C'est la France qui danse!

Transcriptie

1 SYMBOLISME GROOT OMROEPKOOR RADIO FILHARMONISCH ORKEST MUZIKALE MEESTERWERKEN AVROTROS KLASSIEK 1 AVROTROS KLASSIEK 2 AVROTROS VOCAAL vrijdag 4 november 2016, uur inleiding Kees Arntzen uur C'est la France qui danse! Radio Filharmonisch Orkest Antony Hermus dirigent Joseph Moog piano Alphons Diepenbrock Suite uit Elektra (1920) Andante agitato Adagio Presto Andantino moderato Presto Lento Sostenuto e agitato Largamente Allegro agitato Maestoso Maurice Ravel Pianoconcert in G ( ) Allegramente Adagio assai Presto PAUZE Claude Debussy Ibéria (uit Images voor orkest) ( ) 1. Par les rues et par les chemins 2. Les parfums de la nuit 3. Le matin d un jour de fête Maurice Ravel La valse ( )

2 2 Live-uitzending De AVROTROS zendt dit concert vanuit TivoliVredenburg live uit op NPO Radio 4. Alle luisteraars kunnen volop genieten van het concert als mobiele telefoons, horloges en gehoorapparaten geen geluid maken. Presentatie voor Radio 4 vanuit de zaal door Mark Brouwers. Na afloop van het concert is er gelegenheid om een drankje te nuttigen. Luister concerten terug Op kunt u onder Luister Concerten kiezen uit de mooiste concertopnamen, waar onder uiteraard ook die van het AVROTROS Vrijdagconcert. De concerten zijn te sorteren op genres en tijdperken. Uit de periode vanaf 2011 zijn nog vele webcasts te zien van De Vrijdag van Vredenburg, ook via NPO Cultura. Voor nieuws en achtergrondinformatie over de concerten kunt ook terecht op Facebook AVROTROS Vrijdagconcert. Pieces of Tomorrow Het concert in de serie 'Pieces of Tomorrow' dat gisterenavond 3 november met video is opgenomen, is binnenkort te zien op de website van Radio4 met twee van de drie werken die het Radio Filharmonisch Orkest ook vanavond zal uitvoeren: Ibéria van Debussy en La valse van Ravel. Live muziek na afloop Na afloop van het concert zal het Laurens Moreno Ensemble Hongaarse zigeunermuziek ten gehore brengen in de publieksfoyer. Groot Meezingconcert Na het enorme succes van het Groot Meezingconcert georganiseerd door het Groot Omroepkoor in januari 2016 rondom het Requiem van Brahms, kunt u op zaterdag 11 februari 2017 opnieuw mee zingen met het Groot Omroepkoor, het grootste professionele symfonische koor van Nederland. Op het programma staan twee beroemde werken van Gabriel Fauré: het Requiem en Cantique de Jean Racine. Meer informatie of aanmelden? WWWW.GROOTOMROEPKOOR.NL Uitzending via EBU Dit concert wordt opgenomen in het kader van de European Broadcasting Union (EBU) en ook in Denemarken rechtstreeks uitgezonden, en later ook in Spanje, Kroatië, Roemenië, Servië, Bulgarije en Polen.

