Verslag advocatenbijeenkomst 6 september 2011

Transcriptie

1 Verslag advocatenbijeenkomst 6 september 2011 Programma 13:15 Ontvangst / Lunch 14:00 Welkom 14:10 De betekenis van het Haags Kinderbeschermingsverdrag 1996 in Internationale kinderontvoeringszaken (Prof. mr. Th.M. de Boer) 15:15 Pauze 15:30 Bespreking van de ontwikkelingen op het gebied van internationale kinderontvoering 16:20 Afsluiting 16:30 17: 30 Informeel gedeelte 1) Welkom Els Prins, directeur van het Centrum Internationale Kinderontvoering opent de bijeenkomst en licht de agenda toe. Het Centrum Internationale Kinderontvoering is mede oprichter van International Parental Childabduction Support Foundation (IPCAS). Een internationaal netwerk dat onderzoek doet naar en aandacht besteed aan de belangen van kinderen die geconfronteerd worden met (de gevolgen van) internationale kinderontvoering. Het IPCAS wil bijdrage aan meer contacten tussen advocaten en mediators over de hele wereld in een internationaal netwerk. 2) De betekenis van het Haags Kinderbeschermingsverdrag 1996 in Internationale kinderontvoeringszaken Prof. mr. Th.M. de Boer 'distinguished professor' aan de Universiteit van Amsterdam. Hij geeft i.p.r.-cursussen en is als vaste annotator verbonden aan de NJ, daarnaast publiceert hij nog geregeld in andere tijdschriften. Op deze bijeenkomst heeft Prof. mr. Th.M. de Boer een toelichting gegeven op de relatie tussen het Haagskinderbeschermingsverdrag 1996, De Verordening Brussel II bis en het Haagskinderontvoeringsverdrag Hierbij heeft hij eerste de hoofdlijnen van de betreffende verdragen en verordening geschetst. Waarbij de rechtsmacht, de erkenning en tenuitvoerlegging, alsook het toepasselijkrecht aan de orde is gekomen. Besproken is waar deze verdragen samenlopen of afwijken. Aan de hand van voorbeelden is de bevoegdheid van de Nederlandse rechters in diverse situaties aan de orde geweest. Duidelijk is dat het om lastige materie gaat. Aan de hand van diverse uitspraken van het Europese Hof van Justitie 1

2 heef de heer de Boer laten zien hoe complex de materie kan zijn. 3) Bespreking van de ontwikkelingen op het gebied van Internationale Kinderontvoering Invoering van de nieuwe Uitvoeringswet Internationale Kinderontvoering. De huidige stand van de invoering van de Uitvoeringswet is op 18 januari 2011 met algemene stemmen aangenomen door de Tweede Kamer. De Eerste Kamercommissie voor Veiligheid en Justitie heeft op 19 juli 2011 het nader voorlopig verslag uitgebracht en wacht op de nadere memorie van antwoord. In dat nadere verslag zijn onder andere vragen gesteld over het feit dat internationale omgang niet gecentraliseerd in Den Haag wordt behandeld. De reactie van de Eerste Kamer komt hopelijk spoedig na het zomerreces. De exacte datum van inwerkingtreding is nog steeds niet bekend. Wanneer dit bekend wordt, wordt u hier zo spoedig mogelijk over bericht via onze website. De belangrijkste onderwerpen van de nieuwe uitvoeringswet zijn: A. Beperking van het cassatieberoep Het belang van het beperken van het cassatieberoep is het bespoedigen van de teruggeleidingsprocedure, en in meer algemene zin het zo snel mogelijk verschaffen van duidelijkheid over de gewone verblijfplaats van het kind voor het kind en zijn ouders. Dit belang weegt naar de mening van de regering zwaarder dan het belang bij het instellen van cassatieberoep. Het belang van de rechtsbescherming van kind en ouder is voldoende gewaarborgd door een rechtsgang in twee instanties (rechtbank en hof). Denkbaar is dat cassatie in het belang der wet wordt ingesteld als er sprake is van nog niet eerder beantwoorde rechtsvragen over de uitleg van essentiële bepalingen uit het Haags verdrag of de Verordening Brussel II-bis. Deze mogelijkheid blijft bestaan. B. Concentratie van rechtspraak in teruggeleidingszaken Het eerste lid van het gewijzigde artikel 11 van de Uitvoeringswet ziet op de concentratie van rechtspraak in eerste aanleg en hoger beroep in teruggeleidingszaken. De kinderrechter van de Rechtbank s-gravenhage en het Gerechtshof s-gravenhage zijn uitsluitend bevoegd om kennis te nemen van teruggeleidingsverzoeken. In zaken die zien op de tenuitvoerlegging en het regelen van internationale omgang en beslissingen zoals die in artikel 14 van de Uitvoeringswet aan de orde komen, blijft de kinderrechter van de rechtbank bevoegd in het rechtsgebied het kind zijn of haar gewone verblijfplaats heeft. Zoals aangegeven ligt hierover nog een vraag bij de Eerste Kamer, dus wellicht wordt dit standpunt nog gewijzigd. Heeft het kind geen werkelijke verblijfplaats of kan zijn verblijfplaats niet worden vastgesteld, dan is de kinderrechter van de Rechtbank s-gravenhage bevoegd. Het overgangsrecht bepaalt dat wanneer een teruggeleidingsprocedure aanhangig is bij de rechtbank, het gerechtshof of de Hoge Raad, de Centrale autoriteit bevoegd is om haar procesvertegenwoordiging voort te zetten. Deze bevoegdheid geldt echter alleen voor de 2

3 betreffende instantie. Wanneer een van voornoemde instanties een eindbeschikking heeft gegeven, eindigt de procesbevoegdheid. C. De uitvoerbaarverklaring bij voorraad van de beslissing in eerste aanleg De huidige praktijk geeft aan dat het verantwoord is geen algemene regel b.v. altijd schorsende werking te stellen, maar aan de rechter die in het individuele geval over de teruggeleiding beslist, het oordeel te laten of het kind het hoger beroep in Nederland kan afwachten. Momenteel is in een aantal zaken door rechters reeds bepaald dat een kind zal worden teruggeleid op een dag die is gelegen nà de mondelinge behandeling van het hoger beroep. Dit betekent feitelijk dat het kind het hoger beroep in Nederland afwacht. Ter bespoediging van de behandeling van teruggeleidingszaken in hoger beroep is de termijn voor het instellen hiervan korter dan in reguliere bodemzaken: twee weken na de dagtekening van de beslissing van de rechtbank, (artikel 13, zevende lid, Uitvoeringswet internationale kinderontvoering). Ook is het hof in uitgangspunt gehouden tot een korte beslistermijn: Het beslist uiterlijk na zes weken nadat het verzoekschrift in hoger beroep tot hem is gericht, behoudens bijzondere omstandigheden (artikel 11, tweede lid, Haags verdrag, en artikel 11, derde lid, Brussel II-bis). Dit voorkomt dat zaken langer duren wegens beperkte ervaring met zaken van internationale kinderontvoering. Het huidige voorstel voor wet is dat de beschikking uitvoerbaar bij voorraad is, tenzij de rechter in het belang van het kind op verzoek of ambtshalve anders bepaalt. Het is belangrijk u te realiseren dat een verzoek hiertoe actief gedaan moet worden tijdens een procedure. D. Afschaffing van de procesvertegenwoordigende bevoegdheid van de Centrale autoriteit Met de invoering van de nieuwe Uitvoeringswet wordt de bevoegdheid van procesvertegenwoordiging van de Centrale autoriteit in Kinderontvoeringszaken afgeschaft. Tevens is besloten, uit efficiencyoverwegingen en om een mogelijke discrepantie met de Uitvoeringswet internationale kinderontvoering te voorkomen, de procesvertegenwoordigende bevoegdheid van de Centrale autoriteit op grond van de Uitvoeringswet internationale kinderbescherming eveneens af te schaffen De Centrale autoriteit blijft de ouders en betrokken organisaties evenwel faciliteren en informeren. Tevens blijft de Centrale autoriteit gehouden tot samenwerking met buitenlandse centrale autoriteiten in zaken van internationale kinderontvoering als bedoeld in artikel 7 van het HKOV. Ook blijft de Centrale autoriteit de eerste intake doen in geval van internationale kinderontvoeringszaken. Bij deze intake wordt gekeken of aan de formele vereisten van het Haags verdrag wordt voldaan. Indien nodig wordt de buitenlandse centrale autoriteit om aanvullende stukken verzocht. Blijkt uit de intake dat sprake is van kinderontvoering als bedoeld in het verdrag, dan worden de stappen genomen die nodig zijn voor de mogelijke terugkeer van het kind. Van de financiële consequenties van de wijziging van de taak van de Centrale autoriteit is nog geen exacte berekening te geven. Het Mediation Bureau Het Mediation Bureau biedt informatie aan ouders en procesvertegenwoordigers over de crossborder mediation, coördineert de organisatie van de mediation en schakelt de crossborder mediators in. Tijdens de crossborder mediation is een medewerker van het Mediation Bureau 3

4 gedurende het hele proces ondersteunend en dienstverlenend aanwezig voor de ouders, de mediators en andere betrokken partijen. Het Mediation Bureau is tevens verantwoordelijk voor de afronding van de crossborder mediation. Het Mediation Bureau wordt zowel door de Centrale Autoriteit als de rechtbank s-gravenhage ingeschakeld in de verschillende fases van een verzoek tot teruggeleiding. Overigens kunnen ouders ook zelf een verzoek tot crossborder mediation bij het Mediation Bureau plaatsen, indien er nog geen verzoek tot teruggeleiding is ingediend. Vervolgens licht Cristina Lazar (coördinator van het Mediation Bureau) het verloop van de procedure toe. Indien hier vragen over zijn kunt u nadere uitleg opvragen bij het Mediation Bureau. Marechaussee Het Centrum Internationale Kinderontvoering heeft contacten met de marechaussee en heeft met de marechaussee en diverse besprekingen gevoerd en training gegeven. Het Centrum Internationale Kinderontvoering kan aan de hand van vastgestelde criteria, vooruitlopend op de aangifte bij de politie, zelfstandig de verdachte situatie rechtstreeks melden bij Hoofd Doorlaatpost van de Brigade Grensbewaking Schiphol indien er aanwijzingen zijn dat de kinderontvoering via Schiphol zal plaatsvinden. Enkele in uitzonderlijke situatie waarin zwaarwegende redenen zijn zal een dergelijke procedure gestart worden. Toestemming voor vakantie Het Centrum Internationale Kinderontvoering raadt ouders aan om zich goed te informeren voordat zij op vakantie te gaan. Problemen bij de grensbewaking, zowel in binnen- als buitenland, zijn wellicht op die manier te voorkomen. Het komt voor dat een kind met één van de ouders meereist en daar komt soms bij dat het kind een andere achternaam heeft dan de ouder waar hij mee reist. Ook kan het zijn dat het kind met familieleden reist. Om problemen en vertraging op het vliegveld te voorkomen raden wij ouders ten zeerste aan om de volgende documenten mee te nemen: - Verklaring toestemming voor vakantie van de andere ouder (voorbeeldformulier NL/ ENG) - Uittreksel gezagsregister - Uittreksel GBA - Kopie van paspoort van toestemminggevende ouder - Eventueel uitspraak met betrekking tot gezag en omgang - Eventueel het ouderschapsplan - Eventueel geboorteakte Samenwerkingsprotocol bij tenuitvoerlegging teruggeleiding Wanneer de rechter een beslissing tot teruggeleiding geeft gaat de voorkeur er naar uit dat deze teruggeleiding in goed overleg met beide ouders plaatsvindt. De betrokken advocaten spelen hierin een belangrijke rol. Wanneer de ontvoerende ouder niet meewerkt aan de teruggeleiding kan het zijn dat de beschikking ten uitvoer moet worden gelegd met behulp van de sterke arm. Diverse organisaties hebben samen een protocol opgesteld over de 4

5 tenuitvoerlegging van de teruggeleidingsbeschikking, waarbij het belang van het kind voorop staat. Het protocol is mede bedoeld om te voorkomen buitenproportionele middelen worden ingezet en men steeds het belang van het kind voorop plaatst. Het procotol kunt u terug vinden op de website van het centrum Internationale Kinderonvoering: nwerkingsprotocol_gedwongen_tul_teruggeleidingen_iko.pdf Onderzoek Ministerie van Buitenlandse Zaken Het onafhankelijke interne onderzoeksbureau van het ministerie van Buitenlandse zaken heeft de consulaire dienstverlening in de periode doorgelicht en hierbij hebben zij mede aandacht besteed aan Internationale Kinderontvoering. In dit onderzoek is alleen gekeken naar die situaties waar het ministerie van Buitenlandse Zaken is betrokken. De onderzoekers hebben hierbij contact onderhouden met het Centrum Internationale Kinderontvoering. Het rapport beschrijft de procedures die gevolgd worden en de rol van de posten (vakterm voor ambassade of consulaat). Het rapport merkt op dat het beleid op het onderwerp van internationale kinderontvoering summiere is en vooral gaat over de omgang met de pers en de reikwijdte van consulaire diensten. Voor dit onderwerp is geen budget en het is niet langer de bedoeling dat Nederlandse posten onderdak bieden aan kinderen. Er is geen samenwerking met het OM., waar dit in sommige zaken wel wenselijk is. De conclusie van het rapport is dat de behandeling van deze complexe en vaak politiek gevoelige zaken te laag in de organisatie en posten wordt belegd. Het is wenselijk dat deze zaken op een hoger niveau worden afgehandeld. Het betreffende hoofdstuk van het rapport kunt u per (info@kinderontvoeirng.org) opvragen bij het Centrum Internationale Kinderontvoering. Haagse conferentie privaatrecht In juni 2011 heeft een tiendaagse conferentie over internationale kinderontvoering plaatsgevonden. Deze conferentie vindt eens in de vijfjaar plaats. Alle landen die partij zijn bij het Haagskinderontvoeringsverdrag zijn uitgenodigd. Veel landen werden vertegenwoordigd door de Centrale Autoriteit. Verder waren er veel rechters uit diverse landen aanwezig alsook diverse NGO s Op de bijeenkomst zijn diverse onderwerpen besproken. Zo is er ondermeer gesproken over de samenwerking tussen rechters in IKO zaken, de samenwerking tussen de CA s en over knelpunten die in de praktijk worden ervaren. Ook is er gesproken over de nieuwe Guide to Good practice over mediation in internationale Kinderontvoeringszaken waar het Centrum IKO mede bij betrokken is. Het Centrum IKO is aanwezig geweest op deze bijeenkomst. Van 24 januari tot en met 1 februari 2012 zal deze conferentie worden doorgezet. In de map vinden jullie de conslusions and recommendations van de bijeenkomst van juni