Boommarters in Sinaai: opvolging van drie nesten
|
|
- Ludo Vink
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 INBO Marternieuws 12 oktober 2013 Boommarters in Sinaai: opvolging van drie nesten o Eufrasie en kroost o Madeleine en kroost o Germaine en kroost Brabantse dassen Voor de tweede keer dit jaar een das doodgereden in Peer (Noord-Limburg) Das doodgereden in Sint-Niklaas (Oost-Vlaanderen) Toekomstperspectief voor de das Nieuwe ottermelding in Noord-Limburg Kempense boommarters Boommarters in Sinaai: opvolging van drie nesten Eufrasie en kroost Dankzij het gebruik van de boomcamera van de Vleermuizenwerkgroep wisten we begin mei al dat Eufrasie twee jongen had (Marternieuws 11). Eufrasie en haar twee jongen kwamen de daaropvolgende weken regelmatig in beeld op de fotovallen. Daar waar Eufrasie in het winterhalfjaar nog genoegen nam met een heel klein leefgebied (enkel het bosreservaat), breidde ze haar leefgebied voor haarzelf en haar jongen uit met een stuk aan de andere kant van de gevaarlijke Weimanstraat. Dit stuk was in het winterhalfjaar een soort niemandsland: een bufferstrook tussen de leefgebieden van Eufrasie een Madeleine. Wat gevreesd werd gebeurde ook effectief: op 10 juli vond Stijn Rothier een dode boommarter langs de Weimanstraat: één van de twee jongen van Eufrasie. Het dier kon spoedig ingezameld worden door marternetwerkmedewerker Mark Staut en was nog volledig intact. Autopsie op deze jonge marter bevestigde al meteen hoe snel boommarters groot worden : met 1370 gr woog dit dier nog amper ca. 200 gr minder dan een doorsnee meerjarig dier (zoals bv. de boommarter van Geel, zie verder). Voor deze gewichtsbepaling hebben we er alvast de inhoud van de propvolle maag van afgetrokken : ruim 80 gr aan zangvogels, waaronder een zanglijster en vijf nestjongen uit twee nesten van verschillende soorten.
2 Mannelijk jong van Eufrasie, gesneuveld op de drukke Weimanstraat op 10 juli 2013, foto INBO Wisseling van melkgebit naar volwassen gebit is op een leeftijd van 15 weken reeds volop aan de gang cf.dubbele hoektand, de achterste is de melktand, foto INBO Maaginhoud van het jong van Eufrasie, foto INBO
3 Eufrasie (halsbandzender met fluostrip) met haar resterend jong, 27 juli 2013, foto INBO Resterend jong van Eufrasie, 16 juli en 13 augustus 2013, foto s INBO Ook vorig jaar werd begin juli een zoon en toen wellicht het enige jong van Eufrasie doodgereden op de Weimanstraat. Het is een periode waarin de jongen de wereld beginnen te verkennen, en door hun onervarenheid worden ze vermoedelijk gemakkelijker overreden dan volwassen boommarters. Het jong dat dit jaar sneuvelde is al de vierde boommarter die als verkeersslachtoffer werd gevonden op een traject van zo n 500m weg. Gelukkig is er verbetering op komst: op dit traject zullen een aantal verkeersdrempels komen die de snelheid fors naar beneden zullen halen. Ter hoogte van deze verkeersdrempels zal er een geleiding voor boommarters vanuit de bosrand richting drempels voorzien worden. Deze geleiding zal er eenvoudigweg in bestaan (lokaal inheemse) houtige vegetatie aan te planten tot tegen de drempels, zodat de boommarters geneigd zullen zijn om die dekking te volgen die hen naar de drempels zal leiden, waar de snelheid van de auto s het laagst ligt. Ook indien de marters op de korte stukken tussen de drempels oversteken zal de snelheid van de auto s nog altijd veel lager liggen dan voorheen, wat de kans op aanrijdingen sowieso sterk zal verkleinen. Deze werken
4 kaderen in een gepland globaal herinrichtingsproject voor de ook voor mensen zeer gevaarlijke Weimanstraaat, waarbij ook in de aanleg van een fietspad wordt voorzien. Het fietspad zal aangelegd worden langs de zoom van het huidige bosreservaat, gescheiden van de rijbaan. Specifiek met betrekking tot de problematiek inzake aanrijdingen van dieren en van boommarters in het bijzonder werd hierover advies bij het INBO ingewonnen. In volle zomer stak Eufrasie ook enkele keren de Moervaart over richting Vettemeers. Daar bevindt zich echter het territorium van Germaine, zij het dat ook hier gedurende het winterhalfjaar een soort van bufferstrook aanwezig was waar geen van beide marters hun dagrustplaatsen had. Op 1 augustus was Eufrasie bijzonder actief op klaarlichte dag. Binnen een tijdsspanne van een paar uur zwom ze de Moervaart over van de Heirnisse naar de Vettemeers, om zich vervolgens in sneltreinvaart over een vrij groot gebied te bewegen. Ze maakte daarbij een grote boog en dwarste niet alleen bebost terrein maar ook uitgestrekte maïsakkers en zelfs aardappelvelden, voorheen ongezien bij Eufrasie! Uiteindelijk kwam ze opnieuw tot rust vlakbij de Moervaart in de Vettemeers, ongeveer op het punt waar ze enkele uren voordien de oversteek gemaakt moet hebben. Omdat dit gedrag dermate afwijkend is van wat we gewoon zijn bij Eufrasie, vermoeden we dat hier mogelijk een territoriaal dispuut met haar buur Germaine aan de gang was (haar dochter van 2011), dan wel eventueel een interactie met een volwassen mannetje, het was tenslotte volop paartijd. Naarmate het einde van de zomer naderde leek haar activiteitsgebied zich opnieuw in hoofdzaak te beperken tot het bosreservaat zelf. In 2011 kromp haar activiteitsgebied ook opnieuw in naarmate de herfst naderde. Ze stond toen een deel van haar territorium tijdelijk af aan haar zoon Valère, die pas het volgende voorjaar aan dispersie toe was. Madeleine en kroost Bij Madeleine hadden we de pech dat de boomholte waarin de jongen zich begin mei bevonden niet toegankelijk was voor de boomcamera. Daardoor waren we aangewezen op de fotovallen om een beeld te krijgen van het aantal jongen. Door de marters te doen kegelen (op de achterpoten staan, hier uitgelokt met voedsel) krijg je zicht op hun keelvlekken, die individueel verschillen. Slechts bij frontaal kegelende marters lukt het ten volle om een goed zicht te krijgen op het volledige keelvlekkenpatroon. Omdat de vacht rekbaar is, kan eenzelfde dier in verschillende posities een schijnbaar verschillend keelvlekkenpatroon vertonen, wat aanleiding kan geven tot voorbarige conclusies betreffende het aantal dieren aanwezig in een gebied. Op de grens van de territoria van Eufrasie en Madeleine verschenen, naast een jong van Madeleine, vooral Eufrasie en haar resterende jong op de foto s Madeleine zelf liet zich veel minder zien op die plek. Verder in het territorium van Madeleine waagden Eufrasie en haar jong zich niet, net zoals Madeleine zich niet in het bosreservaat (kerngebied van Eufrasie) waagde. Dieper in het territorium van Madeleine verschenen meerdere ongezenderde boommarters op de foto, waaronder minstens twee onderling herkenbare jongen van Madeleine. Mogelijk waren er meer jongen, maar omdat we ons enkel uitspreken op basis van foto s waarover geen enkele discussie mogelijk is, houden we het tot nader bericht op minstens twee jongen. We kunnen ook niet altijd met zekerheid zeggen of sommige boommarters die we in beeld kregen mogelijk geen volwassen mannetjes waren. Boommarters groeien heel snel en naarmate de zomermaanden vorderen, zijn ze op foto nog zeer moeilijk te onderscheiden van volwassen marters. Zo zijn de twee jongen van Madeleine in augustus al een heel stuk forser en groter dan hun moeder, waarschijnlijk zijn het dan ook twee mannetjes. De staart kan soms verheldering brengen, maar staat daartoe niet altijd goed op beeld. Jonge marters hebben een smalcilindervormige en doorgaans zeer gave, dichte staart. Bij oudere marters is de staart meer pluimvormig en vaak rafeliger zie bv. de kleurenfoto van de marter op de houtstapel in Marternieuws 11. De logica hier zou zijn dat het dier van deze foto het enige lokale, dominante en seksueel actieve mannetje is voor het ganse bosgebied, dat ongeveer de grootte heeft van een klassiek mannetjesterritorium. Tenzij we hier te maken hebben met één of meerdere bezoekende volwassen mannetjes, die niet lokaal-territoriaal gevestigd zijn. Een mogelijk antwoord op de sterke versnipperingstoestand en kleine individuele oppervlakte van de bossen in de regio?
5 Madeleine samen met jong, 17 juli 2013, foto INBO Madeleine op 14 en 15 augustus 2013, foto s INBO
6 Jong 1 van Madeleine, 14 september 2013, foto INBO Jong 2 van Madeleine, 13 augustus 2013, foto INBO Naast het opvolgen via fotovallen verschafte vooral de zender van Madeleine ons veel informatie met betrekking tot het terreingebruik en de grootte van haar territorium. Madeleine en haar kroost maakten gebruik van alle kleine bosjes die als in een dambordpatroon verspreid in het halfopen gebied liggen. Zelfs een maïsakker in het midden van het gebied werd gebruikt als dagrust- en speelplaats voor de jongen. Ook bleek dat weelderige klimopbomen meermaals als dagrustplaats werden uitgekozen.
7 Germaine en kroost Omdat Germaine zowat een maand later dan Eufrasie en Madeleine jongen kreeg (Marternieuws 11) duurde het dan ook tot eind juni alvorens de nestholte verlaten werd en de posities opnieuw meer begonnen te wisselen. In de loop van juli kregen we echter het omgekeerde fenomeen van wat verwacht kon worden: de positiebepalingen gaven elke dag opnieuw exact dezelfde plaats aan, ook de activiteitsensor die op de zender zit liet niet meer van horen. Onmogelijk voor een boommarter die met grote jongen zit (Eufrasie en Madeleine legden uitgerekend in die periode dagelijks veel afstand af met hun jongen). We begonnen al te vrezen dat Germaine misschien gestorven was, maar we konden dit niet controleren omdat we geen toelating hebben tot het domein waar de zender zich bevond. Het was dan ook een grote opluchting toen op 6 augustus Germaine voor het eerst opnieuw in beeld verscheen op de plaats waar ze vorig jaar gevangen werd! Ze had geen zender meer aan (op de één of andere manier is deze dus los geraakt), maar kon duidelijk worden herkend aan haar keelvlekkenpatroon. Het werd zelfs nog beter: twee dagen later stonden twee ongezenderde boommarters samen in beeld op die locatie: Germaine samen met een jong! De daaropvolgende weken zouden zowel Germaine als haar jong regelmatig voor de lens verschijnen. Door ze te doen kegelen hebben we een goed beeld van de keelvlek van tenminste één jong bovendien wellicht ook het enige dat dit stadium van nest-verlaten heeft bereikt. Hoeveel jongen Germaine oorspronkelijk mogelijk gehad heeft, kunnen we niet meer achterhalen. Germaine (centraal) en haar jong (rechts) samen in beeld, 8 augustus 2013, foto INBO
8 Germaine, 24 augustus 2013, foto INBO Jong van Germaine, 24 augustus 2013, foto INBO Geert Braem (conservator van het gebied De Linie van vzw Durme) had sinds 14 april ook een fotoval opgesteld op een plaats waar Germaine vorige herfst en winter regelmatig vertoefde. Maanden aan een stuk was dit zonder resultaat, tot in volle zomer plots twee boommarters in beeld verschijnen. Vermoedelijk zijn dit Germaine en haar jong (de marter onderaan met de witte keelvlek), al moeten we hier enig voorbehoud aan de dag leggen omdat de keelvlekpatronen niet zichtbaar zijn. De exacte datum van deze opname is niet bekend omdat de datum niet stond ingesteld op de cameraval. We weten wel dat het ergens tussen 24 juli (toen had Germaine haar zender nog aan) en 15 augustus moet zijn geweest.
9 Vermoedelijk Germaine (bovenaan) met haar jong (onderaan), zomer 2013 (datumweergave op foto klopt niet), foto Geert Braem Op 23 september liet het jong van Germaine zich fotograferen in de Heirnisse (in het territorium van grootmoeder en buurvrouw Eufrasie). Een mooi voorbeeldje van een jonge boommarter die in zijn eerste najaar verkenningstochtjes onderneemt in de periferie van zijn geboorteterritorium. Het jong van Germaine op verkenning in het territorium van grootmoeder en buurvrouw Eufrasie, foto INBO
10 Brabantse dassen Net over de taalgrens ten zuiden van het Meerdaalwoud werden dit jaar opnieuw dassenjongen geboren. Bij de burcht in kwestie werden deze zomer niet minder dan vijf dassen waargenomen! Deze burcht werd in 2011 voor het eerst sinds decennia opnieuw bevolkt met een dassenfamilie. Eén van de jongen werd toen doodgebeten door een hond (Marternieuws 4). In 2012 leek de burcht opnieuw verlaten, er werden in elk geval geen aanwijzingen van dassenactiviteit gevonden, tot dit voorjaar, toen er opnieuw dassensporen in de sneeuw werden opgemerkt Het verkeer eist echter ook daar zijn tol, op 6 september bereikte ons een melding van een dode das op de N25 tussen Hamme-Mille en Grez-Doiceau, op ongeveer dezelfde plaats als het exemplaar van begin dit jaar (Marternieuws 10). Helaas is het dier nog dezelfde dag verdwenen zodat het niet meer kon ingezameld worden voor onderzoek. Het is al meervoudig aan bod gekomen in de media: in de omgeving van Hoegaarden monteerden mensen van Natuurpunt een cameraval op een vermoedelijke dassenburcht in één van de terreinen in beheer bij Natuurpunt, en dit leverde effectief beelden op van een das die uit de burcht tevoorschijn kwam! Een opsteker voor de mensen die zich inzetten voor het beheer van de gebieden. De toekomst zal uitwijzen of dassen zich permanent kunnen vestigen in het gebied. In dezelfde streek maar aan Waalse zijde (grondgebied Jodoigne/Geldenaken) werd ook een das via cameraval vastgesteld. Mogelijk worden mensen die zelf over een cameraval beschikken nu geïnspireerd om hun aandacht te richten op potentiële burchten. De grootste voorzichtigheid dient hierbij echter aan de dag gelegd te worden. Niet alleen omwille van het juridische aspect (dassen en hun burchten zijn beschermd, verstoring van de burcht is een overtreding) is het ten stelligste af te raden om cameravallen nabij vermoedelijke nieuwe dassenburchten te installeren. De kans op verstoring is namelijk zeer reëel. Burchten die al generaties lang permanent bewoond worden door dassenfamilies zullen niet zo snel verlaten worden, maar het zijn net de nieuwe burchten die pas in gebruik worden genomen in nieuw gekoloniseerd leefgebied die het kwetsbaarst zijn. Bij de minste verstoring kunnen de nog onzekere dassen de burcht