Materialendecreet en ontwerp van besluit VLAREMA. Elmar Willems Beleidsmedewerker Dienst Beleidsinnovatie

Transcriptie

1

2 Materialendecreet en ontwerp van besluit VLAREMA Beleidsmedewerker Dienst Beleidsinnovatie

3 30 Materialenbeleid Inhoud Materialen in beweging Evolutie en focus van de OVAM Nieuw wettelijk kader Materialendecreet VLAREMA Grondstoffen Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid Algemene voorschriften Registratie vervoerders, inzamelaars, handelaars, makelaars Afvalstoffen- en materialenregisters 3

4 Materialen in beweging Verruiming van afval- naar duurzaam materialenbeleid, omdat.....materialen speerpunt zijn van productie- en consumptiepatronen...milieudruk van materialenverbruik en -gebruik te hoog ligt strategische economische innovatie nodig is...afval einde-van-keten benadering is...materialenbeheer integrale ketenbenadering toelaat: cradle to cradle Sinds 2003 is duurzaam materialenbeheer bevoegdheid OVAM 4

5 Materialen in beweging Ambitie Doorgroeien van afval- naar duurzaam materialenbeheer als basis voor een groene economie (BO ) Evaluatie en herziening van het instrumentarium Proactief meewerken aan projecten en transities Meetbare resultaten halen Wettelijke verankering materialenbeleid 5

6 Nieuw wettelijk kader Omzetting Europese kaderrichtlijn afvalstoffen EG 2008/98 Verankering van het duurzaam materialenbeleid Volledige herziening Afvalstoffendecreet Materialendecreet: decreet betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen Vervanging, maar geen volledige herziening VLAREA VLAREMA: Besluit VR tot vaststelling van het reglement betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen Stand van zaken Decreet in behandeling VP na def. goedkeuring VLAREMA in behandeling RvS na 2e goedkeuring Inwerkingtreding februari 2012 (?) 6

7 Materialendecreet Algemene doelstellingen (art 4) Doelstelling 1....stel maatregelen vast voor het tot stand brengen van materiaalkringlopen waarbij 1 de gezondheid van de mens en het milieu gevrijwaard worden tegen de schadelijke invloed van afvalstoffen; 2 de uitputting van hernieuwbare en niet-hernieuwbare hulpbronnen, de verspilling van materialen en energie in het algemeen en de schadelijke gevolgen voor mens en milieu, verbonden aan materiaalgebruik en verbruik, worden tegengegaan. 2. volg prioriteitsvolgorde voor omgang met materialen en afval (hiërarchie) 7

8 Materialendecreet Algemene doelstellingen (art 4) In het bijzonder worden maatregelen vastgesteld waarbij de volgende volgorde van prioriteiten wordt gehanteerd: a) de preventie van afvalstoffen en een efficiënter en minder milieubelastend gebruik en verbruik van materialen via aangepaste productie- en consumptiepatronen; b) het voorbereiden van afvalstoffen voor hergebruik; c) de recyclage van afvalstoffen en het inzetten van materialen in gesloten materiaalkringlopen; d) andere vormen van nuttige toepassing van afvalstoffen, zoals bepaalde vormen van energie-opwekking, en inzet van materialen als energiebron; e) de verwijdering van afvalstoffen, met storten als laatste optie. en waarbij wordt gestreefd naar het beste resultaat voor milieu en gezondheid, rekening houdend met de effecten die optreden over de ganse levenscyclus. 8

9 Materialendecreet Hiërarchie en afwijkingen erop (art 8) Hiërarchie is een verplichting voor de Vlaamse overheid geen rechtstreekse plicht voor burgers en bedrijven Afwijking mogelijk, mits Gemotiveerd advies aan VR OVAM adviseert ism overlegplatform op basis van levenscyclusdenken houdt rekening met ecologische, economische en sociale overwegingen onafhankelijke wetenschappelijke studies 9

10 Materialendecreet Maatregelen ter ondersteuning van hiërarchie (art 9) Verplichting Vlaamse overheid tot stimuleren van hergebruik / recyclage, daartoe moet gescheiden inzameling worden georganiseerd mogelijkheden om gescheiden aanbieding, inzameling en inzamelwijze te verplichten doelstellingen vast te leggen afvalverwerkingshandelingen op te leggen of te verbieden erkenning voor kringloopcentra 10

