Interview Petra Goedings

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Interview Petra Goedings"

Transcriptie

1 Magazine voor musici en acteurs In dit nummer (december 2010) Interview Petra Goedings Internationale Orkesten Conferentie in Amsterdam Bijeenkomst internationale federatie van acteurs FIA Consumentenbond wil een heffing op apparaten

2 December 2010 NORMA Nieuws Magazine voor musici en acteurs inhoud colofon Door Filmotech krijgen de makers weer direct contact met hun publiek 5 Internationale Orkesten Conferentie in Amsterdam 11 Bijeenkomst internationale federatie van acteurs FIA 12 Consumentenbond wil een heffing op apparaten 15 NS Try Out Festival 16 Kunstsector protesteert massaal tegen draconische bezuinigingen 18 NORMA - naburige rechten musici en acteurs Louise Wentstraat MS Amsterdam Postbus CZ Amsterdam T F E info@stichtingnorma.nl Redactie Wisso Wissing (hoofdredacteur) Ruud Zinzen (eindredacteur) Maaike Boomstra, Marjan Feiken, Anita Verheggen Vormgeving Robert Swart Druk Boeijinga, Apeldoorn Website Muziekenzorg.nl geheel vernieuwd 20 Omslag: Petra Goedings beeld: Minke Faber 2

3 Voorwoord Deze maand is een volgende fase begonnen in onze strijd tegen de bevriezing van het thuiskopiestelsel. In het hoger beroep in onze procedure voor de invoering van een thuiskopieheffing op mp3-spelers en dvd-harddiskrecorders tegen de Staat, is de memorie van grieven ingediend. In juni jl. heeft de rechtbank onze vordering afgewezen omdat men onvoldoende vindt aangetoond dat de huidige ontvangen thuiskopievergoeding dus zonder heffing op mp3-spelers en dvdharddiskrecorders niet billijk zou zijn. Als we de overzichten van de afgelopen jaren in de andere Europese landen bestuderen, dan wordt duidelijk dat in 21 landen waar een heffing op mp3-spelers en dvd-harddiskrecorders bestaat, na de invoering van deze heffing de totale inkomsten vaak zijn gestegen. In Nederland hebben we juist een tegengestelde trend gezien: de inkomsten uit de thuiskopieheffing zijn in de afgelopen vijf jaar gehalveerd. Feit is dat er nauwelijks meer wordt gekopieerd op de huidige belaste dragers (zoals blanco-cd s en dvd s). De eerdere overweging van de rechter in het hoger beroep van ons kort geding dat de bevriezing van het thuiskopiestelsel op termijn onevenredig nadelig kan worden voor rechthebbenden is niet in de beoordeling meegenomen. Nog een reden om ons niet bij het vonnis neer te leggen en in hoger beroep te gaan. Onze strijd is ook gericht tegen het voornemen van de Tweede Kamer en het vorige kabinet om de Nederlandse thuiskopieregeling binnen enkele jaren te vervangen door een downloadverbod. Ondertussen dalen de inkomsten voor rechthebbenden schrikbarend, terwijl voor consumenten de consequenties van een downloadverbod dreigen: downloadpolitie, criminalisering en inbreuken op de privacy. Op 24 november jl. hebben de Consumentenbond, Ntb en FNV Kiem een gezamenlijk voorstel gedaan voor een stelselwijziging van het Nederlandse thuiskopiestelsel. De gedachte achter deze unieke samenwerking is dat enerzijds consumenten ongestoord willen kunnen genieten van culturele producten, zonder te worden geconfronteerd met kopieerbeveiligingen en schendingen van hun privacy, terwijl anderzijds artiesten recht hebben op een billijke vergoeding. Het voorstel beoogt allereerst een nieuw thuiskopiestelsel in te voeren. Het idee van de opstellers is om niet langer dragers (zoals cassette- en videobanden, cd s en dvd s) als uitgangspunt te kiezen, maar een vergoeding van gemiddeld 5 euro per apparaat in te voeren dat muziek en films kan opnemen en afspelen (zoals harddiskrecorders, setopboxen, mp3- en mp4-spelers en mobiele telefoons met geïntegreerde mp3). De huidige heffingen op lege dragers kunnen dan verdwijnen. Op deze wijze betaalt de consument niet langer per kopie zoals nu, voor elke lege drager, maar betaalt hij eenmaal een vergoeding bij de aanschaf van een opname- en afspeelapparaat. Consumenten kopen daarmee het recht met dit apparaat ook daadwerkelijk te kopiëren. Tegelijkertijd ontvangen rechthebbenden hiervoor een redelijke compensatie en zal van invoering van een downloadverbod of een verbod op het thuiskopiëren worden afgezien. Per apparaat zal gemiddeld 5 euro toeslag moeten worden ingevoerd voor het recht om te kunnen thuiskopiëren. Het tweede onderdeel van het voorstel is het op termijn mogelijk invoeren van een internetvergoeding voor het niet-commercieel uploaden. Hiermee wordt voor het eerst een voorstel gedaan dat concreet en eenvoudig is en dat bovendien de tekortkomingen van het huidige stelsel erkent en effectief oplost. Amsterdam, december 2010 Wisso Wissing Directeur NORMA 3

4

5 Door Filmotech krijgen de makers weer direct contact met hun publiek Zeer binnenkort beleeft de Nederlandse filmsector de première van Filmotech. Het digitale platform waar de consument Nederlandse speelfilms, documentaires, korte films en animatiefilms rechtstreeks, betaald kan downloaden. Van de opbrengst gaat er een billijke vergoeding naar de makers. Initiatiefneemster Petra Goedings gelooft heilig in de voordelen van dit nieuwe distributiesysteem: De makers worden distributeurs van hun eigen films en kunnen hun eigen succes creëren. Tekst: Anita Verheggen Beeld: Minke Faber Petra Goedings kreeg speelfilms als het ware met de paplepel ingegoten. Haar vader was exploitant van de vermaarde bioscoop The Movies en als kind bivakkeerde zij regelmatig in de sfeervolle zalen van dit bioscoopcomplex. Geen wonder dat ze zich al op jonge leeftijd als producent van speelfilms en documentaires onderdompelde in het filmvak. Je bent wel vroeg in de filmbusiness aan de slag gegaan. Jouw bedrijf Phanta Vision heb je opgericht terwijl je nog op de filmacademie zat. Zelfs voordat ik aan de filmacademie ging studeren. Ik was 20 toen ik het bedrijf samen met J.P. Luijsterburg startte. Ik ben opgegroeid in The Movies en mijn drijfveer om in de filmwereld terecht te komen is dat ik mijn hele jeugd naar zalen vol mensen heb gekeken die door een lichtbundel werden geraakt: lachen, huilen, spanning en reflectie op hun eigen leven. Dat is een soort toveren en je raakt er verslaafd aan als je ziet dat film dát bij mensen teweeg kan brengen. Maar waarom ben je dan producent geworden en niet regisseur? Film maken is meer voor je eigen ego. Maar ik ben gewoon goed in het neerzetten van visies en dat dan ook voor mekaar krijgen met grotere groepen mensen. Mijn kracht ligt veel meer in het samenbrengen van talentvolle mensen, het licht zien aan het einde van de tunnel en dan die hele kar daar naartoe brengen. Ik sta bekend als producent die de meest ingewikkelde producties in elkaar weet te zetten en te financieren. Maar de inhoud is voor mij het allerbelangrijkste. Als die niet klopt kan ik het niet doen. Produceer je films in het z.g. Arthousesegment? Eigenlijk zit ik meer op de crossover-films. Ik vind het mooi als een film een bredere (inter)nationale doelgroep aanspreekt terwijl het niet per se conceptueel (gemaakt volgens een bepaalde formule, red.) maar meer vanuit het hart gedreven is. Mijn vader zei al: Het hart van de film moet kloppen, dan is het een goede film. Ik ben daar ook altijd naar op zoek. Alles moet kloppen en het moet prikkelen. Dat begint bij de makers zelf. Als die er niet heel gepassioneerd over zijn, als het niet echt vanuit het hart komt, kan ik er heel moeilijk wat mee. En dan kom 5

6 je al veel sneller bij de meer artistieke films terecht. Overigens hoeft dat niet altijd. Wij hebben ook Dossier K mede geproduceerd. Dat was een met veel liefde gemaakte film die in België bezoekers heeft getrokken. En bij mijn vader in de bioscoop draaiden ook altijd grootse films, bijzondere verhalen die op een open en avontuurlijke manier zijn gemaakt. In Nederland is het vaak heel calvinistisch, daar heb ik last van. Hoe uit dat calvinisme zich in Nederlandse films? Dat er heel strenge karakters zijn die moeten lijden of dat er intensieve ontwikkelingen moeten plaatsvinden. Het draait vaak om mensen die heftige dingen meemaken en daar een heel ander mens van worden. Maar het leven is niet altijd zo dat je een heel ander mens wordt. Er moet een soort calvinistische bekering plaatsvinden? Ja, en daar kan ik heel moeilijk wat mee. Af en toe voel ik me wel een vreemde in Nederland. Met Filmotech kun je als maker je eigen succes creëren De nieuwe distributie Goedings heeft het filmdistributiesysteem zien verouderen tot een instrument dat alleen goed werkt voor een bepaald type speelfilms. We zijn in een verouderd distributiesysteem verzeild geraakt. Het aantal filmtitels is de laatste jaren gestegen maar de roulatietijd is korter geworden en het aantal bioscopen kleiner. Dus er zijn een heleboel fans van onze films die niet meer de mogelijkheid hebben om ze in de bioscoop te zien. Als je dan je succes uitsluitend relateert aan bioscoopbezoek komen de artistieke films er altijd slechter van af. In het huidige distributiesysteem zijn er weinig films die veel bezoekers halen. Alles concentreert zich op het eerste weekend. Daar heb je een groot marketingbudget voor nodig. De familiefilm, de breedschalige kinderfilm en de comedy, allemaal heel duidelijke genres, overleven in het bioscoopsysteem van tegenwoordig. Maar dat zegt niets over de kwaliteit van de films die het minder goed doen in de bioscoop omdat het systeem niet meer past bij dat soort films. Ons grote probleem is dat die films niet meer zichtbaar zijn. Daarom is het belangrijk dat er nieuwe exploitatievormen komen. Door de digitalisering heb je die kans maar dan moet je het wel met z n allen doen. Ik ben heel blij dat dit is gelukt. Samen met de regisseurs, de schrijvers, acteurs, componisten en producenten hebben we gezegd dat er een transparante, nieuwe distributieruimte moet komen. Daarin moet ook meteen een off-top-vergoeding worden geregeld waarbij rechtstreeks van elke download of stream een afdracht wordt gedaan. Als je succes hebt merk je dat dus direct. Op zakelijk gebied krijg je een directe verhouding tussen succes en dat wat het succes je oplevert. Ik vind dat Filmotech zakelijk en inhoudelijk veel meer recht doet aan alle makers waaronder dus ook de producent, die zijn in onze visie ook makers. Waarom eigenlijk? Omdat wij een grote creatieve bijdrage leveren vanaf het begin tot het eind. Als je, zoals ik, een inhoudelijk betrokken producent bent, ben je ook met het script bezig. Je schrijft dat niet zelf maar de richting die het verhaal krijgt is wel iets dat gezamenlijk ontstaat. Ik ben geen producent die zegt: Ik regel de financiering wel en de rest moet je zelf maar uitzoeken. Dat vind ik niet interessant. Ik wil daarbij niet op de stoel van een ander gaan zitten omdat ik heel goed weet wat ieders talenten zijn. Het is ook heel belangrijk dat je als maker contact krijgt met het publiek. Dat merk ik als ik met een regisseur naar een filmfestival ga waar zijn film vertoond wordt. Als je achter in een volle zaal zit gebeurt er zo veel en het is zo inspirerend voor regisseurs om daarin rond te baden. Nu zijn we afgestompt: je hebt nauwelijks contact met je publiek en je film verdwijnt als het ware in een zwart gat. Door zo n internetplatform kan het publiek contact maken met de makers waardoor je een fanbase kunt creëren. Als regisseurs, schrijvers en producenten zelf actief worden kunnen ze, al lang voor zo n film gemaakt wordt, in contact komen met hun publiek. Zelfs al op scriptniveau waardoor je kunt zeggen: mensen vinden mijn verhaal interessant. Daarmee kun je naar een filmfonds of omroep gaan om aan te tonen dat er veel meer mensen van het idee gepassioneerd zijn geraakt. Je wordt veel meer een cultureel ondernemer. Hoe moet ik me de interactie met het publiek praktisch voorstellen, komt er een soort digitaal discussieplatform? 6

