Beeldboekje Boschkens

Transcriptie

1 Beeldboekje Boschkens

2 ontwerp uitvoering locatie Goirle opdrachtgever Bouwfonds Ontwikkeling in samenwerking met Concire, Crepain Binst Architecture

3 Boschkens Wie ter hoogte van Goirle-Tilburg over de A58 rijdt kan het niet missen: het langgerekte gebouw met ervoor de enorme bakken met bomen. Vooral s nachts wanneer de smalle ramen een ritme van groen en blauw licht verspreiden, is Boschkens een herkenbaar icoon langs de snelweg. 700 meter lang en 14 meter hoog functioneren de achtergevels van 170 woningen als geluidsscherm. Waar de woningen doorgaans achter het scherm zijn weggestopt, zijn ze hier het scherm. Het innovatieve woonconcept is gebaseerd op specifieke landschappelijke kenmerken van de plek: een noordzijde aan de snelweg, een zuidzijde aan het bos. De twee werelden worden onder meer met elkaar verbonden door het geluidsscherm 5% naar achter te laten hellen, waardoor zowel een ruimtescheppend gebaar richting de snelweg ontstaat als een beschutte ligging voor de woningen. Inleiding Dit beeldenboekje laat zien hoe Boschkens tot stand is gekomen. In opdracht van Bouwfonds Ontwikkeling (voorheen Rabo Vastgoed) en in samenwerking met Concire formuleerde Buro Lubbers eerst het landschappelijkarchitectonisch concept alvorens de architect bij het project betrokken werd. Bijzonder aan het proces is dus dat een bureau voor landschapsarchitectuur en stedelijk ontwerp verstrekkende architectonische randvoorwaarden stelde. Crepain-Binst Architecture werkte deze randvoorwaarden vervolgens uit en samen met Buro Lubbers wonnen zij in 2003 de ontwerpwedstrijd voor Boschkens. Het winnende ontwerp bestond aanvankelijk uit een bemoste gevelwand met een toegankelijke natuurzone, maar is gedurende het creatieve en bestuurlijke proces geworden tot wat het nu is. Wat op het eerste oog een tegenstrijdige combinatie leek wonen aan het bos met uitzicht op de snelweg blijkt een succesformule: in het najaar van 2009 was 90% van de woningen reeds verkocht. Zo bewijst Boschkens dat geluidsschermen ook aangenaam en mooi kunnen zijn. s-hertogenbosch, oktober 2009

4

5 Concept

6

7 Onderzoek typologieën

8

9 Onderzoek typologieën

10

11 Onderzoek principes

12

13 Plankaart prijsvraaginzending 2003

14

15 Maquette

16 Jan Metz

17 Onderzoek wand

18 ruwe berk: 30% meerstammige bomen en enkele meerstammige eik boombakken zijn gekoppeld aan ruimtes tussen de woningen achter de muur opgehoogd maaiveld

19 zicht op boombakken vanaf A58 laagte met ruigte zicht op boombakken vanaf A58 ruwe berk: Plankaart 30% meerstammige bomen braamstruweel tegen muur en enkele meerstammige eik onopvallend hekwerk in combinatie met greppel met opgehoogd maaiveld ruigte en braamstruweel boombakken zijn gekoppeld aan ruimtes tussen de woningen achter de muur verdiepte parkeerplaats muurwoningen braamstruweel tegen muur

20

21 Boombakken

22

23 Uitvoering

24

25 Resultaat

26

27 Resultaat

28

29 Resultaat

30

31 Resultaat

32

33 Wonen aan het bos met uitzicht op de snelweg Waarom zouden we goed ontworpen woonwijken verstoppen achter geluidsschermen? Nota bene achter geluidsschermen die het landschap langs de Nederlandse snelwegen eerder vervuilen dan er een esthetische draai aan geven. Kan het niet anders? Kunnen de twee werelden voor en achter de schermen in een samenspel geen meerwaarde opleveren voor zowel de bewoners als de snelweggebruikers? Ja, dat kan. Boschkens laat zien hoe. Een geluidskerende gevelwand verbindt hier de groene, rustige binnenwereld aan het bos met de hectische wereld van de 24uurs dynamiek op de A58. Aan de zijde van de snelweg vormen grote bomen in bakken op pilaren een mooie blikvanger. Een geluidskerend wooncomplex als icoon. Gevels keren geluid In heel Nederland wordt het beeld langs de snelwegen gedomineerd door geluidsschermen in zeer diverse verschijningsvormen. De vormgeving en materialisering van deze beeldbepalende interventies zijn dikwijls niet gebaseerd op een landschappelijke en/of stedelijke onderlegger. Vaak zeggen de schermen ook niets over de wereld die er achter schuilgaat. Ze zijn anoniem. Zonder identiteit. Sterker nog, er bestaat een grote discrepantie tussen de wereld voor en de wereld achter het scherm. Met deze conclusie in gedachten heeft Buro Lubbers een innovatief concept ontwikkeld waarin landschap, stedenbouw en architectuur hun krachten bundelen tegen de geluidsoverlast van de snelweg A58. Bijzonder aan het proces is dat een bureau voor landschapsarchitectuur verstrekkende architectonische randvoorwaarden heeft geformuleerd alvorens de architect bij het project betrokken werd. Zo is het landschappelijk-architectonisch concept van Buro Lubbers verder uitgewerkt in samenwerking met Crepain-Binst Architecture en wonnen zij in 2003 de ontwerpwedstrijd voor Boschkens. Ter hoogte van Tilburg en Goirle wordt de A58 gekenmerkt door een aantal iconen, zoals de twee zwarte torens van architect Jacq. De Brouwer, de weggebonden kunstwerken, de plas voor zandwinning met karakteristieke

