Reisverslag Hongarije Wim en Harriet Kolber 25 mei t/m 1 juni Reisleiding: János Oláh

Transcriptie

1 Reisverslag Hongarije Wim en Harriet Kolber 25 mei t/m 1 juni 2009 Reisleiding: János Oláh Hongarije is met zo n negen miljoen inwoners een dun bevolkt land gelegen in het hart van Europa. Met name de grote Hongaarse poesta waar het Nationaal Park Hortobágy onderdeel van uitmaakt, is voor vogelaars een uniek gebied. Dit is dé plek voor het waarnemen van Grote Trap, Sakervalk en Keizerarend. Ten noorden van de Poesta liggen de uitlopers van de Karpaten, een vogelrijke bergketen met onder andere een goede populatie van Oeraluil. Tijdens deze vogelreis zullen we ons richten op deze twee gebieden. Het uitgestrekte landschap, een bezoek aan één van de beste vogelgebieden van Midden-Europa, de Tokaj wijn en het heerlijke Hongaarse eten maken dat vogelreizen naar Hongarije erg populair zijn. Dag 1 Maandag 25 mei We zijn om 7.15 uur op Schiphol. Een half uur later zijn we compleet en we maken kennis met Johan en Wim. Uiteindelijk vertrekken we drie uur later dan gepland om uur naar Budapest. János Oláh van de Hongaarse vogelreisorganisatie SakerTours staat ons (met een bord 'BirdingBreaks') op te wachten. Hij is de komende week onze gids. Zonder verdere plichtplegingen zitten we even later in de minibus met Barna achter het stuur en zijn om uur op weg. Er is voor ieder een lunchpakket samengesteld, dat we snel verorberen. Het programma voor vandaag komt in de knel door de vertraging. De route naar Hortobágy neemt al 2,5 uur flink doorrijden in beslag via Szolnok, Karcag en Püspökladány. Om uur steken we de rivier de Tisza over. We zien weinig vogels onderweg: Turkse Tortel, Ooievaar, Bruine Kiekendief. Op het vliegveld hadden we de eerste Kuifleeuwerik al binnen. Bij de voormalige suikerfabriek van Kaba maken we de eerste stop; er is nog een vloeiveld: Kluut, Steltkluut, Kievit, Tureluur, Kuifleeuwerik, Bonte Strandloper (±100). Stop 2: bij een visvijver bij Hajdúszoboszló in de Hortobágy is de afgelopen dagen een Terekruiter gezien, maar wij zien die nu niet. Zilverplevier, Witoogeend, Kemphaan, Kokmeeuw, Wilde Eend, Fuut, Koekoek, Grote Karekiet, Woudaapje, Kleine Plevier, Buidelmees, Kwak, Boerenzwaluw, Blauwe Reiger, Baardmannetje. Om uur zijn we bij ons hotel: Trófea Vadászház (Hunting-Lodge) bij Nádudvar. We hebben een ruim appartement. We dineren om in de King's Room. Barna en János gaan na het diner naar huis in Debrecen. Dag 2 Dinsdag 26 mei We zijn al om 4.30 uur buiten. Het is prachtig weer, nog fris maar onbewolkt. Wielewaal, Nachtegaal, Kwak, Ringmus, Huismus, Putter, Snor, Kokmeeuw, Visdief, Grote Karekiet en kikker roepen. We maken een wandeling over het terrein langs de visvijver. Een Bruine Kiekendief komt vrij dichtbij. Om 7 uur is het uitgebreide ontbijt een hele maaltijd. We gaan om 7.45 uur op pad naar de Hortobágy visvijvers. In het mesozoïcum lag hier een binnenzee met zout water. De Hortobágy is een grasvlakte van 1400 km2, een zoute steppe eigenlijk, waarvan hectare als Nemzeti Park (nationaal park) is aangemerkt. Sinds 1999 is het deel van het Unesco wereld-erfgoed en is het in zones ingedeeld, waarbij bepaalde activiteiten voor het gebruik ervan (niet) zijn toegestaan. Er ligt een smalspoorbaantje langs zes vijvers waar ook uitkijktorens of hutten om vogels te bekijken zijn neergezet. Vandaag