7 met je film gaat werken. En doordat je moet vertellen over je film merk je ook waar nog dualiteiten zitten. Je ontdekt waar je vastloopt in je verhaal waardoor je nog scherper wordt. Long tail? Ik word steeds enthousiaster over Filmotech... Ik heb er ook meer dan drie jaar aan gewerkt en in eerste instantie ben je dan een soort eenling in het moeras. De eerste reactie van velen is: Wat voor geheim of welke agenda zit daarachter? Maar mij gaat het er om dat je als groep daadkrachtig kunt optreden en een systeem kunt creëren dat ten goede komt aan de filmsector en de filmmakers die er per productie vier jaar mee bezig zijn. Zo n film wordt toch een kind van je. Als je als maker betrokken bent bij de film kun je volgen hoeveel mensen de film gezien hebben maar je kunt ook zien waar ze vandaan komen. Komen ze uit de stad of provincie? We willen daar een hele discussieomgeving omheen bouwen waar het publiek in dialoog kan gaan met de makers. Dat gebeurt nu ook al op Twitter. Halina Reijn vertelde me dat ze over haar solovoorstelling had getwitterd waarna de zalen vol zaten. Zij heeft haar volgers zo nieuwsgierig gemaakt dat de voorstelling uitverkocht was. Dat moet met films ook kunnen. Met de film ben je één grote familie: het is een gezamenlijk kunstwerk. Al die betrokkenen hebben weer vrienden en kennissen. Als al die mensen aan het twitteren slaan of via zo n platform communiceren ga je duidelijk voelen hoe het In de muziekindustrie dacht men dat het gros van de liedjes goed zou verkopen als ze digitaal beschikbaar zouden komen voor het publiek (de z.g. long tail ) maar dat blijkt in de praktijk niet zo te werken. Slechts een beperkt aantal liedjes zorgt voor 80% van de omzet. Ben je niet bang dat het met dit Filmotech- platform net zo zal gaan? Nee, daar ben ik niet bang voor. Film is heel anders dan muziek. Van onze film Blind, die over een blinde jongen en een albinovrouw gaat, worden delen gebruikt door een serviesmuseum omdat in die film serviezen kapot gegooid worden. Wij hebben 15 jaar geleden een korte film gemaakt over een opblaaspop die haar gebruiker vermoordt. Die film heeft in het poppenmuseum in Leeuwarden gedraaid. Onze film over de doodstraf is door Amnesty International gekocht als voorlichtingsfilm. Een onafhankelijk gemaakte artistieke film kan later een heel ander leven krijgen. Met de intelligente netwer- 7

8 Filmmakers zullen op een andere manier moeten gaan werken en meer tijd moeten investeren in hun sociale netwerken ken van tegenwoordig kan je je film opsplitsen in verschillende scènedelen waardoor film niet alleen entertainment is, maar ook educatief wordt of ter ondersteuning kan dienen voor een boodschap die de mensen willen uitdragen. Het kan fungeren als illustratie voor een eigen verhaal van mensen. Documentaires zijn het meest commercieel want die kunnen heel vaak worden ingezet door mensen die hun eigen verhaal willen vertellen. Een goede documentaire die dieper op een onderwerp ingaat heeft een langere levensduur. En een documentaire kost ook veel minder dan een speelfilm. Je kunt zeggen dat de commerciële projecten van de toekomst op internet documentaires zijn. Verder vind ik het een verplichting dat je de films beschikbaar maakt omdat ze met overheidsgeld zijn geproduceerd. Daarnaast is het belangrijk dat er betaald wordt door het publiek. Veel mensen hebben in de film geïnvesteerd en dus moet je zorgen dat er geld terugkomt met een off-top-vergoeding voor de makers. Stel dat de consument 5,00 betaalt voor een stream, dan gaat daar eerst BTW vanaf en vervolgens gaat er meteen 10% naar de makers. Dat zijn de regisseur, de schrijver, de producent, de acteurs en de componist. Dat gebeurt nu niet. Als je nu een film maakt die een miljoen bezoekers trekt, krijgen al deze mensen behalve de componisten geen geld buiten het salaris dat ze ontvangen als ze aan de film werken. Dus voor hen maakt het niet uit of je een miljoen of honderd bezoekers trekt. Er zit geen ondernemersprikkel in. Bij dit soort distributiesystemen loop je vaak tegen problemen op rond de rechten van makers. Hoe heb je dat aangepakt? Wij verschillen vaak van mening met de cbo s (collectieve beheersorganisaties: organisaties zoals NORMA die rechtengelden innen en verdelen onder de rechthebbenden, red.). Maar uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde. Er is een collectieve incasso omdat men wil dat er meer geld naar de makers gaat. De NVS (Nederlandse Vereniging van Speelfilmproducenten, red) wil dat ook. Wij zijn samen met Eye en het Instituut voor Beeld en Geluid met dit plan voor Filmotech gekomen. We worden daarin voor een groot deel ondersteund door het Ministerie van OCW. Dat ministerie wil het cultureel ondernemerschap stimuleren en zorgen dat een prestatie beloond wordt. Daar zijn cbo s ook op uit. De speelfilmproducenten zijn van mening dat de primaire rechten bij hen moeten liggen omdat een speelfilm anders niet financierbaar is. De cbo s zijn het wat betreft speelfilms en documentaires over het algemeen hiermee eens. In deze barre tijden zal het sowieso moeilijk zijn om een speelfilm gefinancierd te krijgen. Ja, je bent steeds meer afhankelijk van private investeerders want als het aan de overheid ligt moet er bijna 50% gekort worden op de speelfilmsector. Daarom is cultureel ondernemerschap des te belangrijker en daarom ook Filmotech omdat je dan een middel hebt om vooraf interesse voor je project te genereren. Het gaat altijd om enorme hoeveelheden geld. Het gemiddelde budget voor een speelfilm in Nederland is 2,2 miljoen euro. Dat varieert van 1,5 tot 4 miljoen per film. Voor de meer artistiek gedreven films haal ik % van mijn financiering uit het buitenland. Maar de initiële 40% uit Nederland heb ik wel nodig anders krijg ik die andere 60% niet. De Nederlandse investeringen zijn dus van cruciaal belang. Nu er bezuinigd zal worden zul je meer geld uit de markt moeten halen. Dat vergt wel wat van de makers en een ieder die aan de speelfilm meedoet. Ze zullen op een andere manier moeten gaan werken en meer tijd moeten investeren in hun sociale netwerken. Maar dan moet je die mensen daar wel voor belonen. Daarom is zo n off-top-vergoeding zo belangrijk. Eigen succes creëren Wanneer is Filmotech operationeel? Welke planning hebben jullie? Ik heb zelf geen planning. We hebben inmiddels een hele fijne directeur, Marc Jurgens. Ik zit in het bestuur van de stichting Filmotech. Jurgens beheert de organisatie en wij zijn een bestuur op afstand. Ik heb er alle vertrouwen in dat Jurgens dit tot een 8

9 Ik begrijp dat NORMA ook betrokken is bij Filmotech? Als cbo zal NORMA voor de acteurs gaan innen bij Filmotech. In Europa wordt Filmotech als een voorbeeld gezien. Ik hoop dat vele landen zullen volgen maar dat zal o.m. afhangen van investeringen die de overheden in de digitalisering van het materiaal willen doen. Nu Filmotech grotendeels in de steigers staat is Goedings al weer bezig met de productie van een hele reeks nieuwe speelfilms en documentaires. succes maakt. We zijn al heel ver en het gaat zeer binnenkort online. Maar het hele digitaliseringsproces kost tijd en het moet in één keer goed zijn. We willen ook in één keer met een substantiële hoeveelheid films komen. Niet alleen films uit de oude doos maar ook nieuwere films, documentaires, animatiefilms, experimentele- en genrefilms en tv-drama. Kan Filmotech concurreren met buitenlandse digitale platforms? Of misschien bestaan die nog helemaal niet Overal komen er gelijksoortige initiatieven maar die zijn nog niet zover als Filmotech omdat wij de zegen hebben dat onze oude regering miljoenen euro s heeft vrijgemaakt voor de digitalisering en conservering van het audiovisuele erfgoed. Daardoor kan Filmotech op een heel hoog niveau gedigitaliseerde films aanbieden. Ook de nieuwe regering is overigens blij met dit initiatief omdat dit het cultureel ondernemerschap stimuleert en tegelijkertijd cultuur beschikbaar stelt. Nu is het aan ons en alle acteurs om ervoor te zorgen dat dit een succesvol platform wordt. Acteurs moeten reclame gaan maken want daar worden ze zelf ook beter van. Zij zijn het gezicht van de filmsector. Bij Filmotech kun je als maker op je eigen website een icoontje plaatsen van de film waaraan je hebt meegewerkt met de oproep: Stream de film bij mij. De afhandeling loopt via het Filmotech-platform maar een maker is dan eigenlijk distributeur van zijn eigen film. Als je een dvd in de winkel koopt kost dat al gauw 19. Bij Filmotech maar 1 tot 4 en de makers houden daar meer aan over. Met Filmotech kun je als maker je eigen succes creëren. Ik word daar heel gelukkig van. Hoeveel uren per week ben jij eigenlijk met film bezig? Nou ja, dag en nacht naast dat ik nog kinderen heb en een man. Maar die vinden films ook hartstikke leuk. Wil je dit de rest van je carrière blijven doen? Als Filmotech een succes wordt en het cultureel ondernemerschap een belangrijkere rol gaat spelen denk ik dat ik met het soort films dat wij maken wil doorgaan tot aan mijn dood. Maar als het cultureel ondernemerschap geen doorslaggevende rol krijgt en ik niet in staat ben met mijn makers enthousiasme (in andere landen) op te wekken, weet ik niet hoe lang ik nog bezig ben. Want dan trek je aan een dood paard. Precies, en daar ben ik niet voor geschapen. Daar word ik heel ongelukkig van. Je bent vier jaar met een project bezig, dat is een enorm commitment dat je in je leven aangaat. Het is een stuk van jezelf. Mede daarom ben ik ook trots op alle films die wij ooit gemaakt hebben. 9