in kwestie verlaten. Dassen op voedseltocht kunnen ook voor de cameraval verschijnen op plaatsen ver van hun burchten, zonder de kwalijke gevolgen van verstoring. Voor de tweede keer dit jaar een das doodgereden in Peer (Noord-Limburg) Nadat op 24 februari van dit jaar al een dode das een eenjarig wijfje als verkeersslachtoffer werd gevonden op een drukke weg nabij Peer in het noorden van Limburg (zie Marternieuws 10) was het op 24 augustus opnieuw zover, de twee vindplaatsen liggen niet zo ver van elkaar. Dit keer gaat het om een wat ouder mannetje van bijna 14 kg, volgens de tandslijtage geschat op twee of mogelijk drie jaar. Ook dit dier had een puntgave vacht, zonder enig spoor van recente of oude bijtwonden in de hals of op de stuit. Dassen die goed en wel in territoriaal populatieverband gevestigd zijn, kunnen elkaar op die plaatsen behoorlijk toetakelen bij grensgeschillen of sociaalhiërarchische disputen. Hier hebben we daarentegen dus te maken met een rustige sociale context, wat kan duiden op zwervende dieren dan wel op recente, nieuwe vestigingen (areaaluitbreiding). Hoewel toeval niet uit te sluiten valt, suggereert de combinatie van beide vondsten nu veeleer deze laatste optie. In een periferie van hooguit een tweetal kilometer van de vindplaatsen zou zich best mogelijk een nieuwe burchtlocatie kunnen bevinden. Of deze nu nog bezet is, valt uiteraard nog af te wachten na deze beide doodvondsten. Het ware in elk geval een mooi koppel geweest Das doodgereden in Sint-Niklaas (Oost-Vlaanderen) Op 22 augustus meldden verschillende waarnemers zowaar een dode das op de E17 ter hoogte van Sint-Niklaas. Op 23 augustus konden we de das, door de aanrijding behoorlijk toegetakeld en reeds in beginnende ontbinding (het was toen warm ) inzamelen.
11 Het betrof een vrij oud wijfje, te oordelen aan het behoorlijk sterk gesleten gebit. Ook dit dier had een zeer gave vacht, zonder enig recent bijtspoor ten gevolge van recente sociale interacties. Van één oor was een stuk weg, mogelijk door een maaimachine (recht snijvlak, oud litteken), niet als bijtwonde. Op basis van de tepels, de vorm en het gewicht van de baarmoeder moet dit dier zeker ooit jongen hebben gehad, maar kennelijk niet in De baarmoederwand vertoonde nog heel vaag de sporen van (minstens) twee placentalittekens, wellicht van een geboorte in het vroege voorjaar van Daarnaast waren er evenwel ook twee verdikte wit-glazige vlekken aan de binnenwand van de baarmoeder, duidend op twee embryo s die dit voorjaar werden geresorbeerd. Om dit laatste naar mogelijke vestiging en populatieverband te interpreteren, moeten we rekening houden met de zogenaamde verlate embryo-implantatie bij de das. Dassen kunnen nagenoeg het gehele jaar door worden bevrucht, zonder dat meteen daarop aansluitend ook de volledige embryonale ontwikkeling volgt. De bevruchte eicellen ondergaan wel enkele ontwikkelingsdelingen, tot het zogenaamde blastocyst-stadium, maar gaan vervolgens in kiemrust. Op het einde van het jaar gaan deze vrije blastocysten zich inplanten in de baarmoederwand en herneemt de embryonale ontwikkeling, waarna (meestal) in februari de jongen worden geboren. Op basis hiervan kunnen we dus besluiten dat dit dier bevrucht moet zijn geweest in de loop van 2012, maar (voorlopig) niet veel méér. Succesvolle voortplanting is bij dassen in de regel gekoppeld aan vestiging in (minimaal) populatieverband annex permanente burchtbezetting. In voorliggend geval kunnen we dit laatste niet uitsluiten, maar kunnen we daar evenmin van uitgaan. Immers, enerzijds kan de bevruchting in principe maanden voordien elders hebben plaatsgevonden, anderzijds hoeft er naderhand geen plaatsbinding te zijn geweest wegens de embryoresorptie. Heeft dit dier haar laatste dracht (december 2012 januari 2013) verloren, bv. binnen de context van een gewijzigde sociale hiërarchie in de groep waartoe het behoorde, en is het vervolgens gaan zwerven? Of zijn de embryo s verloren gegaan omdat het dier was gaan zwerven, drachtig in het blastocyststadium, omdat het geen sociale rust kende? Of ging het om een daadwerkelijk lokaal gevestigd dier, in voortplanting, en zijn de embryo s gewoon verloren gegaan zoals dit bij dassen wel meer gebeurt? Deze laatste mogelijkheid lijkt ons hier evenwel minder waarschijnlijk, gezien de concrete vindplaats op een autostrade, en in een regio die lokaal ongeschikt oogt als dassenhabitat. Toekomstperspectief voor de das De spreiding van de das over Vlaanderen blijft hoedanook een intrigerende zaak, zoals uit deze maar tevens uit verschillende vorige edities van Marternieuws mag blijken. We zijn ervan overtuigd dat steeds meer bewaarheid wordt wat we reeds jarenlang vooropstellen: de herkolonisatie van de das in Vlaanderen hoeft zich geenszins te beperken tot de onmiddellijke periferie van het reeds bezette areaal zoals doorgaans op basis van klassieke dassenliteratuur wordt verondersteld. Dispersie over lange afstanden is een gestaag en onstuitbaar proces, satellietgewijze vestiging, al dan niet tijdelijk, o.i. de logische verwachting. Zoals in het artikel over dagrustplaatsen bij roofdieren immers reeds gesteld (Natuur.focus juni 2012 desgewenst als pdf opvraagbaar via marternieuws@inbo.be), blijkt ook het historische dassenareaal een behoorlijke dynamiek te hebben vertoond, met zowel meerdere lokale uitroeiingen als regelmatige sprongsgewijze (her)vestigingen. De grootste belemmering voor sprongsgewijze hervestiging op dit moment is zonder twijfel ons dichte en drukke verkeersnet, de twee verkeerslachtoffers in Peer dit jaar tonen dit nog eens duidelijk aan. Nieuwe ottermelding in Noord-Limburg Op 21 september zag Niek Louwers naar alle waarschijnlijkheid een Europese otter langs de Lossing in Bocholt. Het dier werd tweemaal vluchtig waargenomen aan land. Het grote formaat in vergelijking met andere marterachtigen en de dikke en lange hangende staart vielen daarbij op en sluiten andere soorten eigenlijk uit. Een ontsnapte dwergotter (Aonyx cinereus) is een andere theoretische mogelijkheid, maar gezien de recente cameravalopnames van Europese otters in de