is de trein in onderhoud, maar het busje mag ons bij de verste vijver afzetten en dan lopen we terug naar het beginpunt (6 km). Aalscholver, Grote - en Kleine Zilverreiger, Witoogeend, Dwergaalscholver, Grauwe Gans, Wilde Eend, Kwak, Merel, Krakeend, Kraanvogel, Buidelmees, Grote Karekiet, Zwarte Ibis, Ringmus, Krooneend, Zwarte Stern, Witwangstern, Dodaars, Bonte Kraai, Putter, Nachtegaal, Meerkoet, Waterhoen en Klein Waterhoen (gehoord en gezien m.b.v. tape en een riet'gat'). We gaan met de bus naar het toeristische centrum van het park. Lunch bij Hortobágyi Czárda. Het is

2 kennelijk van tevoren al besteld, want in een rap tempo komt het eten op tafel. János en Barna eten snel; zodra het bord leeg is, wordt er afgeruimd en komt de volgende gang. We hebben een half uur vrije tijd om rond te kijken. We zijn hier 11 jaar geleden ook geweest, maar het centrum is sindsdien flink uitgebreid. Behalve het herders-museum is er een markt van handwerklieden, een grote vogelkooi, waar demonstraties met roofvogels worden gegeven en een bezoekerscentrum waar een natuurtentoonstelling is over het gebied. Een plek voor de Zwartkoprietzanger staat nu op het programma. Bij een boerderij in de puszta staat een wollig Mangalica-varken (met blond haar) buiten naast gewone varkens en tussen de Merinoschapen in de wei staat ook een Rackaschaap met gedraaide horens. Het zijn de speciale rassen van de puszta. Hier zijn we Steenuil, Hop, Rietgors, Kauw en de Zwartkoprietzanger. Bij Nagyiván is een wandje voor Bijeneters en Oeverzwaluwen. Het horen en zien van de vliegende vogels is puur genieten. In het dorp zijn 44 ooievaarsnesten. De gids voor vanmiddag Gábor Kovács woont hier. We kennen hem ook van 11 jaar geleden; hij lijkt in die tijd nauwelijks veranderd. We rijden om 17 uur buiten het dorp over zandwegen de puszta in en lopen op zijn aanwijzingen naar een heuveltje. Hier vandaan kunnen we Grote Trappen bekijken. We zien een 8-tal van deze vogels in het veld zitten en lopen. Als we naar de volgende stop rijden, zien we een Middelste Bonte Specht een boom naast de weg invliegen. Dit is voor Gábor de eerste keer in 35 jaar dat hij deze soort in 'zijn' terrein heeft. De Waterrietzanger staat voor vandaag nog op het programma. In de lage struiken zien we er een aantal vliegen. Het is zonnig en windstil, dus we kunnen ervan genieten; we horen het roepen van Vuurbuikpadden. Nadat we Gábor weer thuis hebben afgezet, gaan we dwars door de puszta over zandwegen op huis aan. In een boom langs de weg zien we drie jonge Ransuilen zitten en nog een jagende Boomvalk. We zijn om uur thuis en gaan om uur aan tafel. Voor het slapen gaan werken we de lijsten van twee dagen bij. Dag 3 Woensdag 27 mei Na het ontbijt gaan we om 7.45 uur op pad. We rijden iets terug in de richting van Budapest om in de paddyfields van Kisujszállás te gaan vogelen. Dit gebied stond voor maandag na de vliegreis op het programma, maar door onze vertraging lukte dat toen niet meer. Er wordt op uitgebreide schaal rijst verbouwd en het doet ons denken aan de Ebrodelta. De waterstand op de velden is van belang voor waadvogels om te foerageren. We rijden rond over de dijken die het gebied doorsnijden en maken af en toe stops om te kijken. Grutto, Bosruiter, Bonte Strandloper, Kemphaan, Kluut, Steltkluut, Grote en Kleine Zilverreiger, Blauwe Reiger, Wintertaling, Kwak en een Roerdomp die open en bloot over een akker naar de sloot loopt, worden waargenomen. Ree, Kraanvogels, Zwarte Ooievaar, Blauwborst en uiteindelijk de Vorkstaartplevier, die we zoeken. Maar helaas niet de Steppevorkstaartplevier. Bij Kaba maken we een stop bij een vijver voor Zwartkopmeeuw en Geoorde Fuut. Hier ook Grote Zaagbek als bijzondere zomersoort, Kokmeeuw en Oeverzwaluw. Bij Trófea Vadászház gaan we lunchen. Om uur gaan we de Hortobágy weer in. Bij de nestkast van de Sakervalk zijn twee jongen zichtbaar. We kijken bij verschillende visvijvers. Net als in het Spreewald wordt hier vis gekweekt voor consumptie. In de afgelopen tijd is er een Kroeskoppelikaan gezien. Wij zien die niet. Grutto, Wulp, Grote en Kleine Zilverreiger, Buidelmees en Spotvogel worden wel aan de lijst toegevoegd. Het is raar weer: 's morgens bewolkt en af en toe zon - bij de middag dreigende lucht en kil- in de middag is het zonnig en warm, maar zijn er af en toe dreigende luchten. Bij Gyökerkut is een visvijver met Fuut, Roodhalsfuut, Dodaars, Geoorde Fuut, Grote en Kleine Zilverreiger, Dwergaalscholver, Kwak en Buidelmees bij het nest. Daarna een stop bij een grote vijver, waarin een algemene reigerbroedkolonie is. Het vliegt af en aan, zelfs Ralreiger en Zwarte Ibis. Er roept een Waterral. Op de terugweg naar Trófea Vadászház komen we bij Alep langs het nest van de Sakervalk. Het mannetje zit vlak onder het nest op de pyloon en is goed te zien in de telescoop. We zijn om 19 uur bij het hotel en gaan om uur aan tafel. Dag 4 Donderdag 28 mei Geen vroege ochtendwandeling, maar om 7.45 uur vertrek na het ontbijt. Weer langs Alep en een blik in de nestkast: drie jongen, zoals we nu kunnen zien. We gaan naar een broedkolonie Roek en Roodpootvalk. Met kijker en telescoop kunnen we de vogels goed zien. Hier ook een jagende Sakervalk en een paartje Kleine Klapekster. Als we een Steenuil op de foto zetten bij een boerderij langs de weg, zien we twee Patrijzen lopen, die zijn ook bijzonder voor hier. Bij

3 Balmazújváros zien we na een korte wandeling twee Grielen verderop in het veld zitten. Er is waarschijnlijk geen succesvol broedgeval. János controleert een ransuilenkast, maar de jongen zijn al uitgevlogen en niet terug te vinden. Vlak langs de weg naar de volgende plek staat een kudde grijze Langhoorn-runderen; ook een puszta-ras. Bij de Darassa-puszta zoeken we naar Arendbuizerd. We zien er één vliegen en dan twee zittend op de grond, verder een Grauwe Kiekendief in de lucht en Siezels op de grond. Volgens János zijn er vijf soorten grondeekhoorns (Siezels) wereldwijd en hun verspreidingsgebied komt naadloos overeen met dat van Sakervalk. De Siezel is het hoofdvoedsel van de Sakervalk, al eet het stel uit de nestkast bij Alep voornamelijk duiven. János heeft van een vriend gehoord, dat een Kerkuil in een nestkast in het bos broedt. Succes? We rijden naar ons idee ergens lukraak de puszta in, nadat János op verzoek van Barna eerst gaat kijken of de bus niet in een greppel terecht zal komen. We rijden langs een boerderij, waar trouwens ook nestkasten voor Kerkuil zijn. Het laatste stuk lopen we door het gras naar een klein bosje. János ziet de uilenkast al hangen. Door de telescoop zien we een uilenjong met een oudervogel zitten. Er zijn misschien wel drie jongen. Leuk gezicht, de jongen zullen bijna drie weken oud zijn. We gaan lunchen bij een visrestaurant in Tiszascege aan de Tisza. Na de lunch maken we een wandeling bij de rivier: Zwarte Roodstaart, Huismus, Europese Kanarie, Huiszwaluw, Oeverzwaluw en Putter worden waargenomen. Om 15 uur gaan we naar één van de fishponds van gisteren, maar er is niet nieuws te zien. Bij de Angyalházipuszta zijn nestkasten voor Scharrelaars opgehangen. Vroeger waren er 15 broedpaar en nu wel een 70-tal. János heeft van zijn hobby zijn beroep kunnen maken en het is niet altijd duidelijk, waar en/of er tussen beide een grens is. Het is bewolkt maar af en toe zonnig. We rijden over een zandpad naar een verlaten boerderij. Bij de Selencés-puszta is een bekende plek, waar Morinelplevieren even pleisteren alvorens verder op trek door te vliegen. De afgelopen dagen zijn ze nog gezien, maar vandaag helaas niet, wel Duinpieper. Het licht en de lucht boven de puszta zijn erg mooi zeker voor de tijd van het jaar. We gaan bij Trófea om uur aan tafel in de King's room. We lopen met zijn vieren nog een rondje: maansikkel, vleermuis, Nachtegaal. Dag 5 Vrijdag 29 mei Het heeft vannacht flink geregend en we maken geen vroege wandeling. Als we om 7.45 uur vertrekken is het droog en zonnig, maar wel fris. Bij Földes (rond 9 uur) beklimmen we een uitkijktoren om over een 'wetland' te kijken. Lepelaar, Kleine en Grote Zilverreiger, Kluut, Steltkluut, Kievit, Zomertaling, Zwarte Stern, Witwangstern, Witvleugelstern, Roerdomp vliegend, Grutto, Wulp, Tureluur, Zeearend op een boomstronk, waterbuffels is wat we hier zoal zien. Na een uur rijden we verder als een collega-vogelaar met een bus vol toeristen de toren wil beklimmen. We gaan naar Debrecen om bosvogels te zoeken. Debrecen is de tweede stad van Hongarije: inwonertal mensen, waarvan studenten. János heeft hier biologie gestudeerd. De route voert door de stad. Gierzwaluwen tussen de flats! Als we het bos zijn ingelopen valt er een fikse bui. Na even wachten lopen we een afgesloten terrein in. Bij een drinkplaats voor vogels is een schuilhut gemaakt, die deels onder het maaiveld is gesitueerd. SakerTours organiseert ook fotoreizen waarbij verschillende hutten worden aangedaan. Deze hut is er één van. Deze fotoreizen zijn ook via BirdingBreaks.nl te boeken. Er zit een 'verzopen' Appelvink. We doen onze schoenen uit en kunnen binnen op kussens op de grond zitten. Via een ruit heb je zicht op de drinkplaats. We zitten te dampen in het hutje. Er komt een Vink en een Zomertortel drinken. Kennelijk is de drinkplaats na de regenbuien niet nodig. Na een kwartier stappen we op en doen de schoenen weer aan. Een collega van János komt de poel net bijvullen. János weet nog een Draaihals en een Middelste Bonte Specht te lokken. Geelgors, Merel, Vink, Zwartkop, Zanglijster, Zwarte Mees, Hop, Boomkruiper, Glanskop, Vlaamse Gaai en Boomklever zijn de andere soorten die we hier zien. Er staat voor vandaag een picknick op het programma, maar iedere keer als we uit willen stappen gaat het regenen. Bij het dorp Ujfehértö is een plek, waar in klein aantal de Kortteenleeuwerik broedt. János hoort er één zingen, maar ook nu stuurt regen de boel in de war. In de grote bus hebben we de ruimte om binnen de lunch klaar te maken. Ook na de lunch laten de leeuweriken zich niet zien. We rijden via Rakamaz naar de Zemplén Hills, een voortzetting van de Karpaten. Tegen uur zijn we bij pension Lebuj in Bodrogkeresztúr. We zetten de bagage op de kamer en gaan op pad. Eerst even de gids laten instappen: Zóltan Petrovicz, de kenner van uilen en spechten. We rijden naar een bosgebied waar een nestkast voor Oeraluil hangt. Onderweg een Boomleeuwerik. Wij lopen over een

4 bospad, terwijl Zóltan parallel al spiedend dwars door het bos loopt, maar zonder resultaat. Af en toe zijn er donkere luchten maar het blijft droog. We gaan naar een ander gebied. In een boom langs de weg zit een natte Schreeuwarend. Mooi te zien met de scoop. We zitten midden in het Tokaj-wijngebied en op deze plek zijn aalbessenstruiken en wijndruiven in boomgaarden aangeplant. Als de bus een flink stuk het bos is ingereden over een hobbelige weg, stappen we uit om een hellend bospad op te lopen. Het is uur. Een vuursalamander steekt het pad over. Even later ziet Zóltan een takkeling, een jonge Oeraluil, die 'onhandig' wegvliegt naar een andere boom. Op het geschreeuw van het jong geeft de ouder-vogel antwoord. De moeder zit iets verder in een boom en laat zich fraai bekijken in de scoop, geweldig! Raaf, Vink, Withalsvliegenvanger, Middelste Bonte Specht en Draaihals zien we ook hier. Het blijft gelukkig droog en voldaan kunnen we de bus weer in. We kijken nog even uit over de uiterwaarden van de Bodrog die bij Tokaj samenstroomt met de Tisza. Gierzwaluw en Grauwe Klauwier en Krekelzanger worden hier nog opgemerkt. Dag 6 Zaterdag 30 mei Vroege ochtendexcursie om 7 uur: met de bus naar een rotswandje waar een Oehoe huist. Krekelzanger, Koekoek, Zwartkop, Bijeneter, Wielewaal worden onderweg waargenomen. Na enig zoeken zien we een Oehoe enigszins verscholen zitten. Om 8 uur kunnen we ontbijten en vertrekken om 8.45 uur naar een vallei bij Erdöbénye waar roofvogels op thermiek wachten. In de bomen op de helling zit een nest van de Keizerarend verstopt. Er zijn jongen en er zou dus gejaagd moeten worden. We zijn om 9.15 uur aanwezig, maar moeten wachten tot uur voordat we er één zien vliegen. Later zijn er twee in de lucht. Zóltan vertelt dat er 10 paar Keizerarend en 5 paar Steenarend in de Zemplén Hills zijn. Verder zien we Buizerd, een Grauwe Kiekendief, Grauwe Klauwier, Zomertortel, Draaihals, Middelste Bonte Specht, Geelgors, een Sperwer. Het is een mooi gebied en we lopen af en toe wat rond, terwijl de anderen de helling in de gaten houden. Om uur rijden we weg naar een bos om spechten te zoeken. Bij Komloská gaan we eerst lunchen. Het busje gaat een heel eind omhoog tegen de helling over een hobbelige weg vol kuilen. Wij lopen nog een stuk verder tegen de helling op. Boompieper, een bleke bosorchidee (wit of bleek bosvogeltje?) Bij een open bosgebied weet Zóltan het nest van een Witrugspecht. De jongen zijn net uitgevlogen, maar meestal hangt de familie dan nog rond op de plek. Met behulp van 'tape' lukt het om de specht te lokken. Hij vliegt driftig heen en weer. Er zijn 120 paar Witrugspecht in de Zemplén. Hier ook een nest in een boom met een jonge Zwarte Specht, die af en toe gevoerd wordt. Grote - en Middelste Bonte Specht en Withalsvliegenvanger worden ook nog bijgeschreven. Als extraatje zien we nog een Oeraluil met twee juvenielen in een boom vlakbij het pad zitten. Bij Sötetes stoppen we en maken een boswandeling voor bosuil (die enkelen horen) en grijskopspecht. We zien ze niet. In de uiterwaarden van de Bodrog