10 Internationale Orkesten Conferentie in Amsterdam In maart 2011 zullen ruim 200 orkestmusici vanuit alle landen, van Japan tot de Verenigde Staten, een bezoek aan Amsterdam brengen. De Internationale Federatie van Musici (FIM) organiseert dan de tweede Internationale Orkesten Conferentie. Tekst: Marjan Feiken In maart 2008 heeft het eerste, uiterst succesvolle, congres plaatsgevonden in Berlijn. Na Berlijn met zijn wereldberoemde orkest, lag de keuze voor Amsterdam met het evenzeer wereldberoemde Koninklijk Concertgebouworkest voor de hand. Amsterdam is bovendien een geliefde locatie voor veel musici. De 2e editie van de FIM International Orchestra Conference vindt plaats van 6 t/m 9 maart 2011 en wordt mede mogelijk gemaakt dankzij de hulp van de vakbonden KNTV, FNV KIEM en de Ntb. NORMA en SENA hebben de handen ineen geslagen om als sponsor van dit congres op te treden en de FIM te ondersteunen bij de organisatie van dit internationale congres. De conferentie wordt gehouden onder auspiciën van de Internationale Federatie van Musici (FIM). De FIM is de internationale koepel van vakbonden en beroepsorganisaties met maatschappelijke doeleinden. De International Orchestra Conference is een unieke mogelijkheid voor discussie, uitwisseling van informatie en gesprekken voor diverse onderzoekers, wetenschappers en musici uit verschillende symfonieorkesten, operaorkesten en kamerorkesten. Het onderwerp van de conferentie heeft geen commercieel maar een maatschappelijk doel. Het belang voor de FIM, en uiteraard direct ook voor de musici, om zich internationaal te verenigen neemt toe. De doelstelling van het congres is het vergroten van het maatschappelijk draagvlak en tevens versterking op het gebied van educatie en zorg. Tijdens het congres staat dit maatschappelijke doel centraal. Rond de thema s: financiën, de gezondheid en het welzijn van de musici en werkomstandigheden zullen er in totaal tien subthema s besproken worden. Te denken valt daarbij aan wet- en regel geving, de internationale marktpositie van de musicus in de toekomst, educatie van musici, de gezondheid van musici en gehoorbeschadiging. De conferentie heeft een groot internationaal karakter en er zullen ruim 200 musici vanuit alle landen aanwezig zijn. Een overgrote meerderheid van de aanwezigen is afkomstig uit het buitenland. Er zijn zelfs vijf tolken aanwezig om het congres voor alle internationale aanwezigen tot een groot succes te maken. Daarnaast zullen er vanzelfsprekend ook Nederlandse orkestmusici in groten getale aanwezig zijn. Naast het dagprogramma is er natuurlijk ook een avondprogramma, verspreid over de drie avonden is er een welkomstcocktail, wordt er een rondvaart door de Amsterdamse grachten gemaakt, wordt er gedineerd in het Mövenpick Hotel en zal de Radio Kamer Filharmonie in het Muziekgebouw aan t IJ een concert geven. Op het programma staat de Tell Ouverture van Rossini en de 7e symfonie van Beethoven, met dirigent Michael Schønwandt. Aanmelden voor de conferentie kan rechtstreeks via de website: of via de vakbonden KNTV, FNV KIEM of de Ntb. In een volgende editie van NORMA Nieuws kunt u een uitgebreid verslag over de conferentie lezen. 10

11 Consumentenbond wil een heffing op apparaten De Consumentenbond en de vakbonden Ntb en FNV Kiem presenteerden op 24 november jl. een gezamenlijk voorstel voor de invoering van een nieuw thuiskopiestelsel en op termijn een internetvergoeding. De aanleiding voor deze gezamenlijke voorstellen was mede de uitkomst van een peiling onder de leden van de Consumentenbond, waaruit is gebleken dat 91% van de leden kiest voor een heffing boven een downloadverbod. Voorstellen Voorgesteld wordt dat de consument niet langer per kopie voor elke blanco-drager (zoals een lege cd of dvd) betaalt, maar eenmalig een toeslag bij de aanschaf van consumentenapparatuur, zoals op harddiskrecorders en mp3-spelers. Die zou gemiddeld 5 euro kunnen bedragen, afhankelijk van de grootte van de geheugencapaciteit. Consumenten hebben het recht met dit apparaat te kopiëren en onbeperkt te genieten van muziek en films, maar tegelijkertijd ontvangen rechthebbenden hiervoor een redelijke compensatie. De internetvergoeding is de tweede stap waarbij vergoedingsafspraken zouden moeten worden gemaakt voor het niet-commercieel uploaden. Tegen downloadverbod De bonden spreken zich ook uit tegen het voornemen om de Nederlandse thuiskopieregeling binnen enkele jaren te vervangen door een downloadverbod. Zij roepen de regering en de Nederlandse politiek op om in navolging van consumenten- en artiestenvertegenwoordigers een principiële keuze tegen een downloadverbod en vóór een vergoedingenstelsel te maken. Hiermee wordt voorkomen dat consumenten gecriminaliseerd worden. Tegelijkertijd blijven makers en uitvoerende kunstenaars een redelijke vergoeding voor het gebruik van hun prestaties ontvangen. Vrij en open internet Erwin Angad-Gaur, secretaris van de Ntb: Het nieuwe kabinet stelt dat het een vrij en open internet wil bevorderen. Met onze voorstellen hopen wij hieraan een constructieve bijdrage te leveren. Artiesten maken hun werk juist om gehoord en gezien te worden, niet om gebruik of verspreiding van hun werk te verbieden. Het gezamenlijk statement van de bonden is ook te vinden op Steun in rechtspraak Bovenstaand voorstel is des te actueler nu onlangs het Hof Den Haag een uitspraak heeft gedaan in een procedure tussen Stichting de Thuiskopie en STOBI (Stichting Overlegorgaan Blanco Informatiedragers) wat mede over de vraag ging of downloaden uit illegale bron is toegestaan. Het hof heeft bepaald dat dit is toegestaan, aangezien het wordt beschouwd als een vorm van thuiskopiëren. De rechter verwijst hierbij naar de wetgever die dit zelf heeft overwogen met de volgende motivering: 1. Zij hadden twijfels hoe een verbod op illegaal downloaden zou moeten worden gehandhaafd; 2. De gebruiker kan moeilijk vaststellen of er sprake is van een legaal origineel; 3. Indien bij de vaststelling van de thuiskopievergoeding privékopieën van een illegale bron niet in aanmerking zouden worden genomen, dan zou de illegale downloader in feite goedkoper uit zijn en zou de wet een premie zetten op het gebruik van illegaal werk. De rechter overwoog daarom dat de belangen van de rechthebbenden beter gediend zijn bij een systeem waarin het downloaden uit illegale bron is toegestaan, aangezien dan in ieder geval een thuiskopievergoeding aan rechthebbenden verschuldigd is. 11

12 Bijeenkomst internationale federatie van acteurs FIA Op 18 oktober vond in Amsterdam een internationale bijeenkomst plaats van de European Group of the International Federation of Actors (FIA). Uit heel Europa kwamen vertegenwoordigers van vakbonden voor acteurs en andere uitvoerende kunstenaars binnen de audiovisuele sector bijeen. De bijeenkomst werd georganiseerd door FNV KIEM in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Tekst: Maaike Boomstra Beeld: Jan Willem de Blok Illustratie: Robert Swart De volgende onderwerpen stonden op de agenda: 1. internetpiraterij, in het bijzonder een politiek document van het Europees Parlement; 2. een audiovisueel verdrag van de World International Property Organization (WIPO); 3. een vergoeding voor on-demand-rechten; 4. de verlenging van de beschermingsduur van naburige rechten; 5. ontsluiten van de audiovisuele archieven binnen Europa; ipad ipod 6. de relatie tussen vakbonden en collectieve beheersorganisaties. Internetpiraterij Internetpiraterij wordt wereldwijd beschouwd als een groot probleem dat schade berokkent aan de creatieve industrie. Er wordt op grote schaal illegaal aanbod van muziek en films verspreid, zonder dat rechthebbenden hiervoor een vergoeding ontvangen. Onlangs is een rapport verschenen, afkomstig van een lid van het Europees Parlement, Marielle Gallo. Zij pleit voor een strenge handhaving van het intellectuele eigendom op het internet. Dit wil zij bereiken door het aanbod van beschermde werken op het internet te filteren en toegangsbeperkingen op te leggen. Dit voorstel is neergelegd in het zgn. Gallo report en is aangenomen door het Europees Parlement. Het heeft geen bindende werking, maar zal eerder als een discussiestuk fungeren. Dit voorstel is ingegeven door de Franse wetgeving, waar recentelijk de three strikes piraterij iphone opt-out HdTV 12

13 out - regelgeving is ingevoerd. Illegale downloaders worden na drie waarschuwingen strafrechtelijk vervolgd via boetes danwel afsluiting van het internet. De nieuwe wet blijkt echter niet effectief. Onderzoekers hebben aangetoond dat ondanks het filteren van het internetverkeer, het illegaal downloaden alleen maar is gestegen in plaats van gedaald. De positie van FIA ten aanzien van dit rapport is dat de leden van het Europees Parlement weinig kennis hebben van de audiovisuele sector. Op welke manier het inkomen wordt verdiend bijvoorbeeld. Het is van groot belang dat de kwaliteit van het aanbod gewaarborgd blijft. Wanneer op grote schaal beschermde werken worden gekopieerd, zonder enige vergoeding, komt deze kwaliteit onder druk te staan. Het is daarom van groot belang dat alle vakbonden hierin samen optrekken om de gevolgen van internetpiraterij onder de aandacht te brengen. Bijzondere situatie Nederland Nederland vormt een uitzondering wat betreft downloaden. Dit wordt namelijk beschouwd als een vorm van thuiskopiëren. uploads En zoals bekend is dit toegestaan in Nederland, mits hiervoor een vergoeding wordt betaald. Eén van de redenen is dat de wetgever vond dat de consument niet altijd kan vaststellen of het downloaden uit legale of illegale bron afkomstig is. Denk aan sites die wel om betaling vragen, maar die geen toestemming hebben van rechthebbenden om de content aan te bieden. Het staat echter ter discussie in hoeverre downloaden is meegenomen bij de vaststelling van de thuiskopievergoeding. De vakbonden FNV KIEM en Ntb hebben daarom in januari 2010 op Noorderslag als onderdeel van hun vijf punten plan het voorstel gedaan om een internetvergoeding in te voeren voor het niet-commercieel gebruik van up- en downloaden. Dit voorstel ligt nog Europees gevoelig, aangezien in de meeste Europese landen downloaden vooralsnog illegaal is. downloads WIPO Audiovisuele verdrag De World Intellectual Property Organization (WIPO) is een gespecialiseerde instantie van de Verenigde Naties die streeft naar een goed functionerend intellectuele eigendomsrecht op wereldniveau. Net als het WIPO Performances and Phonograms Treaty (WPPT) voor de audiosector in 1996, trachtten alle leden van WIPO in 2000 een verdrag voor de bescherming in de audiovisuele sector te bereiken. Er werd op bijna alle artikelen uit dit verdrag overeenstemming bereikt, maar het is uiteindelijk op het artikel ten aanzien van de overdracht van rechten aan de producent stuk gelopen. De achtergrond hiervan is de kloof die er bestaat op het gebied van naburige rechten tussen Europa en de Verenigde Staten. In 1961 kwam in WIPO-verband de Conventie van Rome tot stand. Dat is de belangrijkste internationale conventie waarin de rechten van uitvoerende kunstenaars zijn geregeld. De VS had er eerst onder druk van de Amerikaanse filmindustrie voor gezorgd dat de conventie niet zou gaan over audiovisueel, maar besloot uiteindelijk de conventie niet te ratificeren. Terwijl in Europa en de meeste Afrikaanse, Amerikaanse en Aziatische landen de uitvoerende kunstenaars wettelijk geregelde naburige rechten hebben, is dit in de Verenigde Staten niet het geval. archiefexplotatie itunes video on-demand three strikes out 13

14 Na het mislukken van diplomatieke conferentie was het de bedoeling het opnieuw te proberen. Na 10 jaar staat het onderwerp eindelijk opnieuw op de agenda van WIPO. De inschatting is dat het uitonderhandelen van een heel nieuw verdrag, gezien alle politieke verhoudingen, een brug te ver is. Daarom wordt gesproken om de toen goedgekeurde artikelen alsnog te ratificeren en ten aanzien van de overdracht van rechten tot een compromis te komen. Het bezwaar is echter dat de toen goedgekeurde artikelen, gezien alle digitale ontwikkelingen, inmiddels enigszins achterhaald zijn. Hierover wordt nog flink gediscussieerd. Wat FIA betreft zou het een stap voorwaarts zijn wanneer dit verdrag komt, ook al is dit in verouderde vorm. Billijke vergoeding voor on-demand-rechten Net als in Nederland, kampen ook de acteurs en andere uitvoerenden in andere Europese landen met omvangrijke rechtenoverdrachten aan de producent. Ook het recht om werken on demand ter beschikking te stellen (zoals uitzending gemist) valt hier doorgaans onder. In sommige landen, zoals in Groot-Brittannië en Denemarken, is de vakbond in staat om in samenwerking met collectieve beheersorganisaties goede afspraken te maken voor dit gebruik en hiervoor collectief een vergoeding te incasseren. In andere landen, zoals in Zwitserland, Spanje en Portugal is voor dit recht een vergoedingsrecht ingevoerd. Dit houdt in dat het recht wordt overgedragen aan de producent, maar de acteur bijvoorbeeld behoudt een onoverdraagbaar vergoedingsrecht. Dit recht wordt vervolgens collectief geïncasseerd bij de exploitanten. Deze laatste variant zou internationaal gezien de meeste garantie geven op een billijke vergoeding, aangezien in de meeste landen de positie van vakbonden niet sterk genoeg is. restricted access Uitbreiding van de beschermingstermijn van naburige rechten De Europese richtlijn ter verlenging van de beschermingsduur van naburige rechten van 50 naar 70 jaar ligt momenteel nog steeds stil bij de Europese Commissie. Er is hierover nog geen overeenstemming bereikt bij de Raad van Ministers. De landen die tegen het voorstel zijn zorgen voor een blocking minority. Dit zal kunnen worden opgeheven, wanneer een aantal landen dat nog geen standpunt heeft ingenomen, alsnog het voorstel zou steunen. Een kanttekening bij het voorstel is dat het onevenwichtig is. Het is namelijk vooral gericht op de audiosector. Dit heeft er veelal mee te maken dat de platenindustrie meer belang heeft bij de verlenging van de beschermingsduur en daarom een zeer sterke lobby heeft gevoerd. Filmproducenten hebben echter minder belang en dat is ook terug te lezen in het voorstel: het voorstel richt zich in de eerste plaats niet op audiovisueel. Dit neemt niet weg dat de richtlijn er moet komen, aangezien dit ook ruimte biedt voor een vergelijkbare bescherming voor de audiovisuele sector in de toekomst. Digitalisering en ter beschikking stellen van (film)archieven in Europa Een ander punt op de Europese agenda is de wijze waarop de inhoud van archieven Europees toegankelijk kan worden gemaakt voor het publiek. In Scandinavië wordt bijvoorbeeld gewerkt met een systeem van uitgebreid collectief beheer. Collectieve beheersorganisaties geven licenties aan instellingen die de archieven beheren, zodat het materiaal kan worden hergebruikt. Zij treden hierbij ook op voor rechthebbenden die niet bij hen zijn aangesloten. Voor 14 denied

15 Voorzitter FIA Agnete Haaland rechthebbenden die het niet eens zijn met dit hergebruik, geldt een opt-out-regeling. Nederland kent geen wettelijk uitgebreid collectief beheer voor archiefexploitatie, maar op vrijwillige basis heeft NORMA samen met andere zusterorganisaties een overeenkomst met Beeld & Geluid gesloten voor het gebruik van het archief voor bijvoorbeeld onderwijsdoeleinden. De relatie tussen vakbonden en collectieve beheersorganisaties Het laatste onderwerp op de agenda van FIA die dag was een presentatie van het onderzoeksrapport Spelen voor de kost over het werk en inkomen van acteurs in Nederland. Aangezien dit een goed gezamenlijk initiatief was van de vakbonden FNV KIEM en de Ntb en de beroepsorganisatie ACT en NOR- MA, kan dit wellicht als goed voorbeeld dienen voor de rest van Europa waar een dergelijk onderzoek kan worden uitgevoerd. Het mooiste zou zijn wanneer hetzelfde onderzoek zou kunnen worden gebruikt, zodat onze resultaten op Europees niveau kunnen worden vergeleken. De bijeenkomst in Pakhuis de Zwijger Wisso Wissing spreekt namens NORMA tijdens de bijeenkomst 15

16 Filmpresentatie op station Leiden Centraal beeld: Peter J. Visser, muziekgezien.blogspot.com Bob Billy op station Amersfoort Dansorkest Date op station Leiden Centraal 16

17 Mede mogelijk gemaakt door NORMA NS Try Out Festival Drie dagen lang cultuur en plezier op een uniek podium, namelijk treinstations, dat is het NS Try Out Festival. Na een succesvol debuut op Leiden centraal in oktober vorig jaar, deed het festival dit jaar maar liefs vier stations aan. Tekst: Marjan Feiken optreden. Het duo sloot de lancering af met een uitgebreide signeersessie. In Groningen (7, 8 en 9 oktober) kon je onder andere Alice of het Witte Konijn tegen komen in de stationshal. Het Noord Nederlands Toneel speelde hier een rock & roll-versie van hun voorstelling Alice in Wonderland. Ook kon je plaatsnemen in de Qbuzz-festivalbus. Deze reed langs de cultuurlijn van Groningen waar je van verschillende optredens kon genieten. De stations Amersfoort, Groningen, Leiden en Eindhoven stonden drie dagen lang in het teken van theater, muziek, literatuur, film, kunst, masterclasses en experiences. Het hoofdthema van het festival ontdekken en Stukafest op station Leiden Centraal beleven was interessant voor jong en oud. Op alle stations kon je bijvoorbeeld de masterclass How to be a dj, Hoe word ik televisierecensent? en Cabaret in hoog tempo volgen. Verder waren er overal optredens van 3FM Serious Talents en bracht Het Syndicaat op ieder festivalstation, vier keer per dag, een voorstelling van 30 minuten waarbij de treincoupé het podium was. De start van de voorstelling vond plaats op het centrale podium in de stationshal waarna de acteurs - en het publiek - zich verplaatsten naar de trein waar de rest van de voorstelling werd gespeeld in een treincoupé. De culturele programmering van het festival was een combinatie van landelijk en lokaal talent. De NS werkte daarom nauw samen met gemeentelijke en culturele partners uit de vier steden. Station Amersfoort beet het spits af van 30 september tot en met 2 oktober jl. Nick en Simon hadden dit station uitgekozen om hun cd Fier te lanceren. Zij kwamen samen met een schare trouwe fans aan per trein op het station en gaven daar een spetterend Op het station in Leiden (14, 15 en 16 oktober) draaide als opwarmertje voor het Leids Film Festival (wat dit jaar zijn eerste lustrum vierde) drie films van regisseur Woody Allen: de klassieker Annie Hall en twee recente films, Vicki Christina Barcelona en Whatever Works. Tijdens het laatste weekend van het festival, op 21, 22 en 23 oktober op station Eindhoven speelde het Hoornkwartet van het Brabants Orkest een divers repertoire waarin ze de mogelijkheden van de hoorn optimaal benutten. Verder speelde Het Zuidelijk Toneel een scene uit de voorstelling Plot your city waarvoor de toeschouwers een koptelefoon op moesten zetten. Dankzij het NS Try Out Festival is het station niet alleen een in-, uit- en overstapplaats maar ook een plek van verblijf en entertainment. Het station ontpopt zich als een ideale plek om een groot en divers publiek te bereiken en kennis te laten maken met kunst. Reizigers hebben het station als een aangename plaats ervaren en voor menigeen is de stap naar b.v. het theater hierdoor sneller gemaakt. 17

18 Kunstsector protesteert massaal tegen draconische bezuinigingen Nog niet eerder is de kunstsector zo massaal in opstand gekomen tegen bezuinigingsmaatregelen als nu het geval is. Onder het motto: Nederland schreeuwt om cultuur werden er op 20 en 22 november jl. protestacties georganiseerd om het publiek te mobiliseren tegen de ongekende bezuinigingen die het Kabinet Rutte heeft aangekondigd. In vergelijking met andere sectoren worden de kunsten, door de PVV doorgaans weggezet als linkse hobby, onevenredig hard aangepakt. tekst: Anita Verheggen beeld: Ruud Zinzen en Minke Faber Als je de bezuinigingen op de rijksbegroting optelt bij die van gemeenten en provincies, blijkt dat de sector in korte tijd zal worden gehalveerd. Ook de kunstenaars die niet rechtstreeks gesubsidieerd worden zijn het haasje omdat men verwacht dat podia en schouwburgen (door gemeenten gesubsidieerd) hun deuren voor een deel van de week zullen moeten sluiten. Het aantal speelmogelijkheden voor podiumkunstenaars (van pop tot toneel tot cabaret tot jazz) zal daardoor flink afnemen. De meest in het oog springende bezuinigingen zijn: - Op de cultuurbegroting zal oplopend in totaal 200 miljoen worden bezuinigd. Vooral de podiumkunsten krijgen het zwaar te verduren omdat in de regering is afgesproken de musea te ontzien. Naar verwachting zullen er orkesten, toneel- en dansgezelschappen moeten verdwijnen. Het regeerakkoord verwijst ook naar plannen voor een cultureel investeringsfonds, waarin alle grote rijksfondsen worden samengevoegd. De gezamenlijke cultuurfondsen hebben een persbericht rondgestuurd waarin ze het nieuwe kabinet waarschuwen dat groter niet automatisch beter of goedkoper is. - De filmsector verwacht een bezuiniging van 50% op het subsidiebudget. Vooral het Filmfonds zal minder geld kunnen verdelen. - Op de mediabegroting wordt 200 miljoen bezuinigd. Dit heeft o.m. tot gevolg dat het Muziek Centrum van de Omroep (waaronder het Radio Filharmonisch Orkest, Het Metropole Orkest en het Omroep Koor) wordt opgeheven. Het MCO startte een aparte actie om het onheil te voorkomen. - Ondanks een positieve evaluatie door het Ministerie van Sociale Zaken zal de WWIK (Wet Werk en Inkomen Kunstenaars) in 2012 worden afgeschaft. Kunstenaars die van de academie of het conservatorium afkomen, vallen straks onder het strenge regime van de Algemene Bijstands Wet waardoor de opbouw van een zelfstandige beroepspraktijk beduidend moeizamer zal verlopen. - De BTW op toegangskaartjes en kunst wordt verhoogd van 6% naar 19%. Een vreemde maatregel als je bedenkt dat de regering het cultureel ondernemerschap van kunstenaars wil stimuleren. Men wil dat instellingen meer geld gaan inverdienen, terwijl met deze verhoging niet de kunstenaarskas maar de staatskas wordt gespekt. Omdat de prijs van de toegangskaartjes met 13% zal stijgen verwachten de podia, de producenten en evenementenorganisaties een dramatische daling van hun omzet. Ook zij voeren inmiddels gezamenlijk actie tegen het kabinetsbeleid. Geen onderdeel van de kunsten blijft buiten schot. Een dramatische afbraak dreigt terwijl de bijdrage die uiteindelijk aan de totale bezuinigingen van 18 miljard euro wordt geleverd nauwelijks van betekenis is. Met het budget van de totale cultuurbegroting kun je hooguit een paar kilometer snelweg aanleggen of een vleugel van een JSFvliegtuig aanschaffen. 18

19 Nederland schreeuwt om Cultuur op 20 november 2010 in Amsterdam 19

20 Interview met Marc Stotijn, bedenker en oprichter van de website Muziekenzorg.nl Website Muziekenzorg.nl geheel vernieuwd Dankzij de ondersteuning door het NORMA-fonds kon de website Muziekenzorg.nl online blijven en totaal vernieuwd worden. De vernieuwde versie is nu live. tekst: Marjan Feiken beeld: Minke Faber Waarom Muziekenzorg.nl? Tijdens mijn 25-jarige loopbaan als hoboïst in een orkest heb ik ervaren dat beroepsblessures en loopbaanbedreigende kwalen, zoals bijvoorbeeld vinger- en schouderproblemen, een weinig onderkend probleem voor podiumkunstenaars zijn. Toen ik in mijn functie als voorzitter van de vakbond Ntb aanwezig was bij een congres over gezondheid en musici, ontstond mijn drive om er ook feitelijk iets mee te doen. Naast de fysiek hoge eisen van het instrument verhogen een torenhoge werkdruk en de altijd aanwezige stress de belasting. Het gaat dus om een kwetsbare groep hooggespecialiseerde professionals. Dit alles vraagt om behandelaars die gespecialiseerd zijn in de muziek- en dansgeneeskunde. Bovendien rust er nog steeds een taboe op het hebben van fysieke en/of psychische problemen. Men wil niet de zwakste schakel zijn want dat brengt het hele product in gevaar en dus wordt er doorgespeeld met pijn. Daarom is preventie en voorlichting belangrijk. Veel mensen checken eerst of er op internet iets te vinden is alvorens ze een (huis)arts bezoeken. De website Muziekenzorg.nl geeft betrouwbare informatie die gebaseerd is op de meest actuele wetenschappelijke artikelen en inzichten. Wat kan ik op de website vinden? Alles over de blessures van musici, de preventie, de behandeling en de behandelaars ervan. Muziekenzorg.nl geeft antwoord op de vragen: Welke blessures komen voor bij mijn instrument? Welke blessure heb ik? Wie is gespecialiseerd in de behandeling van deze muziekblessure? Welke behandelingen zijn er mogelijk? Wat kan ik doen ter preventie? Dat is een volledig pakket. Hoe werkt de website? Er zijn verschillende zoekopties. De leukste is die via een unieke zoekmachine: de blessurewijzer. Deze begeleidt je door middel van zelfdiagnose naar een mogelijke blessure en een daarin gespecialiseerde behandelaar. Je klikt op het instrument dat je bespeelt, dan op het lichaamsdeel waaraan je klachten hebt en vervolgens op het symptoom dat je hebt. Uiteindelijk rolt er een resultaat uit. Bij elke stap, dus van instrument naar lichaamsdeel enzovoort, verfijnt de lijst met resultaten. Het werkt dus als een filter. Als je in de resultaten op een blessure klikt, krijg je de beschrijving, de behandelaars en behandelingen, gerelateerde blessures en symptomen én bij welke muziekinstrumenten deze voorkomen. Maar je kunt ook rechtstreeks op lichaamsdeel, symptoom, instrument of specialisme zoeken. Of gelijk op alle behandelaars. En iedereen die meer inzicht in de materie wil, kan in de Kennisbank heel veel informatie vinden. De naam van de website suggereert dat het alleen voor musici is, klopt dat? Hij was oorspronkelijk voor musici bedoeld, maar is in de praktijk waardevol voor iedere uitvoerende kunstenaar. Iedereen die bijvoorbeeld professioneel gebruik maakt van zijn stem, kan er ook een schat aan informatie vinden. Ik hoop in de toekomst speciale versies voor acteurs en dansers te maken. 20

21 Marc Stotijn Blijf niet doorspelen met pijn en voorkom dat uw blessure u het spelen voorgoed onmogelijk maakt! Op MUZIEKENZORG.NL vindt u alles over blessures van musici, de preventie, de behandeling en de behandelaars ervan. De BLESSUREWIJZER helpt u met het vinden van uw muziekblessure, biedt u een gespecialiseerde behandelaar en wat u zelf kunt doen In de KENNISBANK leest u over de beroepsrisico s van musici en hoe ze te vermijden. is een onafhankelijk, objectief, betrouwbaar en openbaar toegankelijk kenniscentrum voor musici met gezondheidsvragen en blessureproblemen. 21

22 My NORMA Deze zomer is My NORMA geïntroduceerd. My NORMA is uw persoonlijke internetpagina waar u als aangeslotene uw zaken eenvoudig en snel kunt regelen. Een overweldigend aantal aangeslotenen maakt nu van deze dienst gebruik. Als u My NORMA nog niet geactiveerd heeft, doe het dan nu! Mocht u de brief met codes niet meer in uw bezit hebben, bel dan even met NORMA ( ). Uitnodiging kerstborrel NORMA sluit op maandag 13 december a.s. het jaar 2010 af met een kerstborrel voor haar aangeslotenen, bestuursleden en medewerkers. Op deze feestelijke bijeenkomst is er gelegenheid om onder het genot van een hapje en een drankje gezellig bij elkaar te komen. Dit jaar met live-muziek van het Christian Pabst Trio! Wanneer: maandag 13 december 2010 Hoe laat: tot uur Waar: Kantoor NORMA, Louise Wentstraat 186 in Amsterdam Live-muziek Het Christian Pabst Trio, bestaande uit Christian Pabst (piano), David Andres (bas) en Andreas Klein (drums) dragen zorg voor de muzikale aankleding. De drie Zuid-Duitse musici die aan het Amsterdams Conservatorium studeren, wonnen in 2009 de Amersfoort Jazz Talent Award en dit jaar stonden ze in de finale van de Dutch Jazz Competition. Graag horen wij of u bij onze kerstborrel Christian Pabst Trio beeld: Ruud Zinzen aanwezig bent. U kunt uw aanwezigheid via een aan info@stichtingnorma.nl aan ons kenbaar maken. Wij hopen op de 13e het glas met u te heffen! 22

23 Schema betalingen 2010/2011 Thuiskopie Video Planning Uitbetaling e kwartaal 2010 (afsluitend) Uitbetaling e kwartaal 2010 Uitbetaling ste kwartaal 2011 Thuiskopie Audio Planning Thuiskopie Audio Live e kwartaal 2010 (afsluitend) Hoorspelen e kwartaal 2010 (afsluitend) Orkesten e kwartaal 2010 (afsluitend) Thuiskopie Interactief Planning Uitbetaling e kwartaal 2010 (afsluitend) Uitbetaling e kwartaal 2011 Leenrecht Audio Planning Uitbetaling e kwartaal 2010 (afsluitend) Uitbetaling ste kwartaal 2011 Leenrecht Multimedia Uitbetaling Planning 4e kwartaal 2010 (afsluitend) Leenrecht Video Planning Uitbetaling e kwartaal 2010 (afsluitend) Uitbetaling e kwartaal 2010 Uitbetaling ste kwartaal 2011 Achtergrond Muziek Planning Uitbetaling e kwartaal 2010 (afsluitend) Uitbetaling ste kwartaal 2011 De vermelde betalingsdata zijn prognoses. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Voor de betalingen wordt NORMA s verdeelsysteem VUIK gehanteerd. Antwoordkaart Naam Straat en huisnummer Postcode en plaats Geboortedatum Geboorteplaats Telefoon Bank-/girorekening Ik ben uitvoerend kunstenaar, te weten: O (ballet)danser O cabaretier O anders: O poppenspeler O zanger O mimespeler O acteur O variété-/circusartiest O muzikant ja, ik meld mij aan bij NORMA om een exploitatieovereenkomst af te sluiten en daarmee eventueel voor een vergoeding in aanmerking te komen. Aan het sluiten van deze over eenkomst zijn geen kosten verbonden. 23

Verklaring Consumentenbond en Artiestenvakbonden

Verklaring Consumentenbond en Artiestenvakbonden Verklaring Consumentenbond en Artiestenvakbonden Gezamenlijke Verklaring Consumentenbond en Artiestenvakbonden Voorstel voor een nieuwe regeling De Consumentenbond, Ntb en FNV Kiem doen gezamenlijk een

Nadere informatie

De zakelijke kant van muziek

De zakelijke kant van muziek De zakelijke kant van muziek Leerlingentekst en opdrachten Muziek en tekst: eigendom, rechten en geld verdienen Je bent gek op muziek en wat is nou leuker dan van je hobby je werk maken? Als je een bandje

Nadere informatie

5-puntenplan. voor. Popbeleid

5-puntenplan. voor. Popbeleid 5-puntenplan voor Popbeleid Muziekvakbonden FNV Kiem/BV Pop en Ntb presenteren bij de viering van 25 jaar BV Pop tijdens Noorderslag 2010 het navolgende 5-puntenplan voor Popbeleid in Nederland. Context

Nadere informatie

5. Auteursrecht op internet: waarom moeilijk doen als het makkelijk kan? Een pleidooi voor collectief beheer 1

5. Auteursrecht op internet: waarom moeilijk doen als het makkelijk kan? Een pleidooi voor collectief beheer 1 5. Auteursrecht op internet: waarom moeilijk doen als het makkelijk kan? Een pleidooi voor collectief beheer 1 Erwin Angad-Gaur E r worden, zowel nationaal als internationaal, veel discussies gevoerd over

Nadere informatie

Directoraat-Generaal Wetgeving, Internationale Aangelegenheden en Vreemdelingenzaken

Directoraat-Generaal Wetgeving, Internationale Aangelegenheden en Vreemdelingenzaken Ministerie van Justitie Directoraat-Generaal Wetgeving, Internationale Aangelegenheden en Vreemdelingenzaken Directie Wetgeving Postadres: Postbus 20301, 2500 EH Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

FOTOREGELS. Uitleg en regels rondom het gebruik van foto s. Het auteursrecht. Als ik een foto koop, krijg ik dan ook de rechten op de foto?

FOTOREGELS. Uitleg en regels rondom het gebruik van foto s. Het auteursrecht. Als ik een foto koop, krijg ik dan ook de rechten op de foto? FOTOREGELS Uitleg en regels rondom het gebruik van foto s Over auteursrecht op foto s is bij consumenten wel eens onduidelijkheid. Soms kan dat tot vervelende situaties leiden voor zowel klant als fotograaf.

Nadere informatie

ACI Adam in de Nederlandse Thuiskopiepraktijk. Jochem Donker

ACI Adam in de Nederlandse Thuiskopiepraktijk. Jochem Donker ACI Adam in de Nederlandse Thuiskopiepraktijk Jochem Donker Onderwerpen Inleiding Wettelijke basis NL Tariefbepaling Rechtspraak NL i.v.m. ACI Adam Wat nu? Inleiding ACI-Adam: privé-kopie uit illegale

Nadere informatie

Het Nederlandse stelsel voldoet niet meer aan de Europese richtlijn

Het Nederlandse stelsel voldoet niet meer aan de Europese richtlijn Reactie Stichting de Thuiskopie op de beantwoording van de vragen van de Vaste Commissie voor Justitie over het thuiskopiestelsel door de Minister van Justitie d.d. 12 april 2010. In zijn beantwoording

Nadere informatie

Crowdfunding, de juiste instelling. Adviestraject voor grote en middelgrote instellingen.

Crowdfunding, de juiste instelling. Adviestraject voor grote en middelgrote instellingen. Crowdfunding, de juiste instelling. Adviestraject voor grote en middelgrote instellingen. Over voordekunst Voordekunst is het grootste en meest succesvolle crowdfundingplatform voor de creatieve sector

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Fiche 3: Mededeling inzake auteursrecht in de digitale eengemaakte markt

Fiche 3: Mededeling inzake auteursrecht in de digitale eengemaakte markt Fiche 3: Mededeling inzake auteursrecht in de digitale eengemaakte markt 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Mededeling over het bevorderen van een eerlijke, efficiënte en competitieve Europese op het

Nadere informatie

Movies that Matter @ school begeleidt en adviseert bij het vertonen van mensenrechtenfilms op school.

Movies that Matter @ school begeleidt en adviseert bij het vertonen van mensenrechtenfilms op school. Movies that Matter @ school begeleidt en adviseert bij Opdrachtenblad Naam film: Aanduidingen Kijkwijzer: Regie: Jaar: Duur: Eventueel website van de film: Leerdoelen 1. Je kunt op een kaart aanwijzen

Nadere informatie

Muziek en tekst: eigendom, rechten en geld verdienen

Muziek en tekst: eigendom, rechten en geld verdienen Muziek en tekst: eigendom, rechten en geld verdienen Je bent gek op muziek en wat is nou leuker dan van je hobby de werk maken? Als je een bandje begint kun je de hele dag bezig zijn met het schrijven

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 2236 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Nadere informatie

Mediawijsheid. Werkblad Auteursrecht bij muziek. Muziek en auteursrecht

Mediawijsheid. Werkblad Auteursrecht bij muziek. Muziek en auteursrecht Werkblad Auteursrecht bij muziek Muziek en auteursrecht Wanneer je een liedje op de radio hoort, luister je naar de zanger of zangeres die het liedje zingt. Maar wist je dat er heel veel mensen meewerken

Nadere informatie

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK!

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! In dit E-book leer je hoe je door het inzetten van je eigen netwerk je bedrijf kan laten groeien. WAAROM DIT E-BOOK? Veel ondernemers beginnen

Nadere informatie

Exploitatie van audiovisueel werk. Primair of secundair Individueel of collectief. Dirk Visser VVA, 25 mei 2012

Exploitatie van audiovisueel werk. Primair of secundair Individueel of collectief. Dirk Visser VVA, 25 mei 2012 Exploitatie van audiovisueel werk Primair of secundair Individueel of collectief Dirk Visser VVA, 25 mei 2012 AGICOA Kabelrechten producenten (Int.) FPN Filmproducenten (NL) Lira collectieve rechten schrijvers

Nadere informatie

Primair / secundair 30-5-2012. Exploitatie van audiovisueel werk. Primair of secundair Individueel of collectief. Dirk Visser VVA, 25 mei 2012

Primair / secundair 30-5-2012. Exploitatie van audiovisueel werk. Primair of secundair Individueel of collectief. Dirk Visser VVA, 25 mei 2012 Exploitatie van audiovisueel werk Primair of secundair Individueel of collectief Dirk Visser VVA, 25 mei 2012 AGICOA Kabelrechten producenten (Int.) FPN Filmproducenten (NL) Lira collectieve rechten schrijvers

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

De Stand van Brabant Thema Cultuur

De Stand van Brabant Thema Cultuur De Stand van Brabant Thema Cultuur Opinieonderzoek naar de mening van Brabanders over actuele onderwerpen: Thema Cultuur Tangram Advies & Onderzoek Willem van Leerdam Jantina van Sloten 26 augustus 2011

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

Deelverdelingsreglement uitvoerende kunstenaars

Deelverdelingsreglement uitvoerende kunstenaars Deelverdelingsreglement uitvoerende kunstenaars Categorie Thuiskopie Audio Artikel 1. Algemeen 1.1 Tenzij in dit reglement uitdrukkelijk anders is bepaald, zijn de bepalingen van het Algemeen Verdelingsreglement

Nadere informatie

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,

Nadere informatie

Stappenplan crowdfunding

Stappenplan crowdfunding Stappenplan crowdfunding Voordat je het crowdfundingsproject online zet, is het handig om over bepaalde aspecten na te denken. Denk bijvoorbeeld aan de presentatie van het project, het doelbedrag en de

Nadere informatie

4 mei 2011. Betreft: Speerpuntenbrief auteursrecht 20 20 van Fred Teeven 1/6

4 mei 2011. Betreft: Speerpuntenbrief auteursrecht 20 20 van Fred Teeven 1/6 Aan de Leden van de Vaste Commissie voor Veiligheid en Justitie en de Leden van de Vaste Commissie voor Onderwijs Cultuur en Wetenschap Postbus 20018 2500 EA Den Haag 4 mei 2011 Betreft: Speerpuntenbrief

Nadere informatie

Maak je muziek? En wordt die muziek gebruikt of afgespeeld door anderen? Dan heb jij waarschijnlijk recht op een vergoeding!

Maak je muziek? En wordt die muziek gebruikt of afgespeeld door anderen? Dan heb jij waarschijnlijk recht op een vergoeding! Maak je muziek? En wordt die muziek gebruikt of afgespeeld door anderen? Dan heb jij waarschijnlijk recht op een vergoeding! In ons dagelijkse leven kunnen we niet zonder muziek. Voor heel wat winkels,

Nadere informatie

Dames en heren, Verhalen zijn ook een belangrijk onderdeel van het werk van de Nederlandse Publieke Omroep. Wij willen onze rol blijven spelen in het

Dames en heren, Verhalen zijn ook een belangrijk onderdeel van het werk van de Nederlandse Publieke Omroep. Wij willen onze rol blijven spelen in het Speech Shula Rijxman NFF 1 okt 2015 Dames en heren, Ik ben opgegroeid met verhalen. Mijn familie bestaat uit fantastische verhalenvertellers. Dat is een groot rijkdom. Als wij elkaar zien, is het nooit

Nadere informatie

CULTUUR EN ONDERNEMERSCHAP ONTMOETEN ELKAAR BIJ DIT PRACHTIGE FESTIVAL

CULTUUR EN ONDERNEMERSCHAP ONTMOETEN ELKAAR BIJ DIT PRACHTIGE FESTIVAL 13/14/15/16 JAN 2016 GRONINGEN NL CULTUUR EN ONDERNEMERSCHAP ONTMOETEN ELKAAR BIJ DIT PRACHTIGE FESTIVAL PETER DEN OUDSTEN, BURGEMEESTER GRONINGEN ONDERNEMERSCLUB EUROSONIC NOORDERSLAG 2016 WWW.EUROSONIC-NOORDERSLAG.NL

Nadere informatie

FACILITEERT VERBINDT ONDERSTEUNT

FACILITEERT VERBINDT ONDERSTEUNT FACILITEERT VERBINDT ONDERSTEUNT WEL KOM B I J CCLI WIE WE ZIJN Christian Copyright Licensing International (CCLI) is dé auteursrechtenorganisatie voor uw kerk. Iedere zondag worden in heel Nederland liederen

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Media en Creatieve Industrie Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Kunstenaarstoets. Uw gegevens. Beroep en opleiding als kunstenaar

Kunstenaarstoets. Uw gegevens. Beroep en opleiding als kunstenaar Kunstenaarstoets Waarom deze toets? U wilt een cultuurlening aanvragen bij Cultuur+Ondernemen. Om in aanmerking te komen voor deze lening moet u beroepsmatig werken als. Met dit formulier kunt u uw beroepsmatigheid

Nadere informatie

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection 1 Beste docent, Binnenkort gaat u samen met uw klas naar de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection. Deze lesbrief

Nadere informatie

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.

Nadere informatie

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. Proefdieren, overbodig of hoognodig?

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. Proefdieren, overbodig of hoognodig? Afsluitende les Leerlingenhandleiding Proefdieren, overbodig of hoognodig? Inleiding Hoewel bijna iedereen wel een beeld heeft van proefdieren en wat er in het verleden wellicht mee gedaan is, weet bijna

Nadere informatie

Laat jou(w) Limburg zien DIT IS ZEF MAGAZINE

Laat jou(w) Limburg zien DIT IS ZEF MAGAZINE Laat jou(w) Limburg zien DIT IS ZEF MAGAZINE Kennismakingsgids 2012 Dit is ZEF Magazine! ZEF Magazine is een online magazine voor jonge mensen die wonen in Limburg. ZEF draait niet alleen om nieuwtjes

Nadere informatie

Kunstenaarstoets. Achternaam. Voorletters

Kunstenaarstoets. Achternaam. Voorletters Kunstenaarstoets Waarom deze toets? U wilt de Utrechtse Cultuurlening aanvragen. Om in aanmerking te komen voor deze lening moet u beroepsmatig werken als kunstenaar. Met dit formulier kunt u uw beroepsmatigheid

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN 10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN Ervaar zelf hoe je met weinig moeite, meer klanten krijgt! Door Theo de Kleijn helpt zelfstandig ondernemers aan meer klanten Theo de Kleijn www.theodekleijn.nl

Nadere informatie

De lanceringsformule. Een stappenplan voor het lanceren

De lanceringsformule. Een stappenplan voor het lanceren De lanceringsformule Een stappenplan voor het lanceren Dit boek gaat over de beste manier om online je diensten te verkopen: door ze te lanceren. Zo n dienst kan een workshop, een online training, een

Nadere informatie

13/6/2012 TRANSCRIPT RIET INTERVIEW. Sanni

13/6/2012 TRANSCRIPT RIET INTERVIEW. Sanni 13/6/2012 INTERVIEW TRANSCRIPT RIET Naam interviewer Naam respondent Pseudoniem respondent Datum interview 30-05-2012 Plaats interview Alkmaar Begintijd interview 12.00 Eindtijd interview 13.20 Leeftijd

Nadere informatie

INHOUD WORKSHOP. 1. Hoofdpunten labels 2. Oorsprong 3. Rechten 4. Dance 5. Overeenkomsten 6. Tips 7. Hoofdpunten publishing 8. Vragen?

INHOUD WORKSHOP. 1. Hoofdpunten labels 2. Oorsprong 3. Rechten 4. Dance 5. Overeenkomsten 6. Tips 7. Hoofdpunten publishing 8. Vragen? LABELS & PUBLISHING INHOUD WORKSHOP 1. Hoofdpunten labels 2. Oorsprong 3. Rechten 4. Dance 5. Overeenkomsten 6. Tips 7. Hoofdpunten publishing 8. Vragen? HOOFDPUNTEN Publishing Margriet Koedooder Auteursrecht

Nadere informatie

OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT

OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT E-blog OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT Reeks: bestuurders over vitaliteit Colofon: einde artikel Wilma de Jong, lid van de Raad van Bestuur van BrabantZorg, is een kordate

Nadere informatie

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN 10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN Ervaar zelf hoe je met weinig moeite, meer klanten krijgt! Door Theo de Kleijn helpt zelfstandig ondernemers aan meer klanten Theo de Kleijn www.theodekleijn.nl

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/jenv

Nadere informatie

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde

Nadere informatie

HC zd. 22 nr. 32. dia 1

HC zd. 22 nr. 32. dia 1 HC zd. 22 nr. 32 een spannend onderwerp als dit niet waar is, valt alles duigen of zoals Paulus het zegt in 1 Kor. 15 : 19 als wij alleen voor dit leven op Christus hopen zijn wij de beklagenswaardigste

Nadere informatie

SLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12

SLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 SLB eindverslag Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 Eindverslag De afgelopen periode heb ik een aantal lessen SLB gehad. Hierover ga ik een eindverslag schrijven en vertellen hoe ik de lessen

Nadere informatie

Jezus en jij. Tekst: Willem de Vink. Illustraties: Arjan Wilschut, Timo Visser en Willem de Vink

Jezus en jij. Tekst: Willem de Vink. Illustraties: Arjan Wilschut, Timo Visser en Willem de Vink Jezus en jij Tekst: Willem de Vink Illustraties: Arjan Wilschut, Timo Visser en Willem de Vink Vooraf Jezus en jij Minidagboek Vink, Willem de ISBN 978-90-8601-101-8 NUR 248, 707 Boekverzorging: Marian

Nadere informatie

MCO_VO_krant_23_10 25-10-10 09:15 Pagina 1. MCO Educatie Voortgezet Onderwijs. Muziek. moet je maken! Muziekcentrum van de Omroep www.

MCO_VO_krant_23_10 25-10-10 09:15 Pagina 1. MCO Educatie Voortgezet Onderwijs. Muziek. moet je maken! Muziekcentrum van de Omroep www. MCO_VO_krant_23_10 25-10-10 09:15 Pagina 1 MCO Educatie Voortgezet Onderwijs Muziek moet je maken! Muziekcentrum van de Omroep www.mco/educatie MCO_VO_krant_23_10 25-10-10 09:15 Pagina 2 Muziek moet je

Nadere informatie

Live Radio. Bordes op de Borrel

Live Radio. Bordes op de Borrel Live Radio Bordes op de Borrel Bordes op de Borrel Live Radio tijdens jouw vrijdagmiddagborrel 2 Bordes op de Borrel bij jou Nodig Bordes uit op de Borrel bij jouw bedrijf. En maak samen een echt Radio

Nadere informatie

Datum 25 mei 2016 Reactie op vragen van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over de positie van de popmuziek

Datum 25 mei 2016 Reactie op vragen van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over de positie van de popmuziek >Retouradres Postbus 1637 00 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 0018 00 EA DEN HAAG Erfgoed en Kunsten Rijnstraat 0 Den Haag Postbus 1637 00 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

Mediawijsheid. Werkblad Auteursrecht bij films. Films en auteursrecht

Mediawijsheid. Werkblad Auteursrecht bij films. Films en auteursrecht Werkblad Auteursrecht bij films Films en auteursrecht De bioscoopfilm is net afgelopen en je blijft nog even zitten om de aftiteling van de film te bekijken. Dat duurt lang zeg. Zoveel namen. Hebben al

Nadere informatie

Online Storytelling met uw interactief jaarverslag

Online Storytelling met uw interactief jaarverslag REACH TOUCH MOVE Interactief Jaarverslag Online Storytelling met uw interactief jaarverslag Maximale Reach, Touch en Move in de financiële verantwoording van een jaar Waarom uw jaarverslag interactief?

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Downloadverbod zal industrie niet helpen

Downloadverbod zal industrie niet helpen Downloadverbod zal industrie niet helpen Een wettelijk downloadverbod zal geen invloed hebben op het koopgedrag van internetgebruikers. Zo n verbod, voorgesteld door het kabinet, kan zelfs een averechts

Nadere informatie

Advertentiepakket. Chr. Harmonievereniging Crescendo Sassenheim

Advertentiepakket. Chr. Harmonievereniging Crescendo Sassenheim Advertentiepakket Chr. Harmonievereniging Crescendo Sassenheim Advertentiepakket Chr. Harmonievereniging Crescendo Wie is Crescendo Sassenheim? Crescendo Sassenheim is een harmonieverenging van inmiddels

Nadere informatie

Samenvatting. Inleiding

Samenvatting. Inleiding Samenvatting Inleiding Dit onderzoek, dat is verricht in opdracht van WODC voor het Ministerie van Justitie, richt zich op een inventarisatie van de regelingen en initiatieven voor de aanpak van illegale

Nadere informatie

Niet alles verandert in de zorg

Niet alles verandert in de zorg Over wat blijft en wat er verandert in de zorg 15 september 2014, Hercules Diessen Niet alles verandert in de zorg. Gelukkig maar! Er gaat veel veranderen in de zorg. Maar er blijft gelukkig ook veel hetzelfde;

Nadere informatie

Grize Lok. Het Goud van Oud zit in de aders van onze herinneringen

Grize Lok. Het Goud van Oud zit in de aders van onze herinneringen Het Goud van Oud zit in de aders van onze herinneringen Grize Lok een podium voor levenswijsheid levenservaring en levensverhalen voor ouderen in verzorgingstehuizen Wie vraagt aan ouderen wat zij kunnen?

Nadere informatie

Verhaal van verandering

Verhaal van verandering Isabella Lenarduzzi Belgische Ashoka Fellow Ashoka: Kun je ons iets vertellen over je familie en waar je bent opgegroeid? Isabella: Ik ben geboren in Brussel. Mijn vader kwam als twaalfjarige vanuit het

Nadere informatie

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen

Nadere informatie

VRAGEN BIJ DE COMPETENTIES

VRAGEN BIJ DE COMPETENTIES ONDERWIJSMAGAZIJN VOOR LOB VRAGEN BIJ DE COMPETENTIES Landelijk Stimuleringsproject LOB in het mbo VRAGEN BIJ ONTDEK COMPETENTIES JE PASSIE MOTIEVEN INLEIDING In LOB-trainingen en tijdens gesprekken met

Nadere informatie

29 november 2014. Onderzoek: Veranderingen in de zorg en mantelzorg

29 november 2014. Onderzoek: Veranderingen in de zorg en mantelzorg 29 november 2014 Onderzoek: Veranderingen in de zorg en mantelzorg Veranderingen in de zorg en mantelzorg 29 november 2014 Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit 40.000

Nadere informatie

JE CULTURELE ZELFPORTRET

JE CULTURELE ZELFPORTRET JE CULTURELE ZELFPORTRET Dit is het culturele zelfportret van Vul alles in hele antwoordzinnen in. Gebruik een ander lettertype of een andere kleur voor de antwoorden. Plak hier je pasfoto Film/tv 1 Ga

Nadere informatie

WAARDE VAN ADVIES - 2013 DE WAARDE VAN ADVIES VAN INTERMEDIAIRS. Avéro Achmea P13628

WAARDE VAN ADVIES - 2013 DE WAARDE VAN ADVIES VAN INTERMEDIAIRS. Avéro Achmea P13628 WAARDE VAN ADVIES - 2013 DE WAARDE VAN ADVIES VAN INTERMEDIAIRS P13628 INHOUDSOPGAVE KARAKTERISTIEKEN CONCLUSIE WAARDE VAN ADVIES KARAKTERISTIEKEN ONDERZOEKSOPZET CONCLUSIE CONCLUSIES DE WAARDE VAN ADVIES

Nadere informatie

Uitslag onderzoek Bezuinigen op kunst en cultuur? EenVandaag Opiniepanel 18 oktober deelnemers

Uitslag onderzoek Bezuinigen op kunst en cultuur? EenVandaag Opiniepanel 18 oktober deelnemers Uitslag onderzoek Bezuinigen op kunst en cultuur? EenVandaag Opiniepanel 18 oktober 2010 23.000 deelnemers In hoeverre beschouwt u zichzelf als een liefhebber van kunst en cultuur? Ik beschouw mezelf als:

Nadere informatie

Hu? Hoge Hakken Witte Vloeren? Wat dat is, leggen we je zo uit. Allereerst: Whoo we re going to Ibiza! Waarom dit weekend?

Hu? Hoge Hakken Witte Vloeren? Wat dat is, leggen we je zo uit. Allereerst: Whoo we re going to Ibiza! Waarom dit weekend? Hu? Hoge Hakken Witte Vloeren? Wat dat is, leggen we je zo uit. Allereerst: Whoo we re going to Ibiza! Het komt al snel dichterbij, nog maar een paar nachtjes slapen en dan is het zover. We gaan genieten

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Leerlingen weten dat er in een democratische rechtsstaat verschillende manieren zijn om conflicten op te lossen en dat rechtspraak daar één van is.

Leerlingen weten dat er in een democratische rechtsstaat verschillende manieren zijn om conflicten op te lossen en dat rechtspraak daar één van is. HOE LOSSEN WE DIT OP? DE WERKVORM IN HET KORT Wat doe je als je een probleem of ruzie hebt? In het ergste geval moet je naar een rechter. Die bepaalt dan wie er gelijk heeft. Maar meestal kun je problemen

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 4.3.2013 COM(2013) 109 final 2013/0065 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende de ondertekening, namens de Europese Unie, van het Verdrag van de WIPO inzake

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Even kijken waar wij staan?

Even kijken waar wij staan? Even kijken waar wij staan? Het is nieuw omarmen of verwerpen? Het is wel een beetje eng! Ik heb geen zin om via Facebook te vernemen dat iemand een moeilijke stoelgang heeft. Privé is Privé en dat blijft

Nadere informatie

Aanjagers 1 december 2015 Ctylab

Aanjagers 1 december 2015 Ctylab Ctylab zoekt aanjager(s) Je hebt misschien al eens van ons gehoord. Een online platform voor klein nieuws en frisse ideeën uit je eigen omgeving. Nu doen we dat nog op Facebook met een kleine groep. Maar

Nadere informatie

Adverteren op one2xs

Adverteren op one2xs Adverteren op one2xs GPT advertenties die wél rendabel zijn. Laat u overtuigen door de vele mogelijkheden die one2xs u biedt. www.one2xs.com 28-11-2008 Adverteren op one2xs. Waarom? Enorm brede doelgroep

Nadere informatie

Gery Bessemans Nationaal Adviseur Beëdigd

Gery Bessemans Nationaal Adviseur Beëdigd Gery Bessemans Nationaal Adviseur Beëdigd De auteurswet Wat is beschermd door auteursrecht? Wat is beschermd door naburige rechten? Welke rechten zijn beschermd? De muziekwereld en andere CVBA s. Muziek

Nadere informatie

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder

Nadere informatie

TuinHulp.com, Nieuwe Webservice voor Hoveniersbedrijven 2014

TuinHulp.com, Nieuwe Webservice voor Hoveniersbedrijven 2014 Even voorstellen: Mijn naam is Marcel van Leeuwen, ben van oorsprong hovenier, en tuincentrum deskundige. Sinds eind jaren negentig ontwerp en publiceer ik ook websites. Nadat ik ben overgestapt naar Wordpress

Nadere informatie

Workshop communicatie

Workshop communicatie Workshop communicatie Feedback is collegiale ondersteuning of toch niet? Wat wil de beroepsvereniging betekenen voor Verzorgenden en Verpleegkundigen? Wij willen onze beroepsgroepen in staat stellen hun

Nadere informatie

Ideeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf

Ideeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Ik ben Alice - docenten

Ik ben Alice - docenten Doelgroep: voortgezet onderwijs, middenbouw havo en vwo Voor u ligt de lesbrief die hoort bij een bezoek aan het wetenschapsfilmfestival InScience. Tijdens het festivalbezoek gaan leerlingen de documentaire

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Welkom in de bibliotheek. Je gaat op ontdekking in de bibliotheek. Hierbij doe je een onderzoek naar verschillende soorten media; zoals

Nadere informatie

Waarom met je bedrijf op Facebook?

Waarom met je bedrijf op Facebook? Waarom met je bedrijf op Facebook? In deze les ga ik er een vanuit dat jij met jouw duurzame locatie, bedrijf of initiatief ook de mogelijkheden van Facebook wilt benutten. Of je dat ook inderdaad écht

Nadere informatie

Bevrijdingsfestival Overijssel

Bevrijdingsfestival Overijssel Bevrijdingsfestival Overijssel Activiteitenplan 2017 20-8-2016 Inleiding Zwolle, augustus 2016 In dit activiteitenplan leest u onze plannen voor de 27 e editie van het Bevrijdingsfestival Overijssel. Het

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

College van Toezicht collectieve beheersorganisaties

College van Toezicht collectieve beheersorganisaties Zijne Excellentie De Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie De weledelgestrenge heer mr. F. Teeven Postbus 20301 2500 EH Den Haag Postadres: Postbus 15072 1001 MB Amsterdam Bezoekadres: Herengracht

Nadere informatie

Timemanagement? Manage jezelf!

Timemanagement? Manage jezelf! Timemanagement? Manage jezelf! Trefwoorden Citeren timemanagement, zelfmanagement, stress, overtuigingen, logische niveaus van Bateson, RET, succes citeren vanuit dit artikel mag o.v.v. bron: www.sustrainability.nl

Nadere informatie

Sta zonder twijfels en vragen, vol overtuiging en vreugde, in jouw authentieke kracht! Dit zegt een enthousiast gebruiker van deze planner:

Sta zonder twijfels en vragen, vol overtuiging en vreugde, in jouw authentieke kracht! Dit zegt een enthousiast gebruiker van deze planner: Boetseweg 47 7895 AV Roswinkel telefoon: 0591 785 780 www.jolandalinders.com e-mail: info@jolandalinders.com IBAN: NL32 KNAB 0729 6439 99 BIC: KNABNL2H KvK nummer: 59561742 BTW nummer: NL155366701B02 Alsjeblieft!

Nadere informatie

VOORBEELD / CASUS. Een socratisch gesprek volledig uitgeschreven

VOORBEELD / CASUS. Een socratisch gesprek volledig uitgeschreven Maakt geld gelukkig? VOORBEELD / CASUS Een socratisch gesprek volledig uitgeschreven Hieronder tref je een beschrijving van een socratisch gesprek van ca. 2 ½ uur. Voor de volledigheid hieronder eerst

Nadere informatie

Werken in een andere sector of branche: iets voor u?

Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Uw hele loopbaan blijven werken in dezelfde sector of branche? Voor veel werknemers is het bijna vanzelfsprekend om te blijven werken in de sector of

Nadere informatie

Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving

Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving Een eigen huis.. Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving M.H. Kwekkeboom (red.) A.H. de Boer (SCP) C.van Campen

Nadere informatie

Interview met DJ Kit T

Interview met DJ Kit T Interview met DJ Kit T Ik denk dat heel veel mensen nieuwsgierig zijn naar wie Kit-T nu precies is. Kun je ons wat over jezelf vertellen? Mijn naam is Kitty Nendels, geboren in Kerkdriel en opgegroeid

Nadere informatie

9 Communicatie-tools. voor meer liefde, meer verbondenheid, meer intimiteit & betere communicatie

9 Communicatie-tools. voor meer liefde, meer verbondenheid, meer intimiteit & betere communicatie 9 Communicatie-tools voor meer liefde, meer verbondenheid, meer intimiteit & betere communicatie Maar één persoon Je hebt maar een persoon nodig om nieuwe ervaringen te introduceren VOORWOORD Geen enkel

Nadere informatie

ENQUETE POPCULTUUR IN NOORD-LIMBURG voor podia

ENQUETE POPCULTUUR IN NOORD-LIMBURG voor podia ENQUETE POPCULTUUR IN NOORD-LIMBURG voor podia BELANGRIJK Gegeven antwoorden worden strikt vertrouwelijk en naamloos verwerkt. Deelname aan de enquête is anoniem. Wil je echter kenbaar maken waar je voor

Nadere informatie

VMBO praktische leerweg VMBO theoretische leerweg HAVO VWO

VMBO praktische leerweg VMBO theoretische leerweg HAVO VWO Page of 7 Enquête voortgezet onderwijs Deze vragenlijst bestaat uit vijf delen, A t/m E. Er zijn in totaal 9 vragen. A. Over jezelf Dit onderdeel bestaat uit zeven vragen. Hoe oud ben je? In welke klas

Nadere informatie

De gelijkenis van de verloren zoon.

De gelijkenis van de verloren zoon. De gelijkenis van de verloren zoon. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen te leren.

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie