Het evangelie volgens Marcus. opstel 1: IN ISRAËL GEWORTELD. Ton van den Ende. Eerste concept van opstel 1: In Israël geworteld.

Transcriptie

1 Het evangelie volgens Marcus opstel : IN ISRAËL GEWORTELD Eerste concept van opstel : In Israël geworteld. december 0 Afbeelding aan de voorzijde van de kaft. Aquarel aan de hand van een foto uit 97 in Nebi Samwil, dicht bij de vroegere grens tussen het koninkrijk Juda en het koninkrijk Israël. Foto en aquarel: Ton van den Ende Kleurgebruik in mijn publicaties over Marcus Paars: voor alles wat betrekking heeft op (het koninkrijkk) Israël Groen: voor alles wat betrekking heeft op (het koninkrijk) Juda Copyright: Ton van den Ende info@tonvandenende.nl Ton van den Ende

2 Bladzijde Het koninkrijk Israël en het koninkrijk Juda Hier komen aardrijkskundige en geschiedkundige gegevens over de beide koninkrijken, voor zover deze nuttig kunnen zijn om de inhoud van de brochure beter te kunnen plaatsen. INHOUD Het koninkrijk Israël en het koninkrijk Juda Psalm De wachter van Israël waakt over jou. Psalm Samen bidden om vrede in Jeruzalem. Psalm Israël en Juda: zegen voor elkaar. 5 Psalm Een feestlied in bezettingstijd. Op blz 9 staat nu een samenvatting van de rest van de tekst; hier komen de aantekeningen bij psalm. Het evangelie van Johannes en het lied van Salomé ( oer-marcus ) zijn in Israël geworteld. 7 Hoe het lied van Salomé uitgroeit tot het evangelie volgens Marcus. Jakob wordt Israël, stamvader van de Hebreeën Jakob, het moederskindje, was gevlucht voor zijn broer Esau. Jaren later keert hij terug als vader van een gezin. Genesis :9 verhaalt dat God tegen hem zegt: Jouw naam zal niet meer zijn Jakob, maar Israël, want in krachtmeting met God en met mensen ben je de sterkste Gen :9. In Betel zegt God: Het land dat ik heb gegeven aan Abraham en Isaak heb ik aan jou gegeven en aan jouw nageslacht (Gen 5:). Nakomelingen van de zonen van Israël vormen een stammenbond. Dit volk wordt in de bijbel vaak genoemd naar hun stamvader: kinderen van Israël, Israëlieten ; kortweg Israël. Israël en Juda: twee koninkrijken Rond 00 v. Chr. wordt Saul, uit de stam Benjamin, de eerste koning over Israël. David, uit de stam Juda, volgt hem op. Na hem wordt zijn zoon Salomo koning. Om zijn weelderige leven en de door hem gebouwde tempel te bekostigen, legt hij de andere stammen zware lasten op. Dan sterft Salomo. Rond 9 komt heel Israël samen om de zoon van Salomo tot koning te kronen. Als ze hem vragen om de lasten te verlichten, zegt hij: Mijn vader strafte jullie met zwepen; ik zal jullie straffen met schorpioenen Dan komt het tot een breuk. Niemand blijft het huis van David trouw, behalve de stam Juda Kon :-0. Voortaan omvat het koninkrijk Juda alleen het Zuidrijk. De tien andere stammen vormen het Noordrijk onder de naam: het koninkrijk Israël. Zo blijft het ruim twee eeuwen. In 7 verovert Assyrië het koninkrijk Israël. In 57 verovert Babylonië het koninkrijk Juda en verwoest de stad Jeruzalem en de tempel. Kinderen van Israël als één volk met één herder Dit opstel laat zien dat de naam Israël, vanaf de breuk in 7, vaak betrekking heeft op het gebied en de bevolking van de tien stammen. Uit enkele psalmen blijkt dat Israël naar Jeruzalem blijft gaan naar de tempel van de Heer. Daar ervaren zij dat ze samen en met Juda als broers één volk vormen. In deze geest verwacht men in Galilea, deel van het voormalige koninkrijk Israël, ten tijde van Jezus, nog een eigen koning. In het evangelie volgens Marcus (5:) en volgens Johannes (:9) wordt Jezus koning van Israël genoemd. Johannes ziet hem als de ene herder die twee kudden tot eenheid zal brengen (0:).

3 - Psalm De wachter van Israël waakt over jou. Bedevaart lied * Vers Israël trekt op naar Jeruzalem. Ik ben onderweg. Lopend in het Jordaandal volg ik de bergrug, rechts van mij. Als de zon achter de bergen wegzinkt, komt de koelte van de schaduw tot op mijn rechterhand. Ik kom uit het noorden, uit Israël en vraag me af: Waar is de weg de bergen in, omhoog naar Jeruzalem? Daar zal ik hulp vinden van de Heer. Ik hef mijn ogen omhoog naar de bergen waar vandaan zal er hulp komen voor mij? Mijn hulp komt van de kant van de Heer, ** die de hemel maakt en de aarde. vers - en - We zijn met een groep en zingen. Vers en van de psalm richten de aandacht van ieder naar zichzelf: ik richt mijn ogen omhoog. Ik verwacht hulp van God voor mij. Maar vanaf vers tot het einde zingen we over wat de Heer voor jou doet. Als reisgenoten zingen we elkaar toe dat God hier en nu bij jou is. 5 Hij laat je voet niet struikelen en Hij die waakt over jou zal niet sluimeren. Kijk, Hij zal niet sluimeren en niet slapen Hij die waakt over Israël. De Heer zal waken over jou. De Heer is voor jou als een beschuttende schaduw op je rechterhand. Overdag zal de zon je niet verbranden en de maan niet in de nacht. *** vers vers - De Heer die waakt over Israël, waakt over jou. Ik ben op zoek naar hulp voor mij. Daarvoor ga ik dus vanuit Israël naar Jeruzalem in Juda, naar het huis van de Heer. Het is opvallend wat vers over die Heer zegt: die de hemel maakt en de aarde. De Heer dus, die alle grenzen overschrijdt: tussen Israël en Juda, maar ook tussen Hebreeën en alle andere volken. Maar er is ook een andere kant. Deze Heer, zo zingen we als reisgenoten naar elkaar toe, is nu al tastbaar dichtbij voor jou. Die kracht om te lopen, dat je niet struikelt, krijg je van Hem. Hij slaapt en sluimert niet, maar waakt over jou. Dezelfde Heer die thuis in Israël over ons waakt, is hier en nu bij jou onderweg. 7 Aanhef vers vers De Heer zal waken over jou tegen alle kwaad Hij zal waken over jouw leven. De Heer zal waken over jouw weg naar binnen toe en over jouw weg naar buiten toe, vanaf nu aan en tot in eeuwigheid. * Het oudste deel van Marcus, het lied van Salomé, stamt uit Israël en is geschreven in het Grieks. Bij verwijzing naar het Oude Testament maakt Salomé geen gebruik van de Hebreeuwse tekst (TM), maar van de oude Griekse Septuagintvertaling (LXX). Daarom gebruik ik in dit opstel de psalmenteksten van de LXX. ** De Godsnaam JHWH mag men niet uitspreken. De LXX vertaalt met: Kurios : de Heer. Ik volg deze keuze. *** Het werkwoord verbranden slaat alleen op de zon overdag. De woorden dag en nacht of zon en maan horen als koppels bij elkaar. Wellicht dat bij het zingen van het lied de woorden: en de maan niet in de nacht zijn toegevoegd. vers 5- In vers 5- klinkt drie keer: De Heer zal waken over jou. Als een schaduw bij brandende zon. Waken over alles wat je kwaad kan doen of je leven bedreigt. Je zult veilig binnengaan in het huis van God, en weer thuis komen. Heel die weg, in Israël, Juda en Jeruzalem, waakt de Heer over jou. Zo is Hij bij je, altijd. Waar ook op aarde, de Heer in Jeruzalem waakt altijd over mij. vers - Bedevaarders uit Israël komen naar de tempel in Jeruzalem. Ze zingen over de Heer, de wachter van Israël. Als de psalm uit de tijd van Salomo stamt, betekent Israël het volk van stammen. Maar vanaf de breuk in 9 v. Chr. staat de naam Israël voor het Noordrijk van 0 stammen, naast het Zuidrijk Juda. vers vers vers Als er al twee staten zijn, dan staan de bedevaarders nu op het punt Israël te verlaten en Juda binnen te gaan. De psalm geeft vertrouwen: de Heer die in Jeruzalem woont, is dezelfde God die in Israël waakt over ons. Hij is zelfs de Heer die de hemel maakt en de aarde, die waakt over mij overal op de aarde, altijd.

4 - Psalm Samen bidden om vrede voor Jeruzalem. Bedevaart lied Onze voeten staan in het huis van de Heer in Jeruzalem vers - Het doel van de reis is bereikt. Onze voeten staan in de voorhof van de tempel: het huis van de Heer. Met mijn reisgenoten denk ik terug aan thuis, aan de mensen die me uitnodigden om op te psalm trekken en binnen te gaan in het huis van de Heer. Tot hier heeft de Heer gewaakt over mij, over ons. Samen zingen we vers Ik ben verheugd over hen die tegen mij hebben gezegd: We zullen binnengaan in het huis van de Heer. Onze voeten staan nu in jouw voorhof, Jeruzalem. * Jeruzalem, gebouwd als een stad. Wie deelhebben aan jou komen op deze plaats samen. Want daarheen gaan de stammen omhoog, de stammen van de Heer, samen verbonden tot Israël, om de naam van de Heer te prijzen. Daar zijn de zetels geplaatst voor de rechtspraak, de zetels bij het huis van David. ** Je moet dan ook vragen wat tot vrede leidt voor Jeruzalem en tot voorspoed voor de mensen die van jou houden. Laat er toch vrede geboren worden binnen jouw versterkingen en voorspoed binnen jouw zware stadsmuren. Ten bate van mijn broers en de mensen van mijn volk spreek ik dan ook over vrede voor jou. Vanwege het huis van de Heer, onze God, onderzoek ik wat goed is voor jou. * De LXX leest: in jouw voorhof ; de nadruk ligt op de eenheid van de twaalf stammen die als één volk samenkomen in het huis van de Heer. De Hebreeuwse tekst leest: binnen de stadsmuren ; Ligt de nadruk meer op het gegeven dat je in de stad veilig bent? vers vers 7 vers vers vers, De aandacht gaat naar Jeruzalem, stad in de landstreek Judea. Hier wonen mensen van de stam Juda. Mede door de tempel is deze plaats uitgegroeid tot het middelpunt. Een versterkte stad, met muren die veiligheid bieden. Tegelijk een open stad, ontmoetingsplaats van allen die met Jeruzalem verbonden zijn. Jeruzalem, stad om van te houden. Het huis van de Heer in Jeruzalem is, als voortzetting van de tent van het verbond, een zichtbaar teken dat God temidden van mensen woont. Die mensen zijn op de eerste plaats de kinderen van Israël. Ze vormen een volk, samengesteld uit stammen, voortgekomen uit de zonen van aartsvader Jakob ofwel Israël. Voor hen is er een voorhof voor de mannen, en een voor de vrouwen. Maar er is ook een voorhof voor mensen van andere volken. Voor al deze mensen er is één vraag: Houd je van Jeruzalem? Vraag en zoek dan naar wat tot vrede leidt voor onze stad Jeruzalem en wat voorspoed brengt voor ons allen. Met mijn broers zijn volgens mij de Israëlieten bedoeld, die samen optrekken naar het huis van de Heer. Deze tien stammen vormen het koninkrijk Israël. Met de stammen Juda en Benjamin uit het koninkrijk Juda, vormen ze één volk. Het lied vraagt om vrede in Jeruzalem ten bate van hen allen. Vrede voor Jeruzalem vanwege het huis van de Heer. vers 9 Wat is goed voor Jeruzalem? Gaat het dan om een evenwicht? Enerzijds het bezweren van de angst en verzekeren van veiligheid tegen vijanden. Anderzijds gastvrij openstaan voor vrienden van welk volk ook die van Jeruzalem houden en daar als broers en zussen zoeken wat tot voorspoed leidt voor allen? vers 5 ** In Jeruzalem, de hoofdstad van het koninkrijk Juda, regeren afstammelingen van David over de stammen Juda en Benjamin. Bij het paleis, het huis van David, staan stoelen voor de rechtspraak. Wat dit gegeven in de psalm moet, is onduidelijk voor mij. In elk geval is David genoemd, zij het niet als koning. vers vers Onderzoeken wat goed is voor Jeruzalem gebeurt in deze psalm vanwege het huis van de Heer. Dat huis is de bron van eenheid voor een veelheid van stammen en volken. Daarom trekken deze mensen naar dit huis, om de Heer te prijzen. Daarom gaat het als onze voeten staan in de voorhof van het huis van de Heer.

5 - Psalm Israël en Juda: zegen voor elkaar. Bedevaart lied van David psalm Psalm en 9 volgen nog Psalm verwoordt in beeldspraak hoe Israël en Juda een zegen zijn voor elkaar. Van de berg Sion, of Jeruzalem in Juda, schenkt de Heer zegen ook voor Israël. En van de berg Hermon in Israël, waar de Jordaan ontspringt, komt het water waardoor het land voedsel geeft aan Israël. En zij delen dat met Juda. Kijk dan toch; niets is zo goed en zo verkwikkend als het wonen van broers met elkaar samen. Het is als welriekende olie op het hoofd, die naar beneden druppelt in de baard, de baard van Aäron, die naar beneden druppelt op de kraag van zijn kleed. Het is als dauw van de Hermon die naar beneden druppelt op de bergen van Sion. Want daar schenkt de Heer de zegen en leven tot in eeuwigheid. Tot zover de concept tekst van deze brochure. psalm 9 Psalm 9 ontstond na de val van Jeruzalem en de verwoesting van de tempel 57 v.chr. Het gewone volk, de vromen in Israël en de zachtaardigen in Juda, verwachten dat God hen zal redden. De zachtaardigen zullen de straf voltrekken aan de volken. De vromen zullen het oordeel vellen over de verslagen koningen. Evangelie van Johannes en van Marcus ook in Israël geworteld Joh :-5 Mc : Mc 5: 5: Johannes schrijft dat Jezus naar Galilea gaat, het noordelijk deel van wat ooit het koninkrijk Israël was. Daar ontmoet hij Natanaël tegen wie hij zegt: Kijk, een waarachtige Israëliet in wie geen bedrog is. Op zijn beurt antwoordt Filippus en noemt Jezus: de zoon van God, de koning van Israël. Als de mensen van Kafarnaüm in Galilea, zien dat de lamme loopt, zeggen ze: Zoiets hebben we nog nooit gezien in Israël. Als Jezus gekruisigd is, luidt het opschrift van zijn schuld: de koning van de Judeeërs. De voorbijgangers lasteren hem door te zeggen: De christus, de koning van Israël. Aldus bij Marcus. Bovenstaande aanhalingen volgens Marcus komen uit het oudste deel: Het lied van Salomé. Haar kijk op mensen, wereld en God komt overeen met wat we zien in psalmen uit Israël tijdens het koninkrijk Israël en tot na de verwoesting van de tempel. Die lijn loopt blijkbaar door. In die zin is Marcus in Israël geworteld. Eerste van een reeks brochures In januari ga ik de tekst verder uitwerken tot deze naar vorm en inhoud een gaaf geheel vormt. Intussen heb ik ontdekt dat de inhoud van deze brochure tot de haarwortels reikt van waaruit Marcus is gegroeid. Daarom heb ik het voornemen gemaakt om deze brochure in druk uit te geven als nummer van een reeks. In 0 gaf ik een aanzet voor brochures en boeken over mijn nieuwe kijk op het oudste evangelie, dat van Marcus. In 07 wil ik daarmee verder gaan. Tegelijk blijf ik verder werken aan de websites. Die zullen blijven groeien als plaats waar achtergronden en verantwoording van de studie te vinden zijn.