Berend Kunst. Cultuurweekend Nieuwolda

Transcriptie

1 Berend Kunst Cultuurweekend Nieuwolda Zaterdag 19 & Zondag 20 sept. 2015

2 Geachte inwoner van Nieuwolda In ons dorp werken verschillende beeldend kunstenaars. Drie van hen: Yvonne Struys, Jany Niemeijer en Anthon Meijssen:, alsmede galeriehoudster Cocky Loos kwamen op de gedachte om met alle culturele instellingen die ons dorp rijk is een cultuurweekend te organiseren, vooral bedoeld voor de inwoners van het eigen dorp, maar waarbij ook mensen van buiten van harte welkom zijn. Doel is het tonen van de diversiteit en het leveren van een bijdrage aan de sociale samenhang van het dorp. De vereniging Dorpsbelangen toonde zich direct geïnteresseerd, evenals onze wethouder Bard Boon. Als bijzonder eerbetoon aan de internationaal werkende Neiwolmer portretschilder Berend Wierts Kunst ( ) draagt dit weekend zijn naam: Berend Kunst/Cultuurweekend Nieuwolda 2015 Dit boekje geeft u enige informatie over het programma, de deelnemers en natuurlijk een korte levensbeschrijving van Berend Wierts Kunst. De organisatoren hopen dat velen de diverse evenementen en locaties zullen gaan bezoeken teneinde kennis te nemen van wat ons dorp heeft te bieden op het culturele vlak. Met vriendelijke groet, Cocky Loos, mede-eigenaar galerie 10 bij 10 Yvonne Struys beeldend kunstenaar Jany Niemeijer beeldend kunstenaar Anthon Meijssen beeldend kunstenaar, secr. Dorpsbelangen Programma Kunst en Cultuurweekend Nieuwolda 2015 Zaterdag 19 september :45u. - Inloop met koffie in ʻt Hamrik 12:00u. Aftrap cultuurweekend Bard Boon en Tom Kellendonk in ʻt Hamrik 12:30u. - Lezing in gemaal en bolschip door Cees Stolk. 13:00u. - Rondleiding met gids vanaf Hamrik / Lopend of per huifkar (Huifkar speciaal voor ouderen) Lopende rondleiding duurt 1.5 uur Kosten 2,- aan gids contant te betalen. 14:00u. Doorlopend tentoonstelling/demonstratie handmarmeren op Hoeve Ceres (Kinderen mogen het zelf proberen) 14:00u. - Kunstpodium De Leegte: Labyrintwandeling lopen op het land met daarna pianospel door Ceren Zwijnenberg en er worden 2

3 gedichten voorgedragen. 14:00u.- Doorlopende Demonstratie Etsen bij galerie 10x10, evenals Kanzashi; een demonstratie hoe Japanse haarsieraden worden gemaakt. 15:00u. - Rondleiding met gids vanaf Museumgemaal / Lopend of per huifkar. Lopende rondleiding duurt 1.5 uur. Kosten 2,- aan gids contant te betalen. 16:00u. - Jur Roelofs / performance in Dorpshuis ʼt Trefpunt. 17:00u. Dagsluiting van doorlopende activiteiten. 20:00u. 24:00u. Dorpshuis ʼt Trefpunt, optreden van het duo ʻElle-e-belleʼ / feest! Zondag 20 september :30u. Zondagochtendconcert in atelier Yvonne Struys. (klassiek). 11:15u. - Na concert koffie in Dorpshuis ʼt Trefpunt. (niet gratis) 12:00u. Gedichten van Derk Sibolt Hovinga voorgelezen in bibliotheek Hamrik met aansluitend het verhaal van de verhalenbank door Jur Roelofs. 12:30u. - Lezing in gemaal en bolschip door Cees Stolk. 13:00u. - Rondleiding met gids vanaf Museumgemaal / Lopend of per huifkar. Lopende rondleiding duurt 1.5 uur. Kosten 2,- aan gids contant te betalen. 14:00u. Doorlopende Demonstratie Etsen bij galerie 10x10, evenals Kanzashi; een demonstratie hoe Japanse haarsieraden worden gemaakt. 15:00u.- Kunstpodium De Leegte; Lezing en tentoonstelling over Japanse prenten, gevolgd door een muzikaal optreden met lyrische muziek van Dewisch. 15:00u. - Rondleiding met gids vanaf Museumgemaal / Lopend of per huifkar. Lopende rondleiding duurt 1.5 uur. Kosten 2,- aan gids contant te betalen. 15:00u. - Concert van het Kunstenaarskoor in Herv. Kerk. 16:00u. Gedichten voorgedragen bij Kunstpodium De Leegte. 17:00u. Sluiting/slotborrel voor alle medewerkers bij Eetcafe De Brug. Berend Wierts Kunst was een Nederlands kunstschilder (Nieuwolda, 21 mei Hoogezand, 8 juni 1881). Kunst werd in het Groningse Nieuwolda geboren als zoon van molenaar en bakker Wiert Luitjens Kunst en Jenneke Berents Bakker. In

