Actuele beleidsthema s en besluitvorming in de BVE sector Bijdrage aan de ECBO Leergang BVE Oegstgeest 1 april 2014 Dr.

Transcriptie

1 Actuele beleidsthema s en besluitvorming in de BVE sector Bijdrage aan de ECBO Leergang BVE Oegstgeest 1 april 2014 Dr. Olaf McDaniel Connec&ng, Developing, Accelera&ng

2 Deel 1: Inleiding

3 Opleiding Kort CV 1977: pedagogische academie 1983: onderwijskunde UvA 1997: doctoraat UvA Werk Docent basisonderwijs (invaller) Universiteit van Amsterdam (universitair bestuur) Ministerie van OCW (o.a. projectleider WHW, projectleider WEB, NL voorziserschap EU 1991, projectdirecteur natonaal acteprogramma een leven lang leren ) 1998 heden CBE Group CBE Nederland 2014

4 Kort CV (2) Greep uit de werkzaamheden CBE Group : Werkzaam in Nederland o.a. ten behoeve van ROC s; AOC s; HBO instellingen; scholen voor VO; Kenniscentra (Landelijke organen); PO-Raad (projectleider oprichting), VO-Raad, MBO-Raad en HBO-Raad; Sociale Partners; Ministeries van OCW, Justitie, BiZa, SZW, VWS; diverse gemeenten; Enkele provincies; verschillende bedrijven Werkzaam in het buitenland (beroepsonderwijs) via EU, ETF, Nuffic en wereldbank in o.a. Rusland, Slovenië, Malta, Syrië, Caraïbisch gebied, Macedonië, Egypte, Turkije, Indonesië (vesting CBE internationaal); Mozambique (vestiging CBE internationaal) CBE Nederland 2014

5 Naar een optmaal leereffect

6 Daarom: Vandaag gaan we het MBO systeem (her) ontwerpen vanaf de tekentafel en confronteren met de werkelijkheid Een oefening van serious gaiming Daarna kijken we welke dia s we erbij kunnen vinden

7 Basisvraag Wat heb je nodig voor beroepsonderwijs? Wanneer is iets beroepsonderwijs. Hoe breed moet het zijn? Wat zijn de functes? Wat zijn de voornaamste keuzes die je in het begin moet maken bij de ontwikkeling van een systeem van opleidingen voor het beroepsonderwijs

8 Beperking van ontwerpvrijheid Het moet aansluiten op het VO en (gedeeltelijk) doorstroming naar het HBO mogelijk maken (kortom: passen in het NL basissysteem) Welke vragen zou je beantwoord willen hebben alvorens te kunnen ontwerpen?

9 Deel 2: Feiten en cijfers

10 Basis gegevens (Bron: web site MBO- Raad)

11 Basis gegevens (Bron: web site MBO- Raad) Onder: Leerlingen prognose (Bron: begroting OCW 2014)

12 Vergelijking instroom MBO en HO (Bron: begroting OCW 2014)

13 Basis gegevens (Bron: web site MBO- Raad)

14 Basis gegevens (Bron: web site MBO- Raad)

15 Basis gegevens (Bron: web site MBO- Raad)

16 Basis gegevens (Bron: web site MBO- Raad)

17 Basis gegevens (Bron: web site MBO- Raad)

18 Basis gegevens (Bron: web site MBO- Raad)

19 Basis gegevens (Bron: web site MBO- Raad)

20 Basis gegevens (Bron: web site MBO- Raad)

21 Basis gegevens (Bron: web site MBO- Raad)

22 Basis gegevens (Bron: web site MBO- Raad)

23 Hoofdgeldstromen in het MBO 2014 e.v (Bron:OCW begroting 2014)

24 (Bron:OCW begroting 2014) CBE Nederland 2013

25 Kostenopbouw MBO (Bron: Financiële Benchmark MBO-Raad november 2011)

26 Kostenopbouw MBO personeel (Bron: Financiële Benchmark MBO-Raad november 2011) CBE Nederland 2013

27 Deel 3: Het belang van de sector

28 Belang van de sector (1) Het MBO is essenteel voor het adequaat bedienen en upgraden van 60% van onze arbeidsplaatsen. En in een kenniseconomie zullen veel van die functes op een hoger niveau moeten gaan werken De volwasseneneducate moet erin slagen om: ReparaTes te verrichten in de individuele leertrajecten Iets te doen aan de taalachterstanden van allochtonen (taalachterstand is in een kenniseconomie gelijk aan beperkte ontwikkelingskansen) De opmaat te vormen voor (hernieuwde) aansluitng bij beroepsonderwijs Voor : 679 opleidingen in een zeer breed spectrum

29 Doorstroom binnen de beroepskolom VMBO Gediplomeerd Ongediplomeerd 30% 51% MBO Niveau % HBO Niveau 3-4 HAVO Gediplomeerd Ongediplomeerd 4% 29% Diploma niveau 4 80% 55% Propedeuse Uit: Kerncijfers OCW p. 92

30 Deel 4: De instellingen

31 Drie soorten instellingen ROC s (Regionale Opleidingencentra): 43 AOC s (Agrarische Opleidingencentra): 11 Vakscholen en overige instellingen: 12 Overige: 1 (Kentalis)

32 Kentalis

33 Ontwikkelingen instellingen Nieuwe namen in de mode: ROC van Eindhoven werd Summa College, AOC Friesland werd Nordwin College Splitsing van AmaranTs in drie nieuwe instellingen: Top College (Amsterdam) MBO Amersfoort MBO Utrecht Mogelijk nieuw vormgeving beide ROC s in RoSerdam (Albeda en Zadkine)

34 Ontwikkelingen instellingen 2 Maar de MBO instellingen zijn het resultaat van intensieve fusies (grootste golf rond 1996), laatste fusie ROZ Zeeland en ROC Westerschelde ( )

35 Fusieproces ROC Midden Nederland 150 scholen verzameld: Laatste stap fusie ROC Utrecht ROC de Amerlanden (1)

36

37 Fusieproces ROC Midden Nederland 150 scholen verzameld: Laatste stap fusie ROC Utrecht ROC de Amerlanden (3) CBE Nederland 2013

38 Ontwikkeling Agrarische Opleidingencent ra (1)

39 Ontwikkeling Agrarische Opleidingencent ra (2)

40 Ontwikkeling Agrarische Opleidingencent ra (3)

41 Deel 5: De opbouw van de sector

42 De opbouw van de sector (1) Een goed ontwikkeld stelsel van voorzieningen Doordachte checks and balances Behoorlijke aansluitng onderwijs arbeidsmarkt (poldermodel) Transparant systeem / stelsel PoliTek sterk in aanzien gestegen Veel buitenlanden kijken jaloers toe op met name onze transparante kwalificatestructuur en de wijze waarop deze tot stand komt

43 Het basismodel sinds 1996 Niveau 5 Niveau 4 Middenkaderopleiding en specialistenopleiding Niveau 3 Vakopleiding Niveau 2 Basisberoepsopleiding Niveau 1 Assistentopleiding

44 Mogelijkheden tot doorstroming en stapeling Niveau 5 Niveau 4 Niveau 3 Niveau 4 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4 Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau

45 Twee leerroutes Beroepsopleidende leerweg (Afgekort BOL) Kwalificatie Beroepsbegeleidende leerweg (Afgekort BBL) Kwalificatie Minimum 40 % theorie Kwalificatie Minimum 20, maximum 60 % praktijk Minimum 20 % theorie Kwalificatie Minimum 60, Maximum 80 % Praktijk als werk

46 Deel 6: Relatie met de arbeidsmarkt

47 Het bedienen van de arbeidsmarkt; weinig is zo moeilijk te plannen

48 In een bewegend maatschappelijk kader Groeiberoepen in 1899 (Lezing de Grip 2005): Rijwielsteller en radermakers Blikslager en moertappers Spanningregelaars Assuradeurs en busbodes Builenvullers en siccareurs (tabaksindustrie) maar ook: Onderwijzers Verplegers Wie zal het weten voor de toekomst?

49 Afwijking groei percentage t.o.v. landelijk gemiddelde Uit: CWI prognose

50 Zeer actuele stageplaatsenbarometer is van COLO ( December (december 2008) CBE Nederland 2013

51 Nieuwe Tjden nieuwe banen

52 Economische behoenekomende jaren 1 Het belang van de BVE sector 2 Opbouw van de sector 3 De complexiteit van de sector 4 Grootste uitdaging: HRM 5 Oefening

53 Alle opleidingen opgenomen in het CREBO (Centraal REgister Beroeps Opleidingen Voor : totaal 679 opleidingen waarvan: 29 Niveau Niveau Niveau Niveau 4 2 onbepaald

54 CREBO (voorbeeld)

55 Voorbeelden van opleidingen (1): economische richtngen Secretaresse / recpetoniste Juridisch / medisch secretaresse Financieel medewerker, salarisadministrateur Medewerker evenementenorganisate Commercieel medewerker binnen- buitendienst Medewerker bank- en verzekeringswezen ApplicaTeontwikkelaar (ICT) ICT beheerder / netwerkbeheerder ParTculier digitaal onderzoeker Bibliotheek medewerker Beveiliger Coördinator beveiliging

56 Voorbeelden van opleidingen (2)

57 Voorbeelden van opleidingen (3)

58 Voorbeelden van opleidingen (4)

59 Voorbeelden van opleidingen (4a)

60 Voorbeelden van opleidingen (5) Helpende Zorg en welzijn Apothekers- dokters- tandartsassistent Sociaal cultureel werker Onderwijsassistent Verpleegkundige Sociaal pedagogisch werker Sport en bewegingscoördinator

61 Voorbeelden van opleidingen (6)

62 Voorbeelden van opleidingen (7) uit de kleine beroepen

63 Deel 7: De educatie

64 De aansturing van de educate BudgeSen lopen via de gemeente (berekeningswijze aantal inwoners, scholingsniveau en aantal allochtonen) Tot 2004: verplichte winkelnering bij ROC s Vanaf 2005 inburgering bij ministerie van VROM, budget daar naar toe, vrije aanbesteding Vanaf 2010: partcipatebudget (alle gemeentelijke middelen voor geleiding naar werk, scholing, inburgering en re- integrate) vrij aanbesteedbaar

65 De 5 hoofdthema s van de educate Breed maatschappelijk functioneren Sociale redzaamheid Inburgering NT-2 VAVO

66 SamenvaSend: opleidingsstructuur BVE BVE MBO Educatie Type opleidingen Opleidingsvormen Type opleidingen Assistentopleiding Basisberoepsopleiding Vakopleiding Middenkaderopleiding Specialistenopleiding BOL BBL Deeltijd Breed maatschappelijk functioneren Sociale redzaamheid NT-2 Inburgering VAVO (VMBO TL HAVO,VWO)

67 Deel 8: De complexiteit van de sector

68 December 2009 HR Trends 2012 (Intermediair, )

69 Met een groot aantal betrokken actoren

70 Met een reeks actoren: Diverse ministeries Sociale Partners en branche organisates Alle gemeenten Onderwijsinstellingen, bekostgd en niet bekostgd OnderwijsinspecTe, accountantsdienst OCW DirecTes Ministerie van OCW (en andere ministeries), CFI, IBG Europa Deelnemers, ouders, opdrachtgevers Nog even: de kenniscentra beroepsonderwijs (voormalige landelijke organen)

71 Voedsel en leefomgeving Mobiliteit Proces- milieu- en labtechniek, fotonica Gezondheid, welzijn, sport Afbouw, Onderhoud, presentatie communicatie Transport en logistiek Economie, ICT, veiligheid Techniek De 17 kenniscentra voor het MBO, ze gaan (helaas) op de schop! Bouw en infra Horeca, bakkerij, reizen, recreatie facilitair Uniek vakmanschap Grafimedia Uiterlijke verzorging Foodsector

72 Taken Kenniscentra Vroeger genoemd: Landelijke organen voor het Beroepsonderwijs Ontwikkeling kwalificate structuur (op basis van beroepsverkenningen, beroepsprofielen het opstellen van kwalificates) Het verzorgen van BPV- plaatsen (BeroepsprakTjkvormingsplaatsen)