stoppen we twee maal om Kwartelkoning te spotten, maar zonder resultaat helaas. Wim en ik horen een kort antwoord op de 'tape' maar meer volgt niet. János vertelt dat de kwartelkoningen dit jaar laat zijn teruggekomen en het is bovendien al zes weken erg droog. Barna, János en Zóltan kletsen veel, bellen of worden gebeld, geven informatie door of vragen iets na bij waarnemingen. We zijn om uur bij het pension en gaan weer om uur aan tafel. We zijn met diner en lijsten in een uur klaar. We nemen afscheid van Zóltan en maken nog een wandeling naar het water: met Krekelzanger, Nachtegaal, vleermuis, Kwak en Kleine Zilverreiger als resultaat. Dag 7 Zondag 31 mei We zouden om 7 uur een vroege excursie doen, maar het is al vanaf 3 uur vannacht onafgebroken aan het regenen. De bedoeling was om vanmorgen nog in de Zemplén te blijven om andere soorten roofvogels te zien; maar nu het er naar uitziet dat het de hele dag blijft regenen, gaan we alvast richting Budapest. Na het ontbijt vertrekken we van pension Lebuj om 8.45 uur. Een korte stop voor Krekelzanger, Syrische Bonte Specht en Kleine Bonte Specht. Via de toeristische route gaan we via Tokaj- Miskolc- Heves- Jászapáti naar Nagykáta en vervolgens een stukje de Bükk Hillls in. Het regent echter nog steeds. Bij de tweede stop voor Grijze Gors zien Wim en János een jonge vogel zitten en worden wij uit de bus geroepen. Bij een wandelingetje zien we zien ook nog een oudervogel. Bij Suba-lyuk zijn archeologische vondsten gedaan van hol- of grotbewoners. We zijn in het Bükk- kalksteenmassief. De weg, die het bos

5 ingaat is prachtig. We gaan eerst maar lunchen in de bus met een pakketje voor ieder. Daarna maken we verschillende wandelingen langs de weg, waarbij Barna met de bus achter ons aanrijdt en we af en toe kunnen instappen. Fluiter, Merel, Withalsvliegenvanger, Zanglijster, Roodborst, Winterkoning, Kortsnavelboomkruiper en Vink zijn de soorten die we hier zien. We zijn op zoek naar Kleine Vliegenvanger. Helaas niet gezien. Bij een rotswand zoeken we de Grijskopspecht nog eens, maar ook zonder succes. We rijden door Gyömrö en Monor naar ons hotel Nyerges. Het is het hotel met het grootste rieten dak in Europa. We gaan vroeg eten om uur zodat we nog kunnen gaan 'uilen'. Het is inmiddels droog geworden. We bereiden ons voor op vanavond en maken dan een ommetje rond het hotel om foto's te maken. Op 15 km rijden zijn op een beschutte weide drie nestkasten voor Dwergooruil opgehangen, nadat er vorig jaar roepende uilen zijn gehoord. Wat is het resultaat? We lopen een modderig pad, want Barna waagt dit niet met de bus. Duinpieper, Nachtegaal, Krekelzanger en Hop zijn hier aanwezig. Na een kilometer lopen, zoeken we wat beschutting tegen de regen en wachten tot het donkerder wordt. Johan gaat al terug. Wij worden beloond, want een kwartier later roept een Dwergooruil. We zien er zelfs twee vliegen en horen nog een derde met behulp van de tape en lamp van János.. Rond uur zijn we bij het hotel terug in de regen. Dag 8 Maandag 1 juni Om 4.15 uur gaat de wekker. De bus vertrekt om 5.15 uur naar het vliegveld. János heeft via het hotel een ontbijtpakket geregeld. Een half uur later zijn we bij Budapest Férihegy en nemen afscheid van János en Barna. Het inchecken gaat snel met wat hulp. We vertrekken in de plensregen en komen na een prima vlucht om 9.10 uur op Schiphol.