12 streek is dit minder waarschijnlijk. Bovendien zijn dwergotters meestal niet schuw, en worden ze snel door meerdere mensen opgemerkt. Kempense boommarters Op 30 juni jongstleden vond Gert Gielis een dode boommarter als verkeersslachtoffer langs de N118 in Geel. Martin Zeinstra kon het dier inzamelen. Het ging om een meerjarig mannetje, duidelijk seksueel actief en dus kennelijk op vrijersvoeten. Nogmaals een bevestiging van het voorkomen van de soort in die regio. Het provinciaal domein Prinsenpark waar in 2012 en 2011 jongen werden gezien ligt daar nauwelijks 3 km vandaan. Het dier was in prima conditie, met een lichaamsgewicht van 1572 gr. In de maag bevond zich hommelbroed. Aan de staart ontbraken de laatste wervels, zodat de staartpluim wat stomper toonde en er een donkere kwast van nieuwe haren aan het groeien was. Volwassen boommartermannetje gevonden te Geel op 30 juni 2013 (onderaan op de foto) versus het eerstejaarsmannetje uit Sinaai, gevonden op 10 juli 2013 (bovenaan op de foto) Op 29 juni werd in Bergen-Op-Zoom een dode boommarter ingezameld. In samenspraak met onze Nederlandse collega s hebben wij de autopsie uitgevoerd. We hebben hier immers te maken met een boommarterpopulatie die zich aan beide zijden van de landsgrens uitstrekt. Gegevens met betrekking tot deze populatie worden dan ook zoveel mogelijk uitgewisseld. Dit dier was reeds behoorlijk toegetakeld toen het werd ingezameld, maar kon zonder twijfel eveneens als meerjarig en seksueel actief mannetje worden beoordeeld, en was in prima conditie. Op 16 juli zag vogelringer Jos Cox een boommarter voor zijn auto het pad oversteken in het Groot Schietveld te Brecht. Een aangelegde drinkvijver-met-fotohut in de droge bossen rond de Kalmthoutse heide leverde in augustus dagelijks cameravalbeelden op van een drinkende boommarter. De beelden van Glenn Vermeersch zijn te bewonderen op Youtube. De zoogdierenwerkgroep van de lokale KNNV afdeling Roosendaal kon de voorbije lente reeds meerdere boommarteropnames maken in een gebied tussen Essen en Roosendaal (Marternieuws 11). Deze zomer stonden hun camera s in een bosgebied in de omgeving van Zundert en ook daar was het prijs. Voor de regio lijkt wie zoekt die vindt het devies te worden. JNM Neteland kreeg op 1 september een boommarter voor de lens van hun cameraval die stond opgesteld in het natuurgebied Lovenhoek (gemeente Vorselaar). Op de beelden is een boommarter
13 te zien met een smalle en dichte cilindervormige staart, typisch voor jonge boommarters. Op 1 september is het zo goed als uitgesloten dat jongen al aan het rondzwerven zijn op ruime afstand van hun geboorteterritorium. We kunnen de Lovenhoek en omgeving vanaf nu dan ook beschouwen als voortplantingslocatie voor de soort. Of het ook om een nieuwe voortplantingsplaats gaat dan wel om nieuwe kennis mbt tot de verspreiding van de boommarter in Vlaanderen blijft een open vraag. Staart van een volwassen boommarter in de zomermaanden (bovenaan) versus staart van een eerstejaarsboommarter in de zomermaanden (onderaan) Auteurs: Jan Gouwy, Koen Van Den Berge, Filip Berlengee en Dirk Vansevenant Contact: marternieuws@inbo.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, 2013 Verantwoordelijke uitgever: Jurgen Tack, Kliniekstraat 25, 1070 Brussel
Boommarters in Sinaai (Oost-Vlaanderen): jong van Madeleine gezenderd
INBO Marternieuws 13 december 2013 Boommarters in Sinaai (Oost-Vlaanderen): jong van Madeleine gezenderd Nieuwe boommarterwaarneming in Overmere-Berlare (Oost-Vlaanderen) Zorg om de bunzing: input Marternetwerk
Durme- en Scheldeland
Durme- en Scheldeland NR 3 I 2011 I JAARGANG 14 I DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE REGIONALE NATUURVERENIGING VZW DURME In de kijker De geheimen van boommarter Eufrasie 4 Boommarters in het Vlaamse snipperboslandschap
Das gevonden in Peer (Limburg)
INBO Marternieuws 10 maart 2013 Das gevonden in Peer (Limburg) Das gevonden in Grez-Doiceau (Waals-Brabant) Eerste resultaten DNA-analyse otter gevonden op 23 oktober in Ranst (Antwerpen) Boommarters in
Eufrasie heeft jongen!
Marternieuws 3 Juli 2011 Inhoud Eufrasie heeft jongen! Vier boommarterjongen waargenomen in Retie (Antwerpen) Dassen gevonden in Bierbeek en Court-Saint-Etienne Das gevonden in Paal (Limburg) Wat zamelen
Valère wordt verdoofd en krijgt halsbandzender (foto INBO)
Marternieuws 5 December 2011 Inhoud Jong van Eufrasie voorzien van een zender Boommarter waargenomen in Essen (Antwerpen) Boommarters in Retie (Antwerpen) het vervolg Fotovalresultaten in Zedelgem/Oostkamp
Fotovalsessie Groenhove (West- Vlaanderen)
Subscribe Share Past Issues Translate INBO Marternieuws 20, januari 2016 Bekijk deze email in je browser KLINIEKSTRAAT 25, B 1070 BRUSSEL / MARTERNIEUWS@INBO.BE / WWW.INBO.BE Boommarters in Aalst (Oost-Vlaanderen)
De belevenissen van Eufrasie
Marternieuws 2 April 2011 Inhoud: De belevenissen van Eufrasie Dassen in Vlaanderen Herkomst afgeleverde wasbeer bekend Nieuwe wasbeer gevonden in Provincie Antwerpen Ook verkeersslachtoffers rode eekhoorn
INBO Marternieuws 14 april 2014
INBO Marternieuws 14 april 2014 INBO-boommarteronderzoek in Sinaai wordt afgebouwd, verdere opvolging met vrijwilligers Brabantse dassen Wasbeer gefilmd in Geraardsbergen Wasbeer maakt de Grote Oversteek
INBO Marternieuws 15 juli 2014
INBO Marternieuws 15 juli 2014 Breaking news: dassen gevestigd in West-Vlaanderen Brabantse dassen: nieuws en gewijzigd protocol inzameling provincie Vlaams-Brabant Boommarter Alain sneuvelt op dispersie
Boommarteronderzoek met behulp van fotovallen
Inhoud Boommarteronderzoek met behulp van fotovallen Oost-Vlaamse boommarter krijgt zender om Opnieuw een boommarter doodgereden in Oost-Vlaanderen Resultaten fotovalsessies 2010: opnieuw boommarter(s)
Nieuw bij marternieuws: filmpjes!
Marternieuws 4 Oktober 2011 Inhoud Nieuw bij Marternieuws: Filmpjes! Opnieuw een boommarter doodgereden in Kalmthout Dassen planten zich opnieuw voort in oostelijk Waals-Brabant Albino wezel ingezameld
Nieuws van het exotenfront. Zilvervos in Alveringem (West-Vlaanderen) Marternieuws 6 Maart 2012. Inhoud
Marternieuws 6 Maart 2012 Inhoud Nieuws van het exotenfront o Zilvervos in Alveringem (West-Vlaanderen) o Mogelijk wasbeerhond in Wilsele (Vlaams-Brabant) o Wasbeerhond in Ieper (West-Vlaanderen) o Marternetwerk
Boommarternieuws uit Sinaai: jong van Eufrasie doodgereden en zender Eufrasie vervangen
INBO Marternieuws 8 oktober 2012 Inhoud Boommarternieuws uit Sinaai: jong van Eufrasie doodgereden en zender Eufrasie vervangen Tweede dode boommarter op enkele maanden tijd én fotovalopname in Brugse
Steenmarter ecologie in een notendop!
De steenmarter (Martes foina), ecologie en verspreiding Dick Klees Steenmarter symposium 6 11 2013 te Arnhem Steenmarter ecologie in een notendop! Wat te verwachten? Uiteraard niet alles in krap 20 minuten
Rapportage meldingen everzwijn Limburg Thomas Scheppers & Jim Casaer
INBO.R.2012.16 INBO.R.2012.26 Wetenschappelijke instelling van de Vlaamse overheid Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek INBO Geraardsbergen Gaverstraat 4 9500 Geraardsbergen T: +32 54 43 71 11 F: +32
10 jaar dassen in de Duinen ( )
1 jaar dassen in de Duinen (1999-29) Inleiding In de jaren 1999 tot 24 werden in het Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen dassen uitgezet in het kader van een herintroductieproject. Na 1 jaar is
WOLF. Huilend roofdier
WOLF Huilend roofdier Wolven hebben vaak een hele slechte naam. Denk maar eens aan de wolf in het verhaal van Roodkapje, die haar oma heeft opgegeten. Of Midas de wolf, die tevergeefs op de drie biggetjes
Verloskunde. Cavia en hamster. Klas 43DP
Verloskunde Cavia en hamster Klas 43DP Inhoudsopgave 1. De voortplanting bij de cavia... 3 1.1 De oestrische cyclus... 3 1.2 De dracht... 3 1.3 De bevalling... 4 2. De voortplanting bij de hamster... 5
Surveillance Muntjak Goirle
Surveillance Muntjak Goirle Onderzoek naar het voorkomen van de muntjak (Muntiacus reevesi) in Park Boschkens in Goirle R.M. Koelman Januari 2014 Rapport van de Zoogdiervereniging In opdracht van de Nederlandse
asbest bodem ecologie
asbest bodem ecologie De heer Spronck Datum 25 april 2013 Onderwerp Onderzoek aanwezigheid das groenstrook nabij Withuis 16A te Eijsden In verband met de aanstaande uitbreiding van een kantooraccommodatie,
natuurboekje van zomer 2018
natuurboekje van zomer 2018 HOI! DE DAS NOEMEN ZE ook wel: de panda van Nederland. Das en panda zijn natuurlijk heel verschillend. Maar allebei hebben ze een zwartwitte kop. Allebei zijn het roofdieren.
DASSENWERK. werkbladen opdrachten Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen. Locatie De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen
DASSENWERK werkbladen opdrachten Locatie De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen 2012 Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen 1. Waar ben je? Je onderzoekt vandaag een klein gebied van Nationaal Park De
Dassensporen versie 23-09-2010
Dassensporen versie 23-09-2010 Deze hand-out is gemaakt ter begeleiding van een veldexcursie. Doel is het kunnen herkennen en duiden van dassensporen. Voor meer informatie over de biologie en ecologie
Operatie «Chlorophylle» - Tweede verslag (maart 2008)
Operatie «Chlorophylle» - Tweede verslag (maart 2008) Samenvatting Operatie «Chlorophylle» werd opgestart in 2006 door de MOB. Het gaat om het peterschap van houten nestkasten die een schuiloord bieden
Voorkomen van Bruine Kiekendief (Circus aeruginosus) in Het Verdronken Land Van Saeftinghe Walter Van Kerkhoven
Voorkomen van Bruine Kiekendief (Circus aeruginosus) in Het Verdronken Land Van Saeftinghe. 2018 Walter Van Kerkhoven In het kader van de volledige broedvogelinventarisatie werd tijdens het broedseizoen
Koolmezen in Gent, Dendermonde en Sint-Niklaas: een dramatisch broedseizoen in 2015
Koolmezen in Gent, Dendermonde en Sint-Niklaas: een dramatisch broedseizoen in 215 Het koolmezen broedseizoen 215 ligt alweer een tijdje achter ons. Algemeen kunnen we stellen dat het broedseizoen 215
BILAN. RAPPORT 2006 Nijmegen - (GLD) - Nijmegen, Winckelsteegh DEFINITIEF CONCEPT. Veldonderzoek naar rode eekhoorn
BILAN RAPPORT 2006 Nijmegen - (GLD) - Nijmegen, Winckelsteegh Veldonderzoek naar rode eekhoorn DEFINITIEF CONCEPT in opdracht van Pluryn Werkenrode Groep Rapport-ID Titel Nijmegen (GLD) - Nijmegen, Winckelsteegh
1.2 landschap, natuur en recreatie. Landschap
1.2 landschap, natuur en recreatie Landschap Radio Kootwijk vormt een belangrijke schakel in een aaneengesloten open tot halfopen droog tot vochtig stuifzand- en heidegebied dat zich uitstrekt van het
Onderzoek naar de waarde van Boomkwekerij van Krugten voor dassen
Onderzoek naar de waarde van Boomkwekerij van Krugten voor dassen Inhoudsopgave Verslag opgesteld door Stichting Das&Boom opvang en advies in opdracht van dhr. van Krugten. Beek-Ubbergen, mei 2007 Inhoudsopgave
Jaarverslag Zoogdieren onderzoek Hobokense Polder 2016 Bert Mertens
Jaarverslag Zoogdieren onderzoek Hobokense Polder 2016 Bert Mertens Reegeit met 2 jongen 2017 is al gestart en de temperaturen lopen al langzaam op. Tijd voor een terugblik op 2016 voor onze zoogdieren.
De steen die verhalen vertelt.
De steen die verhalen vertelt. Heel lang geleden kenden de mensen geen verhalen, er waren geen verhalenvertellers. Het leven zonder verhalen was heel moeilijk, vooral gedurende de lange winteravonden,
Eindrapport monitoring dassenburcht lonnekerberg op de voormalige vliegbasis
Reinsdyr Advies rapport 168 Eindrapport monitoring dassenburcht lonnekerberg op de voormalige vliegbasis Twente Reinsdyr Advies Morslaan 100 7576 CX Oldenzaal 06-53261553 reinsdyradvies@gmail.com Opgesteld
3.2 Effecten van onbemande snelheidshandhaving op autosnelwegen in Vlaanderen
3.2 Effecten van onbemande snelheidshandhaving op autosnelwegen in Vlaanderen Ellen De Pauw, Stijn Daniels, Tom Brijs, Elke Hermans, Geert Wets Universiteit Hasselt Instituut voor Mobiliteit (IMOB) Dat
Voorkomen van Bruine Kiekendief (Circus aeruginosus) in Het Verdronken Land Van Saeftinghe Walter Van Kerkhoven
Voorkomen van Bruine Kiekendief (Circus aeruginosus) in Het Verdronken Land Van Saeftinghe. 2017 Walter Van Kerkhoven Tijdens het broedseizoen van 2017 werd onderzoek gedaan naar het voorkomen, broedgedrag
IJsbeer. Wetenschappelijke naam ursus maritimus
IJsbeer Wetenschappelijke naam ursus maritimus IJsberen zijn zoogdieren. Ze komen voor op en rond de Noordpool waar het kouder kan worden dan -40 C! Mannetjes worden ongeveer 3 meter lang en wegen 400
BROEDGEVALLEN VAN DE RAAF IN DE PROVINCIE UTRECHT IN 2009 EN 2010
BROEDGEVALLEN VAN DE RAAF IN DE PROVINCIE UTRECHT IN 2009 EN 2010 André van Kleunen en Gert Ottens Een paar jaar geleden hebben we in de Provinciale Nieuwsbrief van SOVON en in de Kruisbek aangekondigd
Monitoren van klein zeegras, Oosterschelde, augustus 2008
Monitoren van klein zeegras, Oosterschelde, 26-28 augustus 2008 - Wim Giesen, 30 augustus 2008 25-28 augustus 2008 is een bezoek gebracht aan de mitigatielocaties op Tholen (Dortsman Noord en Krabbenkreek
... Graydon studie. Faillissementen. Oktober 2018
Graydon studie Faillissementen Oktober 2018 5 november 2018 Overname en gebruik van dit onderzoek wordt aangemoedigd bronvermelding Graydon Belgium. Deze brochure is louter ter informatie opgesteld. De
Steenuilenbescherming verslag Steenuilenwerkgroep Echt-Susteren Geco Visscher Fred van Geneijgen
Steenuilenbescherming verslag 2013 Steenuilenwerkgroep Echt-Susteren Geco Visscher Fred van Geneijgen Dank Op de eerste plaats wil de Steenuilenwerkgroep Echt-Susteren alle erfbewoners bedanken. Zonder
Averboodse Baan (N165), Laakdal
Programma van Maatregelen Auteur: A. Schoups (veldwerkleider) Autorisatie: J.A.G. van Rooij (OE/ERK/Archeoloog/2017/00169) 1 Inleiding In opdracht heeft Vlaams Erfgoed Centrum in juni 2017 een archeologienota
DE SLECHTVALKEN in Liempde, 2017
DE SLECHTVALKEN in Liempde, 2017 Sinds eind 2015 is er een koppel slechtvalken aanwezig op de Sint- Jans OnthoofdingsKerk van Liempde. In 2016 had het koppel drie eieren en bracht het één jong vrouwtje
Mahlerlaan Amsterdam. Roofvogelonderzoek. Opdrachtgever: O.G.A. Tussentijdsverslag : 2 september 2015
Roofvogelonderzoek Mahlerlaan Amsterdam Opdrachtgever: O.G.A Tussentijdsverslag : 2 september 2015 Onderzoek : drs. Lex van Groningen, dr. M. Kuiper Oostermeerkade 6 1184 TV Amstelveen Telefoon: 06-29523020
De bunzing, ongetwijfeld beter bekend onder de
BUNZING Bunzing op de dool? Koen Van Den Berge & Jan Gouwy Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Geraardsbergen De bunzing, ongetwijfeld beter bekend onder de volksnaam fissche of visse (of fischauw
De betekenis van een zandbank voor Heist voor de avifauna
De Zandbank te Heist, een boeiend fenomeen Seminarie Vrijdag 19 oktober 2007 De betekenis van een zandbank voor Heist voor de avifauna Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek Kliniekstraat 25, 1070 Brussel,
Cijfers over stijging aantal dodelijke fietsongevallen in 2006
Cijfers over stijging aantal dodelijke fietsongevallen in Otto van Boggelen, coördinator Fietsberaad, 1 mei 2007 (versie 2) In is het aantal dodelijke fietsongevallen flink gestegen. Om enig zicht te krijgen
De vos. Vulpes vulpes (L)
De vos. Vulpes vulpes (L) Alhoewel de vos een van de meest voorkomende roofdieren is, moet over zijn levenswijze en gedrag nog veel onderzocht worden. Vandaar dat op zeer uiteenlopende manieren tegen het
Monitoren van klein zeegras, Oosterschelde, september 2008
Monitoren van klein zeegras, Oosterschelde, 25-26 september 2008 - Wim Giesen, 2 oktober 2008 25-26 september is een bezoek gebracht aan de mitigatielocaties op Tholen (Dortsman Noord en Krabbenkreek Zuid),
DE WOLF. Huilend roofdier
DE WOLF Huilend roofdier De wolf heeft vaak een hele slechte naam. Denk maar eens aan de wolf in het verhaal van Roodkapje, die oma heeft opgegeten. Of Midas de wolf, die tevergeefs op de drie biggetjes
GEWONE ZEEHOND. Huiler
GEWONE ZEEHOND Huiler Je zou het bijna niet geloven, maar een gewone zeehond is een echt roofdier! De zeehond is met zijn gestroomlijnde lichaam, speciale neus en handige snorharen helemaal aangepast op
memo INLEIDING GEBIEDSBESCHERMING ZAND/ZON/ c.c.: datum: 22 augustus 2013 Achterweg 48, Lisse
memo aan: van: OG ZAND/ZON/130372 c.c.: datum: 22 augustus 2013 betreft: Achterweg 48, Lisse INLEIDING Bij alle ruimtelijke ingrepen moet rekening gehouden worden met de aanwezige natuurwaarden in en om
Op pad met de Moeflon, een lesbrief over moeflons en hun leefomgeving op De Hoge Veluwe.
Op pad met de Moeflon, een lesbrief over moeflons en hun leefomgeving op De Hoge Veluwe. 1 Hallo jongens en meisjes, Het kan zomaar gebeuren dat je bij een wandeling door de bossen van Het Nationale Park
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 3 mei 2016. Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 3 mei 2016 Beste natuurliefhebber/-ster, Het was een heel aangename dag, maar er was minder te zien dan ik had gehoopt/verwacht. Twee dagen eerder waren we in de Hortus
Het wegvangen van Pallas eekhoorns in Weert en omgeving in 2013
Het wegvangen van Pallas eekhoorns in Weert en omgeving in 2013 Periode mei-november V. Dijkstra Rapportnummer 2013.38 December 2013 Rapport van het bureau van de Zoogdiervereniging In opdracht van Ministerie
In 2013 ging een nieuw RAS-project van staart aan een niet-alledaagse vogel: de
Op het Vinkentouw Nr.128 december 2013 Nachtzwaluwen in De Kempen, een nieuw Ras-project Pieter Wouters Jan Wouters In 2013 ging een nieuw RAS-project van staart aan een niet-alledaagse vogel: de nachtzwaluw.
Dassen onderweg. Jaap Mulder & Nico Jonker. Provincie Noord-Holland Rijkswaterstaat Prorail - Grontmij Bureau Mulder-natuurlijk
Dassen onderweg Jaap Mulder & Nico Jonker NRC: Dure dierenbruggen De wildviaducten verspreiden zich als een olievlek over Nederland. Maar of herten, vlinders en hagedissen er iets mee opschieten wordt
STUDIE. Faillissementen januari 2017
STUDIE Faillissementen januari 2017 01/02/2017 Overname en gebruik van dit onderzoek wordt aangemoedigd bronvermelding Graydon Belgium. Deze brochure is louter ter informatie opgesteld. De gegevens zijn
Evaluatierapport Gezond Eten en Bewegen
Evaluatierapport Gezond Eten en Bewegen Inleiding Dit verslag is gebaseerd op 54 evaluatieformulieren die verzameld werden bij de 152 deelnemers aan de cursussen Gezond eten en bewegen (respons rate 35.5%)
Door: Roberto Rosi, Via A. Nardi 3, La Spezia, Italië. Inhoud: Inleiding - Verlichting - Klimaat - Paring - Geboorte - Literatuur.
KWEEK IN GEVANGENSCHAP VAN BITIS GABONICA RHINOCEROS Door: Roberto Rosi, Via A. Nardi 3, 19100 La Spezia, Italië. Inhoud: Inleiding - Verlichting - Klimaat - Paring - Geboorte - Literatuur. INLEIDING Een
Onderzoek Wespendief Kempenbroek Volg de Wespendief, Weerterbos 2013
Onderzoek Wespendief Kempenbroek 2013-2015 Volg de Wespendief, Weerterbos 2013 Door de Vogelwerkgroep Nederweert worden in de gemeente Nederweert al 20 jaar zeldzame en schaarse broedvogels in kaart gebracht.
Op natuurexpeditie in Het Groene Woud. Verslag van de veldlessen 2017
Op natuurexpeditie in Het Groene Woud Verslag van de veldlessen 2017 0 Inleiding Om kinderen bij de natuurontwikkeling in Het Groene Woud te betrekken heeft ARK Natuurontwikkeling in samenwerking met Brabants
2004 De Flamingo's in het Zwillbröcker Venn
2004 De Flamingo's in het Zwillbröcker Venn De Flamingo's komen al zo'n 20 jaar in het Zwillbröcker Venn voor. De eerste jaren kwamen er maar enkele. De grootste aantallen komen er in de maanden april
Advies betreffende de jacht op houtduiven in het Vlaamse gewest
Advies betreffende de jacht op houtduiven in het Vlaamse gewest Nummer: INBO.A.2010.197 Datum: 20/07/2010 Auteur(s): Contact: Frank Huysentruyt, Jim Casaer lon.lommaert@inbo.be Kenmerk aanvraag: e-mail
De leeuw. De geschiedenis van de leeuw. Kenmerken van de leeuw
De leeuw Wat is nou mooier dan je spreekbeurt houden over de leeuw? De leeuw is een prachtig roofdier en een moedig en krachtig dier. En sinds de middeleeuwen heeft de leeuw de titel koning der dieren.
Effecten op de boomvalk van het Bp Lelylaan te Amsterdam
Effecten op de boomvalk van het Bp Lelylaan te Amsterdam Effecten op de boomvalk van het Bp Lelylaan te Amsterdam Auteur Opdrachtgever Projectnummer Ingen foto omslag P.J.H. van der Linden Amsterdam Nieuw
Monitoring wildwaarschuwingssysteem. 2012 in Overijssel
Monitoring wildwaarschuwingssysteem 2012 in Overijssel Opdrachtgever: Projectleiding: Onderzoeksperiode: Onderzoekslocaties: Veldwerk: Auteurs: Datum: Provincie Overijssel, Bert Dijkstra en Marc Wilborts
Huismus- en vleermuisinventarisatie op planlocatie de Marke III te Hengevelde
Huismus- en vleermuisinventarisatie op planlocatie de Marke III te Hengevelde In opdracht van: SAB BV Oktober 2013 Huismus- en vleermuisinventarisatie op planlocatie de Marke III te Hengevelde Colofon:
ons kenmerk / /GerSm datum 12 januari 2018 onderwerp Advisering faunaverkeerslachtoffers fietspad uw kenmerk - aantal blz.
Gemeente Berg en Dal Afdeling Openbare Werken C. van der Ree Postbus 20 6560 AA Groesbeek ons kenmerk 15-091/17.06505/GerSm datum 12 januari 2018 onderwerp Advisering faunaverkeerslachtoffers fietspad
Vestiging en recente toename van Raven als broedvogel in Noord Brabant
Vestiging en recente toename van Raven als broedvogel in Noord Brabant Leo Ballering District Coordinator Oost Brabant Zeldzame Broedvogels Sovon Vogelonderzoek Nederland Inhoud presentatie Karakteristieken
De inhoud. 1. De inleiding. 2. De woordspin. 3. Het uiterlijk van de das. 4. Wat eet de das? 5. Waar wonen dassen? 6. Hoe wordt de das geboren?
De inhoud 1. De inleiding 2. De woordspin 3. Het uiterlijk van de das 4. Wat eet de das? 5. Waar wonen dassen? 6. Hoe wordt de das geboren? 7. De dassenwerkgroep Utrecht 8. De afsluiting 9. Bronnen 1.
DE GEWONE ZEEHOND. Huiler
DE GEWONE ZEEHOND Huiler Je gelooft het bijna niet als je in die mooie zwarte ogen kijkt, maar een gewone zeehond is een echt roofdier. Zijn scherpe tanden en gestroomlijnde lichaam zijn perfect voor het
Eekhoorn. Kids for Animals Eekhoorn spreekbeurt. Eekhoorn kennis. Woonplaats
Kids for Animals Eekhoorn spreekbeurt Eekhoorn Eekhoorn kennis Natuurlijk ken je de eekhoorn al. Ikki is er een! Eekhoorns kun je herkennen aan hun roodbruine vacht en mooie grote pluimstaart. Ze hebben
Informatieles Vleermuizen
Informatieles Vleermuizen De les is bedoeld voor groep 5 t/m 8 van het primair onderwijs en leerjaar 1 en 2 van het voortgezet onderwijs. Er komen verschillende facetten over het leven van de vleermuis
Ondersteuningsproject bij de uitvoering van de reemonitoring in het Zoniënwoud
Ondersteuningsproject bij de uitvoering van de reemonitoring in het Zoniënwoud Periode 2008-2013 Céline Malengreaux, Jan Vercammen, Alain Licoppe, Frank Huysentruyt, Jim Casaer Dankwoord Het uitvoeren
Cursus Zoogdieren. Bewerking: Joeri Cortens
Cursus Zoogdieren Bewerking: Joeri Cortens Zoogdieren: Evolutie Innovaties: * Warmbloedig - Isolatie - haar * Voedselspecialisatie - Tanden - Kauwspieren * Zogen Roofdieren Top van de voedselpiramide =
Notitie Ontwikkeling TBT en aanwezigheid van de das
Notitie Ontwikkeling TBT en aanwezigheid van de das Vliegveld Twente, Enschede Projectnummer: 6629 Datum: 21-2-2017 Opgesteld: Gerard Lubbers Inleiding De gebiedsregisseur Area Development Twente (ADT)
Werkstuk Biologie De Sneeuwuil
Werkstuk Biologie De Sneeuwuil Werkstuk door Rikaatje 1148 woorden 25 juni 2018 0 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou De Sneeuwuil Gemaakt door: Rika van Breemen 1HVC 2017 Inleiding
Zoogdieren in het Bos
Zoogdieren in het Bos Nederland Bos Bosrand Slaapplaats Kraamkolonies Totaal Percentage Rode Lijst Paarplaats 1994 inheems grondgebonden 41 9 16-25 61% 5 vleermuis 19 10 1 2 13 68% 6 verdwenen grondgebonden
Onderzoek Waterspitsmuis fietspad Groningen-Winsum
Onderzoek Waterspitsmuis fietspad Groningen-Winsum Datum 7 november 2016 Auteur Ing. M.W. Bokje In opdracht van Provincie Groningen, Mevr. U. Nauta Projectnummer P16078 1 Aanleiding en vraagstelling Tussen
Word ook actief voor onze zoogdieren!
