10 voorbeelden van geslaagde concepten

Transcriptie

1 ONDERWERP, THEMA, CONCEPT, MOODBOARD A/DD Han Sieveking 10 voorbeelden van geslaagde concepten Han Sieveking Whitepapers 2014 Fotoacademie

2 MISSION STATEMENT De Fotoacademie leidt op inspirerende wijze een student op tot een bewuste, zelfstandige (beroeps)fotograaf in het hogere segment, met een eigen visie en onderscheidend werk.

3 Onderwerp, thema, concept 3 onderwerp, thema, concept Auteur: Han Sieveking Copyright: Fotoacademie, Uitgave: Fotoacademie, Postbus 22, 1000 AA Amsterdam. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur, c.q. de Fotoacademie.

4

5 Inhoud 5 inhoud 1 ONDERWERP, THEMA, CONCEPT Introductie Definities Onderwerp Thema Concept 1.3 Waarom is concept belangrijk? Voorbeelden MOODBOARD Moodboard INSPIRERENDE VOORBEELDEN Inspiratie door de Fotoacademie 24

6 Hoofdstuk 1 > Onderwerp, thema, concept > 1.1 Introductie 6 1 onderwerp, thema, concept 1.1 Introductie In de praktijk blijkt veel verwarring te bestaan over de begrippen onderwerp, thema en concept. In dit artikel worden de verschillende begrippen toegelicht en naast elkaar geplaatst voorzien van enkele voorbeelden. Daarnaast blijkt het gebruik van een moodboard niet vanzelfsprekend. Een toelichting op de mogelijkheden en de winst die er mee te boeken is zal mogelijk aanzetten tot een intensiever gebruik van dit middel. Het moodboard lijkt niets te maken te hebben met de bovengenoemde begrippen, maar niets is minder waar. Allereerst enige definities en daarna voorbeelden van conceptmatige projecten Definities Onderwerp Het onderwerp van een foto is hetgeen afgebeeld wordt. Maak je een foto van een hek, dan is het hek het onderwerp. En meteen komen we al in de problemen: als je een serie portretten gaat maken, is dan het onderwerp van de serie portret, of is elke geportretteerde een onderwerp? In deze wat simpele benadering is elke geportretteerde steeds het onderwerp van die specifieke foto Thema Voor een thematische aanpak wordt een onderwerp in een bepaalde context geplaatst waardoor een betekenis gecommuniceerd wordt. Een thema is een toegevoegde betekenis aan een foto of aan een reeks foto s. Stel dat je met voornoemde portretserie geluk zou willen uitbeelden, dan is geluk het thema Concept Het feit dat je portretten wilt gaan maken hoort bij het concept. Dat het een serie moet worden ook. Verder zul je van tevoren gaan nadenken over hoe je het gaat aanpakken: ga je mensen gericht benaderen, of fotografeer je toevallige voorbijgangers, laat je mensen vrij of ga je sterk regisseren, worden het close-ups of portretten met omgeving, kies je voor zwart-wit of voor kleur, etc., etc. Zelfs de keuze dat je met je eigen camera zult werken, de keuze van het objectief, wel of geen flitslicht, of dat je de foto s op zaterdagmiddag zult maken horen bij het concept. Veel van deze keuzes zullen geen bewuste keuze in het kader van de portretserie zijn (je gebruikt je eigen camera omdat je geen andere hebt, je gaat op zaterdag omdat je dan tijd hebt), maar er zijn ook keuzes die wel degelijk direct gekoppeld zijn aan het resultaat en het loont beslist de moeite om aandacht en tijd te besteden aan het uitwerken van een concept vóór je aan een project begint.

7 Hoofdstuk 1 > Onderwerp, thema, concept > 1.2 Definities 7 Je kunt concept onderscheiden in inhoudelijk concept en vormconcept. > Inhoudelijk concept Er is sprake van een inhoudelijk concept, het woord zegt het al, als een serie een inhoudelijk verbindend element heeft. Opnieuw terug naar onze portretserie: als je gekozen zou hebben voor het thema geluk dan is dat een inhoudelijke keuze, een inhoudelijk concept. Je zult nog moeten bedenken of het thema in elke foto zichtbaar moet zijn of dat de serie als totaal geluk uitstraalt. Het leren werken met inhoudelijke concepten is van groot belang als je je wilt onderscheiden van andere (beroeps)fotografen. > Vormconcept We spreken over een vormconcept als je in een serie een bepaald object, een bepaalde compositie, een bepaalde houding of een bepaald uiterlijk steeds laat terugkomen. In onze portretserie zou je uitsluitend mensen met een vouwfiets kunnen nemen, dan is de vouwfiets het steeds terugkerend object. Maar je zou de hoofden ook steeds links onderin kunnen plaatsen, of de geportretteerden steeds met hun armen omhoog kunnen fotograferen, of in Photoshop met kleurverzadiging de achtergrond zwart-wit kunnen maken terwijl de persoon in kleur blijft. Allemaal uitingen van vormconcept en, je voelt het misschien al aan, allemaal ideeën waar ik niet direct van sta te juichen. Hoewel een goede toepassing van kleurverzadiging beslist heel interessante beelden kan opleveren (zelfs met een onderwerp in kleur en een zwart-wit achtergrond), maar alles staat en valt met de inhoud. Ik heb in mijn definities van concept het steeds gehad over series, maar vanzelfsprekend kun je ook een concept ontwikkelen voor een enkel beeld. 1.3 waarom is concept belangrijk? Als je met fotografie meer wilt dan alleen mooie plaatjes, als je graag foto s wilt maken die een verhaal vertellen, waarin je je ideeën kunt verbeelden, dan is een conceptuele benadering heel belangrijk. Veel fotografen denken dat als je de techniek beheerst je automatisch ook een goede fotograaf bent. Eigenlijk ben je dan niet meer dan een technisch goede fotograaf. Vrijwel alle professionele fotografen beheersen hun techniek dus daarmee zul je niet opvallen. Om je van andere fotografen te onderscheiden zul je een eigen stijl moeten hebben en zul je met je foto s wat te vertellen moeten hebben. Vergelijk het eens met taal. We hebben allemaal leren schrijven. In eerste instantie wist je met moeite de letters na te tekenen waarbij je probeerde netjes tussen de lijntjes te blijven. Dan leer je dat letters samen woorden vormen en dat die betekenis hebben. Nu heeft je handschrift zich ontwikkeld en dat betekent dat het bij de een goed en bij de ander nauwelijks leesbaar is: je hebt de techniek (van het schrijven) naar je hand gezet. Maar meer dan techniek is het niet. Uiteindelijk gaat het erom wat je ermee gaat

8 Hoofdstuk 1 > Onderwerp, thema, concept > 1.3 Waarom is concept belangrijk? 8 doen. De meesten komen niet verder dan boodschappenlijstjes, saaie verslagen, tweets en sms-jes, maar degenen die zich wèl onderscheiden weten er ontroerende gedichten, spannende verhalen, boeiende verslagen en prachtige boeken mee te maken. En dat is waar de Fotoacademie je in zal begeleiden: de techniek toe te passen om er spraakmakende foto s mee te maken, ontroerende beelden en boeiende documentaires. Als je iets wilt vertellen in foto s is het verstandig eerst voor jezelf duidelijk te hebben wàt je wilt vertellen, dat op papier te zetten en daarna te vertalen in beelden. Bij voorkeur werk je daarbij met een moodboard. 1.4 voorbeelden Hieronder geef ik drie voorbeelden van kleine projecten die je zou kunnen doen. > Project eigen straat Stel dat je je eigen straat wilt fotograferen waarbij je voor jezelf bedenkt dat je de bewoners wilt laten zien, binnen en buiten. Het onderwerp is de straat, het concept heb je geformuleerd doordat de bewoners in de beelden moeten voorkomen en dat je èn binnen èn buiten foto s wilt maken. De serie wordt een stuk sterker als je er nog een verbindend element aan toevoegt. Zeg maar een soort eigen benadering. Dat kan thematisch zijn, maar je kunt ook kiezen voor een vormconcept. Maar probeer als je voor een vormconcept kiest wel interessante beelden te maken. Bij een vormconcept kun je denken aan een steeds terugkerende compositie of een steeds terugkerend element. Het gevaar bij een vormconcept is dat het vrij makkelijk saai kan worden. Kies je voor een thema dan laat je het thema in elke foto terugkomen. Je zou bijvoorbeeld kunnen kiezen voor voeding. Dan zou je foto s kunnen maken van mensen die boodschappen doen, koken of eten. Bij een thema als water zou je kunnen denken aan een foto terwijl het regent, iemand de auto wast, kinderen in de tuin rond een zwembadje spelen, een kat met poot in een vissenkom vist, iemand groente schoon maakt, etc. Kijk kritisch naar het resultaat: als je een of meer foto s weg kunt halen zonder dat de serie daardoor uit elkaar valt, is het nog geen goede serie want deze beelden waren blijkbaar overbodig. > Project portret Stel je wilt een serie portretten maken, maar je wilt iets extra. Dan zou je ervoor kunnen kiezen om van elk persoon een kleine serie te maken. Bijvoorbeeld een close up portret met een uitlichting passend bij het karakter van de persoon, een wideshot van de gelukkige in zijn of haar woonomgeving waarin de geportretteerde slechts figureert en dan nog 1 of 2 vrije portretten waarin je al je creativiteit kwijt kunt. Het onderwerp is duidelijk: degene die je fotografeert. Het concept kent enkele technische eisen: je moet een close up maken (vormconcept) en een verlichting die

9 Hoofdstuk 1 > Onderwerp, thema, concept > 1.4 Voorbeelden 9 past bij het karakter van de persoon (een technische eis, maar ook een inhoudelijk concept) en je moet een wideshot maken waarin de persoon wel voorkomt maar niet het hoofdonderwerp is. Het wideshot is een vormconcept, het feit dat de persoon niet nadrukkelijk aanwezig moet zijn is zowel vormconcept (hij/zij mag niet in het midden en niet te groot afgebeeld worden) als inhoudelijk concept (hij/zij figureert in de foto). De foto zal vooral een zeer ruimtelijk karakter moeten hebben en dat is vooral een technische eis. Gelukkig mag je je in de overige foto s naar hartelust uitleven: de 1 of 2 vrije portretten geven je bij uitstek de kans te laten zien wat je met een portret allemaal kunt. In de totale serie is het concept het steeds terugkeren van de 4 (of 3) foto s per geportretteerde. > Project rood Het kan ook een stuk simpeler: ga gewoon op pad en maak een foto iedere keer als je ergens de kleur rood ziet. Je zult verrast zijn over het resultaat! Hier geen vast onderwerp of thema; het concept is foto s met de kleur rood erin.

10 Hoofdstuk 2 > Moodboard > 2.1 Moodboard 10 2 moodboard 2.1 MOODBOARD Tja, en dan nu nog het moodboard. Een moodboard is een verzameling beelden en kleuren die je op een groot vel bij elkaar plakt en die allemaal een stukje vertellen of weergeven van het beeld dat je voor ogen staat. Dus je gaat op zoek naar beelden waarmee je aan jezelf en anderen duidelijk kunt maken wat je in het beeld wilt terugzien. Welk licht, welke kleuren, welke compositie, welk type model, welke sfeer, welke omgeving, welk weertype, welk standpunt, etc., etc. Een moodboard is een fantastisch hulpmiddel om voor jezelf helder te krijgen hoe jouw beeld er uit moet gaan zien, maar het is ook de manier om aan anderen (stylisten, visagisten, modellen, locatiehunters) te laten zien wat je wilt en wat je bedoelt. Een moodboard kan je ook heel goed helpen om je eigen concept scherper te formuleren, kortom, een aanrader. Maak tijd om een moodboard samen te stellen, uiteindelijk zul je die tijd dubbel en dwars terug verdienen.

11 Hoofdstuk 3 > Inspirerende voorbeelden 11 3 inspirerende voorbeelden Hierna volgen projecten van diverse fotografen waaruit je mogelijk inspiratie kunt opdoen. Deels gaat het om eindprojecten van studenten van de Fotoacademie, deels gaat het om projecten van bekende fotografen. Veel succes bij je eigen project(en)! > Erwin Olaf: Chessmen, an attempt to play the game. De serie CHESSMEN (1988) betekende voor Erwin Olaf de definitieve doorbraak als bekend fotograaf. Hij liet zich inspireren door de stukken van het schaakspel en heeft elk schaakstuk op zijn geheel eigen wijze vormgegeven.

12 Hoofdstuk 3 > Inspirerende voorbeelden 12

13 Hoofdstuk 3 > Inspirerende voorbeelden 13 > Carla Kogelman: Noëlle. (eindproject Fotoacademie) Carla studeerde in december 2011 af aan de Fotoacademie met een project over familie: een verkenning van verschillende manieren van opgroeien, aan de hand van drie gezinnen. Hieronder een deel van dit project genaamd Noëlle. Ook na haar afstuderen heeft ze dit project voortgezet hetgeen geleid heeft tot meerdere onderscheidingen, waaronder Goud bij SO2013, 3x Silver en 1x Gold bij PANL #20 en #21 en winnaar Zilveren Camera 2011.

14 Hoofdstuk 3 > Inspirerende voorbeelden 14 Hieronder nog enkele beelden van Carla Kogelman uit de serie PAST DELIGHT welke ook onderdeel uitmaakt van het project over familie.

15 Hoofdstuk 3 > Inspirerende voorbeelden 15 > Paul Starink: architectuur. (eindproject Fotoacademie) In december 2007 studeerde Paul af met onder andere een architectuur project, waarin hij een sterk kleurgebruik combineert met golvende lijnen.

16 Hoofdstuk 3 > Inspirerende voorbeelden 16 > Paul den Hollander: Moments in time. Het project MOMENTS IN TIME maakte Paul den Hollander in de jaren 1977 tot Hij ziet kans in de beelden iets vervreemdends te brengen, vaak door middel van de toeschouwer kan niet zien wat de fotograaf of iemand in de foto wel kan zien. Het spanningsveld dat hierdoor ontstaat zien we ook in de andere beelden, daar opgeroepen door een verrassende compositie of afwijkend standpunt.

17 Hoofdstuk 3 > Inspirerende voorbeelden 17 > Franco Fontana: Presenzasenza. Dat er in die periode meer fotografen experimenteerden met het wel of niet aanwezig zijn blijkt uit het project PRESENZASENZA (wat zoiets betekent als aanwezig/ afwezig ) van de Italiaanse fotograaf Franco Fontana, waarvan je hier twee foto s ziet.

18 Hoofdstuk 3 > Inspirerende voorbeelden 18 Kijk voor spannende straatfotografie ook eens bij het foto-collectief Amsterdam Streets. Tot dit collectief behoren, naast Marc Driessen, ook de Fotoacademie alumni Bart Koetsier, Eddy Bosland en Elmer van der Marel. > Marc Driessen: Wonen onder de A10. (eindproject Fotoacademie) Marc Driessen studeerde in december 2008 af met een serie foto s over mensen die onder de ringweg rond Amsterdam hun toevlucht hadden gezocht. Hij heeft de groep maanden gevolgd waardoor hij kans heeft gezien hun vertrouwen geheel te winnen en dat is terug te zien in de kwaliteit van de foto s. Ook de eindexamencommissie en de jury van de Zilveren Camera herkenden deze kwaliteit want Marc is cum laude geslaagd en won de eerste prijs in de categorie Binnenland Documentair. Marc publiceert tegenwoordig onder andere in Het Parool, Volkskrant, Trouw, NRC, FD, AD, El Pais, Le Monde, Vrij Nederland en De Groene Amsterdammer.

19 Hoofdstuk 3 > Inspirerende voorbeelden 19 > Linelle Deunk: Nestgeur. (eindproject Fotoacademie) Linelle studeerde in december 2010 af met haar project Nestgeur dat zij in boekvorm presenteerde. Deze serie werd meermalen bekroond, onder nadere met 3 prijzen bij de Photo Academy Award en prijzen bij de Zilveren Camera.

20 Hoofdstuk 3 > Inspirerende voorbeelden 20

21 Hoofdstuk 3 > Inspirerende voorbeelden 21 > Peter van de Wijngaart: Straatstillevens. (eindproject Fotoacademie) Peter van de Wijngaart is in december 2007 afgestudeerd met een tweetal projecten waarbij hij de straat aankleedde met meubilair. In de nachtelijke foto s is dit meubilair diezelfde avond op straat gevonden naast de vuilniszakken, bij de beelden overdag heeft Peter het aanwezige straatmeubilair verder aangekleed tot een huiskamer op straat. De serie sloeg direct aan en is onder andere gepubliceerd in Volkskrant Magazine.

22 Hoofdstuk 3 > Inspirerende voorbeelden 22 > Anna den Drijver: Journey. (eindproject Fotoacademie) Anna is in december 2013 afgestudeerd aan de Fotoacademie. Het werk van Anna gaat over opgroeien en de zoektocht naar identiteit. De aan het oog onttrokken worstelingen die hiermee gepaard gaan probeert zij bloot te leggen. Hierin speelt het contrast tussen de verborgen binnenwereld en zichtbare buitenkant een belangrijke rol. Onderstaande serie is onderscheiden bij de IPA 2014, waar zij maar liefst 7 Honorable Mentions in de wacht sleepte.

23 Hoofdstuk 3 > Inspirerende voorbeelden 23 > Steven Snoep: Europese Nieuwe. (eindproject Fotoacademie) Toen Steven Snoep in zijn laatste jaar van de Fotoacademie zat stond de Europese Unie voor haar grootste uitbreiding in haar geschiedenis: maar liefst 14 landen zouden toetreden. Steven besloot deze landen te bezoeken en de bewoners te portretteren, enigzins in de traditie van August Sander. Steven werkte met een 4x5 technische camera en zwart-wit Polaroid materiaal (zie de typerende randen). De serie won de eerste prijs bij de Zilveren Camera.

24 24 inspiratie door de fotoacademie We hopen dat deze whitepaper van de Fotoacademie je helpt om een nóg betere fotograaf te worden. Want dat is wat wij doen: ambitieuze fotografen opleiden tot Prijswinnende Topfotografen. Ben je klaar voor de volgende stap in je ontwikkeling? De Fotoacademie biedt een breed scala aan creatieve vakopleidingen op topniveau. Of je nu verder wilt in autonoom werk, portretten, reportages, mode, sport of journalistiek. Op onze academie kies je zélf de route die jij wilt bewandelen. Maar let op: onze toonaangevende opleidingen zijn niet voor iedereen weggelegd. Alleen de mensen die de beste in hun vakgebied willen worden zijn op hun plek bij de Fotoacademie. Meer weten over onze programma s? Ga nu naar en download de brochure! the influence of photographers

25

26 ONDERWERP, THEMA, CONCEPT, MOODBOARD A/DD Han Sieveking 10 tips om te werken met available light Han Sieveking Whitepapers 2014 Fotoacademie karakter en visie