3 Grootse avonturen 3 Diepenbrock: Suite uit Elektra Elektra, de laatste compositie van Alphons Diepenbrock, is even fascinerend als raadselachtig. De muziek volgt als een schaduw de toneeltekst van Sofokles over bloedwraak, maar ook in deze suite (zonder tekst) zwerf je door een grillig psychologisch landschap. Elke emotie, elk gebaar lijkt subtiel vertekend of verwrongen: opgebouwde spanning komt nooit echt tot ontlading, energieke momenten doven even abrupt uit als ze opvlammen en tederheid heeft een wrange ondertoon. Het vreemdste aan deze vreemde muziek is dat ze niet vaker wordt gespeeld. Diepenbrock was geen beroepscomponist maar een componerende classicus. Zijn muzikale aspiraties waren zó sterk dat hij zijn baan als gymnasiumdocent opgaf om zich vrijwel uitsluitend aan compositie te wijden, naast een privédocentschap klassieke talen. Nederlandse muziek was op dat moment even opwindend als gekookte bloemkool, maar Diepenbrock ontwikkelde zich tot een opvallende stem gesteund door dirigent Willem Mengelberg, die Diepenbrocks versmelting van Duitse dramatiek en Franse, Debussyachtige helderheid hogelijk waardeerde. Bijna al zijn composities kwamen voort uit teksten; geen wonder voor een talenman die niet alleen thuis was in klassiek-griekse literatuur maar ook in de toen actuele dichtkunst van Herman Gorter en Willem Kloos. Rond 1920 had de Eerste Wereldoorlog Diepenbrock met zoveel cultuurpessimisme vervuld dat hij uit zichzelf amper nog componeerde, maar regisseur Willem Royaards porde hem op. Op diens verzoek modelleerde hij Sofokles Elektra DE LAATSTE FOTO DIE GENOMEN IS VAN ALPHONS DIEPENBROCK, PARIJS 1920 Nederlandse muziek was eind negentiende eeuw even op windend als gekookte bloemkool, maar Diepenbrock ontwikkelde zich tot een opvallende stem

4 4 naar het voorbeeld van de klassieke tragedie: een werk waarin muziek en gedeclameerde tekst elkaar afwisselen. In zijn compositie permitteerde Diepenbrock zich forse tekstingrepen, want de aangeleverde (nieuwe) vertaling van Boutens beviel hem niet. Een geslaagde uitvoering maakte hij niet meer mee; hij stierf eer dit werk op waarde geschat kon worden. De gedeclameerde tekst, uitgangspunt van de hele compositie, bleek de muziek nogal in de weg te zitten. Hier klinkt de concertsuite die Diepenbrock-kenner Eduard Reeser decennia later maakte en die is expressief genoeg. MAURICE RAVEL Ravel Pianoconcert in G In Maurice Ravels Pianoconcert in G hoor je allereerst een fiedeldeuntje dat een Baskisch volksliedje zou kunnen zijn een hint naar de geboortegrond van zijn moeder. Nog geen minuut later zijn er ook echo s van flamenco en jazz voorbijgekomen. Ravel was geen componist die zijn diepste gevoelsleven verklankte. Zijn muziek gaat bijna altijd openlijk over andere muziek. Soms is dat andermáns muziek: hij schreef graag pastiches in de stijl van een collega-componist of illustere voorganger. Maar vaker nog nam hij hele genres of muzikale stromingen als onderwerp. Enthousiast schreef hij stukken die Spaansachtig klinken, of Aziatisch. Het horen van een zigeunerviolist inspireerde hem tot een rapsodie in Balkanstijl en in één van zijn pianowerken imiteerde hij de klavecimbeltechniek van Franse barokcomponisten. Je zou denken dat zoveel travestie tot een identiteitscrisis leidt, maar nee: altijd hoor je typische samenklanken en karakteristieke melodiewendingen die alleen maar van Ravel kunnen zijn om van zijn hoogstpersoonlijke instrumentatiekunst nog te zwijgen. Ravel, de muzikale kameleon, verschoot feilloos van muzikale kleur tot het mis ging - althans, volgens de jongere componist Olivier Messiaen. Die betreurde dat Ravel 'zijn poëzie en raffinement liet verpesten door jazzinvloeden' onder meer in de twee pianoconcerten die hij gelijktijdig schreef. Meestal zijn het de ouders die de hippe grillen van hun kroost afkeuren, hier is het omgekeerd. Ravel was geen componist die zijn diepste gevoelsleven verklankte. Zijn muziek gaat bijna altijd openlijk over andere muziek

5 Messiaen, net als Ravel, beschouwde volksmuziek uit andere culturen als muzikale schatkamers, maar juist jazz vond hij oninteressant: te afhankelijk van een vierkwartsmaat, te formuleachtig, te eenkleurig qua tonaliteit. Toch is van die beperkingen hier bijna niets te merken. Natuurlijk gebruikte Ravel jazz met een zeker effect effectbejag maar of die minderwaardig is aan zijn chinoiserieën of Spaanse riedels is de vraag. En trouwens: op diepgraverij was Ravel met dit pianoconcert niet eens uit. Een concert, zei hij, moet bovenal briljant en lichtvoetig zijn. Aanvankelijk had hij het Divertissement willen noemen amusementsmuziek, dus. En amusant is het werk zeker. Naast de alle kanten op spattende pianopartij trekken diverse instrumenten de aandacht met opmerkelijke solo s; een glansrol is weggelegd voor trompet en klarinet. Door de wonderlijke en exotische klankeffecten valt het nauwelijks op dat het qua vorm eigenlijk een oer-traditioneel concert is, in de klassieke traditie van Mozart. Het middendeel modelleerde hij zelfs naar het Larghetto uit diens Klarinetkwintet, met een bezwerende melodie boven een wiegende begeleiding. 5 Debussy: Ibéria Claude Debussy had Ibéria een symfonie kunnen noemen: drie delen met contrasterende tempi, terugkerende motieven als leidraad. Maar een symfonie was iets klassieks, met vaste vormen en dwingende formules. In de afgelopen eeuw waren de grenzen ervan al aanzienlijk opgerekt, maar voor Debussy was het nog altijd een beknellend genre. Hij wilde muziek die spontaan klonk, als een vrije improvisatie; de achterliggende architectuur moest zich niet aan de luisteraar opdringen. Dat was iets nieuws, rond Tot dan toe hadden componisten steeds hun ambacht benadrukt (Beethoven bijvoorbeeld, in zijn gebeeldhouwde symfonieën en strijkkwartetten) of zichzelf in de vitrine gezet (Schumanns manische gevoelsuitstortingen, Liszt met zijn podium-glamour). Debussy probeerde zijn rol als componist juist te camoufleren: quasi-toevallig rondgestrooide noten moesten een eigen leven gaan leiden. Muziek was pas af als de luisteraar er iets van gemaakt had een opvatting die meer bij oosterse dan bij westerse muziek hoort. Maar Debussy was dan ook dol op exotiek. CLAUDE DEBUSSY

6 6 Geen wonder dat Debussy gefascineerd was door Spanje een buurland, ja, maar nog altijd onbekend en exotisch genoeg om de fantasie te prikkelen. Verscheidene Franse componisten hadden al Spaans getinte werken geschreven, waarbij ze veelal volstonden met oppervlakkige volksdans-imitaties. Debussy liet dergelijke clichés achter zich. Zonder het land te kennen (een tweedaags bezoek aan San Sebastian, net over de Franse grens, kun je geen grondige verkenning noemen) wist hij de sfeer, het karakter van Spanje accuraat weer te geven zonder authenticiteit maar naar waarheid, zoals zijn bewonderaar Manuel de Falla zei. In Ibéria hij leende de titel van Isaac Albéniz opzienbarende pianocyclus doet Debussy meer dan ooit een appèl op het voorstellingsvermogen van de luisteraar. Na één van de eerste repetities schreef Debussy aan zijn vriend André Caplet: Je kunt je niet voorstellen hoe vanzelfsprekend de overgang tussen het tweede en het derde deel klinkt... Dit klinkt niet alsof het opgeschreven muziek is... Je hoort mensen en dingen te ontwaken... Er is een man die meloenen verkoopt, en een fluitend jongetje... Ik zie ze heel duidelijk voor me. "Dit klinkt niet alsof het op geschreven muziek is... Je hoort mensen en dingen te ontwaken... Er is een man die meloenen verkoopt, en een fluitend jongetje... Ik zie ze heel duidelijk voor me. Debussy in een brief aan zijn vriend André Caplet Aanjager van dit illusionisme is Debussy s verbluffende orkestratiekunst, met geraffineerde kleureffecten en een sterke suggestie van dieptewerking; een mooi voorbeeld daarvan is het subtiele, maar o zo sfeervolle xylofoon-tikje dat aan het eind van deel twee klinkt, in de eerste ochtendnevels. Bij zo n mysterieus klankje kun je je van alles voorstellen, maar ook platte anekdotiek ging Debussy niet uit de weg. Tijdens het feest in het slotdeel wordt een stuntelige fiedelaar bespot door zijn medemuzikanten en ook dát idee kopieerde hij van Albéniz, die dezelfde grap in zijn orkestwerkje Catalonia uit 1899 maakte. Geen vergrijp dat tot imagoschade leidt: Ibéria is één van de grote symfonische meesterwerken uit de muziekgeschiedenis.

7 Ravel: La valse Temidden van wervelende nevelslierten duiken walsende paren op. De wolken lossen op en oplichtende kroonluchters onthullen een balzaal vol dansende mensen. Een keizerlijk paleis, rond Zo schetste Ravel de sfeer van zijn dansgedicht La valse, één van de meest curieuze composities van een toch al curieus oeuvre. Altijd al was hij een groot bewonderaar geweest van walskoning Johann Strauss, en al vrij kort na diens dood in 1899 begon hij schetsen voor een Strauss-hommage te maken. Het zou jaren duren eer La valse (aanvankelijk Wien gedoopt) vaste vorm zou krijgen. Een fikse stimulans kwam van Sergej Diaghilev, de impresario die met zijn Russische dansgroep furore in Parijs oogstte. Voor hem had Ravel eerder Daphnis et Chloë gecomponeerd en La valse zou een nieuw, succesvol ballet kunnen worden. Op het laatste moment haakte Diaghilev echter af met het merkwaardige argument dat de muziek te weinig choreografische mogelijkheden bood. Een definitieve breuk tussen beide kunstenaars was het gevolg. Maar net als Diepenbrocks Elektra (en vele andere balletten en muziekdrama s) bleek La valse het prima zonder theater te kunnen stellen. Toen het werk in première ging, vlak na de Eerste Wereldoorlog, was er van de vroegere Weense glorie weinig meer over. Daardoor klinkt deze muziek zowel nostalgisch als navrant. Het is een walsfantasie die steeds grimmiger trekjes krijgt en tegen het slot bijna hysterisch klinkt. Voor de anders zo stoïcijnse Ravel is het een ongewoon koortsachtig en explosief stuk. MAURICE RAVEL 7 Net als de beroemde Boléro is La valse een opzwepend stuk dat evenzeer aan het lichaam als aan de geest appelleert. Maar anders dan in de Boléro wordt die spanning niet met één lineair crescendo opgebouwd. Hier klinken verscheidene crescendi, steeds weer tot een tijdelijk hoogtepunt leidend, en die ademhaling wordt tot de uitputtingsgrens opgeschroefd. Opmerkelijk is dat de dwingende driekwartsmaat het onderwerp van de compositie geen moment gaat vervelen: door constante wisselingen in tempo, klankkleur, accentuering en dynamiek wervelt het stuk van begin tot eind. Michiel Cleij

8 uitvoerenden 8 Antony Hermus, dirigent Antony Hermus was vanaf 2003 Generalmusikdirektor van de Duitse stad Hagen en dirigeerde meer dan tweehonderd symfonische werken en ca. vijftig opera s. Van 2009 tot 2015 was hij Generalmusikdirektor van het Anhaltische Theater in Dessau en chef-dirigent van de Anhaltische Philharmonie Dessau. Daar dirigeerde hij de afzonderlijke delen van Wagners Der Ring des Nibelungen, gevolgd door twee cyclische uitvoeringen. Bij zijn afscheid in Dessau werd hij benoemd tot Ehrendirigent der Anhaltische Philharmonie. Hermus werd meermaals genomineerd tot Dirigent des Jahres. Aan het Fontys-Conservatorium in Tilburg studeerde Antony Hermus piano bij Jacques de Tiège, en orkestdirectie bij Jac. van Steen en Georg Fritzsch. Masterclasses volgde hij bij onder anderen Marc Soustrot, Lucas Vis, Gerhard Markson en Benjamin Zander. In 2006 ontving hij de cultuurprijs van de Hagener Wirtschaftsjunioren. Als gastdirigent stond hij voor onder meer Het Brabants Orkest en diverse orkesten in Duitsland, Frankrijk en Ierland. Hermus werkte met solisten als Enrico Pace, Martin Fröst, Tanja Becker-Bender, Julie Kaufmann, David Geringas, Severin von Eckardstein, Frederieke Saeijs en Homero Francesch. Bij Opera Zuid dirigeerde hij Rimski- Korsakovs Tsaar Saltan. In juli 2012 dirigeerde Antony Hermus aan de Staatsoper in Stuttgart de première van een nieuwe productie van Don Giovanni, die live werd uitgezonden op enkele Duitse tv-zenders en op internet. Recentelijk debuteerde Antony Hermus bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest en het Koninklijk Concertgebouworkest. Sinds vorig seizoen is hij voor drie jaar benoemd tot vaste gastdirigent van het Noord Nederlands Orkest. In het Vrijdagconcert was hij 6 juni 2014 te gast als dirigent van het Radio Filharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor met onder meer de wereldpremière Wim Lamans Requiem Songs. Joseph Moog, piano Joseph Moog werd in 1987 geboren in Ludwigshafen als zoon van professionele musici. Hij studeerde achtereenvolgens in Karlsruhe, bij Bernd Glemser in Würzburg en bij Arie Vardi in Hannover. Joseph Moog won tweemaal een International ANTONY HERMUS JOSEPH MOOG THOMMY MARDO