4 trouwde hij met Auke Roda ( Het gezin kreeg acht kinderen. Kunst was net als zijn vader aanvankelijk bakker, maar begon in 1820 als portretschilder. Het was 1821 toen bakkerszoon Berend Wierts Kunst op zevenentwintig jarige leeftijd ons dorp verliet om niet als warme bakker maar als portretschilder ʻde wereld te veroverenʼ. Het gezin verhuisde naar Groningen. Hij reisde als schilder door Nederland, Duitsland, Denemarken en Zweden. In 1825 werd hem door het Genootschap tot Bevordering van Teken-, Schilder-, Graveer- en Beeldhouwkunst een prijs toegekend van acht gouden dukaten. Zijn portretten geven een beeld van de burgerij in het midden van de negentiende eeuw. De mannen zijn meestal naar links gekeerd en de vrouwen kijken naar rechts. Zijn meesterlijke beheersing van de pasteltechniek hielp hem een aanvaardbare gelijkenis te verkrijgen. Het gezicht en de directe omgeving zijn de meest doorgewerkte delen van de tekening. Veel aandacht kregen de decoratieve details in de kleding. Kunst hield zelf een register bij van de portretten die hij in de periode maakte Dit boekje is bewaard gebleven. In 50 jaar vervaardigde hij ongeveer 6000 portretten. Naast schilderijen maakte hij vooral pastels. Onder de geportretteerden onder anderen Hendrik Jan Oosting, burgemeester van Assen, Jan Freerks Zijlker, Tweede Kamerlid, Menno Jan ter Haseborg, later burgemeester van Hoogezand, en Jan Anthony Mulock Houwer, architect. Berend Wierts Kunst is, historisch gezien, het belangrijkste cultuurfenomeen van Nieuwolda. Nog steeds zijn Neiwolmers trots op zijn artistieke prestatie in een tijd dat dit, in een dorp als Nieuwolda, bepaald niet gewoon was. Herkent u deze plaquette? Het hangt aan de gevel van de voormalige bakkerij, Hoofdstraat 21 te Nieuwolda, het geboortehuis van Berend Wierts Kunst. Tijdens het cultuurweekend is er op 2 plaatsen origineel werk van Berend Kunst te bewonderen. 4

5 1. De kunst van het wijn maken en wijn proeven Bij de ʻentreeʼ van ons dorp Nieuwolda vindt u de moderne landwinkel Oldiek van fruitteler Molema achter de oude boerderij van Naast de boomgaarden waar fruit wordt geteeld zoals appels, peren, kersen en pruimen heeft het bedrijf ook een wijngaard. In de wijnmakerij worden de eigen druiven ontsteelt en tot sap geperst. Vervolgens wordt het sap gefermenteerd en gerijpt tot heerlijke wijnen. Dit weekend vinden de jaarlijkse Open Dagen Nederlandse Wijngaarden plaats. U kunt een kijkje nemen in onze wijngaard en zien hoe de druiven groeien en verzorgd worden. Daarnaast laten we zien hoe we zelf onze wijnen maken. Met een proeverij laten we u kennis maken met onze verschillende wijnen. Zaterdag 19 September tot Zondag 20 September tot Ter gelegenheid van het cultuurweekend exposeren in de landwinkel van Molema dit weekend het kunstenaarsechtpaar Marten (beeldhouwwerk) en Annie Grupstra (schilderijen) en glaskunstenares Avalana. U bent van harte welkom om wijn te proeven en van kunst te genieten! 2. Hervormde kerk Nieuwolda In 1542 werd een nieuwe zeedijk aangelegd om het water van de Dollard tegen te houden. Langs die dijk is het dorpje Nieuwolda ontstaan. In 1665 schonk de rijke kruidenier Tijmen Harmens het dorp bij zijn overlijden een bedrag van 4117,45 gulden. Hiervan kon een eigen kerk worden gebouwd. De kerk van Nieuwolda werd pas 5

