BOUWEN MET BAKSTEEN 3/2014. Wanneer baksteen ons verwelkomt

Transcriptie

1 BOUWEN MET BAKSTEEN 3/2014 Wanneer baksteen ons verwelkomt nr driemaandelijks tijdschrift - juli-augustus-september afgiftekantoor 8000 Brugge 1-2de afdeling

2 BOUWEN MET BAKSTEEN is het driemaandelijks tijdschrift van de Belgische Baksteenfederatie. Voor meer informatie, aarzel niet ons te contacteren. Abonnement: Catherine Bral Redactie: Laurie Dufourni Verantwoordelijke uitgever: Jozef Van Den Bossche Adres: Kartuizersstraat, 19 bus Brussel tel. (02) ~ fax (02) Druk: INHOUD Wanneer baksteen ons verwelkomt...1 Jeugdhostel De Ploate te Oostende ABSCIS ARCHITECTEN... 2 Gemeentelijk Technisch Instituut Londerzeel TEEMA architecten... 4 Dagcentrum de Ark in Hasselt LENS ASS architecten...6 Basisschool t Alberreke in Antwerpen collectiev noord architecten...8 De Lork - Begeleid wonen in Sint-Gillis 51N4E...10 Binnenlandse architectuur...12 Woning te Moorslede Declerck-Daels architecten Buitenlandse architectuur...14 New student center for London School of Economics and Political Science O Donnell+Tuomey Architects Techniek...16 Akoestiek Belgische dakpan- en baksteenfabrikanten

3 BOUWEN MET BAKSTEEN 1 WANNEER BAKSTEEN ONS VERWELKOMT Foto: Studio Claerhout Er zijn zo van die plaatsen waar men een stijlvol onthaal verwacht, niet omdat ze prestige hebben, maar wel omdat men er veel tijd doorbrengt, er op vakantie gaat of omdat het gaat over woningen die zijn aangepast aan een specifiek publiek. Het onthaal hangt inderdaad af van het gebouw, de gezelligheid en het comfort van de plaats, maar ook van de eerste indruk die de gebruikers van het gebouw zullen hebben. De projecten die in dit nummer van Bouwen met Baksteen zijn opgenomen, zijn zeer diverse gebouwen zoals scholen, een jeugdherberg en onthaalcentra. Ze laten ons ervaren hoe baksteen ons echt het gevoel van een hartelijk onthaal kan geven.

4 2 BOUWEN MET BAKSTEEN Jeugdhostel De Ploate te Oostende ABSCIS ARCHITECTEN Foto s: Studio Claerhout Een jeugdherberg hoort de dag van vandaag een onthaalinfrastructuur te zijn voor een divers publiek: schoolgroepen, families, individuele reizigers, enz In Oostende had men een nieuwe jeugdherberg nodig, aangezien de vroegere niet meer beantwoordde aan de onthaalcriteria van de nieuwe generatie -instellingen. In samenwerking met bouwheer Toerisme Vlaanderen en bouwonderneming Maes Van Roey in een PPS-constructie hebben de architecten bijgevolg een modern ontwerp gecreëerd met een comfortabel onthaal en verschillende logeerformules. Het concept jeugdherberg blijft inderdaad zeer aanwezig doordat de nadruk ligt op gemeenschappelijke ruimtes en plaatsen voor uitwisseling en ontmoeting. Zodoende is het gelijkvloers ontworpen als een open ruimte waarin zich de desk, de lobby, de cafetaria maar ook de leslokalen voor schoolgroepen bevinden. Om ook een communicatie met de buurt te verzekeren, zijn deze functies sterk gericht naar de publieke ruimte, dankzij de ononderbroken glazen plint van het gelijkvloers. Hierdoor wordt ook voor licht gezorgd op de kelderverdieping met de gemeenschappelijke keuken en het restaurant, de sanitaire installaties, enz De slaapkamers daarentegen baden in een sfeer van rust. Ze zijn volledig geïsoleerd van het bruisende leven

5 BOUWEN MET BAKSTEEN 3 Naast deze volumetrie en de onderbroken gevel zijn er ook andere bouwkundige elementen die het gebouw levendig maken, zoals bv. het terras op de hoek van het gebouw en de kleuraccenten met een felgroene gevelbekleding. De stedelijke context waarin dit hoekgebouw ontstond, karakteriseert zich door een grote verscheidenheid aan gebouwen. Het gebouw volgt de bestaande contextuele hiërarchie en telt vijf verdiepingen met kamers aan de kant van de Langestraat, terwijl er slechts twee etages kamers zijn in de smalle Sint-Niklaasstraat langzij. In het gebouw werden op elke verdieping werken aangebracht van de artiest Honoré δ O, met als thema beweging en het steeds wisselende landschap van de zee. van de twee lagere verdiepingen. Deze meer intieme sfeer wordt vertaald door een meer gesloten architectuur die zeer duidelijk verschilt van die van de glazen benedenverdieping. Elke verdieping onderscheidt zich als een bouwlaag die op de andere werd gestapeld door kleine in- en uitsprongen. Deze massieve lagen werden gemaakt van gevelsteen metselwerk waarin verticale ramen ritme aanbrengen.

6 4 BOUWEN MET BAKSTEEN Gemeentelijk Technisch Instituut Londerzeel TEEMA architecten Foto s: Studio Claerhout Deze uitbreiding van het technisch instituut voor secundair onderwijs van Londerzeel kadert in het omvangrijke (ver)nieuwbouwplan van het schoolpatrimonium in Vlaanderen Scholen van Morgen. De publiek-private samenwerking en een procedure die zowel het ontwerp, de bouw, de financiering en het onderhoud van het gebouw omvat, hebben gezorgd voor de verwezenlijking van dit project waar de gemeente en het instituut al lang naar uitkeken. Het is daarmee de eerste passieve school die in deze context van pps werd gebouwd. Duurzaamheid vormt de kern van het project. Naast de energetische aspecten zijn er andere belangrijke elementen om dit gebouw als duurzaam te karakteriseren: het isolatieniveau van de bouwschil uiteraard, de selectiecriteria voor de materialen en de uitrusting, het gebruikscomfort, de inrichting van de lokalen en hun multifunctionele karakter, het gebruik van natuurlijk licht, een grote fietsenstalling, maar ook de sociale band met de woonwijk waarin de school werd opgetrokken. Hiertoe zullen de sporthal en de ateliers buiten de schooluren ook ter beschikking gesteld worden van een sportschool en een open leercentrum. Er werd een publiek toegankelijk voorplein ingericht voor de hoofdingang van de school: de band met de buurt kan zich zo goed ontwikkelen De inplanting van de lokalen is zeer vernieuwend: de refter en agora vormen het hart van het gebouw en lopen door op de speelplaatsen. Contact tussen werkruimtes en leslokalen wordt ook op een andere manier gelegd : deze

7 BOUWEN MET BAKSTEEN 5 worden zeer functioneel in mekaar geplaatst. Keramiek maakt deel uit van het project via steenstrips die op isolatie werden gelijmd. De technische functie van dit gebouw doet nochtans geen afbreuk aan de architecturale koketterie! Er werden inderdaad verschillende metselverbanden uitgevoerd en de steenstrips werden schuin geplaatst zodat ze de volumes werkelijk heel levendig maken.

8 6 BOUWEN MET BAKSTEEN Dagcentrum de Ark in Hasselt LENS ASS architecten Foto s: Philippe van Gelooven - Tekst: architect De bouwopgave betreft een gebouw voor naschoolse opvang van 10 jongeren uit de bijzondere jeugdzorg, (6 tot 18 jaar niet residentieel) met op de verdieping personeelsruimte. De opdracht luidde, los van de projectdefinitie, om zowel een aansluiting te zoeken aan het bestaande gegeven (rijwoningen) als een overgang te creëren naar een stedelijk park. Wij hebben niet gekozen om een eindvolume toe te voegen aan de rij, ten koste van de waardevolle bomen, want deze vullen en beëindigen reeds het bestaande gabariet. Wij draaien de logica om: we laten het waardevol groen bestaan voor de stad, we maken geen rijwoningtypologie en creëren een paviljoen in de tuin. Dit paviljoen staat geworteld tussen de bomen en het groen. Door de tuinmuur als hoofdthema te gebruiken is er bijna geen gebouw fysiek aanwezig. Door bewust te kiezen voor het type paviljoen en het tuinmuur-thema geven we visueel een grotere ruimtelijkheid en blijft het groen effectief aanwezig. De wisselwerking tussen de twee functies, stadspark en dagcentrum, is een toegevoegde waarde voor beiden, maar ook voor het plaatselijk stedelijk weefsel. Alle functies worden duidelijk begrensd, maar zijn toch ruimtelijk coherent. De lichtkoepels in de gevel aan de kant van

9 BOUWEN MET BAKSTEEN 7 het park vergroten de sociale controle richting park, staan borg voor een vriendelijke uitstraling en doen recht aan de benaming van het project, de Ark... Elk bouwmateriaal werd primair gebruikt, waarbij de verwerking tevens de afwerking is. Als ecologisch concept hebben we de hoofdrol toegekend aan de bestaande boommassa. Ze leveren het gebouw een gezond micro-klimaat. De Ark is een beschermde omgeving van de buitenwereld. De bomen en de tuinmuur vormen een ideale buffer. De bomen zorgen voor zuurstof en de tuinmuur biedt geborgenheid. Het achterhuis vormt een thuis.

10 8 BOUWEN MET BAKSTEEN Basisschool t Alberreke in Antwerpen collectiev noord architecten Foto s: Filip Dujardin - Tekst: architect Het bestaande schoolgebouw van het Alberreke omsluit een speelplaats binnenin het bouwblok. De specifieke driehoekige vorm van de speelplaats en het uitdrukkelijke stedelijke karakter van de gevels verlenen de speelplaats het karakter van een openbaar plein. Het gelaat van de school aan de buitenzijde ontbreekt nog. De nieuwe voorbouw van het bestaande schoolgebouw staat als een herenhuis in de residentiële 19de-eeuwse straat. Het gelijkvloers is opengeknikt en trekt het voetpad naar binnen wat ervoor zorgt dat het openbaar domein het bouwblok inloopt. Het openbaar karakter van de speelplaats wordt hierdoor bevestigd. De erker beslaat, anders dan bij de buren, de volledige gevelbreedte. Zo verraadt de stadsgevel voorzichtig zijn publieke programma. De nieuwbouw is een gebouw met vijf bouwlagen aan de straatzijde. Het is

11 BOUWEN MET BAKSTEEN 9 de ambitie van het project om zoveel mogelijk functies onder te brengen in de nieuwbouw zodat de karaktervolle speelplaats maximaal gevrijwaard blijft. Prominente geveldelen zijn uitgewerkt in een langwerpige witte strengperssteen. De witte kleur sluit aan bij de lichte kleuren van de herenhuizen en appartementsgebouwen in de straat en het wit gepleisterde neoklassieke gebouw grenzend aan de speelplaats. Het metselverband en de gladde textuur van de steen vormen een knipoog naar het baksteenmodernisme dat in onze contrijen vele schoolgebouwen heeft voortgebracht. Terugliggende geveldelen zijn uitgewerkt in rode gladde snelbouwsteen. Dit materiaal zoekt eerder aansluiting bij de informele sfeer van achtergevels en aanbouwen aan de binnenzijde van het bouwblok. Ook in het interieur is er zo veel mogelijk gebruik gemaakt van zichtbaar blijvend metselwerk in deze rode snelbouwsteen.

12 10 BOUWEN MET BAKSTEEN De Lork Begeleid wonen in Sint-Gillis 51N4E Foto s: Filip Dujardin Dit gebouw is bestemd als woonst, in een aangepaste omkadering, voor 30 mensen met een lichte tot matige verstandelijke handicap. De architecten hebben grondig nagedacht over het gemeenschappelijk wonen in een stedelijke omgeving. De woning werd zo ingericht dat iedereen over een eigen kamer met badkamer beschikt en tevens kan genieten van de collectieve functies (woonkamer en keuken). Met dit project werden de beperkingen van het klein perceel omgebogen tot een voordeel. Vooreerst was er de oriëntatie van de bouwgrond die de architecten ertoe gebracht heeft om de kamers aan de straatkant in te richten, terwijl de gemeenschappelijke ruimtes, die achteraan werden opgetrokken, uitgeven op de kloostertuin. De architectuur van de gevels weerspiegelt deze verschillende functies en biedt een antwoord op de stedenbouwkundige uitdagingen van de buurt. Aan de straatkant werden in de gepleisterde gevel bolle en holle gedeelten afgewisseld, waardoor vanuit de kamers een maximum aan perspectieven op het stedelijk leven wordt geboden. De zijgevel aan het kerkplein en de achtergevel met uitzicht op de kloostertuin vormen een subtiel element van claustrametselwerk. De ronde hoek nodigt uit om zich naar de achterkant te begeven.

13 BOUWEN MET BAKSTEEN 11 Het gebruik van baksteen zorgt voor een samenhang tussen de kerk, het klooster en het nieuwe gebouw, in een zeer hedendaagse uitvoering van baksteenmetselwerk. De claustragevel verzekert de nodige privacy van het klooster, terwijl er toch veel licht in de woonkamer en in de keuken van het huis binnenvalt.

14 12 BOUWEN MET BAKSTEEN BINNENLANDSE ARCHITECTUUR Woning te Moorslede Declerck-Daels architecten Foto s: Filip Dujardin Op het platteland van Moorslede werd onlangs een bijzonder gebouw opgetrokken. De volumetrie die zich volledig in de lengte uitstrekt en de dynamische en verfijnde architectuur trekken meteen de aandacht. Het huis geniet van een bevoorrechte ligging en biedt een uitzicht op de landelijke omgeving aan de zuidkant. De noordgevel op zijn beurt is tamelijk hermetisch omdat hij gericht is naar de naburige huizen. Bij het projectontwerp hebben de architecten oog gehad voor de functionaliteit: de verschillende ruimtes werden uitgedacht volgens de behoeften van de bewoners. Er werd zeer inventief te werk gegaan om het dagelijkse leven gemakkelijker te maken, met name door een spel van splitniveaus aan de voorkant van het huis. Form follows function. Een andere belangrijke troef die deze woning uniek maakt, is het feit dat men van binnenuit de volumetrie van het huis ervaart. Men komt centraal binnen en de leefruimtes bevinden zich achteraan het perceel terwijl de slaapkamers, de garage en de technische ruimtes in verbinding staan met de straat. Nog een element op maat van de eigenaars is het overdekte terras: zo wordt een fysieke scheiding tussen de woonkamer en de keuken gecreëerd, terwijl er toch een visueel contact tussen beide plaatsen mogelijk blijft.

15 BOUWEN MET BAKSTEEN 13 De architecten hebben ook belang gehecht aan de perspectieven. Het betreft enerzijds de lengte: vanuit de slaapkamers start een visuele en functionele as over de hele lengte van het gebouw, via de ingang, tot de woonkamer. Deze lijn wordt nog extra benadrukt door een lange kastenwand en het perspectief eindigt via een laag venster met zicht op de beplanting. Anderzijds is er ook de breedte: vanaf de ingang creëert een raam een doorzicht naar de tuin. Alle ruimtes openen zich op de omgeving. Aan natuurlijk licht werd ook een essentiële rol toebedeeld met uitzichten op het landschap en een dakvenster in het centrale punt van het huis om het ochtendlicht in de keuken binnen te laten. De bouwkundige vormgeving van deze lange woning biedt volop mogelijkheden voor het gebruik van gevelsteen. De kleur van de bakstenen en de uitvoering met dunne voegen versterken nog het massieve en sculpturale karakter van het huis en zijn aanwezigheid in het landschap.

16 14 BOUWEN MET BAKSTEEN BUITENLANDSE ARCHITECTUUR New student center for London School of Economics and Political Science O Donnell+Tuomey Architects Foto s: Dennis Gilbert/VIEWpictures.co.uk - Anthony Weller/VIEWpictures.co.uk Het nieuw studentencentrum van de London School of Economics and Political Science is een ruim en multifunctioneel gebouw dat zich op de kruising van smalle straten in het historische stadscentrum bevindt. Met een zeer gevarieerd programma worden verschillende activiteiten aan de studenten aangeboden: ontmoetingsplaatsen, ontspanningsruimten, loopbaanoriëntatie, bar, sportzaal, kantoren, multimedia-uitrusting, enz De trapezevorm van de plateaus houdt verband met de geometrie zelf van de site. De architecten hebben zeer verschillende sferen willen creëren, enerzijds door de vormen van de plateaus van de verschillende verdiepingen en anderzijds ook door de keuze van diverse bekledingsmaterialen voor de muren en de vloeren. De verschillende verdiepingen zijn met elkaar verbonden via een grote centrale trap en sommige plateaus bevinden zich op meerdere verdiepingen tegelijk. Dennis Gilbert/VIEWpictures.co.uk Het is hier werkelijk de omgeving die de inspiratiebron heeft gevormd voor het design van het gebouw! De sculpturale volumetrie van dit gebouw is inderdaad het resultaat van een zorgvuldige analyse van de site: de uitsnijdingen in het gebouw openen specifieke uitzichten en perspectieven over en vanaf de verschillende straten zonder evenwel een belemmering te vormen voor het binnenvallende daglicht. De verschillende delen van het gebouw passen wonderwel in elkaar zoals de stukjes van een puzzel.

17 BOUWEN MET BAKSTEEN 15 Anthony Weller/VIEWpictures.co.uk Dennis Gilbert/VIEWpictures.co.uk Dennis Gilbert/VIEWpictures.co.uk Gevelsteen is geliefd in Londen en is dus ook hier het favoriete materiaal geworden, zowel in vol als in opengewerkt metselwerk. Er is ook een interactie tussen het studentencentrum en de publieke ruimte dankzij de transparantie doorheen de grote vensterpartijen en het claustrametselwerk. Doorheen de claustra s kan het licht in het gebouw binnendringen en omgekeerd, tijdens de nacht, ademt het gebouw een bijzondere sfeer uit naar de openbare ruimte, bijna zoals een lantaarn. Dit ontwerp weerspiegelt het dynamische karakter van het studentencentrum en heeft een ongelooflijke uitstraling. Iedereen lijkt het erover eens te zijn dat het gebouw fascinerend en vernieuwend is, maar tegelijk toch ook zeer goed past in de omgeving. Dennis Gilbert/VIEWpictures.co.uk

18 16 BOUWEN MET BAKSTEEN TECHNIEK Akoestiek Inleiding In ons artikel in BMB 145 over akoestiek hebben wij de belangrijkheid van een correcte detaillering, voor het behalen van een goede akoestische prestatie van een gebouw, toegelicht. De prestatie-eisen alsmede de kwaliteitsniveau s normaal akoestisch comfort (NAC) en verhoogd akoestisch comfort (VAC) uit de norm NBN S Akoestische criteria voor woongebouwen werden uitgelegd. In het artikel werd geconcludeerd dat akoestiek, naast andere gekende thema s zoals energieprestatie en stabiliteit, dient aanwezig te zijn als maatgevend element bij zowel de ontwerpals de uitvoeringsfase van een gebouw. Preventieve maatregelen zoals een doordachte keuze voor een bepaalde lokaalschikking of een bepaald technisch bouwconcept, kunnen de bouwheer heel wat moeilijkheden besparen. We hebben toegelicht dat de uitspraak hoe zwaarder het materiaal, hoe beter (gebaseerd op de massawet) niet meer altijd voor waar mag genomen worden maar dat de massa-veer-massa-wet een correctere benadering is. Een ontdubbelde wand bestaande uit twee spouwbladen in snelbouwsteen, geeft immers een hogere geluidsisolatie dan een enkele wand met dubbele wanddikte. In het huidig artikel geven we wat meer duiding bij het gebruik van akoestische bouwconcepten. Het gebruik van bouwconcepten als mogelijke oplossing Met behulp van de Europese rekennormen EN en kan de resulterende geluidisolatie in situ berekend worden, steunend op de productinformatie van de bouwelementen waaruit de constructie bestaat. Deze wijze van ontwerpen en dimensioneren is echter vrij complex en vergt een uitgebreide akoestische kennis. Als alternatief voor deze complexe berekeningen werden door het WTCB in overleg met de sectoren voor de meest voorkomende situaties akoestische ruwbouwconcepten uitgewerkt. In de Technische Voorlichtingsnota (TV) Akoestiek van woongebouwen, die voor het ogenblik in een werkgroep van het technisch Comité akoestiek van het WTCB wordt afgerond, worden deze bouwconcepten (bekend als de robust details aanpak) nog verder uitgewerkt. Deze akoestische bouwconcepten kunnen in de toekomst verder worden aangevuld met nieuwe bouwconcepten. De bouwconcepten doen beroep op specifieke bouwelementen en uitvoeringsdetails, bvb. met betrekking tot de funderingen, zwevende vloeren, dakaansluitingsdetails enz. In de TV zullen per bouwconcept ook specifieke aandachtspunten tijdens de uitvoering opgenomen worden. Akoestische bouwconcepten Met de verschillende bouwconcepten is het mogelijk om rijwoningen en appartementen op te trekken die aan de criteria van een normaal of verhoogd akoestisch comfort uit de norm NBN S voldoen. In de TV worden er voor het ogenblik een 10-tal bouwconcepten uitgewerkt met verschillende variaties van type vloer, spouwmuren, gemene muren en een concept voor houtskeletbouw; DF1 onderbroken vloerplaten en dragende ankerloze spouwmuren als gemene muur DF2 onderbroken vloerplaten, akoestische stroken en dragende ankerloze, halfzware spouwmuren CF1 doorlopende vloerplaten en dragende ontdubbelde zware spouwmuren CF2 doorlopende vloerplaten, akoestische stroken CF3 doorlopende vloerplaten, akoestische stroken boven en onder dragende muren en ankerloze, halfzware spouwmuren CF4 doorlopende vloerplaten en een gemene muur bestaande uit een enkelvoudige wand met buigslappe voorzetwand(en)

19 BOUWEN MET BAKSTEEN 1 2 ❸ 4 VIERENVEERTIGSTE JAARGANG CF5 doorlopende vloerplaten en niet-dragende halfzware gemene muren CF6 doorlopende vloerplaten en gemene muren uit niet-dragende lichte wanden CF7 doorlopende vloerplaten en een gemene muur bestaande uit een enkelvoudige wand met buigstijve voorzetwand(en) LW1 houtskeletbouwconstructies Per bouwconcept wordt er een checklist voorzien waarin men kan aflezen met welke combinaties van bouwelementen en opbouw men welk akoestisch niveau kan realiseren en dit zowel voor appartementen als rijwoningen. We lichten hieronder enkele concepten toe voor onze keramische metselstenen. DF1 Bouwconcepten met ONDERBROKEN VLOERPLATEN en dragende (ontdubbelde) ANKERLOZE SPOUWMUREN als gemene muur Voor dit concept zijn er diverse oplossingen met bakstenen met verschillende oppervlaktemassa s mogelijk vanaf 125 kg/m 2, totale dikte ca.35 cm met bepleistering. Het concept is uiterst geschikt voor de bouw van rijwoningen. Voor appartementsbouw bepaalt de efficiëntie van de zwevende vloer en de combinatie van de oppervlaktemassa van de draagvloerconstructie en de dragende wanden de haalbare geluidisolatie. DF2 Bouwconcepten met ONDERBROKEN VLOERPLATEN, AKOESTISCHE STROKEN en dragende (ontdubbelde) ANKERLOZE, HALFZWARE SPOUWMUREN als gemene muur De gemene muur tussen de twee appartementen (of rijwoningen) bestaat uit twee halfzware deelwanden (van elk minstens 125 kg/m 2 ) met een spouw van minstens 4 cm. Tussen deze deelwanden bestaat er geen enkel hard contact, zelfs geen spouwankers. De enige uitzonderingen op deze regel zijn de funderingen en de aansluiting met het dak, waarvoor er specifieke bouwrichtlijnen van toepassing zijn. Als alle bouwrichtlijnen nauwgezet gevolgd worden, functioneert de gemene muur horizontaal als een akoestische dubbele

20 18 BOUWEN MET BAKSTEEN 1 2 ❸ 4 VIERENVEERTIGSTE JAARGANG 2014 wand en treedt er geen of nauwelijks flankerende geluidstransmissie op. Hierdoor kan men in horizontale zin zeer hoge geluidsisolaties bekomen. Om de flankerende geluidstransmissie in verticale richting te beperken, dient men bij dit ruwbouwconcept een akoestische muurstrook onder alle dragende wanden te plaatsen. Deze akoestische strook reduceert de flankerende geluidtransmissie zonder dat hiervoor de zeer zware vloerconstructies uit bouwconcept DF1 noodzakelijk zijn. Concept DF2 is gericht op de bouw van appartementen. Voor rijwoningen dient men niet bezorgd te zijn voor de verticale flankerende geluidtransmissie en dus zijn de akoestische stroken niet noodzakelijk zodat teruggevallen kan worden op bouwconcept DF1. De toepassing van akoestische muurstroken vergt bijzondere maatregelen in de aansluiting met de zwevende vloer. Om geen drukweerstandverlies te hebben, dienen de bakstenen zonder mortellaag bovenop de akoestische muurstrook (net zoals bij het plaatsen van een waterdichting) geplaatst te worden. CF2 Bouwconcepten met DOORLOPENDE VLOERPLATEN, AKOESTISCHE STROKEN boven en onder dragende muren en ANKERLOZE, HALFZWARE SPOUWMUREN De gemene muur tussen de twee appartementen of rijwoningen bestaat uit twee halfzware deelwanden (van elk minstens 125 kg/m 2 ) met een spouw van minstens 4 cm. Tussen deze deelwanden bestaat er geen enkel hard contact, zelfs geen spouwankers. De enige uitzonderingen op deze regel zijn de funderingen en de aansluiting met het dak, waarvoor er specifieke bouwrichtlijnen van toepassing zijn. Specifieke akoestische muurstroken zorgen ervoor dat de deelwanden ontkoppeld worden van de doorlopende vloerplaten. Als deze bouwrichtlijnen nauwgezet opgevolgd worden, functioneert de gemene muur horizontaal als een akoestische dubbele wand. Gelet op het feit dat de enige flankerende geluidstransmissie in horizontale richting optreedt via de plafondplaat, dient men een voldoende zware vloerplaat te voorzien. In verticale richting treedt er dankzij de akoestische muurstroken nauwelijks flankerende geluidstransmissie op. Zowel voor de funderingen als voor de dakaansluiting zijn er specifieke bouwrichtlijnen van toepassing. De geluidsisolatie wordt in sterke mate bepaald door de oppervlaktemassa van de draagvloer en de efficiëntie van de zwevende vloer.

21 BOUWEN MET BAKSTEEN 1 2 ❸ 4 VIERENVEERTIGSTE JAARGANG CF3 Bouwconcepten met DOORLOPENDE VLOERPLATEN, AKOESTISCHE STROKEN (enkel boven en onder de spouwmuren) en dragende (ontdubbelde) ANKERLOZE HALFZWARE SPOUWMUREN De gemene muur tussen de twee appartementen of rijwoningen bestaat uit twee halfzware deelwanden (van elk minstens 125 kg/m 2 ) met een spouw van minstens 4 cm. Tussen deze deelwanden bestaat er geen enkel hard contact, zelfs geen spouwankers. De enige uitzonderingen op deze regel zijn de funderingen en de aansluiting met het dak, waarvoor er specifieke bouwrichtlijnen van toepassing zijn. Specifieke akoestische muurstroken zorgen ervoor dat de deelwanden ontkoppeld worden van de doorlopende vloerplaten. Als deze bouwrichtlijnen nauwgezet opgevolgd worden, functioneert de gemene muur horizontaal als een akoestische dubbele wand. De andere draagmuren zijn hard verbonden met de vloerplaten, er worden dus m.a.w. geen akoestische stroken voorzien. CF7 Bouwconcepten met DOORLOPENDE VLOERPLATEN en een gemene muur bestaande uit een enkelvoudige wand met buigstijve voorzetwand(en) Ook scheidingswanden met keramische voorzetwanden kunnen een doeltreffende oplossing bieden en dit, zowel voor appartementen als voor rijwoningen, om het normaal akoestisch comfort te behalen. Het bouwconcept wat hiervoor uitgewerkt wordt is gebaseerd op volgend principe: A) Basiswand (dragend) B) Voorzetwand (niet-dragend) C) Elastische muurstrook D) Ankerloze spouw met isolatie E) Doorlopende vloerplaat A D C B E

22 20 BOUWEN MET BAKSTEEN Dit ruwbouwconcept gaat tevens uit van massieve vloerplaten die doorlopen over de volledige verdieping en voorzien zijn van een performante zwevende dekvloer. Alle woningbegrenzende verticale wanden zijn op hun beurt opgebouwd uit gemetselde of gelijmde stenen, blokken of elementen, dan wel uit ter plaatse gestort of geprefabriceerd beton. De woningscheidende wanden en de wanden, grenzend aan de gemeenschappelijke circulatieruimten, zijn bijkomend uitgerust met een voorzetwand. De voorzetwand is rondomrond begrensd met een akoestische mat. De geluidisolatie tussen twee woningen wordt in sterke mate beïnvloed door de oppervlaktemassa van de draagvloer en de dragende wanden, de efficiëntie van de zwevende dekvloer en de voorzetwand. Besluit Aan de hand van de omschreven ruwbouwconcepten is het duidelijk dat met onze keramische producten tal van mogelijkheden zijn op gebied van akoestische prestatie-eisen. In een volgend artikel zullen we enkele concepten verder toelichten aan de hand van een checklist die de verschillende combinaties van de verschillende parameters weergeeft. We benadrukken dat het behalen van goede akoestische prestaties van een gebouw afhankelijk is van veel parameters en voornamelijk van details. Het is het volledige bouwconcept (met o.a. het systeem van de ontdubbelde wanden) en de wijze waarop de details worden uitgevoerd dat bepalend is voor het resultaat. Enkel focussen op de massa van de metselsteen voldoet niet meer. Bronnen WTCB dossier 2012/2.18 Akoestische verbetering van de ruwbouw door middel van ontdubbelde gemene muren voor rijwoningen en appartementen. WTCB-dossier 2013/04.14 Luchtgeluidsisolatieverbetering met voorzetwanden. STS 22 Metselwerk, Hoofdstuk 5: akoestiek Uitgave BBF: Muren uit baksteenmetselwerk: akoestische isolatie WTCB-contact 2014/3 nieuw ruwbouwconcept met akoestische voorzetwanden Technische voorlichtingsnota: akoestiek van woongebouwen (werkversie)

23 BELGISCHE DAKPAN- EN BAKSTEENFABRIKANTEN Bakstenen voor gewoon metselwerk: V : volle baksteen voor gewoon metselwerk P : geperforeerde baksteen voor gewoon metselwerk L : geperforeerde baksteen met lichte scherf Bakstenen voor gevelmetselwerk S : strengpersgevelsteen ( machinale gevelsteen) H : handvorm en vormbakperssteen A : andere soorten (traditionele en rustieke gevelstenen zoals veldovensteen, baksteen op basis van leisteen, enz.) Andere producten: W : welfsels D : dakpannen O : straatklinkers Voor details over het productiegamma van elke fabriek, kan men zich best rechtstreeks tot de bedrijven wenden. De lijst is samengesteld op basis van de ledenlijsten van de B.B.F. Vele producenten verkopen hun producten al dan niet exclusief, via een afzonderlijke verkoopsorgani satie. In de gevallen waar dit nuttig lijkt, is de naam tussen haakjes bijgevoegd. Oost-Vlaanderen Kleiprodukten HOVE bvba Lindendreef Ninove Tel. (054) Fax (054) (V-H-A) Steenfabriek VANDE MOORTEL nv Scheldekant Oudenaarde Tel. (055) Fax (055) (H-O) SVK nv Aerschotstraat 114, 9100 Sint-Niklaas Tel. (03) Fax (03) (V-P-H) West-Vlaanderen Wienerberger nv - divisie KORTEMARK Hoogledestraat 92, 8610 Kortemark Tel. (051) Fax (051) (V-P-L-S-H) Wienerberger nv - divisie ZONNEBEKE Ieperstraat Zonnebeke Tel. (051) Fax (051) (V-P-S) DUMOULIN Bricks bvba Moorseelsesteenweg Roeselare Tel. (056) Fax (056) (V-P) WIENERBERGER nv Kapel ter Bede Kortrijk Tel. (056) Fax (056) (V-P-L-S-H-A-D-O) Limburg Wienerberger nv - divisie LANAKEN 2de Carabinierslaan Veldwezelt-Lanaken Tel. (089) Fax (089) (H) Steenfabrieken NELISSEN nv Kiezelweg Lanaken Tel. (012) Fax (012) (H) Wienerberger nv - divisie MAASEIK Venlosesteenweg Maaseik Tel. (089) Fax (089) (H-A) Steenfabrieken VANDERSANDEN nv Riemstersteenweg Spouwen Tel. (089) Fax (089) (H) Steenfabriek VANDERSANDEN nv Nijverheidslaan Lanklaar Tel. (089) Fax (089) (H) Wienerberger nv - divisie TESSENDERLO Havenlaan Tessenderlo Tel. (013) Fax (013) (P-L) Antwerpen Wienerberger nv - divisie RUMST Nieuwstraat Rumst Tel. (03) Fax (03) (V-P-L-S) Swenden Nieuwstraat Rumst Tel. (03) Fax (03) DESTA nv Heerle Minderhout (Hoogstraten) Tel. (03) Fax (03) (S-O) Steenbakkerij FLOREN nv Vaartkant Rechts St.-Lenaarts Tel. (03) Fax (03) (V-S) Wienerberger nv - divisie NOVA Steenbakkersdam Beerse Tel. (014) Fax (014) (V-P-L-S) Wienerberger nv - divisie BEERSE Absheide Beerse Tel. (014) Fax (014) (H) Wienerberger nv - divisie QUIRIJNEN Sint Jobbaan Westmalle Tel. (03) Fax (03) (V-S-H-A) Henegouwen Wienerberger nv - divisie PERUWELZ Rue de l Europe, Péruwelz Tel. (069) Fax (069) (H) Briqueterie de PLOEGSTEERT sa 'Barry' Grand route Barry Tel. (069) Fax (069) (S) Briqueterie de PLOEGSTEERT sa Touquetstraat Ploegsteert Tel. (056) Fax (056) (P-L-W)

24 Pour recevoir cette revue en français, contactez-nous au 02/