonlijke communicatieprocessen kan verklaren waarom die strategische communicatie lang niet altijd het beoogde effect heeft. Bij Nieuws en Reputatie (1 en 2) worden communicatieprocessen vanuit een journalistieke context bekeken. Eigen aan het journalistieke proces is dat naast zenders (de journalisten/ redacties) en ontvangers ook bronnen een grote rol spelen. In dit vak wordt vooral gekeken naar de politiek en naar organisaties als bron. Journalistieke producten worden in de regel gemaakt binnen media-organisaties die op industriële wijze opereren. De invloed die dat heeft op het communicatieproces wordt bestudeerd. Maar met nieuwe communicatietechnologie krijgen leken ook steeds makkelijker toegang tot het BSc Communicatiewetenschap 21

20 produceren en publiceren van journalistieke producten. De effecten van communicatie worden binnen dit vak geanalyseerd op het niveau van de samenleving (macroniveau, publieke opinie). Bovendien wordt in het tweede gedeelte van het vak uitgebreid aandacht besteed aan methoden waarmee de inhoud van nieuws in kaart gebracht kan worden. Bij Media and Entertainment worden communicatieprocessen vooral bestudeerd vanuit de functie die ze vervullen voor de ontvanger, namelijk de functie van entertainen. De effecten van deze communicatieprocessen worden zowel bestudeerd op het niveau van het individu als op het niveau van de samenleving. Aan bod komen o.a. wat de rol is van emoties in entertainment, wat het effect van sommige vormen van entertainment (bv. gewelddadige videogames) is op agressie, etc. In het derde jaar hebben de studenten 30 stp. profileringsruimte. Zij kunnen deze onder andere invullen met een minorprogramma (dat kan ook aan een buitenlandse universiteit!). Vanuit de opleiding zal worden toegekeken dat de invulling van de vrije ruimte van academisch niveau is. Een stage van maximaal 15 stp. kan er deel van uitmaken, bijvoorbeeld bij een bedrijf of onderzoeksinstelling, of een onderzoeksstage binnen de afdeling Communicatiewetenschap. Eventueel kunnen keuzevakken gevolgd worden, zoals Gezondheids- en risicocommunicatie binnen de eigen opleiding, of elders. Na het eerste semester volgt een semester waarin (wetenschaps)filosofie onderwijs gevolgd wordt en waarin de bachelorthesis geschreven wordt. Voor de bachelorthesis wordt deels individueel, deels in kleine groepen, de volledige empirische cyclus doorlopen. 4.5 Aansluitende masteropleiding Studenten die de bacheloropleiding Communicatiewetenschap succesvol hebben afgerond kunnen hun studie voortzetten met een masteropleiding. De bacheloropleiding Communicatiewetenschap geeft rechtstreeks toegang tot de eenjarige masteropleiding Communicatiewetenschap. Studenten die in hun derde jaar gekozen hebben voor een pre-master traject Journalistiek kunnen instromen in de masteropleiding Journalistiek, die door de Faculteit Letteren in samenwerking met de afdeling Communicatiewetenschap wordt verzorgd. 22 Sociale Wetenschappen

21 5 BSc Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie 5.1 Inleiding De bacheloropleiding Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie (CAO) aan de VU biedt studenten een stevige scholing in de antropologie. De antropologie bestudeert verschillen en overeenkomsten tussen mensen en hun manieren van samenleven wereldwijd. De studie van verschillende culturen gaat uit van een holistisch perspectief: uitgangspunt is de onderlinge verbondenheid tussen aspecten als religie, etniciteit, identiteit, man/vrouw verhoudingen, economie, politiek en macht. Ook is er aandacht voor verschillende niveaus van menselijke betrekkingen (zoals gezin, bedrijf, land of wereldwijd), voor verschillende tijden en voor de voortdurende verandering in culturen. Om ruimte te geven aan de vele deelterreinen binnen de antropologie, biedt de opleiding in het tweede en derde studiejaar vier varianten aan die hieronder kort worden toegelicht. Variant Sociale en Culturele Antropologie (SCA) De variant SCA is de breedste variant die op de VU gevolgd kan worden. Studenten krijgen een basisopleiding in de antropologie als discipline. Centraal staat het begrijpen en verklaren van sociaal-culturele diversiteit en van de machtsprocessen die deze veroorzaken en in stand houden. Daarbij wordt getracht zoveel mogelijk te leren kijken door de ogen van 'de