De Leraar Vooruit Inleiding Jaarvergadering AOB Utrecht 10 oktober 2007

Transcriptie

1 De Leraar Vooruit Inleiding Jaarvergadering AOB Utrecht 10 oktober 2007 A.M.L. van Wieringen

2 Drie adviezen Onderwijsraad: Waardering voor het leraarschap (augustus 2006) Commissie Leraren: LeerKracht (september 2007) Onderwijsraad: Leraarschap is Eigenaarschap (september 2007)

3 Verwachte lerarentekorten Grote uitstroom pensioengerechtigd personeel Te weinig instroom nieuw onderwijspersoneel (ook op opleidingen) om tekorten op te vangen; veel nieuw personeel verlaat bovendien al weer snel de sector Tekorten met name groot in voortgezet onderwijs, bepaalde regio s (bijv. Rotterdam) en bepaalde vakken (bijv. Duits en exacte vakken) leraren tekort per jaar vanaf 2010

4 Niet alleen kwantitatief, ook kwalitatief lerarentekort Kwaliteit (nieuwe) leraren is onderwerp van discussie Snelle maatregelen in het verleden zijn niet altijd positief gebleken: onbevoegde leraren Onnodige inperking van de vijver: ontbreken van mannen, academici, voltijders, bepaalde etnische groepen

5 Onderwijsarbeidsmarkt Onderwijs is meest vergrijsde collectieve sector; meer dan 40 % van leraren in voortgezet onderwijs en mbo is ouder dan 50 jaar Sterke feminisering van onderwijsarbeidsmarkt. In primair onderwijs driekwart vrouw. Rond 70 % is ontevreden over de loopbaanmogelijkheden en het carrièreperspectief op hun school Forse toename aantal ondersteunende functies (onderwijsassistent, leraarondersteuner) in het primair en voortgezet onderwijs

6 Onderwijsarbeidsmarkt Slechts weinig schoolbesturen hanteren meerjarige formatieplanning; kijken meestal maar één jaar vooruit Prognose leerlingental het belangrijkste criterium voor inschatting formatie; leeftijdsopbouw personeel speelt geen rol Veel scholen voeren geen seniorenbeleid of treffen hooguit ontlastende maatregelen Beperkte differentiatie (functie, taak, beloning)

7 Maatregelen van de afgelopen 15 jaar hebben onvoldoende opgeleverd: Commissie Van Es (professionele school, 1993) Nota Maatwerk voor morgen (versterken beroepsgroep en lerarenopleidingen, 1999) Commissie Van Rijn (verbeteren beloning, 2001) Veel kleine maatregelen: verstuiving.

8 Commissie Leraren: 1. een betere beloning 2. een sterker beroep 3. een professionelere school Raadadviezen: 1. Vergroten van het carrièreperspectief In het beroep van leraar zelf Opleidingsniveau 10% beroepsgroep verhogen door nascholing, master- en promotietrajecten inclusief salarisopslag 2. Stimuleren in- en uitstroom tussen sectoren 3. Meer variatie bij verbetering van de arbeidsvoorwaarden 4. Duidelijk beleid voor nieuwe leraren en ondervertegenwoordigde groepen 5. Onderwijsvernieuwingen vanuit het perspectief van de leraar vormgeven

9 Urgente maatregelen Cie Leraren Verruimen van de inzet van de huidige leraren (o.a. deeltijders, stille reserve, langer doorwerken). Vergroten van al dan niet tijdelijk extern aanbod (o.a. inzet mensen uit bedrijfsleven, promovendi, vergroten zij-instroom). Efficiënter organiseren van de onderwijsprocessen (o.a. inzet lesassistenten, gebruik van ict).

10 Cie Leraren Functiegebouw: ingekorte, hogere salarisschalen inschaling op basis van opleiding periodieken alleen bij voldoende functioneren Geef (tijdelijk) extra beloning in tekortregio s in tekortvakken en voor probleemleerlingen/scholen

11 Kostenschatting maatregelen Waar liggen grootste problemen? vo en hbo versus po? Omzetting en verhoging 600 Inkorten schalen 330 Toelagen 120 Fundatie 80 Beroepsgroep 2 Register 10 Examens lerarenopleiding 25 Startende leraar 12

12

13 Fundatie t.b.v. de opscholing van leraren: Financiering vanuit de begroting Op termijn wellicht ook vanuit private geldstromen Collegegeld/studiekosten Vervangingskosten (1 à 2 dagen per week) Enkele duizenden leraren per jaar

14 Mogelijke ophogingsrichting (10-15 jaar)? PO VMBO Associatiegraad 10 5 Bachelorgraad 60 Onderbouw/kinderopvang (35) Bovenbouw (25) Eerste fase vo 40 Mastersgraad 28/30 50 Doctorsgraad 2 5

15 Overzicht van dubbelrollen van leraar/docent en van onderwijsmanager/directeur Werknemer Werkgever Leraar Onderwijsmanager/directeur Professionele beroepsbeoefenaar Facilitator, stimulator, ondersteuner

16 Beroepsverenigingen: Algemene normen en uitgangspunten voor competente leraren Bijhouden van een publiekrechtelijk basisregister voor alle bevoegde leraren Ontwikkelen van een register voor excellente leraren Certificeren van na- en bijscholingsaanbod Eed voor de leraar

17 Leraren en managers: beiden zijn nodig Pabo- en lerarenopleidingen: verdieping in het werkveld van het schoolmanagement Roulerend leiderschap, zoals de faculteitsdecaan Docentenraad of een lerarenconvent Landelijke lerarenfora: via onderling debat een oordeel over een publiek vraagstuk

18 Verbeter de kwaliteit van lerarenopleidingen: Toezien op Beleidsagenda Lerarenopleidingen Aanvullende maatregelen op Beleidsagenda: extra aandacht voor evidence based (bewezen werking) leren en opleiden verhogen rendement van lerarenopleidingen keurmerk voor (duale) opleidingsscholen

19 Onzekerheden Openeinde financiering: opwaartse tendens naar opleiding - Bewust gewild! - Kan tijdelijk, bijv. voor 5 jaren Niet alleen de salarisverbeteringen doorvoeren Honorering opleidingsclaim door werkgevers (kiezen voor het koopje?) Vraag, aanbod en kwaliteit opleidingen Rol evc s en graadverlenende hogescholen en universiteiten (geen u-bochten: hbo en wo moeten gewoon meedoen)

20 Band tussen opleiding en beroepsuitoefening Deels empirisch te onderbouwen Deels normatief te verwezenlijken. Hoe? - Geloof in de betekening van opleiding, onderwijs - Sterk inzetten op relevantie van de opleidingen - Sterk verhogen van de inhoud van de opleidingen - Hogescholen en universiteiten maken dit tot hun prioriteit - Landelijke examens voor de lerarenopleidingen

21 Afsluitend Het gaat om een koerswijziging Vergelijkbaar met de HOS 85 Vraagt zelfvertrouwen: opleiding is belangrijk voor kwaliteit van het beroep!