73 KwalificaTes Kenniscentra Aantal kwalificaties per Kenniscentrum (% van het geheel) KOC 1% SH&M 4% Fundeon 10% VOC 2% Combinatie van KC's 4% Aequor 10% SVO 2% VTL 6% Calibris 3% PMLF 4% Fundeon 6% Kenwerk 6% ECABO 6% Savantis 9% Innovam 4% GOC 5% SVGB 7% Kenteq 12%

74 Maar per

75 Deel 9 De Wet educatie en beroepsonderwijs

76 De bedoeling van de WEB Minister Ritzen wilde een WHW- achtge wetgeving voor de MBO sector Zo starse in oktober 1992 de beleidsontwikkeling van de WEB met 18 operatonele doelstellingen in vier hoofdgroepen: Aanpassing van de structuur van het stelsel Onderwijskundige vernieuwing Versterking van de prestates van het bestel Zelfstandige ontwikkelingsmogelijkheden van de onderwijsinstellingen

77 Pieces of the puzzle (9 van de 17 doelen) Voor de historici Nieuwe kwalificatie structuur (3e generatie Eindtermen) Kwaliteitzorgsysteem Herziening bekostiging beroepsow Versterking positie onderwijsdeelnemer 4 MBO niveaus, 2 leerwegen Versterking BPV Zelfstandigheid onderwijsinstellingen ROC vorming Herijking taakverdeling ROC s - kenniscentra

78 En verder. (10) Gelijkschakeling bekostgd en nieuwe bekostgd onderwijs (11) Gelijkschakelen van alle kwalificates (12) Versterking van de praktjkcomponent (13) Oplossing aantal BBL problemen (o.a. LOK lozen) (14) Nieuw bekostgingsarrangement bekostging educate (15) Nieuw sturingsarrangement educate (16) DecentralisaTe arbeidsvoorwaarden (17) DecentralisaTe huisvestng

79 Vier hoofdgroepen doelstellingen Performance Prestatiesl Versterking van de prestaties van het systeem Onderwijskundige vernieuwing Zelfstandige ontwikkelingsmogelijkheden instellingen Aanpassing structuur elementen van het MBO bestel Innovatief vermogen Development

80 Performance Prestatiesl Uitdaging Versterking van de prestaties van het systeem Resultaat op lingsmogelijkheden hoofdlijnen Onderwijskundige vernieuwing Redelijk Innovatief vermogen Development Zelfstandige ontwikke- instellingen Goed Aanpassing structuur elementen van het MBO bestel Gedeel- telijk

81 Deel 10 Kernprobleem: Productiviteit

82 Stelsel is te duur, met een laag service niveau Rond de 75 % van de middelen gaat naar personeel Van elke euro in het personeel gaat 41,3 % naar contacrjd onderwijs Feitelijk nog bijna overal 60 vakantedagen; 6 feestdagen (ondanks 30 vakantedagen volgens de CAO) Tussen de 30 en 35 weken onderwijsaanbod. ConTnuïteit (dus weinig onderbrekingen) draagt voor een hoog percentage bij aan het voorkomen van uitval! 10% scholingstjd: 50% niet invulbaar door werkgever Mythe van 42 uur in de week werken Uurtarieven docenten zijn hoog door beperkte inzetbaarheid

83 Uurprijzen docenten

84 ProducWviteitsontwikkeling Onderwijs is begin deze eeuw zo maar 11,5% duurder geworden (en daarna niet goedkoper!) Declarabiliteit van een docent MBO is 49% (VO=43%). We hebben het geld niet gestopt in uitvoering

85 Dalende productiviteit Bron: Martin Sommer, Volkskrant 2011

86 CAO voorziet in 10% scholing (=jaarlijks 166 uur) * *) In het MBO 88 uur per FTE gegarandeerd, 78 uur per FTE te verdelen door het team (omgerekend 166 uur per docent)

87 De spanning tussen vakantie genoegens en service niveau

88 Deel 11 Discours, de (eeuwige) intrinsieke spanningen in het systeem CBE Nederland 2013

89 Toekomst van het onderwijs?

90 Discours

91 Discours

92 Discours

93 Discours

94 Discours

95