ZOOGDIERVERENIGING ZOEKT VRIJWILLIGERS Word ook actief voor onze zoogdieren! Gezocht: haas, konijn, ree, vos, egel en eekhoorn, bijzondere muizen zoals de hazelmuizen, bevers, bunzingen en boommarters
Bijdrage Werkgroep Kleine Marterachtigen (WKM) Uitzonderlijk vroege geboorte van een hermelijn bij de Weerribben-Wieden
Bijdrage Werkgroep Kleine Marterachtigen (WKM) Uitzonderlijk vroege geboorte van een hermelijn bij de Weerribben-Wieden Erwin van Maanen, Jaap Mulder, Vilmar Dijkstra & Chris Achterberg Op 26 januari 2017
natuurhuis Panneweel, Krekeldijk 2, 9179 Meerdonk (SGW) uur:
Verslag vergadering Libellenwerkgroep Waasland datum: donderdag 14 januari 2016 plaats: natuurhuis Panneweel, Krekeldijk 2, 9179 Meerdonk (SGW) uur: 20u00-22u00 aanwezig: Frank Cornelis, Chris De Buyzer,
Tijger. Een machtige streepjeskat
Tijger Een machtige streepjeskat Aan de manier waarop tijgers sluipen en op hun prooi afspringen, is goed te zien dat ze uit de familie van katachtigen komen. De tijger is binnen die familie zelfs de grootste
RESULTATEN ENQUÊTE OVER OVERLEG APOTHEKERS-HUISARTSEN
RESULTATEN ENQUÊTE OVER OVERLEG APOTHEKERS-HUISARTSEN Om na te gaan in welke mate de huisartsen en apothekers uit dezelfde wijk contact hebben en met elkaar overleggen, verstuurden de Apothekers van Brussel
DE IJSBEER. Super speurneus
DE IJSBEER Super speurneus Hij is groot, wit en ziet eruit als een echte knuffelbeer. Toch zou je deze reus niet graag tegenkomen in de sneeuw. Gelukkig gebeurt dit ook niet snel, want waar deze poolreiziger
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 3 oktober Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 3 oktober 2017 Beste natuurliefhebber/-ster, Het was, gelet op de tijd van het jaar, een heel aardige dag. Er stond een stevige wind en het heeft een paar keer geregend.
WERKBLAD OPDRACHTEN. Locatie: De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen. 2008 Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen
Dassenwerk WERKBLAD OPDRACHTEN Locatie: De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen 2008 Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen 1. Waar ben je? Je gaat een onderzoek doen in een klein gebied van Nationaal
Materiaal spreekbeurt of presentatie. De gewone zeehond
Materiaal spreekbeurt of presentatie De gewone zeehond Materiaal spreekbeurt zeehonden De gewone zeehond Phoca vitulina De zeehonden van het Boudewijn Seapark te Brugge zijn net als de dolfijnen en zeeleeuwen
Boommarters in Groot-Amsterdam. Edo Goverse & Geert Timmermans
Boommarters in Groot-Amsterdam Edo Goverse & Geert Timmermans 1. Overzicht 1987-2012 De eerste melding van een boommarter in Amsterdam vond plaats op 8 juni 1987, het betrof een overreden mannelijk dier
Uitspraaknr. 06.056. De klacht. De feiten. De visie van partijen
Landelijke Klachtencommissie onderwijs (mr. M.E.A. Wildenburg, S.J. Drijver, R.C.A. Wilcke) Uitspraaknr. 06.056 Datum: 27 juli 2006 Belemmerde communicatie, zonder reden melden van vermoedelijk ongeoorloofd
5,9. Werkstuk door een scholier 1441 woorden 9 juni keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 1441 woorden 9 juni 2011 5,9 17 keer beoordeeld Vak Biologie Gemaakt door: naoufal el morabit 1vh1 Datum ingeleverd: maandag 14 februari 2011 Inhoudsopgave Voorwoord is de pagina
REUZENPANDA. Bamboebeer
REUZENPANDA Bamboebeer Deze zwart-witte beer staat symbool voor bedreigde diersoorten. Er leven nog maar 1.850 reuzenpanda s in het wild. Dankzij natuurbeschermingsprojecten groeit dat aantal langzaam.
Meldpunt Vossenschade: een overzicht voor 2012
Pagina 1 van 5 Meldpunt Vossenschade: een overzicht voor 2012 Inleiding Sinds 2007 beschikt de over een meldpunt Vossenschade. Om dit meldpunt meer bekendheid te geven voor heel Vlaanderen werd in januari
Rapport. Rapport over een klacht over Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen. Datum: 14 mei Rapportnummer: 2012/082
Rapport Rapport over een klacht over Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen Datum: 14 mei 2012 Rapportnummer: 2012/082 2 Klacht Verzoeker klaagt erover dat het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen
inhoud 1. Dieren op reis 2. Waarom dieren reizen 3. Op zoek naar eten 4. Op zoek naar een broedplek 5. Weg uit de kou 6. Filmpje Pluskaarten Bronnen
Dieren op reis inhoud 1. Dieren op reis 3. Waarom dieren reizen 4 3. Op zoek naar eten 5 4. Op zoek naar een broedplek 9 5. Weg uit de kou 13 6. Filmpje 14 Pluskaarten 15 Bronnen 17 Colofon en voorwaarden
Handleiding Nestkastcontroles Eikelmuis
Handleiding Nestkastcontroles Eikelmuis - Nestkasten controleren is een spannende belevenis. Je weet immers nooit wat voor dieren je gaat aantreffen. Ook de bewoners zelf schrikken zich een hoedje als
Bestrijding muskusrat nodig voor veiligheid van de dijken
De muskusrat Bestrijding muskusrat nodig voor veiligheid van de dijken Muskusratten komen sinds de jaren veertig van de vorige eeuw voor in Nederland. Het zijn echte gravers. Ze maken gangen en holen langs
Vandaag onze warmste dag, 30 C. Gelukkig hebben we allen genoeg water mee want onderweg is er geen water te vinden.
Vandaag onze warmste dag, 30 C. Gelukkig hebben we allen genoeg water mee want onderweg is er geen water te vinden. De GR 7 slingert zich een weg door ruw en woest gebied. Op sommige dagen komen we geen
Bosuilen 34 jaar geteld in Noord-Kennemerland
Bosuilen 34 jaar geteld in Noord-Kennemerland Overdag rusten de bosuilen meestal goed verscholen op een tak, in een boomholte, nestkast of een ruimte waar geen mensen komen. Na zonsondergang worden ze
STUDIE. Faillissementen. Maanden juli en augustus
STUDIE Faillissementen Maanden juli en augustus 4 september 2017 Overname en gebruik van dit onderzoek wordt aangemoedigd bronvermelding Graydon Belgium. Deze brochure is louter ter informatie opgesteld.
Manenwolf. Manenwolf. Paspoort-gegevens
Manenwolf Vos op stelten Hoe de manenwolf aan zijn indrukwekkende naam komt wordt duidelijk als er gevaar dreigt. Van kruin tot schouders loopt een zwarte streep over de vacht. Als de manenwolf merkt dat