St. Antonius Ziekenhuis

Transcriptie

1 VOEDING & DIEET Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier ADVIES

2 Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier Als u klachten hebt die worden veroorzaakt door een, kunt u met een aantal leefregels en voedingsadviezen de klachten verminderen. Deze folder geeft u uitleg over, de behandeling ervan en dieetadviezen die u worden aangeraden. Ligging en functie van de alvleesklier De alvleesklier is een orgaan dat dwars in de buik ligt. Deze is 12 tot 15 cm lang en weegt ongeveer 70 tot 100 gram. De medische naam voor alvleesklier is pancreas. De alvleesklier bevat cellen die hormonen maken (o.a. insuline) en cellen die enzymen maken die het voedsel helpen verteren. De hormonen worden afgegeven in het bloed en zorgen ervoor dat het bloedsuikergehalte binnen normale waarden blijft. De enzymen breken vetten, koolhydraten en eiwitten af in ons voedsel. Zo kunnen de voedingsstoffen worden opgenomen via onze darmen. 1

3 Acute Soms worden de verteringsenzymen al actief binnenin de alvleesklier. Dat is het geval bij een acute (pancreatitis). Het weefsel van de alvleesklier wordt dan door de eigen enzymen verteerd. Dit geeft hevige pijn. In 80% van de acute en gaat het om een milde vorm. Een vorm die minder vaak voorkomt, is die waarbij weefsel van de alvleesklier afsterft. Deze vorm is een stuk ernstiger. Klachten De klachten die voorkomen bij een acute zijn: Plotselinge, erge buikpijn bovenin de buik. De pijn kan uitstralen naar de rug, linkerzij of linkerschouder. Misselijkheid en braken. De klachten worden erger na een maaltijd. Koorts. Een oppervlakkige en snelle ademhaling. In ernstige gevallen, vallen de darmbewegingen stil. Dat zorgt voor een opgezette buik, hoge koorts en soms zelfs een shock. Waardoor ontstaat het? Een acute ontstaat meestal door galstenen of alcoholmisbruik. Ook komt het voor dat de ontsteking ontstaat als gevolg van complicaties na een medische ingreep. Bijvoorbeeld na een kijkonderzoek van de galwegen en de afvoergang van de alvleesklier (ERCP). Soms is de oorzaak niet bekend. Behandeling De behandeling is gericht op het voorkomen van complicaties en het verminderen van de klachten. Als een galsteen de oorzaak is, zal de arts deze verwijderen. Als teveel alcohol de oorzaak is, dan moet u stoppen met het drinken van alcohol. Dieetadviezen bij een acute Voeding is belangrijk om te voorkomen dat u achteruit gaat in conditie en weerstand. In eerste instantie wordt geprobeerd of u zelf kunt eten zonder dat u teveel pijn krijgt. U begint met slokjes helder vloeibare dranken en kunt de voeding op gevoel uitbreiden naar uw normale voedingspatroon. Alcohol is niet toegestaan de eerste weken na een acute. De ervaring leert dat het opbouwen van de voeding het beste gaat als u met kleine beetjes begint. Als na 3 tot 5 dagen blijkt dat het eten niet lukt, is sondevoeding nodig. Dit is vloeibare voeding die wordt toegediend door een slangetje dat via uw neus in uw maag of darm ligt. Voeding na herstel van een acute Na herstel van een acute mag u alles eten en drinken. Echter als de het gevolg was van overmatig alcoholgebruik dan is het drinken van alcohol blijvend verboden. 2