11 Materialendecreet (Nieuwe) principes Afvalstoffen- en materialenregisters Verbreding groen aankoopbeleid overheid Vergunnings- of meldingsplicht afvalstoffenbeheer en gebruik materialen MV-decreet van toepassing. Voorwaarden mogelijk voor Materialen die mogen worden verwerkt of gebruikt Efficiëntie waarmee materialen worden verbruikt Opleggen gebruiksbeperkingen aan materialen Verbreding uitgebreide producentenverantwoordelijkheid Naast uitvoeringsplannen, ook preventieprogramma's opstellen Wijzigingen bepalingen afval/geen afval. Bestaande onduidelijkheden oplossen Omslagpunt afval/grondstof bij uitgang proces: Wie afval ontvangt, moet een stroom ook als afval verwerken Wegwerken discriminaties primaire en secundaire materialen Shopping in wetgeving vermijden 11

12 VLAREMA Grondstoffen Secundaire grondstoffen? Lijsten met materialen voor bepaalde gebruiksgebieden, normen en parameters uit VLAREA blijft behouden in VLAREMA, mits aanpassingen en uitbreiding Gebruikscertificaat blijft geldig tot geldigheidsdatum Oude grondstofverklaringen? Blijven geldig, mits (klein) voorbehoud Bijproducten, einde afval en secundaire grondstoffen = grondstoffen Grondstofverklaringen en gebruikscertificaten = grondstofverklaring 12

13 VLAREMA Grondstoffen Indien Europese EoW criteria / bijproducten implementatie in Vlaanderen middels registratie in Vlaanderen Basisgegevens bedrijf en aard van activiteit Géén inhoudelijke beoordeling Schrapping mogelijk, 14 dagen voor verweermiddelen Keuringsverslagen gekoppeld aan registratie Indien geen Europese criteria voorhanden, dan: stroom per stroom benadering mogelijk door lidstaten Specifieke samenstellings- en gebruikscriteria voor bepaalde materialen en toepassingen Indien afwezig, terugvallen op afvaldefinitie en afwegingskader decreet (nieuwe) procedure voor grondstofverklaring 13

14 VLAREMA Grondstoffen Scenario's Specifieke criteria in VLAREMA voor materialen in 4+2 toepassingsgebieden* Geen specifieke criteria in VLAREMA beschikbaar of van toepassing Grondstofverklaring verplicht H2 en bijlage 2.2** Afvalstof als brandstof Materialen die niet voorkomen in bijlage 2.2, maar wel worden gebruikt in één van de 4 toepassingsgebieden Grondstofverklaring niet verplicht H2 en bijlage 2.2** Materialen in saneringswerken cf. attest Bodemdecreet Materialen onderworpen aan Europese EoW-criteria Grondstofverklaring mogelijk op basis van beginselen decreet. Handleiding in opmaak. * Toepassingsgebieden: meststof / bodemverbeterend middel; bouwstof; bodem; kunstmatige afdichtingslagen met waterglas. Er zijn, in vergelijking met VLAREA, 2 nieuwe toepassingsgebieden: materialen van en voor de nonferrometallurgie of materialen van ferrometallurgie naar cementindustrie. ** Bijlage 2.2 bevat de lijsten met beoogde grondstoffen en vermeldt in welke gevallen er een grondstofverklaring, of toetsing via keuringsattest of eenheidsreglement, verplicht is. 14

15 VLAREMA Grondstoffen Aanvraag grondstofverklaring Wat moet er bij zitten? producent of aanvrager in naam van (groep) producenten Groepsaanvraag enkel in geval van gelijkaardig prod. proces Elke (individuele) producent behoudt verantwoordelijkheid administratieve gegevens identificatie materiaal overzicht productieproces en kopie milieuvergunning monsternemings- en analyseverslag gebruiksmogelijkheden kwaliteitsborgingssysteem, indien van toepassing Nieuw: analyses verplicht elektronisch bijhouden, wijze van uitwisseling nog vast te leggen, kan via labo's of via houder grondstofverklaring Voorbeeldformulier op website 15

16 VLAREMA Grondstoffen Aanvraag grondstofverklaring Aanvrager stuurt aanvraag op < 20 dagen na ontvangst ontvankelijk en volledig verklaren OVAM brengt aanvrager op de hoogte Indien geen bericht van OVAM, aanvraag geacht volledig en ontvankelijk te zijn < 45 dagen na ontvankelijk/volledig = inhoudelijke beslissing Beide termijnen kunnen opgeschort als om aanvullingen verzocht Mogelijkheid om beroep aan te tekenen via Minister OVAM stelt register met verleende en geweigerde verklaringen ter beschikking op website 16

17 VLAREMA Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid Aanvaardingsplicht (AVP) invullen door milieubeleidsovereenkomst, of individueel afvalpreventie en -beheerplan kleine aanpassingen aan bepalingen plus afgedankte zonnepanelen, minus GFVO Collectief plan gemeenschappelijk plan van betrokken sector met engagementen Afvalwegwerpluiers Gebruikte injectienaalden Afvallandbouwfolies Zwerfvuil plus GFVO Instrumenten UPV uitbreiden 17

18 VLAREMA Algemene bepalingen (Nieuwe) algemene voorschriften Selectieve inzameling + PMD bij huishoudens Verscherpte verplichting selectief slopen Groenafval verplicht 'nuttig toepassen' Nadere maatregelen in MB Stort- en verbrandingsverbod Stortverbod Alle brandbare afvalstoffen Alle afvalstoffen waarvoor verbrandingsverbod geldt Verbrandingsverbod Alle recycleerbare stromen, met uitzondering van... Gemengde afvalstoffen, tenzij cf. code van goede praktijk, vastgelegd door de Minister, zijn uitgesorteerd, en met uitzondering van gemengd stedelijk afval van particulieren Stort / verbrandingsverbod Vlaams afval ook v toepassing in buitenland Afwijking op verbod kan door exploitant van verbrandingsinrichting of stortplaats ingediend worden, bij uitvoer kan dit door de afvalstoffenproducent, makelaar of handelaar 18

19 VLAREMA Inzamelen en vervoeren van afvalstoffen Identificatieformulier en algemene voorwaarden voor vervoer Algemene voorwaarden voor iedereen, met uitzondering van gebruik IDformulieren en bepaalde vrijstellingen voor bepaalde actoren Begrippen Vervoerder = vervoerder Overbrenger = inzamelaar, afvalstoffenhandelaar- of makelaar Principe van registratie vervoerder blijft Erkenning overbrenger wordt geschrapt: inzamelaar, afvalstoffenhandelaar- en makelaar moeten geregistreerd worden en bijkomend beschikken over een intern kwaliteitsborgingssysteem, als zij gevaarlijke of nader te bepalen afvalstoffen hanteren 19

20 VLAREMA Inzamelen en vervoeren van afvalstoffen Registratie voor vervoerders (vervoert in opdracht van) Administratieve handeling Géén exploitatiezetels opgeven Wél ondernemingsnummer Registratie < 20 dagen 10 jaar geldig Registratie voor inzamelaars, handelaars, makelaars Administratieve handeling Géén exploitatiezetels opgeven Wél ondernemingsnummer Vermelding van aard van afvalstoffen Registratie < 20 dagen 10 jaar geldig Aparte registratie als vervoerder indien men ook vervoert 20

21 VLAREMA Inzamelen en vervoeren van afvalstoffen Registratie: aandachtspunten Gemeenten en intercommunales van rechtswege geregistreerd. Wel voldoen aan KBS bij inzameling/handel in gevaarlijke of nader te bepalen afvalstoffen Geen registratieplicht voor afvalstoffenproducent die eigen afvalstoffen inzamelt/handelt/makelt. Wel voldoen aan KBS (zie art en ) OVAM stelt modelformulieren registratie ter beschikking op website Schorsing registratie vervoerder bij niet naleven vervoersvoorwaarden Schorsing registratie inzamelaar, handelaar, makelaar bij niet naleven algemene voorwaarden, ontoereikend KBS of een negatief keuringsverslag Keuringsverslag altijd opgestuurd naar de OVAM Schorsing = aangetekende brief met voornemen tot schorsing, 14 dagen voor verweermiddelen Elektronische en snelle wijze van registratie < 2 jaar Erkenning van Waalse en Brusselse vervoerders 21