9 Classical Music Awards ICMA: in 2012 de Award for Young Artist of the Year en in 2014 de Award for Solo Instrumentalist of the Year. Joseph Moog neemt in zijn solorecitals graag virtuoze rariteiten uit het gouden tijdperk van de pianomuziek op, zoals muziek van Godowsky, Rubinstein, Moszkowski en Friedman. Gedurende het seizoen voerde hij onder andere pianoconcerten uit van Brahms, Liszt, Rachmaninov, Anton Rubinstein, Saint-Saëns en Szymanowski. Hij werkte met orkesten in Helsinki, Stuttgart, Praag, Poznan, Parijs en Dortmund. Recitals gaf hij onder meer in de VS en Canada, in Londen, Dublin, Istanboel, Tallinn, St. Petersburg, Parijs, Rotterdam, Rome, Berlijn, Hamburg, Frankfurt, München, Zürich, Basel, Wenen, Salzburg, Praag, Sofia, Antwerpen en Milaan. Verder trad hij op in Beijing, Rio de Janeiro en Tel Aviv. In de VS maakte hij zijn debuut in 2011 met het Colorado Symphony Orchestra in Denver onder leiding van Gilbert Varga. Andere dirigenten van naam waarmee Joseph Moog het podium deelde zijn Andrey Boreyko, Karl-Heinz Steffens, Juanjo Mena, Christoph Poppen, Pablo Gonzalez, Ari Rasilainen, Marcus Bosch, Toshiyuko Kamioka, John Axelrod, Fabrice Bollon, Theodor Guschlbauer, Petr Altrichter, Patrick Lange, Othmar Maga, Philippe Entremont, Markus Poschner en Michael Sanderling. Vorig seizoen debuteerde hij in de serie Meesterpianisten in het Amsterdamse Concertgebouw. Verder maakte hij met dirigent Nicholas Milton en Sinfonia Varsovia een tournee door Oost-Europa. Radio Filharmonisch Orkest Het Radio Filharmonisch Orkest, opgericht in 1945, is een onmisbare schakel in het Nederlandse muziekleven. Het orkest speelt bijzonder geprogrammeerde symfonische concerten en concertante opera-uitvoeringen. Nederlandse en wereldpremières vormen een belangrijk onderdeel van het repertoire. De meeste concerten vinden plaats in het kader van de concertseries AVROTROS Vrijdagconcert (TivoliVredenburg Utrecht) en NTR ZaterdagMatinee en Het Zondagochtend Concert (Koninklijk Concertgebouw Amsterdam), en worden live worden uitgezonden op NPO Radio 4. Markus Stenz is sinds 2012 chef-dirigent. Onder zijn voorgangers zijn Albert van Raalte, Paul van Kempen, Bernard Haitink, Jean Fournet, Willem van Otterloo, Hans Vonk, Edo de Waart en Jaap van Zweden. Het orkest werkte bovendien samen met gastdirigenten als Leopold Stokowski, Kirill Kondrashin, Antal Doráti, Charles Dutoit, Mariss Jansons, Michael Tilson Thomas, Gennady Rozhdestvensky, Peter Eötvös, Vladimir Jurowski en Valery Gergiev. De Amerikaanse dirigent James Gaffigan is vaste gastdirigent sinds het seizoen ; Bernard Haitink heeft als beschermheer zijn naam aan het orkest verbonden. Het Radio Filharmonisch Orkest maakt deel uit van de Stichting Omroep Muziek, samen met het Groot Omroepkoor en de productieafdeling van de concertseries van Radio 4 (NTR en AVROTROS). Cd s met werken van hedendaagse componisten als Jonathan Harvey, Klas Torstensson, James MacMillan en Jan van Vlijmen, 9

10 10 of de registratie van Wagners Parsifal live in de NTR ZaterdagMatinee onder leiding van Jaap van Zweden werden met prijzen als de Edison Klassiek onderscheiden. In 2014 kreeg het Radio Filharmonisch Orkest een Edison Klassiek Oeuvreprijs toegekend voor zijn verdiensten voor de Nederlandse muziek. Onlangs verschenen Bruckners symfonieën onder leiding van Jaap van Zweden op cd, en bovendien Willem Jeths Blokfluitconcert (met Markus Stenz en Erik Bosgraaf) en Eerste symfonie (met Edo de Waart) en Eine Lebensmesse van Jan van Gilse (met Groot Omroepkoor, solisten en Markus Stenz); momenteel wordt de laatste hand gelegd aan de uit gave van de zeven Prokofjev-symfonieën (James Gaffigan). volg het orkest via twitter en facebook SLOTCONCERT AVROTROSVRIJDAGCONCERT , VREDENBURG LEIDSCHE RIJN, RFO EN ANTONY HERMUS IVAR PEL