4 Chronische Bij chronische is er sprake van een steeds terugkerende of langdurige ontsteking van de alvleesklier. Door de chronische ontsteking kan de functie van de alvleesklier steeds verder achteruitgaan en ontstaat er blijvende schade. Er kan littekenweefsel ontstaan waardoor de afvoergang van de alvleesklier vernauwd wordt. Door de vernauwing of verstopping kan het alvleeskliersap niet meer goed naar de dunne darm stromen. Daardoor neemt de druk in de alvleesklier toe en zet de alvleesklierbuis uit. Dit is vaak de belangrijkste oorzaak van pijn en kan voor een nieuwe ontsteking zorgen. Klachten Het verloop van de ziekte is wisselend en kan per persoon verschillen. Pijn is het voornaamste symptoom. De pijn kan continu aanwezig zijn, maar er kunnen ook pijnvrije periodes zijn. Een aantal mensen met chronische heeft geen pijn. Andere klachten zijn weinig eetlust, misselijkheid, braken en gewichtsverlies. Na verloop van jaren neemt het aantal spijsverteringsenzymen dat de alvleesklier produceert, door het proces van verlittekening af. Daardoor wordt met name het vet uit de voeding minder goed verteerd en kan er vetdiarree ontstaan. In bijna alle gevallen ontstaat er na verloop van jaren ook diabetes mellitus. Dit komt doordat de alvleesklier minder insuline gaat aanmaken. Waardoor onstaat het? In de meeste gevallen wordt een chronische veroorzaakt door terugkerende aanvallen van acute. Andere oorzaken zijn chronisch alcoholgebruik, obstructie van de afvoer van alvleeskliersappen door een vernauwing van de uitgang van de afvoergang in de darm (Papil van Vater) of een tumor. Dieetadviezen bij een chronische Mensen die al langere tijd een chronische hebben, kunnen onbedoeld gewicht verliezen. Dit komt door de pijn en doordat de ontsteking het lichaam veel energie kost. Als u steeds pijn krijgt na het eten, kan dat een sterke prikkel zijn om niet meer te eten. Het kan ook zijn dat u bepaald eten of drinken weglaat omdat u daar pijn van krijgt. Daardoor krijgt u mogelijk niet genoeg voedingsstoffen binnen. Toch is het belangrijk om het te blijven proberen. Eet vooral kleine beetjes, verdeeld over de dag. Voldoende energie en eiwitten zijn belangrijk om uw gewicht en spiermassa te behouden. De diëtist kan u daarin adviseren en/of vraag naar de brochure dieet met extra energie en eiwit. Enzymcapsules Wanneer de alvleesklier niet meer voldoende spijsverteringsenzymen kan uitscheiden, krijgt u deze als medicijn in de vorm van capsules. Het is erg belangrijk om deze enzymcapsules op de juiste manier in te nemen. Ze zorgen er namelijk voor dat het voedsel goed verteerd wordt en zo in uw lichaam kan worden opgenomen. U neemt ze in tijdens de maaltijd. De hoeveelheid enzymcapsules die u nodig heeft hangt af van de hoeveelheid vet in de maaltijd en van 3

5 de hoeveelheid enzymen die de alvleesklier nog zelf maakt. De arts of diëtist helpt u met het bepalen van de juiste dosis. Ontstaan van diabetes Door een gebrek aan het alvleesklierhormoon insuline kan uw alvleesklier uw bloedsuikerspiegel mogelijk niet goed meer regelen. Zo ontstaat diabetes (suikerziekte). Diabetes kan behandeld worden door middel van een dieet en injecties met insuline. Een diëtist kan u begeleiden in het dieet bij diabetes. Tekort aan vitaminen Soms is het nodig om extra vitaminen en mineralen in te nemen. Als u bijvoorbeeld vetten niet goed meer kunt verdragen of u hebt vaak last van vetdiarree, dan kan het zijn dat uw lichaam minder goed vitaminen opneemt. U krijgt dan te weinig vitaminen A, D, E en K binnen. Als dat bij u het geval is, dan zult u deze vitaminen in bijvoorbeeld pil- of capsulevorm moeten innemen. Ondersteuning Misschien lukt het u niet om voldoende te eten. Uw gewicht neemt langzaam af, uw conditie gaat achteruit en u voelt zich vaak moe. In dat geval kan drinkvoeding ondersteunen. Drinkvoedingen zijn kleine flesjes met kant-en-klare vloeibare voeding. In drinkvoeding zitten energie, eiwit, vitaminen en mineralen. Drinkvoeding is er in allerlei smaken. U kunt deze producten zelf bij de apotheek kopen of via de diëtist een machtiging vragen voor vergoeding door de zorgverzekeraar. Mocht het niet lukken om hiermee uw gewicht en conditie te behouden dan kan worden overgegaan op vloeibare voeding via een sonde. Dat is een slangetje dat via uw neus in uw maag of darm ligt. Alcohol bij chronische Wat de oorzaak ook is, bij een chronische geldt een totaal alcoholverbod. Alcohol kan de achteruitgang van de alvleesklier versnellen en veel pijn veroorzaken. Alcohol zorgt ervoor dat de alvleesklier extra spijsverteringsenzymen afscheidt. Dat kan schadelijk zijn voor de cellen van de alvleesklier. Meer informatie Hebt u nog vragen? Belt u dan gerust de afdeling Diëtetiek. U vindt het telefoonnummer in het grijze adreskader achterin deze folder. Ook kunt u extra informatie lezen op de websites van: Maag Lever Darm Stichting Alvleeskliervereniging 4

6 T E patienteninformatie@antoniusziekenhuis.nl Spoedeisende Hulp Diëtetiek Locaties en bezoekadressen Ziekenhuizen Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn) Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein Poliklinieken St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern 5

7 Meer weten? Ga naar Dit is een uitgave van DIE 15/11-16