Jaarrapportage vangstontwikkeling 2013 Muskusrattenbeheer waterschappen Rijn en IJssel, Vallei en Veluwe, Hollandse Delta en Rivierenland

Transcriptie

1 Agendapunt 5a, bijlage 3a Jaarrapportage vangstontwikkeling 2013 Muskusrattenbeheer waterschappen Rijn en IJssel, Vallei en Veluwe, Hollandse Delta en Rivierenland Datum: 14 februari 2014 Auteurs: Hans van Poelwijk, Ruud Kleinman

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Doelstelling Vangstresultaten Personeel en Organisatie Ontwikkelingen vangsten per rayon en waterschap Vangsten in grensuurhokken Bijvangsten Beverrattenbestrijding Bijlage 1: Overzicht vangsten 2013 en Bijlage 2: Overzicht vangsten per vangmiddel Bijlage 3: Bijvangsten per periode Bijlage 4: Bijvangsten per soort en vangmiddel periode

3 1. Inleiding Waterschap Rivierenland voert het muskusrattenbeheer uit voor de waterschappen Rijn en IJssel, Vallei en Veluwe, Hollandse Delta en Rivierenland. Aan het eind van een kalenderjaar wordt een jaarrapportage gemaakt van de vangstontwikkeling. De gegevens hiervoor worden gehaald uit het landelijk vangstregistratiesysteem. In deze jaarrapportage wordt ook een overzicht gegeven van de vangstontwikkeling per waterschap. 2. Doelstelling Uitgangspunt voor de bestrijding is de beheersbaarheid van de populatie. De populatie dient op een aanvaardbaar niveau te komen en blijven in het kader van veiligheid en schade aan gewassen, terreinen en watergangen. Deze norm wordt aangeduid met de term onder controle en is vastgesteld op 0,15 vangsten per kilometer watergang per jaar. Het samenwerkingsverband muskusrattenbeheer streeft er naar om deze norm eind 2015 te halen. 3. Vangstresultaten 2013 De dalende lijn zet zich voort. Het aantal vangsten is gedaald van in 2012 naar In bijlage 1 is een overzicht opgenomen van de vangsten per gebied en in bijlage 2 is opgenomen in welke vangmiddelen de vangsten zijn gedaan. De vangsten per kilometerwatergang (v/km-wtg) zijn gedaald van 0,24 v/km-wtg naar 0,20 v/km-wtg. Het samenwerkingsverband muskusrattenbeheer zit hiermee op de doelstelling om te komen tot 0,15 v/km-wtg eind Het aantal uren laat ook een daling zien. De oorzaak hiervan wordt vooral veroorzaakt door de lange winter die tot maart duurde met slecht speur ijs. In vergelijking met de eerste vier periodes in 2012 kon in het eerste kwartaal velduren minder worden ingezet. Km watergang: Absolute vangsten en uren periode 2009 t/m 2013 Jaar Vangsten Vangsten ,99 0, ,82 0, ,81 0, ,58 0, ,53 0,20 3

4 4. Personeel en Organisatie De afdeling Muskusrattenbeheer is als volgt opgebouwd: Formatie afdeling muskusrattenbestrijding per Afdelingshoofd Administratief. medewerker Beleidsadviseur Vaktechnisch ondersteuner Teamleiders Muskus- beverrattenbestrijders Totaal aantal fte s 1,00 1,80 1,00 1,00 8,00 87,93 100,73 Beverrattenbestrijders (4,5 fte wordt in 2013 gesubsidieerd, invulling door 3 vaste medewerkers Waterschap Rivierenland en 1,5 fte tijdelijke inhuur) Ziekteverzuim Het ziekteverzuimpercentage voor muskusrattenbeheer komt in 2013 uit op 4,84%. Dit ligt iets onder het ziekteverzuimpercentage van Waterschap Rivierenland (4,92 %). Exclusief de langdurig zieken komt het ziekteverzuimpercentage voor muskusrattenbeheer uit op 3,78%. 5. Ontwikkelingen vangsten per rayon en waterschap Hieronder treft u aan het overzicht van de vangsten per rayon in In de tabellen er onder wordt aan de hand van histogrammen de vangstontwikkeling van de afgelopen vijf jaar getoond. Vangstontwikkeling per rayon Rayon Vangsten per km Vangsten Alblasserwaard-West en het eiland van Dordrecht ,00 1,08 0,03 Alblasserwaard-Oost en de Vijfheerenlanden ,00 1,80 0,30 Hoekse Waard en IJsselmonde ,00 1,45 0,04 Rijn en IJssel ,00 1,16 0,20 Rivierenland Noord ,00 1,86 0,15 Rivierenland Zuid ,50 2,06 0,45 Vallei en Eem & Veluwe ,75 1,25 0,19 Voorne-Putten, Rozenburg en Goerree- Overflakkee ,00 1,77 0,14 Totaal / gem ## ,53 0,20 4