ander' en etnocentrisme het bezien en beoordelen van de gebruiken en gewoonten van andere culturen volgens de waarden en normen de eigen cultuur tegen te gaan. De variant geeft aandacht aan de multiculturele en multi-etnische samenleving in Nederland en elders, aan religie, sociale bewegingen en man/vrouw verhoudingen, aan de problematiek van ontwikkelingslanden en aan het belang van geschiedenis. Afgestudeerden in de variant SCA kunnen hedendaagse verschijnselen rond culturele diversiteit en sociale complexiteit inzichtelijk maken, zoals de groei van de islam in Nederland, globalisering, de internationale ontwikkelingssamenwerking, interetnische en interreligieuze spanningen, of het wereldwijde vluchtelingenvraagstuk. Variant Ontwikkelingssociologie (OS) In studiejaar wordt de variant OS voor het eerst als aangeboden, op basis van een voorselectie van vakken uit de variant SCA en aangevuld met een vak verzorgd door het Centrum voor Internationale Samenwerking aan de VU. Zo kunnen studenten zich toeleggen op de studie van de wereldwijde ongelijkheid in welvaart, welzijn en macht tussen en binnen landen en op ideeën en modellen om deze ongelijkheid op te heffen. In het onderwijs is aandacht voor de rol van globalisering, sociale bewegingen, ontwikkelingsprojecten en het milieu in het streven naar duurzame ontwikkeling. Daarbij is er expliciet oog voor de antropologische blik, waarbij de betekenisgeving en ervaringen van de mensen in ontwikkelingslanden en bij ontwikkelingsorganisaties centraal staan. Concepten als (onder)ontwikkeling, armoede, migratie, landbezit, slums en beleid worden kritisch geanalyseerd. Afgestudeerden van deze variant kunnen hun kennis van en gevoeligheid voor de ontwikkelingsproblematiek inzetten om een bijdrage te leveren aan de analyse van de ontwikkelingsvraagstukken en het zoeken naar mogelijke oplossingen. BSc Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie 23

22 Variant Organisatieantropologie (OA) In de variant OA gaat het om het bestuderen van de culturele dimensie van organisaties en bedrijven en deze wordt verbonden aan organisatiewetenschappelijke inzichten. Deze opleidingsvariant is uniek in Nederland en wordt mede verzorgd door stafleden van de afdeling Cultuur, Organisatie en Management van de Faculteit Sociale Wetenschappen. Centraal staat de vraag hoe informele verhoudingen op de werkvloer en formele organisatiestructuren elkaar beïnvloeden; daarbij is er ook oog voor de omgeving van organisaties en voor processen van globalisering. Het grote belang van cultuur en identiteit van de mensen in de dagelijkse leefwerelden binnen organisaties wordt bij de bestudering van het functioneren van organisaties vanuit de klassieke organisatiewetenschap vaak te weinig onderkend; de feitelijke machts- en besluitvormingsprocessen verlopen veelal afwijkend van de formele structuren. Met behulp van de antropologische benadering van organisaties en (groepen) mensen daarbinnen, leren studenten in de variant OA hoe culturele aspecten van organisaties en management geanalyseerd kunnen worden en hoe inzichten die daaruit voortvloeien ingezet kunnen worden om de werking en sturing van organisaties te verbeteren. Variant Historische Antropologie (HA) De variant HA richt zich op studenten die kennis uit de antropologie en de geschiedenis willen combineren omdat zij vooral geïnteresseerd zijn in de historische bepaaldheid van hedendaagse mondiale verschillen in welvaart en macht en van sociaal-culturele verschijnselen als democratie, nationalisme en religieuze bewegingen. Inzicht in het verleden maakt beter duidelijk waarom de samenleving er heden ten dage uitziet zoals ze is en hoe sociaal-culturele processen zich in de toekomst verder zouden kunnen ontwikkelen. Ook deze opleidingsvariant is uniek in de Nederland; zij wordt verzorgd in samenwerking met de bacheloropleiding Geschiedenis van de faculteit Letteren van de VU. Tweederde van het totale programma, met inbegrip van het eerste jaar, bestaat uit antropologievakken en eenderde uit geschiedenisvakken. Afgestudeerden van deze variant kunnen de specifieke antropologische gevoeligheid voor de valkuil van etnocentrisme combineren met de kennis van mondiale geschiedenis waarin het vroegere eurocentrische perspectief vervangen is door een polycentrisch perspectief, waarin elke samenleving een eigen dynamiek heeft, los van het Europees kolonialisme. 5.2 Doelstelling De bacheloropleiding Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie heeft tot doel om studenten kennis en inzicht, vaardigheden en attitudes aan te leren op het terrein van de antropologie, zodat afgestudeerden in staat zijn om met een zekere mate van zelfstandigheid theorieën, concepten en onderzoeksmethoden daaruit toe te passen op actuele maatschappelijke verschijnselen rond culturele diversiteit, sociale complexiteit en/of internationale ontwikkelingsproblematiek op verschillende niveaus. Zij kunnen ook bijdragen aan het formuleren van oplossingsrichtingen wanneer deze verschijnselen als maatschappelijke problemen gedefinieerd worden. Antropologen zullen daarbij telkens kritisch bezien welke actoren (personen of organisaties) deze verschijnselen als problematisch definiëren, vanuit welke positie en context zij dat doen en in hoeverre hierbij etnocentrisme een rol speelt. 24 Sociale Wetenschappen

23 Daarnaast heeft de opleiding tot doel studenten toegang te verschaffen tot aansluitende masteropleidingen bij de VU of aan een andere universiteit. 5.3 Eindtermen De afgestudeerde van de bacheloropleiding Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie heeft kennis van en inzicht in: processen en verschijnselen op het terrein van de sociale en culturele antropologie, ontwikkelingssociologie, organisatieantropologie of historische antropologie; de belangrijkste aandachtsvelden, theorieën en recente debatten binnen de sociale en culturele antropologie, ontwikkelingssociologie, organisatieantropologie of historische antropologie; de geschiedenis en verschillende theoretische stromingen in de antropologische discipline; de plaats van de discipline binnen het veld van de sociale wetenschappen; een substantieel aantal etnografische veldstudies (monografieën); enkele specifieke thematische en/of regionale terreinen methoden en technieken van sociaal-wetenschappelijk onderzoek, in het bijzonder de gangbare methoden van kwalitatief onderzoek de mogelijkheden en beperkingen van de inzet van antropologische visies, theorieën en concepten bij maatschappelijke en/of organisatorische praktijken en problemen. (wetenschaps)filosofische vooronderstellingen van sociaal-wetenschappelijke theorieën. De afgestudeerde van de bacheloropleiding Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie is in staat: verschillende wetenschappelijke theorieën met de bijbehorende concepten kritisch te bespreken, onderling te vergelijken en elementen uit deze theorieën met elkaar te verbinden en toe te passen op concrete maatschappelijke en/of organisatievraagstukken; wetenschappelijke theorieën en het gebruik daarvan kritisch te beoordelen en daarover zowel schriftelijk als mondeling een wetenschappelijk betoog te houden; een wetenschappelijke probleemstelling te formuleren en een analyse te maken van een concreet maatschappelijk en/of organisatievraagstuk op basis van onderzoeksliteratuur en/of zelf verzamelde empirische data; data te analyseren en te interpreteren; onderzoeksresultaten te beoordelen op betrouwbaarheid, geldigheid en bruikbaarheid; De afgestudeerde van de bacheloropleiding Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie geeft blijk van: nieuwsgierigheid naar achtergronden, oorzaken, consequenties en oplossingen van maatschappelijke en/of organisatorische vraagstukken rond diversiteit en verandering; een kritische houding ten opzichte van gangbare veronderstellingen in de samenleving; het vermogen te reflecteren op de mogelijkheden en beperkingen van wetenschappelijke theorieën en (organisatie)onderzoek; BSc Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie 25

24 intellectuele integriteit; een academische houding, dat wil zeggen de bereidheid aannames en theorieën te toetsen. 5.4 Programma Eerste jaar Onderdelen eerste jaar: Het studieprogramma begint voor alle varianten met een basisjaar. Het eerste semester bevat een Bachelorwerkgroep antropologie waarin studenten kennismaken met centrale antropologische begrippen en de onderzoeksmethoden en geoefend wordt in schrijf- en presentatievaardigheden op academisch niveau. Daarnaast krijgen studenten een overzicht van de sociale wetenschappen in het algemeen en maken zij kennis met sociaal-wetenschappelijke onderzoeksmethoden en -technieken. In het tweede semester wordt in het vak Antropologie een overzicht geboden van de belangrijkste thema s en benaderingen van de antropologische discipline. Ook doen zij in dit semester een eerste oefening in antropologisch veldonderzoek in het Bachelorproject antropologie. Tenslotte kiezen zij voor ofwel de vakkencyclus Politicologie deel 1 en Mondiale geschiedenis ofwel het vak Organisatiewetenschap. Studenten wordt aanbevolen de keuze te laten afhangen van de bachelorvariant die zij in het tweede jaar wensen te gaan volgen (Organisatiewetenschap past het best bij de variant OA, Politicologie deel 1 en Mondiale Geschiedenis bij de varianten SCA, OS en HA), maar de keuze is niet bindend voor de te volgen variant in het tweede jaar. Profileringsruimte in derde jaar De profileringsruimte van dertig studiepunten in het eerste semester van het derde studiejaar kunnen studenten binnen zekere marges geheel naar eigen wens invullen. Hiervoor zijn verschillende opties en het is belangrijk dat studenten al tijdig in de loop van hun tweede studiejaar hierover beslissingen nemen en voorbereidingen treffen. Dit is des te meer belangrijk wanneer gedacht wordt aan studeren in het buitenland of het zelf samenstellen van een vakkenpakket, in verband met het verwerven van beursgelden en/of de goedkeuring van de Examencommissie. Studenten die opteren voor een verdiepingsstrategie in het verlengde van de gekozen variant of een deelterrein daarbinnen, kunnen kiezen voor een thematische minor binnen FSW of elders, of zelf een pakket samenstellen van vakken die aan de VU, een andere Nederlandse universiteit of in het buitenland gevolgd kunnen worden. Wanneer de verbredingsstrategie gekozen wordt, kunnen studenten een disciplinaire minor van een andere opleiding binnen FSW of elders gaan volgen of zelf een vakkenserie samenstellen. Bij beide strategieën is het mogelijk een stage te organiseren; ook hiervoor moet de student zelf tijdig initiatieven ontplooien. Voor studenten in de variant HA is de regel vastgesteld dat studenten de profileringsruimte vullen met antropologie- en geschiedenisvakken. 26 Sociale Wetenschappen

25 Tweede en derde jaar variant SCA onderdelen tweede en derde jaar SCA: Het aanbod aan vakken in het eerste semester van het tweede jaar ligt op de terreinen identiteit en etniciteit, religie, ontwikkelingsvraagstukken, sociale bewegingen, geschiedenis en man/vrouw verhoudingen. Studenten moeten telkens drie vakken uit een aanbod van vijf kiezen, waarbij de vakken in het tweede semesterhelft in de meeste gevallen alleen gevolgd kunnen worden als het aansluitende vak uit de eerste semesterhelft is gedaan. Het is mogelijk de niet gekozen vakken alsnog te gaan volgen in de profileringsruimte van het derde jaar. In het tweede semester wordt een vast vakkenpakket aangeboden, gericht op verdere uitbouw van kennis van de discipline, zowel theoretisch als methodisch. In het Onderzoekspracticum wordt opnieuw geoefend met het zelf opzetten en uitvoeren van een antropologisch veldonderzoek, dit keer in de multiculturele wijk Amsterdam Zuidoost. De twee filosofie vakken zijn ingeroosterd om studenten in aanraking te brengen met verschillende ethische en wetenschapstheoretische kwesties. Het derde studiejaar begint met de profileringsruimte. Daarna worden in het tweede semester de kennis en vaardigheden in kwalitatieve onderzoeksmethoden verder ontwikkeld, parallel aan het vak Professionele en thematische oriëntatie waarin wordt gereflecteerd op de eigen wensen en mogelijkheden voor vervolgstudie en beroepsloopbaan. Naast het oefenen in vaardigheden om een succesvolle entree op de arbeidsmarkt te bevorderen, is er in dit vak ruimte voor nadere verdieping in een thema en regio naar eigen voorkeur. Het studieonderdeel Bachelorthesis vormt de afsluiting van de opleiding, waarin studenten een proeve van bekwaamheid in de opgedane kennis en onderzoeksvaardigheden van de opleiding presenteren. Met het te schrijven werkstuk in dit laatste studieonderdeel kunnen studenten zich nog verder voorbereiden op het door hen voorgenomen vervolg op de bacheloropleiding. Tweede en derde jaar variant OS (nog in ontwikkeling voor studiejaar ). Onderdelen Het tweede studiejaar begint met drie vakken uit het aanbod van de variant SCA, waarvan er twee verplicht zijn: Development and Globalization en Culture, Democracy and Citizenship. Het derde vak kan gekozen worden uit de overige drie vakken van het aanbod, over religie, identiteit en etniciteit of geschiedenis. In de tweede helft van het eerste semester worden twee vervolgvakken uit de eerste helft gedaan en daarnaast het vak Environment and Development dat wordt verzorgd vanuit het Centrum voor Internationale Samenwerking van de VU. Het tweede semester wordt gevuld met dezelfde vakken als die van de variant SCA, zie aldaar. Na de profileringsruimte in het eerste semester van het derde jaar, volgen studenten van de variant OS opnieuw dezelfde vakken als de studenten van de variant SCA. Zij zullen hun Thematische en professionele oriëntatie benutten voor een nadere toespitsing op ontwikkelingssociologische vraagstukken en hun Bachelorthesis afstemmen op hun verdere voorbereiding op een loopbaan of vervolgstudie op het gebied van de ontwikkelingssociologie. BSc Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie 27

26 Tweede en derde jaar variant OA Onderdelen tweede en derde jaar OA: Het eerste semester van het tweede studiejaar is gevuld met vakken die nader ingaan op de organisatieantropologie. Het vak Culture and Organization wordt verzorgd door de afdeling Cultuur, Organisatie en Management (COM) maakt studenten vertrouwd met interpretatief organisatieonderzoek. Van het vak Identity and Ethnicity part 2 wordt de werkgroep over Ethnicity and entrepreneurship gevolgd, dat ook door de afdeling COM verzorgd wordt. Ten slotte is er een vrije keuze van twee vakken uit een aanbod van vier COM vakken. Het is mogelijk om de vakken die niet in dit semester werden gekozen in de profileringruimte van het derde jaar te volgen. In het tweede semester wordt een vast vakkenpakket aangeboden, gericht op verdere uitbouw van kennis van de antropologie, zowel theoretisch als methodisch. In het Onderzoekspracticum wordt opnieuw geoefend met het zelf opzetten en uitvoeren van een antropologisch veldonderzoek, dit keer specifiek op het terrein van de organisatieantropologie. De twee filosofie vakken zijn ingeroosterd om studenten in aanraking te brengen met verschillende ethische en wetenschapstheoretische kwesties. Na de profileringsruimte in het eerste semester van het derde studiejaar, worden in de eerste helft van het tweede semester drie parallelle vakken gevolgd. Naast een uitbouw van de kennis van en vaardigheden in antropologische onderzoeksmethoden, maken studenten in de vakken Regionale en thematische specialisatie en Multicultural Organizations and Networks kennis met de projecten van de verschillende onderzoekers van de variant OA, werkzaam bij de afdeling COM. Daarmee hopen zij studenten te inspireren om zich voor het traject van de bachelorthesis aan te sluiten bij een van de thema's en regio's uit deze onderzoeksprojecten. In de Bachelorthesis presenteren kunnen studenten de opgedane kennis en onderzoeksvaardigheden benutten voor het schrijven van een substantieel werkstuk dat kan toeleiden naar een vervolgopleiding of loopbaan op het terrein van organisatieantropologie. Tweede en derde jaar variant HA Onderdelen tweede en derde jaar HA: Het tweede studiejaar begint met drie parallelle vakkencycli. Verplicht is de cyclus van twee basisvakken Geschiedenis en Antropologie, waarin de relatie en uitdaging tussen beide disciplines verkend wordt aan de hand van enige case studies. Ook de cyclus Global History in debat, verzorgd door de afdeling Geschiedenis van de faculteit Letteren, is verplicht, maar daarbij is er een keuzemoduul in het tweede deel. Het derde vak moet gekozen worden uit het aanbod van vakken uit de SCA variant. In het tweede semester zijn vier kennisvakken opgenomen, twee van de variant SCA en twee van de bacheloropleiding Geschiedenis/Global History van de faculteit Letteren. Daarnaast worden de kennis en vaardigheden in antropologische onderzoeksmethoden verder ontwikkeld, waarbij in het Onderzoekspracticum wordt opnieuw wordt geoefend met het zelf opzetten en uitvoeren van een antropologisch veldonderzoek, dit keer in de multiculturele wijk Amsterdam Zuidoost. 28 Sociale Wetenschappen