6 gebouwd in In 1756 werd hier een toren bij gebouwd. Bijzonder is dat er op de kerktoren geen haan staat, maar een zeemeermin. De zeemeermin staat symbool voor het feit dat het stuk land waarop de kerk zich bevindt ooit zee was. De kerk is tijdens het cultuurweekend opengesteld. Zondagmiddag 20 september zingt het Kunstenaarskoor o.l.v. Ellen Klopstra liederen a capella van o.a. Palestrina, Downland en Foré. Aanvang 15:00u. Kunstenaarskoor. Het Kunstenaarskoor, dat wekelijks repeteert in het atelier van Yvonne Struys staat onder leiding van dirigente, zangeres en zangpedagoge Ellen Klopstra. Opleiding: Sweelinck Conservatorium te Amsterdam. Haar repertoire omvat muziek vanaf de Barok tot en met werken van hedendaagse componisten. Zij was freelance medewerkster bij het Nederlands Kamerkoor. Dorpsgidsen Nieuwolda De hervormde kerk van Nieuwolda is toegankelijk via een dorpsgids. Een uitgebreide rondleiding door Nieuwolda is ook mogelijk. Historische Dorpsgids reserveren via Sjaak van ʻt Westeinde via tel of westeinde2@tiscali.nl. De kosten voor een rondleiding zijn gering. Tijdens het cultuurweekend rijdt Thomas Bosker met de huifkar rond. Vertrek vanaf het Hamrik. Zaterdagochtend speciaal voor de ouderen! 6

7 3. Atelier Yvonne Struys De voormalige Gereformeerde Kerk, (zaalkerk) werd in 1875 gebouwd. Sinds 2001 is daar het atelier van Yvonne Struys gevestigd. In deze serene ruimte worden regelmatig lessen /workshops gegeven, tevens lezingen en muziekuitvoeringen gehouden. Yvonne Struys genoot haar opleiding aan de Academie van Beeldende Kunsten te Rotterdam. Afd. monumentaal. Zij heeft vele jaren op Middelbare Scholen en Centra voor Kunstzinnige Vorming les gegeven. Tevens was zij gastdocente op verschillende Academies. Zij werkt twee en drie dimensionaal. heeft regelmatig tentoonstellingen in binnen en buitenland. 7

8 Zondagochtendconcert In het atelier van Yvonne Struys, de voormalig ʻSamen op Wegʼ kerk wordt op zondagochtend een concert gegeven door Fre Fleurke (piano), Mieke Hendriks (tempura) en Hardmoed Grefe (cello). Er worden werken gespeeld van Arvo Part, Ernest Bloch, Henry Eccles en Eric Satie. Daarnaast eigen composities en improvisaties. Het concert begint om 10:30u. en duurt ongeveer 45 minuten. 4. Dorpshuis ʼt Trefpunt Het dorpshuis is al sinds jaar en dag onmisbaar voor ons dorp, evenals de ernaast gelegen Hamrikhal, Beide accommodaties worden onder meer gebruikt door de vele clubs en verenigingen in Nieuwolda. Dorpshuis ʻt Treftpunt heeft zalen te huur, voor feesten, partijen en vergaderingen. Tijdens het cultuurweekend worden er werken tentoongesteld van cursisten van Yvonne Struys, Anthon Meijssen en Jan Pekelder, docent bij de Neiwolmer schildersclub ʻDe Verwaande Kwastenʼ. Natuurlijk kunt u er ook terecht voor een kopje koffie. Melodieuze muziek, een gezellig avondje Trefpunt Klaas Bellinga en Sabina Kokee vormen het duo Elle-e-belle. Zij zingen ballads en rustige pop-songs maar ook eigen werk. Zij begeleiden zichzelf met gitaar en kleine percussie instrumenten. 8

9 5. Eetcafe De Brug Wij, de familie Buurke, zijn ons eetcafé begonnen in Eetcafé de Brug is gevestigd in een oud pand aan de B.K. Bosmaplein 2 te Nieuwolda. De bewoners van Nieuwolda noemen het gebouw nog vaak ʻPand Kleiʼ. Dit komt doordat tot 1985 het pand in gebruik is geweest als kruidenierswinkel. Deze winkel werd gerund door Evert Jan en Geke Klei. Het gebouw is oorspronkelijk gebouwd door het waterschap in 1853, als café en brugwachterswoning. De erkervormige uitbouw is een toevoeging uit Na de restauratie in de tachtiger jaren hebben wij het pand in 1992 betrokken. In mei 2015 hebben we het eetcafé uitgebreid. Eetcafé De Brug biedt binnen plaats aan 56 personen en op beide terrassen is plaats voor 40 personen. Het terras beneden geeft een mooi uitzicht over het Termunterzijldiep en u kunt genieten van de bootjes die aan u voorbijvaren. Tijdens het cultuurweekend hebben wij kunst aan de muur hangen.. 6. Galerie 10 bij 10 De galerie is ontworpen en gebouwd door Bram Van der Lyke. Specifiek voor het doel: Galerie, een ruimte met veel wanden met veel licht van boven waar schilderijen, beelden en of installaties goed tot hun recht komen. Een plaats waar kunstenaars hun werk kunnen laten zien en ook een plaats waar veel mensen kunnen kijken naar mooi en gevarieerd werk. Misschien niet elke keer naar ieders smaak, maar een 9

10 ding is duidelijk: het is kwaliteitswerk. Kunst is een breed begrip, waarbij het duidelijk geen natuur is maar een object, of het nu beeld, schilderij, installatie of wat dan ook is, het is gemaakt door mensen en in de meeste gevallen geënt op dat wat de kunstenaar ervaart, of voelt, of ziet. In dit specifieke kunst en cultuurweekend hebben we twee demonstraties: Etsen: Jan Pekelder laat zien hoe een ets tot stand komt, vanaf de ruwe zinkplaat tot aan de gedrukte ets, wat voor materiaal en techniek worden gebruikt. Jan hij zal in de galerie aanwezig zijn. Kanzashi (ja u leest het goed) een demonstratie van hoe Japanse haarsieraden worden gemaakt. Deze sieraden werden al een paar duizend jaar voor Christus gemaakt. In eerste instantie om boze geesten te verjagen, maar nu gewoon omdat het mooi is. Prachtig en de moeite waard om te bekijken. Saskia Smit is vooral geïnspireerd door haar reis door Japan. Daar heeft zij de achtergrond van de cultuur bestudeerd en geleerd hoe je van zijde prachtige bloemen en haarsieraden kunt maken. 10

11 U bent van harte welkom In dit specifieke weekend, maar natuurlijk ook op andere momenten. Bram Van der Lyke en Cocky Loos. Dok 1a, 9944BR Nieuwolda. U kunt ons ook volgen via facebook. 7. Verpleegcentrum 't Hamrik Hare Majesteit Koningin Máxima opende dinsdagochtend 7 juli van dit jaar het nieuwe verpleegcentrum ʼt Hamrik in Nieuwolda. De nieuwe locatie 't Hamrik heeft de status van een verpleeghuis waar goed opgeleide medewerkers op een professionele manier zorg verlenen aan mensen met een complexe zorgvraag. In 't Hamrik wonen ouderen met een complexe zorgbehoefte door een geestelijke en/of lichamelijke handicap, waaronder een groep ouderen met dementie. In ʼt Hamrik is tegenwoordig ook de bibliotheek gevestigd, niet langer meer bekostigd door de gemeenten, maar geheel uit eigen middelen! In de bibliotheek hangen tijdens het cultuurweekend fotoʼs van jongeren uit ons dorp. Fototentoonstelling ʻvroeger en nuʼ De aanleiding: kinderen van o.b.s. Letterwies hebben bij het project 'verloren verleden' van kunstpodium de leegte o.l.v. kunstenaar jany Niemeijer gesprekken gevoerd met ouderen uit het dorp om de geschiedenis van het verleden niet verloren te laten gaan. Daarnaast heeft kunstpodium de hand kunnen leggen op oude foto's van het dorp uit het Groninger archief. Een aantal jongelui heeft enkele 11