5 Historisch overzicht vangstontwikkeling per rayon In de tabellen hieronder wordt aan de hand van histogrammen de vangstontwikkeling muskusratten van de afgelopen vijf jaar weergegeven. Rayon Alblasserwaard-West en het eiland van Dordrecht Km watergang: Absolute vangsten muskusratten en uren periode 2009 t/m 2013 Jaar Vangsten Vangsten per km ,71 0, ,49 0, ,52 0, ,25 0, ,08 0,03 Rayon Alblasserwaard-Oost en de Vijfheerenlanden Km watergang: Absolute vangsten muskusratten en uren periode 2009 t/m 2013 Jaar Vangsten Vangsten per km ,37 0, ,05 0, ,19 0, ,07 0, ,80 0,30 Rayon Rivierenland Noord Km watergang: Absolute vangsten muskusratten en uren periode 2009 t/m 2013 Jaar Vangsten Vangsten per km ,49 0, ,22 0, ,08 0, ,98 0, ,86 0,15 5

6 Rayon Rivierenland Zuid Km watergang: Absolute vangsten muskusratten en uren periode 2009 t/m 2013 Jaar Vangsten Vangsten per km ,24 0, ,12 0, ,19 0, ,93 0, ,06 0,45 Rayon Rijn en IJssel Km watergang: Absolute vangsten muskusratten en uren periode 2009 t/m 2013 Jaar Vangsten Vangsten per km ,34 0, ,29 0, ,25 0, ,09 0, ,16 0,20 Rayon Vallei en Veluwe Km watergang: Absolute vangsten muskusratten en uren periode 2009 t/m 2013 Jaar Vangsten Vangsten per km ,50 0, ,39 0, ,39 0, ,18 0, ,25 0,19 6

7 Rayon Hoekse Waard en IJsselmonde Km watergang: Absolute vangsten muskusratten en uren periode 2009 t/m 2013 Jaar Vangsten Vangsten per km ,02 0, ,74 0, ,73 0, ,44 0, ,45 0,04 Rayon Voorne-Putten, Rozenburg en Goerree-Overflakkee Km watergang: Absolute vangsten muskusratten en uren periode 2009 t/m 2013 Jaar Vangsten Vangsten per km ,90 0, ,77 0, ,71 0, ,12 0, ,77 0,14 Overzicht vangstontwikkeling per waterschap Hieronder treft u de vangstontwikkeling per waterschap aan over de jaren 2012 en Waterschap Vangsten Hollandse Delta Vangstontwikkeling muskusratten per waterschap afgelopen twee jaar Vangsten Vangsten per km Vangsten ,50 1,77 0, ,00 1,58 0,09 Rijn en IJssel ,00 1,18 0, ,00 1,27 0,20 Rivierenland ,00 1,85 0, ,50 1,77 0,25 Vallei en Veluwe ,50 1,31 0, ,25 1,18 0,19 Totaal / gem ,00 1,58 0, ,75 1,53 0,20 7

8 6. Vangsten in grensuurhokken In het vangstregistratie systeem is het mogelijk om de vangsten in de grensuurhokken apart te rapporteren. In de rapportage wordt hiervoor een afstand van 5 km tot de landsgrens aangehouden. In onderstaande tabel zijn de vangsten en uren en het verschil ten opzichte van het vorige jaar weergegeven. Vangsten per periode Cumulatief t/m periode Cumulatief t/m periode Verschil cumulatief in % Cumulatief vangsten watergang Cumulatief t/m periode Cumulatief t/m periode Organisatie Brabantse Waterschappen Brabantse Waterschappen (grensuurhokken) Limburgse Waterschappen Limburgse Waterschappen (grensuurhokken) Muskusrattenbeheer Rivierenland Muskusrattenbeheer Rivierenland (grensuurhokken) Muskusrattenbeheer Stichtse Rijnlanden Verschil cumulatief in % ,44% 0,15 0, ,28% ,10% 0,03 0, ,87% ,00% 0,00 0, ,11% ,72% 0,25 0, ,63% ,26% 0,21 0, ,97% ,92% 0,03 0, ,74% ,17% 0,24 0, ,81% Noordoost Nederland ,90% 0,92 0, ,80% Noordoost Nederland (grensuurhokken) ,73% 0,14 0, ,10% Waterschap Scheldestromen Waterschap Scheldestromen (grensuurhokken) Waterschap Zuiderzeeland ,67% 0,07 0, ,01% ,85% 0,10 0, ,64% ,03% 0,27 0, ,21% Wetterskip Fryslân ,90% 0,18 0, ,89% Totaal ,15% 0,25 0, % 8

9 7. Bijvangsten De vangmiddelen zijn aangepast om het aantal ongewenste bijvangsten te verlagen en het voorkomen van bijvangsten zoals de bever en de otter. De bijvangsten zijn in 2013 gedaald ten opzichte van die in In 2013 zijn 553 bijvangsten geregistreerd. In 2012 waren dit er 699. Dit is exclusief het aantal van 478 bruine ratten, 254 woelratten en 12 Amerikaanse nertsen. Deze drie diersoorten worden als gewenste bijvangsten aangemerkt. In bijlage 3 is het volledige overzicht opgenomen en in bijlage 4 het overzicht bijvangsten per soort en vangmiddel. Soort Zoogdieren Vogels Vis Overige Totaal bijvangsten Tabel overzicht bijvangsten per categorie exclusief de gewenste bijvangsten 9

10 8. Beverrattenbestrijding Algemeen De beverratbestrijding is in Nederland zodanig ingericht dat de beverrat uit Nederland wordt verdreven en dat wordt volstaan met bestrijding op de grens. Het doel van uitroeiing in het binnenland is nog niet overal gehaald (onder andere de Biesbosch). Meerdere gebieden zijn inmiddels wel geheel of nagenoeg schoon, waardoor de beverrattenbestrijding in het binnenland steeds meer door de muskusrattenbestrijders wordt uitgevoerd. In de grensstreek zijn wel beverrattenbestrijders actief. Omdat de beverrat in Duitsland nauwelijks wordt bestreden, is er aan de Nederlands-Duitse grens voortdurend sprake van instroom van nieuwe beverratten. Van de kleine riviertjes in Zuid-Limburg tot de natte natuurgebieden in Groningen ligt het grensgebied vol met trekroutes. De bestrijdingsorganisaties die actief zijn in Noord-Oost Nederland, Gelderland en Limburg, zetten een aanzienlijk deel van de capaciteit aan beverrattenbestrijders uit de solidariteitsregeling in voor de intensieve bestrijding rond de vele rivieren, beekjes, kanalen en natte natuurgebieden, die als belangrijkste aanvoerroutes gelden. Aansturing en bekostiging De landelijke aansturing van de beverrattenbestrijding vindt plaats door de landelijke coördinator. De coördinator beverrattenbestrijding wordt ondersteund door een opgerichte Adviesgroep beverrattenbestrijding. De Adviesgroep verricht veldbezoeken en bespreekt de bevindingen met de coördinator, waarna de adviezen door de coördinator wordt neergelegd bij de Werkgroep Muskusrattenbeheer (WMB). Het landelijke budget beverrattenbestrijding wordt elk jaar opnieuw verdeeld. Voor de nieuwe organisatie Muskusrattenbeheer is voor 2013 een budget voor 4,5 fte toegekend. Met ingang van 2014 wordt dit verhoogd naar 5 fte, vanwege de populatie beverratten in de Biesbosch. Het is de vraag of het lukt om deze populatie vanwege de ontoegankelijkheid van het gebied uit te roeien.. Voorwaarden voor vergoeding: Meer dan 10 beverratten Bestrijdingsjaarplan Werkelijke uitbreiding in fte Één manjaar is daarbij 1150 uur (het gaat hier om de werkelijk in het veld gemaakte uren) Uitkering per fte is De vergoeding vindt steeds achteraf plaats op basis van de werkelijke inzet. Daarbij wordt rekening gehouden met de maximaal vooraf opgelegde (afgesproken) verplichting. Vangstontwikkeling 2013 In 2013 zijn 115 beverratten gevangen tegen 102 stuks in Er is sprake van een lichte stijging. De onderstaande tabel geeft inzicht in de vangstontwikkeling gedurende de periode 2009 t/m Jaar Vangsten Vangsten per uur Vangsten ,03 0,16 0, ,01 0,15 0, ,01 0,11 0, ,02 0,10 0, ,02 0,09 0,00 10

11 In onderstaande tabel is de vangstontwikkeling per rayon aangegeven. Rayon Vangsten Albasserwaard-West en het eiland van Dordrecht Vangsten per uur Vangsten 1 187,00 0,01 0,03 0,00 Alblasserwaard-Oost en de Vijfheerenlanden 0 0,00 0,00 0,00 0,00 Hoekse Waard en IJsselmonde 0 129,00 0,00 0,03 0,00 Rijn en IJssel ,00 0,02 0,30 0,01 Rivierenland Noord ,00 0,02 0,13 0,00 Rivierenland Zuid ,00 0,04 0,13 0,00 Vallei en Eem & Veluwe 3 232,00 0,01 0,02 0,00 Voorne-Putten, Rozenburg en Goerree-Overflakkee 0 92,00 0,00 0,02 0,00 Totaal / gem ,02 0,09 0,00 Op de Biesbosch en een enkele zwerver na leek de eigen populatie uitgeroeid. In 2013 dook onverwachts een populatie beverratten op nabij de Waal, in de omgeving van Varik. De verwachting is dat de situatie in 2014 hier weer onder controle komt. Het merendeel van de vangsten is instroom vanuit het grensgebied. Op onderstaande kaart is aangegeven waar en hoeveel vangsten er zijn gedaan. 11

12 Bestrijding in grensstreek Duitsland De instroom vanuit Duitsland is nog steeds hoog. Dit betekent een aanhoudend extra risico welke van invloed is op de veiligheid van de waterkeringen en de instandhouding van de watergangen in met name het grensgebied. Vanaf 2006 worden met Duitse waterschappen afspraken gemaakt over de bestrijding van beverratten in het Duits/Nederlandse grensgebied. Cijfermatig overzicht vangstresultaten In 2013 zijn in Deichverband Bislich Landesgrenze 37 beverratten gevangen. Als bijvangst zijn nog 133 muskusratten gevangen. Voor de beverrattenbestrijding zijn 471 uren ingezet. Deichverband Bislich - Landesgrenze Bever ratten Muskusratten (als bijvangst) uren Bever ratten Muskusratten (als bijvangst) uren

13 Bijlage 1: Overzicht vangsten 2013 en

14 Bijlage 2: Overzicht vangsten per vangmiddel 14

15 Bijlage 3: Bijvangsten per periode 2013 Nr. Soort Totaal 001 woelrat bruine rat bunzing hermelijn amerikaanse nerts wezel waterhoen wilde eend dodaars meerkoet waterral blauwe reiger aalscholver kuifeend grauwe gans knobbelzwaan tamme (boeren) gans aal snoekbaars snoek zeelt karper brasem kolblei bruine Amerikaanse bittervoorn blankvoorn ruisvoorn voorn amerik. rivierkreeft inheemse rivierkreeft Totaal

16 Bijlage 4: Bijvangsten per soort en vangmiddel periode 2013 Nr. Soort Slootafzetting met kooi Postklem Conibear Levend vangende kooi Grondklem lokaaskooi Schijnduiker Duikerafzetting Slaan en delven Klemmenrekje Totaal Lokaasklem 001 woelrat bruine rat bunzing hermelijn amerikaanse nerts wezel waterhoen wilde eend dodaars meerkoet waterral blauwe reiger aalscholver kuifeend grauwe gans knobbelzwaan tamme (boeren) gans aal snoekbaars snoek zeelt karper brasem kolblei bruine Amerikaanse bittervoorn blankvoorn ruisvoorn voorn amerik. rivierkreeft inheemse rivierkreeft Totaal