Bijlage VWO. Latijn. tijdvak 1. Tekstboekje. VW-1010-a-13-1-b

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Bijlage VWO. Latijn. tijdvak 1. Tekstboekje. VW-1010-a-13-1-b"

Tania Smet
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Bijlage VWO 0 tijdvak Latijn Tekstboekje VW--a---b

2 Tekst 0 0 Seneca geeft de keizer advies. Hoc quam verum sit, admonere te exemplo domestico volo. Divus Augustus fuit mitis princeps, si quis illum a principatu suo aestimare incipiat; in communi quidem republica gladium movit. Cum hoc aetatis esset, quod tu nunc es, duodevicensimum egressus annum, iam pugiones in sinum amicorum absconderat, iam insidiis M. Antonii consulis latus petierat, iam fuerat collega proscriptionis. Sed cum annum quadragensimum transisset et in Gallia moraretur, delatum est ad eum indicium L. Cinnam, stolidi ingenii virum, insidias ei struere; dictum est, et ubi et quando et quemadmodum adgredi vellet; unus ex consciis deferebat. Constituit se ab eo vindicare et consilium amicorum advocari iussit. Nox illi inquieta erat, cum cogitaret adulescentem nobilem, hoc detracto integrum, Cn. Pompei nepotem, damnandum; iam se unum hominem occidere non posse, cum M. Antonio proscriptionis edictum inter cenam dictasset. Gemens subinde voces varias emittebat et inter se contrarias: "Quid ergo? Ego percussorem meum securum ambulare patiar me sollicito? Ergo non dabit poenas, qui tot civilibus bellis frustra petitum caput, tot navalibus, tot pedestribus proeliis incolume, postquam terra marique pax parata est, non occidere constituat, sed immolare?" (Nam sacrificantem placuerat adoriri.) Rursus silentio interposito maiore multo voce sibi quam Cinnae irascebatur: "Quid vivis, si perire te tam multorum interest? Quis finis erit suppliciorum? Quis sanguinis? Ego sum nobilibus adulescentulis expositum caput in quod mucrones acuant; non est tanti vita, si, ut ego non peream, tam multa perdenda sunt." Interpellavit tandem illum Livia uxor et: "Admittis" inquit "muliebre consilium? Fac, quod medici solent, qui ubi usitata remedia non procedunt, temptant contraria. Severitate nihil adhuc profecisti; Salvidienum Lepidus secutus est, Lepidum Murena, Murenam Caepio, Caepionem Egnatius, ut alios taceam, quos tantum ausos pudet. Nunc tempta, quomodo tibi cedat clementia; ignosce L. Cinnae. Deprensus est; iam nocere tibi non potest, prodesse famae tuae potest." Gavisus sibi quod advocatum invenerat, uxori quidem gratias egit, renuntiari autem extemplo amicis, quos in consilium rogaverat, imperavit et Cinnam unum ad se arcessit dimissisque VW--a---b / lees verder

3 0 0 omnibus e cubiculo cum alteram Cinnae poni cathedram iussisset "Hoc" inquit "primum a te peto, ne me loquentem interpelles, ne medio sermone meo proclames; dabitur tibi loquendi liberum tempus. Ego te, Cinna, cum in hostium castris invenissem, non factum tantum mihi inimicum sed natum, servavi, patrimonium tibi omne concessi. Hodie tam felix et tam dives es ut victo victores invideant. Sacerdotium tibi petenti praeteritis compluribus, quorum parentes mecum militaverant, dedi; cum sic de te meruerim, occidere me constituisti." Cum ad hanc vocem exclamasset procul hanc ab se abesse dementiam: "Non praestas" inquit "fidem, Cinna; convenerat ne interloquereris. Occidere, inquam, me paras"; adiecit locum, socios, diem, ordinem insidiarum, cui commissum esset ferrum. Et cum defixum videret nec ex conventione iam sed ex conscientia tacentem: "Quo" inquit "hoc animo facis? Ut ipse sis princeps? Male mehercules cum populo Romano agitur, si tibi ad imperandum nihil praeter me obstat. Domum tueri tuam non potes, nuper libertini hominis gratia in privato iudicio superatus es; adeo nihil facilius potes quam contra Caesarem advocare. Cedo, si spes tuas solus impedio, Paulusne te et Fabius Maximus et Cossi et Servilii ferent tantumque agmen nobilium non inania nomina praeferentium, sed eorum qui imaginibus suis decori sint?" Ne totam eius orationem repetendo magnam partem voluminis occupem (diutius enim quam duabus horis locutum esse constat, cum hanc poenam qua sola erat contentus futurus, extenderet), "Vitam" inquit "tibi, Cinna, iterum do, prius hosti, nunc insidiatori ac parricidae. Ex hodierno die inter nos amicitia incipiat; contendamus, utrum ego meliore fide tibi vitam dederim an tu debeas." Post hoc detulit ultro consulatum questus quod non auderet petere. Amicissimum fidelissimumque habuit, heres solus illi fuit. Nullis amplius insidiis ab ullo petitus est. Seneca, De Clementia, VW--a---b / lees verder

4 Tekst Omgaan met gevaren 0 SENECA LVCILIO SVO SALVTEM Quid ista circumspicis quae tibi possunt fortasse evenire sed possunt et non evenire? Incendium dico, ruinam, alia quae nobis incidunt, non insidiantur: illa potius vide, illa vita quae nos observant, quae captant. Rari sunt casus, etiamsi graves, naufragium facere, vehiculo everti: ab homine homini cotidianum periculum. Adversus hoc te expedi, hoc intentis oculis intuere; nullum est malum frequentius, nullum pertinacius, nullum blandius. Tempestas minatur antequam surgat, crepant aedificia antequam corruant, praenuntiat fumus incendium: subita est ex homine pernicies et eo diligentius tegitur quo propius accedit. Erras si istorum tibi qui occurrunt vultibus credis: hominum effigies habent, animos ferarum, nisi quod illarum perniciosus est primus incursus: quos transiere non quaerunt. Numquam enim illas ad nocendum nisi necessitas incitat; aut fame aut timore coguntur ad pugnam: homini perdere hominem libet. Tu tamen ita cogita quod ex homine periculum sit ut cogites quod sit hominis officium; alterum intuere ne laedaris, alterum ne laedas. Commodis omnium laeteris, movearis incommodis, et memineris quae praestare debeas, quae cavere. Sic vivendo quid consequaris? Non te ne noceant, sed ne fallant. Quantum potes autem in philosophiam recede: illa te sinu suo proteget, in huius sacrario eris aut tutus aut tutior. Non arietant inter se nisi in eadem ambulantes via. Ipsam autem philosophiam non debebis iactare; multis fuit periculi causa insolenter tractata et contumaciter: tibi vitia detrahat, non aliis exprobret. Non abhorreat a publicis moribus nec hoc agat ut quidquid non facit damnare videatur. Licet sapere sine pompa, sine invidia. Vale. Seneca, Epistula ad Lucilium VW--a---b / lees verder

5 Tekst Veel mensen klagen dat het leven te kort is. In onderstaande tekst betoogt Seneca dat je tevreden moet zijn met de duur van je leven. Quis sine querella moritur? Quis extremo die dicere audet: "Vixi et quem dederat cursum fortuna peregi"? Quis non recusans, quis non gemens exit? Atqui hoc ingrati est: non esse contentum praeterito tempore. Semper pauci dies erunt, si illos numeraveris. Cogita non esse summum bonum in tempore. Quantumcumque est, boni consules. Ut prorogetur tibi dies mortis, nihil proficitur ad felicitatem, quoniam mora non fit beatior vita, sed longior. Quanto satius est gratum adversus perceptas voluptates non aliorum annos computare, sed suos benigne aestimare et in lucro ponere! "Hoc me dignum iudicavit deus, hoc satis est. Potuit plus, sed hoc quoque beneficium est." Grati simus adversus deos, grati adversus homines, grati adversus eos, qui aliquid nobis praestiterunt. Seneca, De Beneficiis,, - Aantekeningen regel - quem t/m peregi Lees: peregi cursum, quem fortuna dederat regel exeo sterven ingrati kenmerkend voor een ondankbaar mens regel - est in + ablativus het hangt af van regel Quantumcumque est, boni consules Hoe kort die tijd ook is, wees er tevreden mee Ut + coniunctivus ook al regel proficio toevoegen quoniam omdat mora ablativus regel Quanto satius est gratum adversus + accusativus Hoeveel beter is het om vol dankbaarheid wegens regel suos Vul aan: annos regel - in lucro pono als winst beschouwen regel Potuit Hij had kunnen geven regel en adversus + accusativus tegenover regel einde VW--a---b / lees verder

Vergelijkbare documenten

7. De clementia 1.9. (deel 1 p )

7. De clementia 1.9. (deel 1 p ) 7. De clementia 1.9 (deel 1 p. 60-61) De Clementia = Over de mildheid Gericht aan keizer Nero Beschrijft ideaalbeeld van een keizer volgens Seneca: clement dus! Geschreven in 55-56 n. Chr, dus toen Nero