11 11 CHEF DIRIGENT Markus Stenz HONORARY CHIEF CONDUCTOR Jaap van Zweden ERE DIRIGENT Edo de Waart VASTE GASTDIRIGENT James Gaffigan ASSISTENT DIRIGENTEN Huba Hollóköi Frans-Aert Burghgraef EERSTE VIOOL Elisabeth Perry Joris van Rijn Alexander Baev Semjon Meerson Roswitha Devrient Maria Escarabajal Alberto Facanha Johnson Mariska Godwaldt Josje ter Haar Masha Iakovleva Kerstin Kendler Pedja Milosavljevic Theo Ploeger Pieter Vel Ruud Wagemakers TWEEDE VIOOL Casper Bleumers Andrea van Harmelen Eveline Trap Sarah Loerkens Michiel Eekhof Wouter Groesz Annemarie van Helderen Esther Kövy Dana Mihailescu Guido Muller Alexander van den Tol Nina de Waal Robert Honorits ALTVIOOL Francien Schatborn Arjan Wildschut Igor Bobylev Sabine Duch Marije de Jong-Helder Erik Krosenbrink Annemijn den Herder Annemarie Konijnenburg Robert Meulendijk Laura Groenestein - Hendriks Annemieke Huls CELLO Michael Müller Anton Istomin Eveline Kraayenhof Winnyfred Beldman Crit Coenegracht Sebastiaan van Eck Anneke Janssen Ansfried Plat Rebecca Smit Arjen Uittenbogaard CONTRABAS Rien Wisse Walter van Egeraat Jim Schultz Sjeng Schupp Stephan Wienjus Eduard Zlatkin Bastiaan Vliegenthart FLUIT Ellen Alberts Carla Meijers Martine van der Loo Adeline Salles HOBO Hans Wolters Yvonne Wolters Gerard van Andel KLARINET Frank van den Brink Esther Misbeek Diede Brantjes FAGOT Jos Lammerse Birgit Strahl Desirée van Vliet Dimphna van Dooremaal HOORN Petra Botma-Zijlstra Toine Martens Fréderick Franssen Rebecca Grannetia TROMPET Hessel Buma Raymond Rook Hans Verheij TROMBONE Herman Nass Victor Belmonte Albert Marijn Migchielsen TUBA Hans de Wilde PAUKEN Paul Jussen SLAGWERK Hans Zonderop Mark Haeldermans Vincent Cox Esther Doornink René Oussoren Gerda Tuinstra HARP Ellen Versney Kerstin Scholten Radio Filharmonisch Orkest CELESTA Stephan Kiefer

12 12 volgende concerten vrijdag 11 november uur TivoliVredenburg, Utrecht inleiding Sebastiaan van Eck uur SERIES RADIO FILHARMONICH ORKEST, AVROTROS KLASSIEK II, AVROTROS VOCAAL Duistere vertellingen Radio Filharmonisch Orkest Groot Omroepkoor Markus Stenz dirigent Michael Gläser koordirigent zaterdag 5 november, ca uur Concertgebouw, Amsterdam Requiem voor Jheronimus Bosch Koninklijk Concertgebouworkest Groot Omroepkoor Markus Stenz dirigent Edward Caswell koordirigent Alwyn Mellor sopraan Anke Vondung mezzosopraan Brenden Gunnell tenor Klaus Häger bas Franz Tscherne verteller Mahler Waldmärchen Schumann Manfred (toneelmuziek) Aga Mikolaj sopraan Ursula Hesse von den Steinen mezzosopraan Gerhard Siegel tenor Christof Fischesser bas David Wilson-Johnson spreekstem Leo van Doeselaar orgel Glanert Requiem voor Jheronimus Bosch geschreven in opdracht van de manifestatie Jheronimus Bosch 500 en Het Koninklijk Concertgebouworkest colofon PROGRAMMERING Astrid in t Veld PRODUCTIE Anneke Peerik (RFO), Manon Tuynman MARKETING & COMMUNICATIE Marco van Es ADMINISTRATIE & FINANCIËN Stichting Omroep Muziek PRESENTATIE AVROTROS NPO RADIO 4 Mark Brouwers EINDREDACTIE AVROTROS NPO RADIO 4 Tim Moen CASTING DIRECTOR Mauricio Fernández ARTISTIEK LEIDER Kees Vlaardingerbroek DIRECTEUR STICHTING OMROEP MUZIEK Roland Kieft PROGRAMMATOELICHTING Michiel Cleij REDACTIE PROGRAMMABOEK Clemens Romijn VORMGEVING Dorine Verharen EINDREDACTIE Onno Schoonderwoerd