27 De profileringsruimte in het eerste semester van het derde jaar wordt benut om studenten van de variant HA voldoende diepgang in de antropologie én de geschiedenis te bieden. Daartoe volgen zij antropologie- en geschiedenisvakken in een verhouding 20/10 of 10/20 studiepunten. Zij kunnen hierbij kiezen uit vakken op het terrein van de antropologie of geschiedenis aan de VU, een andere Nederlandse universiteit of aan een buitenlandse universiteit. Het programma van het tweede semester van het derde jaar valt samen met het programma van de variant SCA; zie voor nadere informatie de tekst voor deze variant hierboven. 5.5 Aansluitende masteropleidingen Studenten met een bachelor Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, ongeacht de gekozen variant, krijgen zonder restrictie toegang tot Master studies antropologie in den lande, zoals de eenjarige Engelstalige masteropleiding Social and Cultural Anthropology aan de VU. Studenten die afstuderen met een gemiddelde van 7,5 of hoger kunnen toegang vragen tot de Anthropology track van de tweejarige Master s in Social Research aan de VU. Studenten met een bachelor Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, variant OA zijn uitstekend toegerust om de eenjarige Masteropleiding Culture, Organization & Management succesvol te doorlopen, maar deze Master staat ook open voor studenten van de andere varianten. Studenten met de bachelor Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, variant HA, hebben daarnaast toegang tot Master Geschiedenis van de VU. BSc Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie 29

28 30 Sociale Wetenschappen

29 6 BSc Politicologie 6.1 Inleiding De opleiding Politicologie aan de Vrije Universiteit richt zich op drie centrale elementen van het politieke proces. Dat betreft allereerst de fase van de conflicterende belangenbehartiging door politieke partijen, maatschappelijke bewegingen en organisaties (input). Vervolgens richt de opleiding zich op de regels en politieke instituties waarin die conflicten worden beslecht en politieke besluiten worden genomen (throughput). Ten slotte besteedt de opleiding aandacht aan de beleidsuitkomsten en de doorwerking daarvan in de samenleving (output). Deze drie elementen verschillen sterk per natie, zodat alleen via internationale vergelijking inzicht in het politieke proces is te verwerven. Nationale politiek en beleidsvorming zijn overigens steeds meer onderhevig aan processen van Europeanisering en mondialisering. Met name binnen Europa vindt er een sterke osmose plaats tussen subnationale, nationale en internationale politieke en beleidsprocessen. Dit proces van transnationalisering betekent dat belangenbehartiging steeds vaker plaats vindt in een transnationale context (te denken valt aan de invloed van internationale media als CNN of aan de invloed van grensoverschrijdende bewegingen voor mensenrechten en milieubescherming). Om deze transnationale ontwikkelingen te reguleren zijn nieuwe institutionele structuren noodzakelijk. Dat betekent niet dat de nationale staat verdwijnt of zijn betekenis verliest. Veeleer wordt hij opgenomen in wat wordt aangeduid als een systeem van multi level governance. De opleiding Politicologie besteedt zowel aandacht aan de onderlinge vergelijking van nationale stelsels van politiek en beleid als aan transnationale ontwikkelingen, met name in de Europese context. Bij de bestudering van politieke conflicten, politieke instituties en beleid wordt daarom naast het nationale ook het Europese publieke domein als uitgangspunt genomen. 6.2 Doelstelling Centrale doelstelling van de bacheloropleiding Politicologie is dat zij een grondslag wil bieden voor studenten die hun opleiding vervolgen in een masteropleiding Politicologie. Tevens beoogt de opleiding studenten de vaardigheden en kennis mee te geven die hen in staat zullen stellen om een functie in het maatschappelijk leven te bekleden als politicoloog. Daartoe dienen de studenten allereerst kennis van en inzicht in de basisbegrippen en theorieën van de vergelijkende politicologie en de leer der internationale betrekkingen te verwerven. In nauwe samenhang met de politicologische discipline dienen zij zich daarnaast de noodzakelijke methodologische kennis en vaardigheden van politicologisch onderzoek eigen te maken. 6.3 Eindtermen De afgestudeerde van de bacheloropleiding Politicologie heeft kennis van en inzicht in: BSc Politicologie 31