NVVP. NVVP/classificatie persoonlijkheidsstoornis

Transcriptie

1 POSTADRES Postbus 93374, 2509 AJ Den Haag BEZOEKADRES Prins Clauslaan 20 TEL FAX INTERNET AAN NVVP DATUM 3 mei 2005 CONTACTPERSOON UW BRIEF VAN 13 januari 2004 UW KENMERK - ONDERWERP NVVP/classificatie persoonlijkheidsstoornis U heeft het College bescherming persoonsgegevens (CBP) de vraag voorgelegd of de circulaire 04/51 van 29 september 2004 van het College voor Zorgverzekeringen (CvZ) voldoet aan de eisen die in het kader van de privacywetgeving kunnen worden gesteld aan de uitwisseling van medische persoonsgegevens. Uit uw brief maakt het CBP op dat het de NVVP daarbij gaat om de sedert 15 oktober jl. geldende verplichting om bij de aanvraag van verlenging van het aantal zittingen aan het zorgkantoor de diagnose (DSM IV) te vermelden en daarbij het type persoonlijkheidsstoornis te specificeren. Verder wijst u in de brief op de beleving van veel psychotherapeuten dat verzekeraars in toenemende mate aandringen op het overleggen van alle gegevens van de patiënt en de onrust die dit bij patiënten en behandelaars veroorzaakt. Bij brief d.d. 17 februari 2005 heeft u de kwestie een tweede maal onder de aandacht gebracht van het CBP. Het CBP heeft hierop bij brief d.d. 22 maart 2005 excuses aangeboden voor de vertraging die bij de behandeling van de zaak was ontstaan. Voorts werd toegezegd dat u in april nader bericht zou ontvangen. Helaas heeft het CBP deze toezegging niet gestand kunnen doen, waarvoor wederom onze excuses. Hieronder treft u onze voorlopige bevindingen aan. Allereerst maakt het CBP de volgende kanttekening. Het CBP heeft ingevolge artikel 51 lid 2 Wet bescherming persoonsgegevens (WBP) tot taak te adviseren over voorstellen van wet en ontwerpen van algemene maatregelen van bestuur die voor een geheel dan wel belangrijk deel betrekking hebben op de verwerking van persoonsgegevens. Circulaire 04/51 geeft uitvoering aan het Besluit van 2 juni 2004 welke onder meer een wijziging behelst van het Besluit zorgaanspraken AWBZ in verband met wijziging van de aanspraak op psychotherapeutische behandeling (Stb 2004, 257), hierna te noemen de AMvB. Het CBP hecht eraan op te merken dat het door het ministerie van VWS niet is verzocht te adviseren over de AMvB. Om die reden is het CBP niet in de gelegenheid geweest reeds voor inwerkingtreding van de AMvB deze te toetsen aan de relevante wetgeving. Het CBP zal de Minister hierop op korte termijn aanspreken, waarop later in de brief wordt teruggekomen. In het onderhavige advies zal het CBP de AMvB, voor zover mogelijk, toetsen aan de formele wetgeving. Voorts wijst het CBP erop dat de invoering van de DBC-systematiek in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) vragen opwerpt die vergelijkbaar zijn met de thans door u voorgelegde kwestie. Het CBP zal in de nabije toekomst zijn standpunt bekend maken inzake de invoering van de DBC s in de GGZ. Zoals telefonisch besproken zal het CBP de NVVP, evenals andere BIJLAGEN BLAD 1

2 organisaties van GGZ-aanbieders op korte termijn uitnodigen om hierover van gedachten te wisselen en het standpunt van de beroepsgroep te vernemen.vooruitlopend hierop wordt hieronder nader ingegaan op de door u opgeworpen kwestie. Juridisch kader De AMvB en de daaruit voortvloeiende circulaire 04/51 dienen te voldoen aan artikel 8 EVRM, alsmede aan de WBP, welke uitvoering geeft aan Richtlijn 95/46/EG en aan aanverwante wetgeving zoals de Wet inzake de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst, opgenomen in het Burgerlijk Wetboek (BW), waarin het medisch beroepsgeheim is verankerd. Het opvragen van persoonsgegevens, het gebruiken van deze gegevens en het verstrekken van deze gegevens aan derden zijn voorbeelden van het verwerken van persoonsgegevens in de zin van de WBP. Voor het verwerken van persoonsgegevens is onder meer een grondslag als bedoeld in artikel 8 WBP vereist. In artikel 8 WBP speelt het noodzakelijkheidsbeginsel een belangrijke rol. Persoonsgegevens mogen slechts worden verwerkt indien én voor zover dit noodzakelijk is om het beoogde doel te bereiken. In artikel 9 WBP is daarnaast bepaald dat het verder verwerken van persoonsgegevens (voor andere doeleinden dan waarvoor ze zijn verkregen) slechts is toegestaan indien die verdere verwerking niet onverenigbaar is met de doeleinden waarvoor de persoonsgegevens zijn ontvangen. Uit artikel 9 lid 4 WBP volgt verder dat verwerking achterwege blijft voor zover een geheimhoudingsplicht, zoals het medisch beroepsgeheim ex artikel 7:457 BW, daaraan in de weg staat. Artikel 7:457 BW bepaalt dat de hulpverlener over de gegevens omtrent de patiënt waarover hij beschikt aan derden geen mededelingen mag doen. Doorbreking van de geheimhouding kan slechts plaatsvinden met toestemming van de betrokkene of indien het bij of krachtens de wet bepaalde daartoe verplicht. Een dergelijke wettelijke bepaling dient gelet op artikel 8 EVRM en artikel 10 Grondwet evenwel voldoende specifiek te zijn. Ook dient de noodzakelijkheid van de doorbreking van de geheimhoudingsplicht afdoende te zijn onderbouwd en moeten er passende waarborgen worden geboden ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Onder het regime van de WBP is het verwerken van bijzondere persoonsgegevens aan strengere regels gebonden. De WBP verbiedt het verwerken van bijzondere persoonsgegevens (artikel 16 WBP), tenzij sprake is van een van de in de WBP opgesomde ontheffingen van dat verbod (artikel 17 t/m 23 WBP). Bijzondere persoonsgegevens zijn onder meer persoonsgegevens betreffende de gezondheid. De classificatie persoonlijkheidsstoornis is uiteraard een persoonsgegeven betreffende de gezondheid. Persoonsgegevens betreffende de gezondheid mogen slechts worden verwerkt indien een ontheffing wordt gevonden in hetzij artikel 21 WBP dan wel artikel 23 WBP. In dit kader is artikel 21 lid 1 onder f WBP van belang welke voorziet in een ontheffing op het verbod om persoonsgegevens betreffende iemands gezondheid te verwerken indien de verwerking geschiedt door bestuursorganen ( ) voor zover dat noodzakelijk is voor een goede uitvoering van wettelijke voorschriften ( ) die voorzien in aanspraken die afhankelijk zijn van de gezondheidstoestand van betrokkene. BLAD 2

3 Beoordeling Uit het voorgaande volgt dat allereerst dient te worden bezien of voor het verwerken van de classificatie persoonlijkheidsstoornis zonder nadere omschrijving door het zorgkantoor een ontheffing gevonden kan worden in artikel 21 lid 1 onder f WBP. Anders gezegd, is de verwerking van de classificatie persoonlijkheidsstoornis noodzakelijk voor een goede uitvoering van wettelijke voorschriften die voorzien in aanspraken die afhankelijk zijn van de gezondheidstoestand van betrokkene. De noodzakelijkheid dient daarbij te worden onderbouwd vanuit het beginsel van de proportionaliteit (staat het middel in verhouding tot het doel) en het beginsel van de subsidiariteit (is het resultaat op een andere, voor betrokkene minder ingrijpende wijze, te bereiken). Ten aanzien van de noodzakelijkheid wordt het volgende overwogen. Blijkens de Nota van Toelichting bij de AMvB is de onderhavige wijziging ingegeven door de uitkomst van een rapport van de Gezondheidsraad (Doelmatigheid van langdurige psychotherapie, Gezondheidsraad nr 2001/08, Den Haag 201). Voormeld rapport stelt dat de werkzaamheid van psychotherapie afneemt na een aantal zittingen waarbij het aantal zittingen verschilt per psychiatrische stoornis. Bij persoonlijkheidsstoornissen zou dat aantal hoger liggen dan bij andere psychiatrische stoornissen. Bij het merendeel van de patiënten met een persoonlijkeidstoornis zou een aanzienlijke verbetering opgetreden zijn bij vijftig zittingen. Bij het merendeel van de patiënten met overige stoornissen zou reeds significant klinische vooruitgang geboekt zijn bij een behandeling van vijfentwintig zittingen. Reden waarom voor de groep van patiënten met een persoonlijkheidsstoornis in de AMvB is afgeweken van het maximum van vijfentwintig zittingen. Voorts is in de Nota van Toelichting opgenomen dat om de versoepeling van de aanspraak uitvoerbaar en handhaafbaar te houden er moet worden voldaan aan enige voorwaarden waaronder die van indicatiestelling door de beroepsbeoefenaar (oftewel de therapeut) of de instelling. Deze voorwaarden gelden ook nu reeds bij de huidige aanspraak op psychotherapeutische behandeling. Nieuw is dat omstreeks de twintigste zitting door of namens de verzekerde een hernieuwde melding dient plaats te vinden, indien op basis van een persoonlijkheidsstoornis een langere behandeling dan vijfentwintig zittingen noodzakelijk wordt geacht. Volgens de Nota van Toelichting biedt deze tweede melding het zorgkantoor de mogelijkheid via materiële controle de juistheid van de diagnose te toetsen zodat oneigenlijk gebruik van de versoepeling wordt voorkomen. Op basis van diagnostiek zouden persoonlijkheidsstoornissen objectief te onderscheiden zijn van de overige psychiatrische stoornissen waarbij in Nederland als standaard gebruik wordt gemaakt van de Nederlandse versie van de DSM IV. Hiermee heeft de Minister een onderbouwing van het vermelden van classificatie persoonlijkheidsstoornis gegeven. Uit uw brief blijkt echter dat naar de mening van de NVVP deze onderbouwing ontoereikend is waarbij met name het beginsel van subsidiariteit een rol speelt. Het CBP merkt vooraleerst op dat het niet treedt in de politieke keuze van het al dan niet vergoeden van een therapeutische behandeling. Het CBP kan slechts advies uitbrengen in BLAD 3

4 hoeverre wordt voldaan aan de relevante privacywetgeving. Hierbij staat in deze casus de noodzakelijkheid van de verwerking centraal. Hoewel uit de Nota van Toelichting blijkt dat de Minister aandacht heeft besteed aan de noodzakelijkheid is het CBP van mening dat daaruit nog onvoldoende blijkt of de voorgestane gegevensverwerking voldoet aan de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit. Nu bij de invoering van de AMvB is nagelaten het advies van het CBP in te winnen, heeft de Minister niet nader in kunnen gaan op de door het CBP geconstateerde onvolkomenheden bij de motivering van de noodzakelijkheid. Gelet hierop zal het CBP, alvorens tot een definitief oordeel te komen, de Minister in de gelegenheid te stellen zich alsnog nader uit te laten over de noodzakelijkheid van de maatregel. Hierbij zal bij de Minister in het bijzonder aandacht worden gevraagd voor de toetsing aan de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit. Dit brengt met zich mee dat thans nog geen oordeel kan worden gevormd over de noodzakelijkheid van de gegevensverwerking. Indien zou blijken dat de noodzakelijkheid alsnog voldoende onderbouwd kan worden, hetgeen thans dus nog niet het geval is, dan zou met de AMvB tevens voorzien zijn in een voldoende specifieke wettelijke basis, zoals bedoeld in artikel 7:457 BW, om een doorbreking van het beroepsgeheim te rechtvaardigen, mits er tevens sprake is van voldoende passende waarborgen om de persoonlijke levenssfeer van de betrokkene te beschermen. Voor wat betreft de verwerking van specifieke DSM IV codes overweegt het CBP het volgende. Noch in de AMvB, noch in de ministeriële regeling, noch in de circulaire 04/51 wordt melding gemaakt van een nadere onderverdeling naar DSM IV codes binnen de assen voor het aantonen van het belang van voortgezette behandeling. Op grond hiervan is, los van de uitkomst van het onderzoek naar de noodzakelijkheid zoals hiervoor aangekondigd, verstrekking van nadere informatie dan de classificatie persoonlijkheidsstoornis in elk geval niet noodzakelijk. Voorzover daarom via het meldingsformulier wel zou worden verzocht door het zorgkantoor, acht het CBP dit niet noodzakelijk in de zin van de WBP en staat artikel 7:457 BW aan vermelding in de weg. De opvatting van het CBP is in overeenstemming met het standpunt dat CVZ hierover recentelijk heeft ingenomen blijkens de brief d.d. 18 april 2005 van het CVZ aan de NVVP. In de Nota van Toelichting op de AMvB is opgenomen dat de Tweede Kamer bij de begrotingsbehandeling de wens heeft uitgesproken de effecten van de versoepeling te monitoren: Om die reden zal het zorgkantoor de start en het einde van de behandeling, het aantal zittingen en de DSM IV-code registreren. Het is dan mogelijk op landelijk niveau op basis van gecumuleerde gegevens (cursivering CBP) de effecten van de maatregel te volgen. Het zorgkantoor zal controleren of bij een melding tot uitbreiding van het aantal zittingen boven de vijfentwintig daadwerkelijk sprake is van persoonlijkheidsstoornissen, met inachtneming van de Wet bescherming persoonsgegevens. Hieruit volgt dat de versoepeling gemonitord dient te worden op basis van geagregeerde gegevens op landelijke niveau: het is derhalve niet noodzakelijk persoonsgebonden gegevens te overleggen. BLAD 4

5 Conclusie Het CBP concludeert dat de noodzakelijkheid voor het verwerken van de classificatie persoonlijkheidsstoornis thans nog onvoldoende is onderbouwd. De Minister zal worden verzocht hier nader op in te gaan waarbij bijzondere aandacht wordt gevraagd voor de proportionaliteit en subsidiariteit van de verwerking. Een definitief oordeel over de rechtmatigheid van de verwerking van de classificatie persoonlijkheidsstoornis zal eerst na ontvangst van de reactie van de Minister kunnen worden gegeven. Het nader specificeren van de classificatie kan thans al worden beoordeeld als zijnde niet noodzakelijk voor een goede uitvoering van het wettelijk voorschrift. Het standpunt van het CVZ komt op dit punt overeen met dat van het CBP. Het CBP vertrouwt erop u hiermee vooralsnog voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, mr. J. Kohnstamm voorzitter BLAD 5