12 oude foto's als uitgangspunt genomen voor een nieuwe foto, gemaakt op dezelfde locatie om het verloop van het verleden en de tijd te benadrukken. Het resultaat is te zien in ʼt Hamrik (bibliotheek). Verhalenbank voor ʼt Hamrik. Vrijdagochtend 7 juni 2013 vond de onthulling plaats van de ʻverhalenbankʼ voor de ingang van het woonzorgcentrum ʼt Hamrik. De 2 meter lange, 1700 kg wegende betonen bank, bekleed met glasmozaïek is een geschenk van de inwoners van Nieuwolda aan het woonzorgcentrum, geïnitieerd door Dorpsbelangen. De bank maakt onderdeel uit van het project ʻSocial Sofaʼ, gestart in Het idee: samen met dorpen, wijken en scholen een bijzondere serie banken maken als een herkenbare en kleurrijke markering van de geschiedenis van deze gemeente. In totaal zijn er 16 social sofaʼs gemaakt; elk verbeeldt in mozaïek een verhaal uit eigen stad, dorp of wijk. De vormgeving van de banken is identiek, wat alle banken verbindt tot één herkenbaar geheel. Het afbeeldingen op de bank voor ʼt Hamrik in Nieuwolda vertellen het verhaal van de Nijwolder Lucas Jurriaanszn. Zuydland, geboren alhier in dit dorp in 1698 en overleden in 1766 in Bangla Desh als Kapiteinluitenant-ter zee. De wijze waarop het ontwerp van de afbeeldingen tot stand is gekomen is bijzonder. Kinderen van (destijds) groep 7 van onze lagere school ʻLetterwiesʼ maakten tekeningen van het verhaal nadat oudhoofdonderwijzer Jan Kugel het had voorgelezen. Deze tekeningen vormen de basis van het ontwerp, samengesteld door Liesbeth Peters (projectcoördinator) en Roland Raaijmakers (werkplaatscoördinator) en uitgevoerd door vele vrijwilligers. 12

13 Het verhaal van Luitje Jurriaensz. Zuydland Lucas Jurriaans werd geboren op 21 maart 1698 in Nieuwolda als derde kind van Jurjen Hindriks en Geertje Luitjens. Zijn ouders bezaten of huurden in de tijd van zijn geboorte een stukje land en/of huis aan de zuidkant van de Heereweg, indertijd Midwolderhamrik genaamd. Lucas moest al op jonge leeftijd de kost verdienen. Hij wist het ʻver te schoppenʼ. Hij begon als schippersknecht. Niet opmerkelijk omdat het toenmalige dorp aan het Termunterzijldiep lag. Producten uit de veenkoloniën werden over het diep getransporteerd en vervolgens vaak geëxporteerd naar bijvoorbeeld de Oostzee. Een carrière van varensgezel via matroos tot stuurman was een normale gang van zaken. We weten heel weinig over zijn jeugd. In 1727 werd de dan 29-jarige Lucas als onderstuurman ingeschreven in het grootboek van ʻCockengenʼ, de personeels- en salarisadministratie van deze schuit voor de V.O.C. onder de naam Luijtjes Jurriaans Zuijtland van Groeningen. Op 26 mei 1727 verliet hij met het schip ʻde Cockengenʼ de rederij van Texel. Lucas zou nimmer meer terugkeren in Nederland. Op 24 september van dat jaar legde het schip aan in de haven van Kaap de Goede Hoop. Het schip vertrok op 15 oktober richting Batavia, maar Luijtje Zuidland voer niet mee. Hij werd met tien andere zeelieden overgeplaatst naar het schip ʻDe Valkenisseʼ, dat door 16 betreurde doden (scheurbuik) aan boord een dringend gebrek had aan stuurlieden. Op 25 oktober vertrok dit schip richting Ceylon, waar het op 22 januari 1728 arriveerde. In Azië klom Luijtje op tot opperstuurman en later tot schipper. In 1737 werd hij benoemd tot equipagemeester van de V.O.C. in Bengalen, het huidige Bangla Desh. Hij was daarmee verantwoordelijk voor het onderhoud van de schepen, eventuele reparaties en het laden en lossen. Vanuit Bengalen zond Zuidland geld en opdrachten naar zijn gemachtigden Geert en Heere Alders in Nieuwolda om in het Oldambt land en ander vastgoed te kopen. Hij bleef zelf echter in de V.O.C.- vestiging te Bengalen, waar hij enige tijd werkte onder Jan Albert Sichterman, die later schatrijk terugkeerde naar Groningen. Luijtje 13

14 Zuidland stond bekend om zijn grote vakmanschap en in 1746 werd hij dan ook bevorderd tot kapitein-luitenant-ter-zee. De zoon van zijn oudere zuster Geertien, Jurriaan Jans Zuidland, volgde de weg van zijn oom en ook hij trad in dienst van de V.O.C. In 1759 voer hij met ʻDe Vlissingenʼ van Batavia naar Bengalen, waar hij zijn oom Luijtje Zuidland ontmoette. Beiden speelde een rol in het conflict tussen de V.O.C. en Engeland, dat in dat jaar tot een uitbarsting kwam. De Engels-Franse oorlog was er de oorzaak van dat Frankrijk oorlogsschepen zond naar dat gebied van de wereld, om hun handelsbelangen te verdedigen. Dat deden ook de Engelsen. Hoewel Nederland neutraal bleef voelde de V.O.C. zich genoodzaakt extra militairen te sturen om de handelsposten te beschermen. De conflicten tussen Engeland en de V.O.C. escaleerden door omkoping, list en bedrog. In september 1759 arriveerde de V.O.C vloot in de monding van de Ganges. Oom Luijtje Zuidland belast met het per schip ophalen van V.O.C. gelden werd door de Engelsen aangehouden. Het geld mocht verder gezonden worden, maar de aan boord zijnde militairen moesten van het schip. Het schip ʻDe Vlissingenʼ, onder commando van neef Jurriaan Zuidland trof hetzelfde lot, maar werd toch aangevallen door de Engelsen terwijl de soldaten over het land naar de handelspost probeerden te trekken. Zowel te land als ter zee leden de Nederlanders een complete nederlaag. Aan boord van ʻDe Vlissingenʼ vielen meer dan 20 doden. Oom Luijtjes en neef Jurriaan overleefden, maar sinds die tijd was de hegemonie van de V.O.C. in die streken voorbij, evenals de neutraliteit van Nederland. Waarschijnlijk overleed neef Jurriaan Jans Zuidland in juni 1761 op het schip ʻDe Zuiderburgʼ te Ceylon. Oom Luijtje Jurriaans Zuijtland van Groeningen overleed op 25 okober 1766 in Bengalen. Hij werd begraven in Chinsura, waar een groot grafmonument voor hem werd opgericht, dat tot op de dag van vandaag, in redelijk goede staat is te bezichtigen. Zijn geld en goederen liet hij na aan zijn in Bengalen aangenomen kinderen Geertruyda en Hendrik en hun moeder Margaretha Ston. De financiële nasleep zou 20 jaar duren, mede doordat nazaten in het Oldambt niet wilde geloven dat hij zijn gehele nalatenschap toe liet komen aan zijn familie in Azië. 14

15 Als u nu nog eens de ʻverhalenbankʼ bij ʼt Hamrik gaat bekijken met dit verhaal in gedachten, dan zullen de vele afbeeldingen in mozaïek u herinneren aan het bijzondere levensverhaal van de Nijwolder Lucas Jurriaans Zuydveld. 8. Het bolschip De Volharding een ʻmonster-schipʼ Twee eeuwen geleden vond het vervoer grotendeels over het water plaats. Allerlei type schepen voeren door de kanalen. In het Noorden waren bolschepen een veelvoorkomend type. Vooral in de Groningse, Drentse en Friese kanalen zag je dit soort schepen. Tot ver in de vorige eeuw ging het transport van stro, klei, turf en aardappels per schip. Daarna nam de vrachtwagen het karwei over. Door het eenvoudige uiterlijk kreeg het bolschip al snel de naam ʻarmoedeschipʼ. Een misvatting. Armoede was er inderdaad vaak aan boord, maar dat gold nagenoeg voor alle binnenschepen. De volharding in 1915 gebouwd, had een tonnage van 75 ton, is 21 meter lang en 4,5 meter breed. De gangbare tonnage lag tussen 50 en 70 ton. De Volharding was met zijn 75 ton dus zeker een monster-schip Het wonen aan boord was passen en meten. Je vraagt je soms af hoe het mogelijk was dat zes, acht of tien personen konden wonen in het roefje van een bolschip. Meestal werd een bolschip getrokken door een vrouw en de kinderen met behulp van ʻzelen ʻ (draagriemen van touw). Een schippersgezegde van toen luidde: wie zijn vrouw liefheeft, houdt haar voor de ogen. Met het bolschip kunnen, desgewenst vanuit het gemaal, rondvaarten worden gemaakt op het Termunterzijldiep. Er zijn verschillende mogelijkheden voor eventuele catering aan boord. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met mevrouw Zaaijer tel

16 9. Museumgemaal ʻDe Hoogteʼ Eeuw in eeuw uit heeft de mens in het Oldambt gevochten tegen het water. Een ongelijke strijd in den beginne. De Dollard stroomde in en uit tot de kloosterlingen dijkjes opwierpen. Zo sloegen zij twee vliegen in een klap: stukje bij beetje werd land drooggelegd en het overtollige water kon nu via slootjes weg. Doorbraken en overstromingen teisterden echter keer op keer het gebied. Begin negentiende eeuw zette de mens een grote stap voorwaarts en bouwde een windmolen. In het Oldambt draaiden zo rond 1850 maar liefst 32 windmolens. Na de windmolen kwam het stoomgemaal. Het eerste stond er in 1878 in de Westerse Molenpolder bij Nieuw-Scheemda. Daarna volgden er meer; de een nog groter dan de ander. Want een stoomgemaal in die tijd gold als een paradepaardje. Daar kon je mee pronken, elkaar de loef afsteken. In 1889 viel het besluit in Nieuwolda een stoomgemaal te bouwen. Op een plek die redelijk hoog lag : aan De Streep. Het Kattendiep en het Kostverlorendiep, de wateren die in open verbinding stonden met het Zijldiep, konden het water niet in de hand houden.in 1892 bouwde architect P. G. Cremer met de aannemer J. van Zuilen uit Nieuwolda voor 6989 gulden een stoomgemaal. Een dik gemaal, De Hoogte, waarmee het bestuur zich trots op de borst sloeg. Het te bemalen gebied omvatte goed 610 hectare. Het gemaal kon 58 kubieke meter water per minuut verstouwen. Tien kubieke meter meer dan noodzakelijk. De Hoogte maalde tot 1920 door op stoom. Op de vergadering van 8 april besloten de leden het gemaal van een elektrische installatie te voorzien. Na een periode van verval werd het gemaal opnieuw opgebouwd en voorzien van een Brons. 10. Kees Bom, clavecymbelbouwer Onze dorpsgenoot Kees Bom is van beroep clavecymbelbouwer. Hij noemt zichzelf ʻeen wat gespecialiseerd timmerman, geen kunstenaarʼ maar dat is toch een wat bescheiden mening voor deze gespecialiseerde instrumentbouwer die bekend staat als een van de beste clavecymbelbouwer met opdrachten vanuit de gehele wereld. In 2008 bouwde Cornelis Bom voor prof. Edw. Parmentier (University of Michigan) een 'moeder en kind' virginaal, zoals ooit gemaakt door Joannes Ruckers in Enige tijd later ontstond met prof. Parmentier het plan om nogmaals een bijzonder en uniek clavecymbel te laten 16

17 bouwen voor de universiteit. Na oriëntatie en studie viel de keuze op een "Transposing Double" (in oud Nederlands "Dubbel Staartstuk" genoemd), zoals deze door Joannes Ruckers werd gemaakt in 1638 te Antwerpen. Het origineel bevindt zich in St. Cecilia's Hall museum te Edinburgh. Dit is een clavecymbel met twee klavieren, maar de toetsen liggen niet recht boven elkaar. Op zaterdag 19 september a.s., tussen 12:00u en 17:00u. zal de bekende Groninger clavecynist Johan Brouwer op gezette tijden een demonstratie geven van wat mogelijk is op de twee beschikbare instrumenten in het atelier van Kees Bom aan Hoofdstraat 113 te Nieuwolda. Kees Bom geeft een toelichting over de instrumenten. 17