22 VLAREMA Inzamelen en vervoeren van afvalstoffen Kwaliteitsborgingssysteem: wat is dat? Een documentatie van werkmethode(s) m.b.t: acceptatiecriteria van afvalstoffen i.f.v. bedrijfsactiviteit aanbieden informatie over gescheiden inzameling kiezen geschikte vervoerder traceerbaarheid over keten legale bestemming/verwerking voor afvalstoffen richtlijnen voor personeel en oplijsten verantwoordelijken naleving specifieke voorwaarden in enkele gevallen Principe van zelfcontrole en keuring door onafhankelijk organisme < 2 jaar na registratie. Stuurt verslag < 2 maand na keuring naar OVAM. Nieuwe keuring elke 4 jaar. OVAM stelt code van goede praktijk t.b.v. onafhankelijk keuringsorganisme ISO9001, 14001, EMAS niet a priori voldoende Federaties kunnen standaard of voorbeeld uitwerken voor bepaalde sector 22

23 VLAREMA Inzamelen en vervoeren van afvalstoffen Overgangsmaatregelen Geregistreerd vervoerder blijft geregistreerd, mits ondernemingsnr Erkende overbrengers beschouwd als geregistreerd inzamelaar/handelaar/makelaar Binnen 12 maanden na inwerkingtreding moet men het kwaliteitsborgingssysteem toepassen + 24 maanden voor keuring Mailing naar bedrijven ivm wijzigingen 23

24 VLAREMA Registers Afvalstoffenregisters Inzamelaar, handelaar, makelaar Verwerkers Producent bedrijfsafvalstoffen Gemeenten, bijlage 7.1 met ASO of KGA code Materialenregister Grondstoffenproducenten Alle producenten van alle grondstoffen Materialen einde afval of bijproducten Materiaalcodelijst in opmaak Grondstoffengebruikers Voorlopig enkel art (non-ferrometallurgie) 24

25 VLAREMA Registers Registers: aandachtspunten 5 jaar bijhouden Registers HIM, AS-verwerkers, grondstoffenproducenten- en gebruikers elektronisch bijhouden. Standaardprocedure via MB of code van OVAM Producenten BA én grondstoffenproducenten kunnen worden opgenomen in selectie gegevensverzameling over productie van AS en grondstoffen Gegevens producenten BA mogelijk via IMJV (ook grondstoffen?) Zicht op productie van alle grondstoffen (bijproducten en einde-afval) in Vlaanderen AS-verwerkers én grondstoffengebruikers kunnen worden opgenomen in selectie van gegevensverzameling over inkomende afvalstoffen of grondstoffen Gegevens van AS-verwerkers van ingevoerde AS mogelijk via IMJV Momenteel (nog) geen algemene registerplicht grondstoffengebruikers, dus beperkte steekproef mogelijk 25

26 Tot slot Wetgeving is één... Innovatief materialenbeleid is twee Stelselmatig werken aan transitie, visievorming op lange termijn, het opzetten van (proef)projecten, stimulerend, sensibiliserend en verkennend, zonder dwingende kaders. Voorbeelden: ketenbeheerprojecten: TWOL beperken voedselverliezen, tapijten, nieuwe businessmodellen, bv Chemical Leasing voor minder chemicaliënverbruik proefprojecten distributie stimuleren aankoop van producten met minder milieuimpact (Nelli) proefprojecten kringloopsector demontage goederen tbv nieuwe producten Ecodesigntools, bv Ecolizer SIS CARDS Toolkit Ecodesigntool voor gebouwelementen materiaalmethodiek 26

27 Tot slot material source: beschikbaar stellen informatie duurzame materialen eco-efficiëntiescans voor bedrijven ism AO evenementenbeleid (groen event award) producttest ondersteunt lokale besturen groener aankoopbeleid promotie van thuiscomposteren product-dienstcombinaties (PDC) input-outputmodel en materiaalrekeningen C2CNetwerk-actieplan internationale profilering Europees voorzitterschap België Deelname aan strategische netwerken Uitvoering Materialenpact en Transversaal Thema (VIA) Steunpunt duurzaam materialenbeheer Verzelfstandiging Plan C

28