Documentatiepagina. Natuuronderzoek Hotel Mortiere, Middelburg. Datum: 17 april dhr. J. Minderhoud. Contactpersoon opdrachtgever(s):

Transcriptie

1 Postbus AA Boxtel Documentatiepagina telefoon fax info@bro.nl Opdrachtgever(s): Gemeente Middelburg Titel rapport: Natuuronderzoek Hotel Mortiere, Middelburg Rapporttype: Concept Rapportnummer: 210X00097 Datum: 17 april 2007 Contactpersoon opdrachtgever(s): dhr. J. Minderhoud Projectteam BRO: Harmen Venema Trefwoorden: Beknopte inhoud: Flora- en faunawet, natuurbeschermingswet, natuuronderzoek, effectbeschrijving, ontheffing Er is een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de gebiedsbescherming van en het vóórkomen van beschermde planten en dieren op een terrein in het agrarische gebied ten zuidoosten van Middelburg. Het ruimtelijk plan kan wat betreft wetgeving en beleid rond natuurbescherming alleen doorgang vinden, als wordt voldaan aan de onderstaande voorwaarden: Er mag niet in het projectgebied worden gewerkt als er broedende vogels aanwezig zijn. Als buiten de periode 15 maart tot 15 juli gewerkt wordt is de kans op broedende vogels het kleinst. Ook buiten die periode moet het projectgebied vooraf gecontroleerd worden op broedende vogels en mag niet in de buurt van broedende vogels worden gewerkt. Er is voorafgaand aan de werkzaamheden onderzoek nodig naar de aanwezigheid van de Rugstreeppad in het projectgebied. In paragraaf zijn hiervoor aanbevelingen opgenomen.

2

3 Inhoudsopgave pagina 1. INLEIDING Aanleiding van het onderzoek Ligging en omschrijving van het projectgebied Opbouw van het rapport 4 2. METHODE 5 3. RESULTATEN De ruimtelijke ingreep Gebiedsbescherming Beschermde soorten Vaatplanten Zoogdieren Vogels Amfibieën Reptielen Vissen Ongewervelde diersoorten CONCLUSIE 13 BIJLAGE Literatuur Natuurwetgeving Inhoudsopgave 1

4 2

5 1. INLEIDING 1.1 Aanleiding van het onderzoek Het hotelconcern van der Valk is voornemens in Middelburg een hotel te realiseren in de zuidoostelijke hoek van woon- en werkgebied Mortiere. Voor dit gebied is een bestemmingsplan opgesteld. In het kader van dit bestemmingsplan is in het voorjaar van 2003 een flora- en faunaonderzoek 1 uitgevoerd. Daartoe is een veldonderzoek in de periode mei-juni 2003 verricht. Omdat dit onderzoek niet recent genoeg is om de conclusies voor het onderhavige plan te kunnen overnemen, is BRO gevraagd een nieuw natuuronderzoek uit te voeren. Bij deze zogenaamde quickscan worden de mogelijk te beschermen natuurwaarden in het projectgebied in kaart gebracht. Hierdoor wordt duidelijk of het ruimtelijk plan doorgang kan vinden en zo ja, of daar voorwaarden aan verbonden zijn. Voorliggend rapport doet verslag van dit onderzoek. 1.2 Ligging en omschrijving van het projectgebied Het projectgebied ligt ten zuidoosten van Middelburg, nabij de kruising van de Rijksweg A58 Vlissingen-Bergen op Zoom met de belangrijkste invalsweg van Middelburg, de Schroeweg (zie figuur 1). De Amersfoortcoördinaten van het midden van het projectgebied zijn 033,5-389,4 2. Het projectgebied is bestemd als toekomstig bedrijventerrein en kent op dit moment nog een agrarisch gebruik. Het projectgebeid bestaat uit weiland en akker. Er lopen enkele sloten door het gebied. Er staan geen bomen of struiken langs de randen van de percelen. Ten noordwesten van het projectgebied zijn bedrijven van het al gerealiseerde deel van het bedrijventerrein Mortiere aanwezig. Ten westen van de locatie is het Vrijetijdspark Zeeuws Evenementen Podium (ZEP) geprojecteerd. Het Vrijetijdspark krijgt een omvang van m 2 en is bedoeld voor evenementen, entertainment en business. Ten oosten van het projectgebied wordt een groenvoorziening gerealiseerd met een golfbaan. Ten zuiden is de snelweg A58 gelegen. In de omgeving is ten noorden van het projectgebied de woonwijk Mortiere gelegen. Deze woonwijk ligt, vanuit het hotel gezien, achter een smalle groenstrook. 1 Mortiere, Natuurwaarden vóór en na, Inventarisatie van natuurwaarden in de Polder De Mortiere te Middelburg in het voorjaar 2003, Buro Coördinaat. 2 De getallen staan voor de x- resp. de y-coördinaat van de locatie. Hoofdstuk 1 3

6 1.3 Opbouw van het rapport Het rapport is als volgt opgebouwd: Eerst wordt de onderzoeksmethode toegelicht. Vervolgens worden in het hoofdstuk Resultaten de aanwezige natuurwaarden in beeld gebracht. In dat hoofdstuk worden ook de effecten van het ruimtelijk plan op deze natuurwaarden weergegeven. Hieruit volgt tenslotte de conclusie. In de bijlage wordt de relevante natuurwetgeving toegelicht. Figuur 1. Ligging en begrenzing van het projectgebied (rood omlijnd), ten zuidoosten van Middelburg. Bron luchtfoto: Terradesk, Hoofdstuk 1

7 2. METHODE Uit de Gebiedendocumenten van Natura 2000 is afgeleid of het projectgebied in de buurt van Habitat- of Vogelrichtlijngebieden ligt. In de provinciale uitwerking van de Ecologische Hoofdstructuur is bekeken of het projectgebied binnen de EHS valt. Natuurloket is geraadpleegd ( Natuurloket geeft per km 2 weer welke soortgroepen daar voorkomen en of daarbij wettelijk beschermde soorten en / of soorten van de Rode lijst voorkomen. De Atlas van de Nederlandse zoogdieren is geraadpleegd voor informatie over de verspreiding van alle inheemse zoogdieren (Broekhuizen et al. 1992). Op basis van deze informatie, in combinatie met gegevens over het grondgebruik en dergelijke, is afgeleid voor welke zoogdieren het projectgebied geschikt is. Voor informatie over de verspreiding en leefmilieus van reptielen, amfibieën en vissen is de website van RAVON geraadpleegd. De websites van SO- VON en de Vogelbescherming zijn geraadpleegd voor soortinformatie en verspreiding van vogels, evenals de Atlas van de Nederlandse Broedvogels van SOVON (2002). Via de website maps.google.nl is de meest recente luchtfoto van het projectgebied bekeken, zodat zaken als grondgebruik, begroeiing en sloten konden worden geïnventariseerd. Hoofdstuk 2 5

8

9 3. RESULTATEN Hierna volgen de resultaten van het bronnen- en veldonderzoek. Er is een inventarisatie gemaakt van de aanwezige beschermde natuurwaarden in en rond het projectgebied. 3.1 De ruimtelijke ingreep Vanwege de voorgenomen bouw van het hotel zal bijna het gehele projectgebied worden bebouwd en verhard. De volgende werkzaamheden zullen worden uitgevoerd: het verwijderen van de huidige vegetatie; het bouwrijp maken van het projectgebied door vergraven en mogelijk verwijderen van de toplaag, aanbrengen van zand en egaliseren van de nieuwe bouwlaag; het aanleggen van funderingen en verhardingen zoals parkeerplaatsen en infrastructuur; het graven van geulen voor de aanleg van leidingen; het bouwen van het hotel; 3.2 Gebiedsbescherming Uit de Gebiedendocumenten van Natura 2000 blijkt dat het projectgebied niet in de buurt van beschermde natuurgebieden ligt. Uit de provinciale uitwerking van de Ecologische Hoofdstructuur blijkt dat het projectgebied niet in of nabij de EHS ligt. De Boswet is niet op het projectgebied van toepassing, vanwege het ontbreken van bomen. Conclusie: Het ruimtelijk plan wordt niet belemmerd door wetgeving en beleid rond gebiedsbescherming. 3.3 Beschermde soorten Ten aanzien van de soortenbescherming vormen de globale verspreidingsgegevens van Natuurloket alleen een indicatie, omdat de gegevens verstrekt worden op km 2 - schaal. De onderzoekslocatie ligt in het km-hok Uit de opgave van Natuurloket blijkt dat er in dat km-hok van slechts enkele soortgroepen gegevens beschikbaar zijn. Van de omringende km-hokken zijn enkele aanvullende gegevens voorhanden. Omdat het grondgebruik in de omringende km-hokken en , grotendeels vergelijkbaar is met die in het projectgebied, zijn de 3 De getallen staan voor de x- respectievelijk y-coördinaat van de linker benedenhoek van het km-hok. Hoofdstuk 3 7

10 gegevens van die km-hokken ook gebruikt, voor zover deze een aanvulling vormden op de gegevens uit het eigenlijke km-hok. Zie tabel 1 voor een overzicht. Tabel 1: Het aantal wettelijk beschermde soorten volgens de Flora- en faunawet van beschermingsniveau 1 (FF1) en beschermingsniveau 2 of 3 (FF23) per soortgroep, het aantal beschermde soorten volgens de Habitatrichtlijn (HR) en Vogelrichtlijn (VR) per soortgroep, het aantal Rode-lijstsoorten per soortgroep (RL) en de mate van volledigheid van de beschikbare gegevens per soortgroep binnen de onderzochte km-hokken. Van elke soortgroep is telkens het resultaat genomen uit het km-hok dat het best onderzocht en het meest relevant was. Niet onderzochte soortgroepen zijn niet meegenomen. Soortgroep FF1 FF23 HR / VR RL Volledigheid Vaatplanten 1 2 goed Zoogdieren slecht Broedvogels 24 6 goed Watervogels goed Amfibieën redelijk Dagvlinders 1 goed Libellen goed Overige ongewervelden slecht Vaatplanten De stichting Floristisch Onderzoek Nederland (FLORON) heeft een overzicht samengesteld van de floristische gegevens die bekend zijn in het projectgebied van het naastgelegen Zeeuws Evenementen Podium (FLORON, 2006). Deze inventarisatie is minder dan twee jaar geleden uitgevoerd. Bovendien komt het grondgebruik in het projectgebied voor het ZEP voor een groot deel overeen met dat in het projectgebied voor het hotel. De resultaten van dit onderzoek zijn daarom ook toepasbaar op het voorliggende onderzoek. De door FLORON aangetroffen soorten kunnen ook in het projectgebied voorkomen. Er is door FLORON één wettelijke beschermde soort aangetroffen in het projectgebied van het ZEP, te weten de Grote Kaardenbol. Voor deze algemeen beschermde soort geldt een vrijstelling ex art. 75 van de Flora en faunawet bij ruimtelijke ontwikkelingen. Daarnaast zijn er nog twee bedreigde soorten aangetroffen van de Rode Lijst Het betreft Echte heemst en Selderij. Deze soorten zijn niet beschermd. Conclusie: Het ruimtelijk plan wordt niet belemmerd door de aanwezigheid van beschermde vaatplanten. 8 Hoofdstuk 3

11 3.3.2 Zoogdieren Volgens Natuurloket zijn zoogdieren in het km-hok van het projectgebied slecht onderzocht. In de omringende km-hokken zijn zoogdieren niet onderzocht. In het km-hok komen volgens Natuurloket zes algemeen beschermde soorten voor. Op basis van de verspreidingsgegevens van zoogdieren (Broekhuizen et al., 1992) is afgeleid dat het naar alle waarschijnlijkheid gaat om de soorten Aardmuis, Egel, Haas, Huisspitsmuis, Mol, Rosse woelmuis en/of Veldmuis. Voor alle voornoemde soorten is geen ontheffing nodig ex artikel 75 van de Flora- en faunawet. Wel geldt voor deze soorten de zorgplicht (voor uitleg, zie bijlage). Verder komt er volgens Natuurloket één strenger beschermde soort voor. Het gaat, gezien de ligging van het km-hok, waarschijnlijk om een vleermuissoort. Alle in Nederland voorkomende vleermuissoorten vallen onder de Habitatrichtlijn en zijn als zodanig wettelijk beschermd volgens het strengste beschermingsniveau. In agrarische en bebouwde gebieden komen vleermuissoorten voor als Dwergvleermuis en Laatvlieger. Deze soorten verkiezen gebouwen voor hun verblijfplaatsen en kolonies. Andere soorten gebruiken daar ook holtes in bomen voor. In de directe omgeving van het projectgebied staan voor vleermuizen geschikte gebouwen. Het is daarom zeer waarschijnlijk dat er vleermuizen voorkomen in de omgeving. Door adviesbureau Wieland is in opdracht van gemeente Middelburg onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van vleermuizen in twee boerderijen, waarvan er één tegen het projectgebied aan ligt (Wieland, 2007). Het gaat om de boerderij aan de Mannezeeseweg 59. In de gebouwen van deze boerderij zijn volgens het onderzoek geen geschikte verblijfplaatsen voor vleermuizen aanwezig. Bij de andere boerderij, Mannezeeseweg 57, zijn mogelijk wel geschikte verblijfplaatsen aanwezig in twee kleine schuurtjes. De ligging van het projectgebied ten opzichte van deze boerderij is echter zodanig, dat geen effecten worden veroorzaakt op eventuele aanwezige vleermuizen. Het ruimtelijk plan tast daarnaast geen waarden aan die van belang zijn voor vleermuizen. Er worden namelijk geen bomen gekapt die geschikt zijn voor vleermuizen en ook geen gebouwen verwijderd waarin verblijfplaatsen van vleermuizen aanwezig zijn. Ook wordt het foerageergebied van vleermuizen niet aangetast, omdat de agrarische gronden en sloten in het projectgebied niet geschikt zijn als foerageergebied. Het plan heeft daarom geen effect op vleermuizen. De kans op andere beschermde zoogdiersoorten in het projectgebied is verwaarloosbaar klein, gezien hun verspreidingsgegevens en het ontbreken van geschikt leefgebied. Hoofdstuk 3 9

12 Zie tabel 2 voor een overzicht van beschermde zoogdieren die te verwachten zijn in het projectgebied. Tabel 2: Overzicht van wettelijk beschermde zoogdiersoorten die te verwachten zijn in het projectgebied. Voor uitleg beschermingsniveaus: zie de bijlage Soortnaam Functie projectgebied Beschermingsniveau Aardmuis Waarschijnlijk leefgebied x Egel Waarschijnlijk leefgebied x Haas Waarschijnlijk leefgebied x Huisspitsmuis Waarschijnlijk leefgebied x Mol Mogelijk leefgebied x Rosse woelmuis Waarschijnlijk leefgebied x Veldmuis Waarschijnlijk leefgebied x Conclusie: Het ruimtelijk plan wordt niet belemmerd door beschermde zoogdieren Vogels Door de afwezigheid van bomen en struiken is het projectgebied ongeschikt voor struweelvogels. Wel kunnen er, door de aanwezigheid van sloten, watervogels tot broeden komen. Ook is het projectgebied geschikt als broedgebied voor weidevogels als Kievit en Scholekster. Daarnaast komen er waarschijnlijk broedvogels als Houtduif, Kokmeeuw, Spreeuw, Zilvermeeuw en diverse soorten ganzen voedsel zoeken (foerageren) in het projectgebied. Volgens Natuurloket komen er 18 soorten watervogels voor in de omgeving van het projectgebied. Hieronder bevinden zich geen bedreigde of zeldzame soorten. Door de bebouwing van het projectgebied zal het niet langer geschikt zijn als broed- of foerageergebied voor vogels. Door de ontwikkelingen ten noorden van het projectgebied is daar ook bijna geen geschikt broed- en foerageergebied meer voorhanden. Het projectgebied is echter niet aangewezen als beschermd ganzenleefgebied of weidevogelgebied. Volgens de Flora- en Faunawet zijn alleen de vaste verblijfplaatsen van vogels beschermd en hun (tijdelijke) nesten. In het projectgebied zijn geen vaste verblijfplaatsen van vogels aanwezig, vanwege het ontbreken van gebouwen en bomen. Er kunnen wel, zoals in het bovenstaande toegelicht, vogels tot broeden komen op het projectgebied. Als er verstoring van broedende vogels te verwachten is dient ontheffing te worden aangevraagd. Een eventuele ontheffingsaanvraag met betrekking tot vogels zal beoordeeld worden volgens de uitgebreide toets. Er dient daarom te worden gezocht naar alternatieven waarbij geen verstoring optreedt. Dit alternatief is er, namelijk geen werkzaamheden verrichten die broedende vogels kunnen verstoren. Het hele projectgebied is 10 Hoofdstuk 3

13 potentieel geschikt als broedgebied. Er mag niet in het projectgebied worden gewerkt als er broedende vogels aanwezig zijn. Als buiten de periode 15 maart tot 15 juli gewerkt wordt is de kans op broedende vogels het kleinst. Ook buiten die periode moet het projectgebied vooraf gecontroleerd worden op broedende vogels en mag niet in de buurt van broedende vogels worden gewerkt. Conclusie: Het ruimtelijk plan wordt niet belemmerd door beschermde vogels, mits er rekening wordt gehouden met broedende vogels Amfibieën Volgens Natuurloket komt er één algemeen beschermd amfibie voor in de omgeving van het projectgebied. Het gaat waarschijnlijk om een soort als Gewone pad, Kleine watersalamander of Middelste groene kikker. Voor deze algemene beschermde amfibieën is bij ruimtelijke ontwikkelingen geen ontheffing nodig van de Flora- en Faunawet. Daarnaast komt er volgens Natuurloket één strenger beschermd amfibie voor. Volgens de verspreidingsgegevens van amfibieën van RAVON gaat het om de Rugstreeppad. Deze soort komt vrij algemeen voor in het buitengebied van gemeente Middelburg. De Rugstreeppad is een typische pionier, die afkomt op vergraven en bewerkte terreinen. Het projectgebied is voor eventuele populaties ten noorden en ten oosten van het projectgebied goed bereikbaar. Het projectgebied is daarom momenteel potentieel geschikt als leefgebied voor deze soort en is dit ook tijdens de bouwwerkzaamheden. Er is daarom een aantal voorwaarden verbonden aan de werkzaamheden. Voorwaarden werkzaamheden i.v.m. Rugstreeppad Voorafgaand aan de werkzaamheden moet door een ter zake kundige 4 worden nagegaan of de Rugstreeppad momenteel in het projectgebied voorkomt. Als dit het geval is, dan dient ontheffing te worden aangevraagd ex artikel 75 van de Flora- en Faunawet. Er moeten in dat geval mitigerende maatregelen worden genomen, bijvoorbeeld door in samenwerking met een ter zake kundige de aanwezige dieren in de periode tussen en (tussen voortplantingsseizoen en winterslaap) uit het project- 4 Een ter zake kundige is een persoon die: op HBO-, dan wel universitair niveau een opleiding heeft genoten met als zwaartepunt (Nederlandse) ecologie, en/of als ecoloog werkzaam is voor een ecologisch adviesbureau dat is aangesloten bij het Netwerk Groene Bureaus. en/of zich aantoonbaar actief inzet op het gebied van de soortenbescherming en is aangesloten bij de daarvoor in Nederland bestaande organisaties (zoals bijvoorbeeld Zoogdiervereniging VZZ, RAVON, Vogelbescherming Nederland, Vlinderstichting, Natuurhistorisch Genootschap, KNNV, NJN, IVN, EIS Nederland, FLO- RON, VOFF, SOVON). Bovenal is het van belang dat die persoon voldoende deskundigheid heeft ten aanzien van de relevante beschermde soort in relatie tot de handelingen die verricht moeten worden. De vereiste deskundigheid kan worden aangetoond of aannemelijk worden gemaakt door bijvoorbeeld de genoten opleiding, opgedane ervaring, publicaties en eerder uitgevoerde projecten. Hoofdstuk 3 11

14 gebied te halen en over te plaatsen naar nabijgelegen geschikt habitat. Daarna moet het projectgebied ontoegankelijk gemaakt worden voor deze soort. Dit kan door het projectgebied af te zetten met bouwhekken. Tegen deze hekken moet vijftig centimeter hoog zeil of worteldoek worden bevestigd. Dit moet minimaal twintig centimeter diep worden ingegraven. Als uit het onderzoek naar voren komt dat de Rugstreeppad niet in het projectgebied voorkomt, kan direct worden overgegaan tot het ontoegankelijk maken van het projectgebied voor deze soort. Dit is aan te bevelen, omdat zich op het bouwterrein vestigende Rugstreeppadden wegens hun beschermde status een belemmering voor de werkzaamheden zullen vormen. Conclusie: Vanwege de mogelijke aanwezigheid van de streng beschermde Rugstreeppad kan het project alleen doorgang vinden, als wordt voldaan aan bovengenoemde voorwaarden Reptielen Via Natuurloket zijn geen gegevens van reptielen in de omgeving van het projectgebied voorhanden. Volgens de gegevens van RAVON komen er geen reptielen voor in en rond gemeente Middelburg. Conclusie: De aanwezigheid van beschermde soorten reptielen is uit te sluiten Vissen Via Natuurloket zijn geen gegevens van vissen in de omgeving van het projectgebied voorhanden. Volgens de gegevens van RAVON komen er geen beschermde soorten vissen voor in en rond gemeente Middelburg. Conclusie: De aanwezigheid van beschermde soorten vissen is uit te sluiten Ongewervelde diersoorten Beschermde ongewervelde diersoorten, zoals zeldzame dagvlinders en libellen, stellen hoge eisen aan hun leefomgeving. In het projectgebied is geen geschikt leefgebied aanwezig voor beschermde ongewervelden. Volgens Natuurloket komen er ook geen beschermde dagvlinders of libellen voor in de omgeving van het projectgebied. Conclusie: De aanwezigheid van beschermde soorten ongewervelde diersoorten is uit te sluiten. 12 Hoofdstuk 3

15 4. CONCLUSIE Het ruimtelijk plan kan wat betreft wetgeving en beleid rond natuurbescherming alleen doorgang vinden, als wordt voldaan aan de onderstaande voorwaarden: Er mag niet in het projectgebied worden gewerkt als er broedende vogels aanwezig zijn. Als buiten de periode 15 maart tot 15 juli gewerkt wordt is de kans op broedende vogels het kleinst. Ook buiten die periode moet het projectgebied vooraf gecontroleerd worden op broedende vogels en mag niet in de buurt van broedende vogels worden gewerkt. Er is voorafgaand aan de werkzaamheden onderzoek nodig naar de aanwezigheid van de Rugstreeppad in het projectgebied. In paragraaf zijn hiervoor aanbevelingen opgenomen. Algemeen geldt dat bij de uitvoering van de werkzaamheden de zorgplicht 5 jegens alle voorkomende planten en dieren in acht moet worden genomen. 5 De Zorgplicht: Artikel 2 van de Flora- en faunawet schrijft voor dat iedereen de algemene zorgplicht voor de in wild levende planten en dieren in acht moet nemen. Dit houdt in dat schade aan flora en fauna zoveel mogelijk voorkomen dient te worden. Handelingen die niet direct verband houden met het oorspronkelijke (ruimtelijk) plan en die nadelig zijn voor flora en fauna moeten achterwege blijven. Hoofdstuk 4 13

16 14 Hoofdstuk 4

17 BIJLAGE

18

19 Literatuur Boeken en rapportages: Broekhuizen, S. Hoekstra, B., Van Laar, V. en Smeenk, C. (1992); Atlas van de Nederlandse zoogdieren FLORON (2006), Aanleg Zeeuws Evenementen Podium te Middelburg; toelichting bij de floristische verspreidingsgegevens Meijden, R. van der (2005); Heukels Flora van Nederland; Wolters-Noordhof SOVON (2002); Atlas van de Nederlandse Broedvogels Wieland adviesbureau (2007); Concept indicatief vleermuisonderzoek boerderijen Middelburg Websites: maps.google.nl Natuurwetgeving De bescherming van de natuur is in Europees verband vastgelegd in de Vogelrichtlijn (VR) en de Habitatrichtlijn (HR). Beide richtlijnen dragen zorg voor zowel gebiedsbescherming als soortenbescherming. Nederland heeft de richtlijnen geïmplementeerd in respectievelijk de Natuurbeschermingswet (gebiedsbescherming) en de Flora- en faunawet (soortenbescherming). De gebiedsbescherming heeft betrekking op de Vogelrichtlijngebieden die Nederland heeft vastgesteld, de Habitatrichtlijngebieden die Nederland bij de Europese Commissie heeft aangemeld en de beschermde natuurmonumenten. Ruimtelijke ingrepen die in deze gebieden plaatsvinden dan wel in de nabijheid van beschermde natuurgebieden, moeten worden getoetst op hun effecten op deze gebieden. De soortenbescherming heeft betrekking op alle in Nederland in het wild voorkomende zoogdieren, (trek)vogels, reptielen en amfibieën, op een aantal vissen, libellen en vlinders, op enkele bijzondere en min of meer zeldzame ongewervelde diersoorten (uit de groepen kevers, mieren, schelp- en schaaldieren) en op een honderd- Bijlage 1

20 tal vaatplanten. Welke soorten planten en dieren wettelijke bescherming genieten, is vastgelegd in een aantal bij de Flora- en faunawet behorende besluiten en regelingen. Artikel 2 van de Flora- en faunawet schrijft voor dat iedereen de algemene zorgplicht voor de in wild levende planten en dieren in acht moet nemen. Dit houdt in dat schade aan flora en fauna zoveel mogelijk voorkomen dient te worden. Handelingen die niet direct verband houden met het oorspronkelijke (ruimtelijk) plan en die nadelig zijn voor flora en fauna moeten achterwege blijven. Beschermingsniveaus Sinds 22 februari 2005 is een nieuwe AMvB in werking getreden die voorziet in een wijziging van het Besluit beschermde dier- en plantensoorten. Deze AMvB, betekent dat het ontheffingsregime is aangepast. Met de inwerkingtreding van dit besluit zal sprake zijn van een drietal categorieën beschermingsniveaus: niveau 1: een algemene vrijstelling van in Nederland algemeen voorkomende soorten. Voor deze soorten is bij projecten in de categorie ruimtelijke inrichting en ontwikkeling geen ontheffing van de artikelen 8 tot en met 12 van de Floraen faunawet meer nodig; niveau 2: een algemene vrijstelling met gedragscode voor een aantal beschermde soorten genoemd in tabel 2 van het Besluit vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten, zoals b.v. Eekhoorn, Steenmarter en alle in het wild voorkomende vogelsoorten. In een op te stellen gedragscode 6 moet worden aangegeven hoe bij nieuwe plannen en projecten omgegaan dient te worden met beschermde soorten. Onder deze voorwaarden, vooraf goedgekeurd door de minister van LNV, kan gebruik worden gemaakt van deze vrijstelling; niveau 3: streng beschermde soorten. Dit zijn de soorten genoemd in bijlage 1 van het Besluit vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten en alle soorten die zijn opgenomen in bijlage IV van de Habitatrichtlijn. Voor deze soorten kan geen algemene vrijstelling worden gegeven en is voor ruimtelijke ontwikkelingen en inrichting een ontheffingsaanvraag noodzakelijk. Een ontheffingsaanvraag voor deze soorten wordt getoetst aan drie criteria: 1) er is sprake van dwingende redenen van openbaar belang, 2) er zijn geen alternatieven voorhanden en 3) de ruimtelijke ingreep doet geen afbreuk aan de gunstige staat van instandhouding van de soort. Voor een ontheffingsaanvraag moet aan alle drie de criteria worden voldaan. Met betrekking tot beschermingsniveau 2 geldt het volgende: Op dit moment bestaat er nog geen, door het ministerie van LNV goedgekeurde, gedragscode voor 6 De gedragscode moet door de sector of ondernemer zelf opgesteld worden. 2 Bijlage

21 een werkwijze bij ruimtelijke ontwikkelingen. Hierdoor kan nog geen gebruik gemaakt worden van de mogelijke vrijstelling voor dier- en plantensoorten welke vallen onder beschermingsniveau 2. Dit houdt in dat op dit moment (tot op het moment dat de hiervoor genoemde gedragscode door de sector is opgesteld en goedgekeurd door het ministerie van LNV) nog altijd ontheffing moet worden aangevraagd voor: planten en dieren welke zijn opgenomen in tabel 2. Hiervoor moet de zogenaamde lichte toets worden gehanteerd. Dit houdt in dat de ruimtelijke ingreep geen afbreuk mag doen aan de gunstige staat van instandhouding van de soort; alle in Nederland voorkomende broedvogels. Hiervoor moet de zogenoemde uitgebreide toets worden gehanteerd, zoals hierboven beschreven bij beschermingsniveau 3. Rode lijsten In het kader van een mogelijke ontheffingsaanvraag dient bij de vaststelling van de gunstige staat van instandhouding van een soort gelet te worden op de landelijke en regionale verspreidingsgegevens van een betreffende soort. Het op 5 november 2004 gepubliceerde Besluit Rode lijsten flora en fauna is hiervoor een geschikt instrument. Rode lijsten hebben echter geen juridische status. Rode lijsten geven een overzicht van soorten die uit een bepaald gebied zijn verdwenen en soorten die in een gebied sterk zijn achteruitgegaan of zeldzaam zijn. De Conventie van Bern vereist dat landen Rode lijsten uitbrengen. Op de Rode lijsten staan alleen soorten die zich in Nederland voortplanten, dus geen trekvissen (zoals zalm en paling) en overwinterende vogels. Er worden steeds acht categorieën onderscheiden: 1. uitgestorven op wereldschaal; 2. in het wild uitgestorven op wereldschaal; 3. verdwenen uit Nederland; 4. in het wild verdwenen uit Nederland; 5. ernstig bedreigd; 6. bedreigd; 7. kwetsbaar; 8. gevoelig. De mate van zeldzaamheid van een beschermde soort zal dus bepalen of een ruimtelijke ontwikkeling de gunstige staat van een soort zal beïnvloeden. Indien dit het geval is, dan dienen compenserende en mitigerende maatregelen genomen te worden voordat de ruimtelijke ontwikkelingen in gang worden gezet. Bij het toetsen van de effecten van ruimtelijke ontwikkelingen op beschermde soorten uit de beschermingsniveaus 2 en 3, zal derhalve mede de status op de Rode lijst van die soort meegenomen worden. Bijlage 3

22 4 Bijlage