34 randbebouwing en het bebouwingsensemble van architect Storimans. Boschkens voegt hieraan een nieuwe landmark toe. 700 meter lang en 14 meter hoog functioneren de achtergevels van 170 woningen als geluidsscherm. Doorgaans staan de woningen achter het scherm. Nu zijn ze het scherm. Dit architectonische concept is gebaseerd op specifieke landschappelijke kenmerken van de plek: een noordzijde aan de snelweg, een zuidzijde aan het bos. Het uitgangspunt is geweest om de wereld achter en voor het geluidsscherm met elkaar te verbinden. Hoe? Allereerst door een nieuw geplooid landschap te creëren, dat plaats biedt aan alle ruimtelijke, ecologische, waterhuishoudkundige en verkeersaspecten die gelden voor een woonwijk op zo n bijzondere locatie. Ten tweede door het geluidsscherm 5% naar achter te laten hellen, waardoor zowel een ruimtescheppend gebaar ontstaat richting de snelweg als een beschutte ligging voor de woningen. Iconische boombakken in natuurzone Waar doorgaans de veiligheidszone tussen de snelweg en de geluidskering c.q. de bebouwing tot niemandsland vervalt, heeft de strook van 40 meter in Boschkens een nieuwe betekenis gekregen, namelijk als natuurzone. In het geplooide landschap tussen de gevel en de snelweg zijn losstaande bomen, berging- en infiltratiezones, hoge en lage kruidenrijke grasstroken gesitueerd. Deze combinatie van droge plekken en natte poelen leidt tot optimale omstandigheden voor natuurontwikkeling. Zo zullen ook amfibieën er een thuis vinden. In de natuurzone staan eveneens de metershoge bakken met dennen. Opgetild van het maaiveld vormen ze een extra dimensie in het landschap. Reeds van verre en onmisbaar voor de automobilist kondigen de bomen het bos aan dat achter de gevelwand schuilgaat. Zoals de boomkruinen in de bakken en het bos op de achtergrond visueel op elkaar aansluiten, zo sluiten de houten ribben op de cortenstalen bakken aan op de smalle ramen van de gevels. Architectuur en landschap gaan zo een bijzonder samenspel aan. Ook s nachts, wanneer de gekleurde lichtstrepen in de gevel de bomen in een haast sprookjesachtige sfeer hullen. De natuurzone en de entreezijde van het gebouw zijn met elkaar verbonden. Via onderdoorgangen in het gebouw zijn de verdiept gelegen parkeerkoffers in de natuurzone bereikbaar. De parkeeroplossing is zo bijna

35 onzichtbaar opgelost in het landschap. Verder bevinden zich aan de zuidzijde zogenaamde buitenkamers. Het zijn openbare plekken tussen de woningen en tegen de gevel waar trappen en ramen uitzicht bieden op de natuurzone en de snelweg. De woningen bieden ook van binnenuit een blik op de snelweg, terwijl ze aan de zuidzijde allemaal uitkijken op het bos. Achter de uniforme gevelwand gaat een grote variatie van woningtypologieën schuil, die stuk voor stuk beschikken over architectonische buitenruimten: glazen puien, terrassen, balkons en loggia s op de zon georiënteerd. Vanuit de penthouses kunnen bewoners zelfs over het bos heenkijken en de kerktorens van Goirle en andere dorpen in de omgeving zien. Wat op het eerste oog een tegenstrijdige combinatie lijkt wonen aan het bos met uitzicht op de snelweg en vice versa leidt uiteindelijk tot een verrassende leefomgeving waar veel mogelijk is. In het nieuwe Boschkens kunnen bewoners heerlijk wandelen door het bos, in stilte van de zon genieten op het terras of speciale auto s spotten vanuit de slaapkamer. De bijzondere architectuur, de gekleurde verlichting achter de ramen, de boombakken, de natuurzone, ze maken Boschkens tot een icoon. Een icoon die bewijst dat geluidsschermen ook mooi kunnen zijn.

36 Oude Dieze 17 Postbus BN s-hertogenbosch T: +31 (0) F: +31 (0) E: