GASTVRIJHEID BIJ JACQUES DERRIDA

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "GASTVRIJHEID BIJ JACQUES DERRIDA"

Jonas Smits
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 GASTVRIJHEID BIJ JACQUES DERRIDA

2 onderwijs trainingen gesprekken

37 GASTVRIJHEID BIJ JACQUES DERRIDA

38 JACQUES DERRIDA ( )

40 1930 geboren als Jackie Élie, op 15 juli, in een joods gezin in El Biar, een voorstad van Algiers, de hoofdstad van de toenmalige Franse kolonie Algerije; als twaalfjarige jongen wordt hem, een klein, zwart, Arabisch, joods jongetje, het volgen van onderwijs aan het Lycée Ben Aknoun verboden [..] 2004 op 9 oktober overlijdt hij aan alvleesklierkanker

47 DECONSTRUCTIE Jacques Derrida behoort evenals Gilles Deleuze en Michel Foucault tot de Franse differentie-denkers Derrida s project wordt deels misleidend (door velen) deconstructiedenken genoemd maar: het Westerse denken zelf is - aldus Derrida in deconstructie, d.w.z. een (conceptuele) constructie die bloot staat aan destructie en reconstructie het Westerse denken is een denken in (hiërarchisch gestructureerde) binaire opposities

48 het maakt vanaf Pythagoras - gebruik van tegengestelde termen die in een hiërarchische relatie tot elkaar staan en een orde van onderschikking vormen bijvoorbeeld: geest verstand actief man lichaam gevoel passief vrouw deconstructie bewerkstelligt een (herwaarderende) omkering van de klassieke opposities en een algemene verschuiving (of: voortdurende verplaatsing) in het systeem daarvan

49 BETEKENISBEPALING de betekenis van tekens / teksten kan niet definitief worden vastgelegd - noch door de producent noch door de context (reëel of semiotisch) noch door de referent er is altijd sprake van disseminatie (uitzaaiïng) van betekenis

50 betekenisbepaling is / hoort te zijn : een kwestie van lezen / schrijven, van verantwoord mee-maken, van een toelaten van het misschien (niet) [peut-être (pas) / maybe (not)] gastvrijheid voor de andere / het andere hoort het kenmerk te zijn van de houding van de luisteraar / lezer betekenisbepaling vindt echter altijd plaats binnen een orde van spreken, van denken, van betekenisbepaling (discours) het discours kenmerkt zich niet door gastvrijheid het discours staat als ordening / constructie altijd bloot aan deconstructie deconstructie is / zorgt voor gastvrijheid

51 DECONSTRUCTIE EN GASTVRIJHEID werkelijkheid taal worden ordening gastvrijheid disseminatie discours deconstructie

53 VOORAF je brood breken met de hongerigen, en in je huis de arme zwervelingen ontvangen Jesaja, 58: 7 leg u toe op gastvrijheid Romeinen, 12: 13 het Griekse woord voor gastvrijheid: filoxenia betekent letterlijk: liefde voor vreemdelingen Dit boek zal de subjectiviteit naar voren brengen als het ontvangen van de Ander, als gastvrijheid. Emmanuel Levinas: De totaliteit en het Oneindige, blz. 21

54 de orde van spreken (discours) gebruikt de volgende conceptuele constructies voor de relatie met een ander: en ook: het zelf ik het eigene de ander jij het vreemde eigen belang economie wat de ander nodig heeft ethiek ook deze constructies dragen echter de mogelijkheid van deconstructie met zich mee

55 OVER GASTVRIJHEID Het vraagstuk van het vreemde Een college aan de École Practique Des Hautes Études (Parijs), 10 januari 1996 Stappen over de drempel van de gastvrijheid Een college aan de École Practique Des Hautes Études (Parijs), 17 januari 1996 Kosmopolieten aller landen, kop op! Een tekst geschreven voor het eerste congres van vluchtsteden op 21 en 22 maart 1996 in Straatsburg

56 Het vraagstuk van het vreemde het vraagstuk van de vreemdeling luidt: is de vreemdeling diegene die de eerste vraag stelt of diegene aan wie de eerste vraag wordt gericht? het vraagstuk van gastvrijheid luidt: moeten we van de vreemdeling verlangen dat hij ons begrijpt en onze taal spreekt, voordat we hem bij ons kunnen en mogen verwelkomen? zo ja, is diegene dan nog wel een vreemdeling, is er dan nog wel sprake van gastvrijheid?

57 hoort de vreemdeling een naam te hebben? zo ja, lijkt er sprake te zijn van een onderscheid tussen de absolute gastvrijheid en gastvrijheid als recht, plicht en pact De absolute gastvrijheid eist van mij dat ik mijn thuis openstel en dat ik niet alleen de vreemdeling (in het bezit van een familienaam, een sociale status als vreemdeling, enz.) maar ook die absolute, onbekende, anonieme ander een plaats bied, dat ik hem binnenlaat en plaats voor hem maak zonder hem te vragen daar iets tegenover te stellen (een pact aan te gaan) of zelfs zijn naam te noemen (44)

58 Stappen over de drempel van de gastvrijheid Gastvrijheid lijkt iets onmogelijks: alsof de wet van de gastvrijheid een definitie van de onmogelijkheid is, alsof de wet van de absolute, onvoorwaardelijke, hyperbolische gastvrijheid, de categorische imperatief van de gastvrijheid, van ons verlangt dat we alle wetten van de gastvrijheid overtreden, dat wil zeggen de voorwaarden, normen, rechten en plichten die gelden voor zowel de gast en de gaste als de gastheer en de gastvrouw, voor iedereen die ontvangt en voor iedereen die ontvangen wordt (68/69)

59 Omgekeerd lijkt het alsof de wetten van de gastvrijheid, door het vaststellen van grenzen, bevoegdheden, rechten en plichten, staan voor het tarten en het overtreden van de wet van de gastvrijheid, de wet die eist dat elke nieuwkomer moet kunnen rekenen op een onvoorwaardelijke ontvangst (69) er is hier duidelijk sprake van een antinomie

60 Kosmopolieten aller landen, kop op! Gastvrijheid is het wezen van de cultuur, en niet zomaar een willekeurig ethisch beginsel. In zoverre ethisch handelen raakt aan de ethos, dat wil zeggen aan de woning de plek waar je thuis bent, je vertrouwde verblijfplaats en hoe je er leeft, hoe je je er verhoudt tot jezelf en anderen, anderen als vertrouwden of vreemdelingen, ís ethiek gastvrijheid, valt zij volledig samen met de ervaring van gastvrijheid, hoe die ook wordt ontplooid of ingeperkt (25)

61 de Wet van de gastvrijheid: de onvoorwaardelijke, bijzondere en tegelijkertijd universele Wet op grond waarvan de poorten geopend zouden moeten worden voor iedereen, voor elke ander, elke nieuwkomer, zonder vragen, zelfs zonder identificatie, wáár hij of zij ook vandaan komt en wie hij of zij ook is

62 DE VLUCHTSTAD een oproep tot het vormen van een netwerk van vluchtsteden de term vluchtstad is gekozen omdat hij historische aanspraken kan maken op ons respect en op het respect van een ieder die de ethiek der gastvrijheid cultiveert drie tradities van de vluchtstad : - de Hebreeuwse traditie waarin God Mozes beveelt steden te stichten die vrijsteden of wijkplaatsen zullen zijn - de middeleeuwse traditie van een bepaalde stedelijke soevereiniteit die vrijplaatsen voor vluchtelingen kende

63 - de kosmopolitische traditie waarin een ieder wereldburger is zowel de buurman als de vreemdeling die zonder politieke rechten in een stad of land verblijft maar: hoe kan er sprake zijn van opvang en asiel als de vluchteling in zijn nieuwe woonomgeving geen enkel economisch voordeel mag verwachten? hoe helpen we de gasten van vluchtsteden om door werk of creatieve activiteiten op die nieuwe plekken en in die soms nieuwe taal, een stevige en duurzame structuur in hun leven aan te brengen?

64 JACQUES DERRIDA (analyse van) de constructie van het heersende denken over gastvrijheid: gastvrijheid als wetten van als pact / contract gastvrijheid absolute wet van gastvrijheid gastvrijheid gastvrijheid is ethiek oproep tot een netwerk van vluchtsteden

65 TOT SLOT

66 Op 28 Augustus 2015 doet Ada Colau Bollano, de burgermeester van Barcelona, op Facebook het volgende voorstel: Eergisteren stierven vijftig mensen door verstikking in het ruim van een schip. Gisteren werden meer dan zeventig mensen dood gevonden in een vrachtwagen. Vandaag werden we wakker met twee scheepswrakken: met misschien meer dan honderd doden. We hebben een zee vol met dode mensen. Grenzen vol met prikkeldraad; en dode mensen... ( )

67 Wat Europa nodig heeft, is dat we ons geraakt voelen, dat we empathie voelen. Het zouden namelijk onze kinderen kunnen zijn, onze zusters, onze moeders. Wij zouden het zelf kunnen zijn, zoals zoveel van onze grootouders in ballingschap werden gedwongen. Hoewel het een zaak is voor de staat en Europa, zullen wij vanuit Barcelona alles doen wat we kunnen om deel te nemen aan een netwerk van vluchtsteden. We hebben steden nodig die zich verbonden tonen met mensenrechten en met het leven steden waar we trots op kunnen zijn.

Vergelijkbare documenten

GASTVRIJHEID? VANUIT INTERCULTUREEL FILOSOFISCH PERSPECTIEF

GASTVRIJHEID? VANUIT INTERCULTUREEL FILOSOFISCH PERSPECTIEF onderwijs trainingen gesprekken HET LICHAAM LEREN LUISTEREND TE LEVEN wij, lichamen met bepaalde hersen- en zenuwstelselcapaciteit, beschikken