PROGRAMMA VAN EISEN LOCATIE. St. Agathastraat 1, Eys PROJECTNAAM Nieuwbouw St. Agathastraat 1 PROJECTNUMMER 2009/634

Transcriptie

1 1 PROGRAMMA VAN EISEN LOCATIE St. Agathastraat 1, Eys PROJECTNAAM Nieuwbouw St. Agathastraat 1 PROJECTNUMMER 2009/634 PLAATS BINNEN ARCHEOLOGISCH PROCES IVO-Proefsleuven OPSTELLER Naam, adres, telefoon, datum Paraaf Auteur (senior archeoloog) Mede-opsteller Drs. M.J.M. de Wit ARC bv Postbus CA Groningen m.de.wit@arcbv.nl Drs. N. van Malssen ARC bv Postbus CA Groningen ; n.van.malssen@arcbv.nl 13 januari januari 2010 OPDRACHTGEVER Naam, adres, telefoon, datum paraaf Econsultancy bv Rijksweg Noord KS Swalmen swalmen@econsultancy.nl BEVOEGD GEZAG Naam, adres, telefoon, datum paraaf Gemeente Gulpen-Wittem Dhr. J. Ubachs Postbus AB Gulpen TOETSING Drs. H. Stoepker Register senior KNA-archeoloog Adviseur archeologische monumentenzorg/specialist middeleeuwese archeologie hstoepker@hetnet.nl

2 2 UITVOEREND BEDRIJF / INSTELLING Naam Contactpersoon Telefoon / ARC bv Dhr. R. van de Hoef /r.v.d.hoef@arcbv.nl DATUM ONDERZOEK o o Start Geschatte duur ADMINISTRATIEVE GEGEVENS ONDERZOEKSGEBIED Projectnaam Nieuwbouw St. Agathastraat 1 Provincie Gemeente Plaats Limburg Gulpen-Wittem Eys Toponiem St. Agathastraat 1 Kaartbladnummer 69E XY coördinaten NW: / NO: / ZW: / ZO: / CMA/AMK-status 69E ARCHIS-monument-nr ARCHIS-waarnemings-nr Onderzoeksmeldingsnummer (art. 46 Mw) nvt Aan te vragen Oppervlakte plan- en onderzoeksgebied Ca m² Huidig grondgebruik Bebouwd PERIODE(N)) & COMPLEXTYPE(N) Vroege prehistorie (paleo/meso/neo) Mogelijk aanwezig Late prehistorie (brons/ijzer) Mogelijk aanwezig Romeinse tijd Mogelijk aanwezig Middeleeuwen (vroeg/laat) Aanwezig Nieuwe Tijd (vroeg/laat) Aanwezig DOEL EN REDEN VAN HET ONDERZOEK Reden Doel Selectiebesluit (alleen na IVO) Op het onderzoeksterrein wordt een appartementencomplex gebouwd. Voorafgaand aan de bodemverstorende werkzaamheden dient de locatie, die grenst aan een beschermd monument van zeer hoge archeologische waarde, archeologisch te worden gewaardeerd door middel van een IVO-P. Doel van het IVO-P is het vaststellen van de inhoudelijke en fysieke kwaliteit van de locatie (aard, ouderdom, omvang, gaafheid, conservering) teneinde tot waardestelling te kunnen komen. Nee

3 3 INVENTARISATIE Resultaten bureauonderzoek Uitvoerder Steunpunt Archeologie & Monumentenzorg Limburg Uitvoeringsperiode - Rapportage Quickscan St. Agathastraat 1 te Eys Uitvoerder RAAP Uitvoeringsperiode 1989 Rapportage RAAP-rapport 38a Uitvoerder Stichting Archeologische Monumentenwacht Nederland Uitvoeringsperiode 2004 Rapportage R.R. Datema: Inspectierapport archeologische monumenten op gemeentelijk en particulier terrein in Limburg. ARCHEOLOGISCHE VERWACHTING Regionale archeologische en cultuurlandschappelijke context Aard en ouderdom van de vindplaats(en) (indien al vooronderzoek heeft plaatsgevonden Gaafheid en conservering (structuren, sporen, vondsten, archeozoölogische en botanische resten) Archeologische stratigrafie en diepte van vondstlagen Begrenzing en oppervlakte van de totale vindplaats (dus ook buiten het plangebied) Begrenzing en oppervlakte van (het deel van) de vindplaats binnen het plangebied Structuren en sporen Het plangebied grenst aan een beschermd archeologische monument (monumentnr ), een terrein met resten van een kasteelberg uit de late Middeleeuwen, met daarin een waarneming (waarnemingsnr ). Het betreft een zogenaamde Abschnitsmotte, gelegen in de voet van een lange, steile zuidhelling. Aan de westzijde van de motte mondt een droogdal uit in het dal van de Eyserbeek. Het is een relatief hooggelegen punt in het dorp, met aan de voet ervan de kerk van Eys en een goed zicht over het beekdal. De motte is met een boogbrugje (over de gegraven droge gracht) verbonden met de achterliggende heuvelrug. Over de historie ervan is weinig bekend. Er zijn geen bronnen over bewoning. Aangenomen wordt dat het object eigendom is geweest van de Heren van Eys. De voorburcht die eventueel aanwezig geweest zou kunnen zijn, is niet in de bescherming opgenomen omdat er geen locatie van bekend is. De meest aannemelijke locatie is overbouwd. Verder ligt de onderzoekslocatie binnen een terrein van hoge archeologische waarde: de oude dorpskern van Eys (monumentnr ), die dateert uit de periode Late Middeleeuwen Nieuwe Tijd. Er zijn in of in de directe omgeving van de onderzoeklocatie geen waarnemingen bekend. Waarschijnlijk Volle Middeleeuwen Nieuwe Tijd. Niet bekend Niet bekend Niet bekend Niet bekend Niet bekend

4 4 Anorganisch artefacten Organisch artefacten Beperkingen (memoria 6) Te verwachten anorganisch materiaal betreft aardewerk, natuursteen, metaal, slak, glas, keramische artefacten, bouwmaterialen en huttenleem of verbrande klei. Te verwachten organisch materiaal betreft bot, hout, leer, textiel en houtskool. Geen beperkingen VRAAGSTELLING Geraadpleegde bronnen en partijen De onderzoekslocatie ligt in Archeoregio 6 van de NoaA, Limburgs lössgebied, en sluit aan bij hoofdstuk 22 (de Middeleeuwen en vroegmoderne tijd in Zuid-Nederland). De onderzoekslocatie ligt niet in een provinciaal archeologisch aandachtsgebied. Onderzoeksvragen - In welke mate is het gebied verstoord? - Wat is de geologische/bodemkundige opbouw? - Wat is de aard, omvang, kwaliteit en verloop van de archeologische sporen en sporenclusters? - Uit welke periode(n) dateren de sporen? - Wat is de datering van de archeologische vondsten en tot welke vondsttypen of vondstcategorieën behoren zij? - Is er een relatie te leggen tussen de archeologische vondsten en sporen? - Is er sprake van verschillende bewoningsfasen? - Wat is de relatie tussen de aangetroffen sporen/structuren en het omringende landschap? - Welke vindplaatstypen zijn er aangetroffen? - Zijn de aangetroffen sporen en vondsten te relateren aan (de voorburcht van) de Abschnitsmotte? - Is er een datering te geven aan de aangetroffen kelder? Op basis van de resultaten van het proefsleuvenonderzoek wordt de onderzoekslocatie KNA-conform gewaardeerd en wordt een advies gegeven over het al dan niet vrijgeven van de onderzoekslocatie. In het selectieadvies wordt aangegeven: - Welke aangetroffen archeologische sporen behoudenswaardig zijn; daarbij mag een nuancering worden toegepast, zoals op de archeologische monumentenkaart gebruikelijk is (van waarde, hoge waarde, zeer hoge waarde). - Welke aanbevelingen te geven zijn met betrekking tot de bij vervolgonderzoek toe te passen strategieën, methoden en technieken (zowel opgravingen als uitvoeringsbegeleiding). - Hierbij mogen uitspraken worden gedaan over de trefkansen op nog niet onderzochte delen van het terrein volgens de systematiek van de IKAW (lage, middelhoge, hoge trefkans). - Welke aanbevelingen te geven zijn met betrekking tot te nemen behoudsmaatregelen. METHODEN EN TECHNIEKEN Strategie Het totale oppervlak van het plangebied bedraagt ca m2. Dat betekent dat in principe maximaal 140 m2 aan proefsleuven kan worden aangelegd. In de westelijke hoek van het terrein ligt een 17 e eeuwse kelder. Geadviseerd wordt een proefsleuf met een noordzuid-oriëntatie direct ten oosten van deze kelder aan te leggen. Op deze manier kan de oostzijde

5 5 van de muur waartegen de kelder is gefundeerd geheel vrijgelegd en gedocumenteerd worden. Ook kan zo worden gekeken of er resten van de voorburcht in de bodem aanwezig zijn (gracht, muur, structuren). Indien een gracht wordt aangetroffen, dan moet hiervan indien mogelijk in ieder geval de diepte worden bepaald en vondsten worden verzameld, en te worden gedocumenteerd. De minimale sleufbreedte zou 4 m moeten bedragen, zodat de tussenmaatkraan van de fa. Crijns in de sleuf kan om deze desgewenst te verdiepen. Een tweede proefsleuf dient de worden aangelegd in het noordoostelijke deel van de locatie om vast te stellen of hier archeologische waarden aanwezig zijn en om deze te waarderen. Er wordt derhalve één proefsleuven aangelegt van 4x20 m en één van 4x10 m. Hiermee wordt ca. 8,5% van het plangebied onderzocht (afb. 7). Er dient een aantal optionele vierkante meters (ca. 20 m²) ingezet te worden indien dit van belang en noodzakelijk is voor een goede waardestelling en voor een adequate beantwoording van de onderzoeksvragen. Deze aanvullende vierkante meters kunnen worden gebruikt om sleuven te verlengen of te verbreden of om extra sleuven aan te leggen, bijvoorbeeld om een groter deel van een structuur bloot te leggen, een spoor te vervolgen of om de begrenzing van een vindplaats beter in beeld te brengen. Methoden en technieken Algemeen: - Het archeologische vlak dient laagsgewijs te worden aangelegd door een graafmachine met gladde bak tot op het niveau waar sporen en/of structuren zich duidelijk aftekenen. - Tussenvlakken dienen tijdens het verdiepen goed worden afgezocht met een metaaldetector. Ook het terrein zelf en de sporen dienen zorgvuldig met de metaaldetector te worden doorzocht. - Metaal- en vuursteenvondsten dienen 3D te worden ingemeten. - Overige vondsten worden bij de aanleg van het vlak per vak van 4x5 verzameld. - Vlaktekeningen dienen een schaal te hebben van 1:50. - Profieltekeningen hebben een schaal van 1:20. - Per put worden drie kolomopnames genomen van het profiel. Indien een gracht wordt aangetroffen wordt hier het profiel langer. - Als er colluvium aanwezig is, is het heel moeilijk om de vaste grond te herkennen. Het niveau daarvan moet wel vastgesteld worden, eventueel door middel van een kijkgat of een boring als het profiel niet diep genoeg reikt. - Na afloop worden de proefsleuven weer dichtgegooid. - In geval van bijzondere vondsten wordt zo snel mogelijk contact opgenomen met het bevoegd gezag en de opdrachtgever. Vindplaatsspecifiek: Muren/funderingen: De vloer van het voorhuis steekt een meter boven maaiveld uit, een indicatie dat het goed mogelijk is dat er hieronder oudere funderingen verborgen gaan. Worden deze funderingen in het proefsleuvenonderzoek aangetroffen, dan dienen deze zoveel mogelijk te worden uitgespaard.

6 6 Mocht er (fors) muurwerk in de lengterichting van de proefsleuf worden aangetroffen, dan dient het aanbeveling deze proefsleuf te verbreden of te verplaatsen. Om ook eventuele oudere funderingen in kaart te kunnen brengen dient de proefsleuf te worden aangelegd tot in principe de ongeroerde grond, maar niet dieper dan de beoogde bouwdiepte. De muren mogen niet over de gehele lengte worden vrijgelegd: er dient een dammetje voor een dwarsprofiel (insteek) te blijven staan. Voorburcht Mogelijk zijn er resten van de voorburcht van de op de heuveltop gelegen motte aanwezig. De rooilijn van de muur van deze voorburcht zou mogelijk samenvallen met deels nog bestaande rooilijnen aan de Agathastraat, en het perceel van oost naar west doorsnijden. Deze muren (en het gros van het overige oudere muurwerk) zullen zijn opgetrokken uit natuursteen. Indien een gracht wordt aangetroffen, dan moet hiervan het volledige profiel worden gedocumenteerd, de diepte worden bepaald en vondsten worden verzameld. Funderingen/vloeren dienen, indien relevant, behouden te blijven en tijdens het onderzoek te worden onderzocht door een bouwhistoricus. Graven: indien deze worden geraakt bij de aanleg van de sleuf, inhumatiegraven documenteren en bergen. Crematiegraven bergen. Voor verdere specifieke eisen aan het veldwerk wordt verwezen naar KNA 3.1. Bouwstenen Zie KNA Bijlage I Bouwstenen, p. 18 ( (zie KNA 3.1 bijlage 1) Structuren en grondsporen Structuren en grondsporen worden getekend (schaal 1:50), gefotografeerd en beschreven. Structuren worden zoveel mogelijk in het veld herkend en geanalyseerd. Ter vaststelling van de aard, datering en conservering van de grondsporen, wordt max. 10% van de sporen gecoupt, met uitzondering van sporen die tot structuren behoren. Anorganisch artefacten Anorganische artefacten worden verzameld per vak, laag, spoor of als puntvondst. Organisch artefacten Archeozoölogische en botanische resten Overige resten Grote organische artefacten als bot en hout worden verzameld per laag of spoor. Overige organische artefacten worden, indien aangetroffen, per grondspoor of laag verzameld als monster (algemeen of zadenmonster). Deze worden gezeefd over een maaswijdte aflopend van 4-0,25 mm. Kansrijke lagen, als bijv. humeuze vullingen van sporen, dienen te worden bemonsterd. Indien mogelijk dienen monsters van 5 liter te worden genomen. Deze dienen te worden gezeefd op een zeef met een maaswijdte van 4 mm. nvt VOORTGANG, UITWERKING EN CONSERVERING Voortgang Na het veldwerk worden de resultaten besproken met drs. H. Stoepker. De resultaten van het veldwerk worden beschreven in een memo en er wordt een selectieadvies geformuleerd. Het eventuele vervolgonderzoek dient bij voorkeur zo snel mogelijk te worden uitgevoerd.

7 7 Structuren, grondsporen, vondstspreidingen Analyse fysische-geografie Anorganisch artefacten Organisch artefacten Archeozoölogische en botanische resten Beeldrapportage (objecttekeningen, foto s, kaarten, e.d.) Conservering materiaal De uitwerking van sporen en structuren vindt plaats tot dat niveau dat noodzakelijk is om de vraagstelling van het PvE te beantwoorden. Bodemopnames dienen bij voorkeur door een fysisch geograaf te worden uitgewerkt, dan wel een archeoloog met een goede geologische kennis. Artefacten dienen KNA-conform te worden uitgewerkt door ter zake kundige specialisten en in die mate om de onderzoeksvragen afdoende te kunnen beantwoorden. Artefacten dienen KNA-conform te worden uitgewerkt door ter zake kundige specialisten en in die mate om de onderzoeksvragen afdoende te kunnen beantwoorden. Ecologische monsters dienen eerst te worden gewaardeerd. Rijke, informatieverschaffende monsters dienen te worden uitgewerkt. Een uitwerkingsvoorstel dient eerst ter goedkeuring aan het bevoegd gezag te worden voorgelegd. Bij de uitwerking wordt digitaal kaartmateriaal gemaakt (locatiekaart, puttenkaart, sporenkaart, eventueel verspreidingskaarten van het vondstmateriaal, overzicht stratigrafie/profielen). Kenmerkende, goed dateerbare objecten dienen te worden gefotografeerd en indien relevant getekend. Er worden foto s en tekeningen gebruikt ter ondersteuning van de tekst. Voorgeselecteerde leren, houten en metalen objecten dienen zodanig te worden geconserveerd, dat de kwaliteit niet achteruit gaat. De selectie dient wel eerst te worden voorgelegd aan het bevoegd gezag. RAPPORTAGE Uitvoeringsperiode uitwerking; opleveringstermijn (concept)eind-/tussenrapport Procedure toetsing eind-/ tussenproduct door bevoegd gezag Inhoud eind-/ tussenrapport Verschijning en oplage eindrapport en/of specialistisch deelrapport Na het veldwerk wordt een conceptrapport opgesteld met daarin de bevindingen van het proefsleuvenonderzoek. Het conceptrapport wordt in overleg met drs. H. Stoepker opgeleverd. Na toetsing van het concept door de opdrachtgever en het bevoegd gezag dient het definitieve rapport na vier weken te worden opgeleverd. Het rapport wordt getoetst door een ter zake kundig vertegenwoordiger van het bevoegd gezag. Volgens de huisstijl van de uitvoerende partij, en conform KNAspecificatie OS 15. Het eindrapport wordt geleverd door de uitvoerende partij, na het doorvoeren van eventueel commentaar van opdrachtgever/ het bevoegd gezag. Het onderzoeksmeldingsnummer van het onderzoek moet in het eindrapport vermeldt worden. Exemplaren van het eindrapport gaan naar de opdrachtgever (Econsultancy bv), het bevoegd gezag (gemeente Gulpen-Wittem), de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en, in het geval van te deponeren materiaal, het Provinciaal Depot Bodemvondsten Limburg. DEPONERING Zie eisen betreffend depot Te leveren product Termijn overdracht van vondsten, monsters en documentatie e-depot (zie protocol depotbeheer DS05) De vondsten worden binnen een jaar na afronding van het onderzoek gedeponeerd in het Provinciaal Depot Bodemvondsten Limburg, volgens de eisen van het depot. Het onderzoek dient te resulteren in een standaardrapport en deze dient te voldoen aan de eisen van de KNA 3.1, specificatie VS05. Conform de KNA, versie 3.1 ( Het goedgekeurde PvE (inclusief onderzoekmeldingsnummer) wordt geplaatst in het e-depot. Binnen 2 jaar na afronding van het veldwerk

8 8 alle conform PvE gespecificeerde digitale producten overdragen aan het e-depot ( onder vermelding van het onderzoeksmeldingsnummer. WIJZIGINGEN T.O.V. HET VASTGESTELDE PvE Wijzigingen tijdens het veldwerk Belangrijke wijzigingen Procedure van wijziging na de evaluatiefase van het veldwerk Procedure van wijziging tijdens uitwerking en conservering Indien tijdens het veldwerk wijzigingen t.o.v. het PvE ontstaan, worden deze met de opdrachtgever en het bevoegd gezag besproken. Onderstaande belangrijke wijzigingen worden te allen tijde aantoonbaar voorgelegd aan de opdrachtgever en de bevoegde overheid: Afwijking van de archeologische verwachting Wijzigingen van de gehanteerde onderzoeksmethode Wijzigingen van de fysieke en/of technische omstandigheden Vastleggen overleg- en evaluatiemomenten Wijzigingen dienen te worden voorgelegd aan het bevoegd gezag en opdrachtgever. Wijzigingen dienen te worden voorgelegd aan het bevoegd gezag en opdrachtgever. RANDVOORWAARDEN en AANVULLENDE EISEN Personele randvoorwaarden Het onderzoek dient onder supervisie te staan van een seniorarcheoloog, de dagelijkse leiding dient in handen te zijn van een KNA archeoloog/projectleider. Aantoonbare ervaring van onderzoek in de betreffende regio is wenselijk. Uitvoeringsperiode en opleveringstermijn veldwerk Uitvoeringscondities veldwerk - Kwaliteitsbewaking, toezicht, overleg en evaluatie Eer dient rekening gehouden te worden met het inzetten van een fysisch geograaf, omdat löss een moeilijke grondsoort is. Als er colluvium ligt, is het heel moeilijk om de vaste grond te herkennen. Het niveau daarvan moet wel vastgesteld worden, eventueel door middel van een kijkgat of een boring als het profiel niet diep genoeg reikt. Nader vast te stellen. Toegankelijkheid, vergunningen, betredingstoestemming, en bereikbaarheid dienen door de opdrachtgever te worden geregeld. - De KLIC-meldingen dienen door de opdrachtgever te worden geregeld. - De start van het veldwerk dient te worden gemeld bij de opdrachtgever en de vertegenwoordiger van het bevoegd gezag. - De kraan wordt geleverd door Wolter Crijns Sloopwerken. De projectleider/senior archeoloog is verantwoordelijk voor de algehele kwaliteitsbewaking, het toezicht en de verschillende overlegvormen tijdens het veldwerk. Belangrijke bevindingen dienen te worden gemeld bij de vertegenwoordiger van het bevoegd gezag. Een evaluatiemoment kan worden ingelast is er sprake is van bijzondere bevindingen. Selectieprocedure tijdens het veldwerk (i.h.b. bij archeologische begeleiding) Bij zware verstoring van het bodemarchief of gebleken onveilige situatie (bijvoorbeeld bodemverontreiniging) kan tijdens het veldwerk mogelijk worden besloten tot het vroegtijdig beëindigen van de begeleiding. Dit dient in goed overleg te worden vastgesteld.

9 9 LITERATUUR EN BIJLAGEN Literatuur - Steunpunt Archeologie & Monumentenzorg Limburg: Quickscan St. Agathastraat 1 te Eys. - Derks, T., 1989: Een inventarisatie van (potentieel) archeologische waardevolle gebieden in de provincie Limburg, RAAP-rapport 38a. - Datema, R.R., 2004: Inspectierapport archeologische monumenten op gemeentelijk en particulier terrein in Limburg (Stichting Archeologische Monumentenwacht Nederland). Bijlagen - Afb. 1. Topografische kaartuitsnede, de globale ligging van het plangebied binnen de rode stip. - Afb. 2. Indicatieve ligging van de onderzoekslocatie (rood omlijnd). Bron: GoogleMaps. - Afb. 3. Uitsnede van de bodemkaart, het plangebied in blauw. - Afb. 4. Uitsnede van de geomorfologische kaart, het plangebied in blauw. - Afb. 5. Uitsnede van de vindplaatsenkaart/amk/ikaw, het plangebied in blauw. - Afb. 6. Toekomstige situatie. - Afb.7. Puttenplan, de onderzoekslocatie is blauw omlijnd. In blauw de globale ligging van de 17e eeuwse kelder, in zwart de (mogelijke) loop van de muur en gracht van de voorburcht en in bruin de ligging van de proefsleuven.

10 10 Afb. 1. Topografische kaartuitsnede, de globale ligging van het plangebied binnen de rode stip. Afb.2. Indicatieve ligging van de onderzoekslocatie (rood omlijnd). Bron: GoogleMaps.

11 PvE IVO-P, St. Agathastraat 1 te Eys. Afb. 3. Uitsnede van de bodemkaart, het plangebied in blauw. Afb. 4. Uitsnede van de geomorfologische kaart, het plangebied in blauw. 11

12 12 Afb. 5. Uitsnede vindplaatsenkaart/amk/ikaw, het plangebied in blauw. Afb. 6. Toekomstige situatie.

13 13 Afb. 7. Puttenplan, de onderzoekslocatie is blauw omlijnd. In blauw de globale ligging van de 17e eeuwse kelder, in zwart de (mogelijke) loop van de muur en gracht van de voorburcht en in bruin de ligging van de proefsleuven.

14 14 Bijlage 1: Informatierapport Eys 1. Algemene projectgegevens Rapporteur: A. Wieringa & N. van Malssen Type onderzoek: sloopbegeleiding Opdrachtgever: Bevoegd gezag: gemeente Gulpen-Wittem, dhr. Ubachs Projectleider: A. Wieringa Datum veldwerk: 3 december Objectgegevens Provincie: Limburg Gemeente: Gulpen-Wittem Plaats: Eys Toponiem: St. Agathastraat 3.1 Aanleiding Op een terrein aan de St. Agathastraat wordt een appartementencomplex gebouwd. Het terrein ligt midden in de dorpskern van Eys, en bestaat uit een (voorheen) bebouwd en een onbebouwd terreindeel (afb. 1). Het terrein toont veel reliëf en ligt op de flank van een heuvel. De nog bestaande funderingen steken circa 1 m boven het maaiveld uit, ten opzichte van de aan de zuidzijde gelegen St.Agathastraat. De locatie ligt direct tegen een beschermd monument van hoge archeologische waarde (monumentnr ), een terrein met resten van een kasteelberg uit de late Middeleeuwen. Het betreft een zogenaamde Abschnitsmotte. Op de locatie zijn mogelijk resten aanwezig van de voorburcht van dit kasteel. 3.2 Doel De sloopbegeleiding was bedoeld om te waarborgen dat oude, historisch waardevolle funderingen gespaard zouden worden bij de sloop, en dat alleen recente betonfunderingen verwijderd mochten worden. 3.3 Werkwijze Het veldwerk is uitgevoerd door Anko Wieringa (ARC bv), het sloopwerk door machinist Rene Crijns van de fa. Wolter Crijns sloopwerken uit Brunssum ( , info@woltercrijns.com). Deze firma heeft de opdracht tot sloop gekregen, en is ook verantwoordelijk voor de verdere sloop na het archeologisch onderzoek. Bij aankomst bleek dat het gros van de betonfunderingen, voornamelijk gelegen aan de zuidoosthoek van het perceel, al was verwijderd. Dit is de dag ervoor al gebeurd, en het lijkt zeer zorgvuldig gedaan te zijn. Na overleg met de kraanmachinist is besloten het hele terrein op te schonen, dat wil zeggen dat alle losse grond en puin van het bebouwde terreindeel is verwijderd, zodat muren en vloeren zichtbaar werden en vervolgens beoordeeld kunnen worden op ouderdom. De onbebouwde terreindelen zijn ongemoeid gebleven. Kenmerkend element op het terrein is een grote kelder opgetrokken uit natuursteen (afb. 2). Deze is bij de sloop deels ingestort, en dateert volgens diverse bronnen (buren, dhr. Ubach van de gemeente) uit de 17 e eeuw. Aan weerszijden van deze in een boog met leem gemetselde kelder zijn muren te zien van natuursteen. Dit zijn de oudste herkenbare bouwelementen op het terrein. Aan de westzijde van deze kelder (waarvan de bovenzijde een meter boven maaiveld uitsteekt) is een vloer

15 15 met mestgoot van de recent gesloopte boerderij herkenbaar en aan de oostzijde de vloer van het voormalig voorhuis (mogelijk ca. 100 jaar oud, afb. 3). Een oude tegelvloer is bij de sloop al zorgvuldig verwijderd, maar had eenzelfde ouderdom, getuige de kapotte tegels die nog aanwezig zijn. Een recente vloer, met daaronder beton, is verwijderd. Na opschonen van alle muren en vloeren is besloten deze te laten bestaan. Dit ter bescherming tegen weersinvloeden op het onderliggende bodemarchief, zodat bij een proefsleuvenonderzoek fris gestart kan worden. Met name de buitenmuren zijn blijven staan, omdat vanwege stuclagen de ouderdom van deze muren niet goed vastgesteld kon worden, en omdat deze deels voorkomen dat achter de muren gelegen grond op de openbare weg terecht komt. 3.4 Voorlopige conclusie en aanbeveling In de westelijke hoek van het terrein ligt een 17 e eeuwse kelder. Geadviseerd wordt een proefsleuf met een noordzuid-oriëntatie direct ten oosten van deze kelder aan te leggen. Op deze manier kan de oostzijde van de muur waartegen de kelder is gefundeerd geheel vrijgelegd en gedocumenteerd worden. Ook kan zo worden gekeken of er resten van de voorburcht in de bodem aanwezig zijn (gracht, muur, structuren). Indien een gracht wordt aangetroffen, dan moet hiervan het volledige profiel worden gedocumenteerd. De minimale sleufbreedte zou 4 m moeten bedragen, zodat de tussenmaatkraan van de fa. Crijns in de sleuf kan om deze desgewenst te verdiepen. Een tweede proefsleuf dient de worden aanggelegd in het noordoostelijke deel van de locatie om vast te stellen of hier archeologische waarden aanwezig zijn en deze te waarderen. De vloer van het voorhuis steekt een meter boven maaiveld uit, een indicatie dat het goed mogelijk is dat er hieronder oudere funderingen verborgen gaan. Worden deze funderingen in het proefsleuvenonderzoek aangetroffen, dan dienen deze zoveelmogelijk te worden uitgespaard. Mocht er (fors) muurwerk in de lengterichting van de proefsleuf worden aangetroffen, dan dient het aanbeveling deze proefsleuf te verbreden of te verplaatsen. Om ook eventuele oudere funderingen in kaart te kunnen brengen dient de proefsleuf te worden aangelegd tot een diepte van minimaal 0,5 m -mv (St. Agathastraat-peil), of indien hoger gelegen, tot in de ongeroerde grond. Mogelijk zijn er resten van de voorburcht van de op de heuveltop gelegen motte aanwezig. De rooilijn van de muur van deze voorburg zou mogelijk samenvallen met deels nog bestaande rooilijnen aan de Agathastraat, en het perceel van oost naar west doorsnijden. Deze muren (en het gros van het overige oudere muurwerk) zullen zijn opgetrokken uit natuursteen.

16 PvE IVO-P, St. Agathastraat 1 te Eys. Afb. 1. De onderzoeklocatie. Het reliëfverschil op de locatie is duidelijk waarneembaar. Afb. 2. De deels ingestorte, 17e eeuwse kelder. 16

17 PvE IVO-P, St. Agathastraat 1 te Eys. Afb. 3. De op onderzoekslocatie aangetroffen tegelvloeren. 17