18 11. Kunstpodium de Leegte Een prachtige plek voor kunst die mensen verbindt met het landschap, de natuur, de ruimte, de rust, de leegte en met zichzelf. Beeldende kunst vormt de kern van onze manifestaties en activiteiten Kunstpodium de Leegte organiseert regelmatig kunst- en cultuurprojecten in de beeldentuin van 3 ha. naast het woonhuis met slingertuin aan de Hoofdstraat 115 in Nieuwolda. In de kunstruimte worden werken van diverse kunstenaars getoond. Tijdens het kunst en cultuurweekend kunt u bij ons werk zien van een aantal kunstenaars, er wordt op zaterdag een labyrintwandeling in de beeldentuin gemaakt en op zondag kunt u in de kunstruimte genieten van pianomuziek, gedichten en de tentoongestelde kunstwerken. Jany Niemeijer volgde haar opleiding aan de Academie Minerva in Groningen. Zij bouwt installaties en maakt fotoʼs en lichtobjecten. Ik ben gefascineerd door de werking van licht en kleur. Zij werkt in haar opstellingen graag met natuurlijke materialen en zij onderzoekt, al bouwend, de invloed van kleur op de verschillende materialen en de samenhang en het contrast tussen de verschillende elementen uit de natuur en de gebruiksvoorwerpen. 18

19 In de fotoʼs die zij in de installaties maakt zoekt Jany Niemeijer naar het effect van verandering van licht en tijd op een element en zijn omgeving. 12. Hoeve Ceres, atelier Hoeve Ceres is een in 1898 gebouwde villa, fraai gelegen aan een rustige weg, op een groot perceel met vrij uitzicht over de landerijen. Het vormalige koetshuis i,verbouwd tot appartement, is geschikt om maximaal 8 personen te ontvangen. U vindt bij ons rust en ruimte. Creatieve rustzoekers zijn van harte uitgenodigd om zelf beeldende kunst te maken in deze prachtige omgeving. In de historische grote kamer en suite van de villa heeft beeldend kunstenaar Anthon Meijssen zijn atelier gevestigd. Ook u kunt daar terecht om beeldende kunst te maken. Door te werken in groepen van maximaal 10 cursisten is er veel aandacht voor uw persoonlijke ontwikkeling. De cursussen zijn geschikt voor zowel (serieuze) beginners als gevorderden. Lessen van 2 uur elke donderdagochtend, middag en avond. U bent van harte welkom! Hoeve Ceres, Hoofdweg Oost 20, 9944BX Nieuwolda, , Bij alle cursussen is uw docent Anthon Meijssen (Alkmaar, 1955). Hij genoot zijn opleiding aan de Grafische MTS in Amsterdam, de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, de Vrije Academie in Den Haag en aan de Hochschule für Bildende Kunste in Berlijn. Hij gaf o.a. vele jaren les aan de KABK in de vakken tekenen en schilderen. Tijdens het cultuurweekend is het atelier opengesteld voor publiek. Er zijn demonstraties handmarmeren. 19

20 Marmeren is een schildertechniek waarmee kleurig papier gemaakt kan worden, door er patronen van waterverf op aan te brengen. De kunst van het papier marmeren ontstond ongeveer 2000 jaar geleden in China. [1] Oorspronkelijk was het een geheime techniek. Het werd populair in de 12e eeuw in Japan, waar het suminagashi ("drijvende inkt") werd genoemd. In de 16e eeuw verspreidde de techniek zich in India en Perzië, waar het kaghaz-i abri ("zonloos papier") werd genoemd. In Turkije kwam een soortgelijke techniek tot ontwikkeling, die ebru werd genoemd en waarvan het resultaat sterk lijkt op het huidige gemarmerd papier. In het Europa van de 17e en 18e eeuw waren Oosterse kunstvoorwerpen en decoratietechnieken zeer in de mode, waardoor ook gemarmerd papier (ebru of 'Turkenpapier') populair werd. Gemarmerd papier wordt nog steeds in grote hoeveelheden in Venetië gemaakt. Het wordt vooral gebruikt door boekbinders. Colofon: Dit programmaboekje is gemaakt ter gelegenheid van het eerst Kunst en Cultuurweekend in Nieuwolda op zaterdag en zondag 19 en 20 september Samenstelling / vormgeving: Anthon Meijssen. Van groot belang is het om op deze plaats alle dorpsbewoners, die zo onmiddellijk, belangeloos en enthousiast zich bereid verklaarden om hand en spandiensten te verrichten, te bedanken voor hun medewerkking. Zonder jullie kunnen dergelijke manifestaties niet plaats vinden. Bij de achterzijde: Een pagina uit het boekje van Berend Wierts Kunst, waarin hij al zijn portretopdrachten noteerde. (Eigenaar van dit boekje is Mr. J.H.J. Hoog te Garderen.) 20

21 21