Medicijnen. Medicijnen

Transcriptie

1 Medicijnen Medicijnen

2 Inhoud Medicijnen, januari Inleiding 4 Wat kunt u zelf? 4 Informeren 4 Pillen innemen 5 Overleggen 7 Soorten medicijnen 7 Een overzicht 8 Eenvoudige pijnstillers 9 Ontstekingsremmende pijnstillers 9 NSAID s en COX-2-remmers 11 Maatwerk bij keuze 12 Vragen over ontstekingsremmende pijnstillers 15 Klassieke reumaremmers 15 DMARD s 16 Methotrexaat 17 Sulfasalazine 18 Goud 19 Hydroxychloroquine 20 Azathioprine 21 Leflunomide 22 Ciclosporine 23 Corticosteroïden 26 Biologische reumaremmers 26 Biologicals 27 TNF-alfaremmers 29 Interleukineremmers 29 B- en T-celremmers 31 Bijwerkingen 31 Onbedoeld effects 32 Voorkómen 33 Melden 34 Meer informatie 34 Medicijngebruik en zwangerschap 35 Reizen 36 Vaccinaties 37 Rol van de apotheker 40 Relevante adressen 42 Woordenlijst Inleiding Hét medicijn om reuma te genezen, bestaat helaas nog niet. Gelukkig zijn er wel middelen die de klachten kunnen verminderen. Uw arts zal afhankelijk van uw situatie beoordelen welke medicijnen u het best kunt gebruiken. Als u een recept van uw arts gekregen heeft of met een behandeling bent begonnen, heeft u misschien vragen. U vindt hier informatie over wat u zelf kunt doen om de medicijnen zo goed mogelijk te laten werken. En u leest over de verschillende soorten medicijnen bij reuma: ontstekingsremmende pijnstillers, klassieke reumaremmers en biologische reumaremmers. Maar ook over welke bijwerkingen u zou kunnen verwachten. Verder vindt u meer informatie over voor u relevante organisaties. 2 3

3 Bij uw medicijnen geeft uw apotheker u een bijsluiter mee. In de bijsluiter leest u informatie over de werking en bijwerkingen van uw medicijn. Lees altijd goed de hele bijsluiter van uw geneesmiddel. Heeft u daarna nog vragen? Stel ze aan uw apotheker of aan uw arts. Wat kunt u zelf? Informeren Zorg ervoor dat u precies weet welke medicijnen u gebruikt, waar ze voor zijn, welke dosering u nodig heeft en wanneer u effect kunt verwachten. Uw arts en uw apotheker kunnen u de juiste informatie geven. Van uw arts krijgt u het recept voor uw medicijnen. Vaak geeft uw arts u al informatie over het medicijn dat hij u voorschrijft. Informatie van uw apotheker In de apotheek haalt u uw medicijn op. Wanneer u voor het eerst een bepaald medicijn komt ophalen, geeft de apotheker u informatie over dit middel en een antwoord op de vragen die u erover heeft. Zo krijgt u informatie over de werking en mogelijke bijwerkingen van het middel en de wijze waarop u het moet innemen. Uw apotheker houdt daarnaast bij welke medicijnen u nog meer gebruikt en of ze met elkaar gecombineerd mogen worden. Haalt u uw medicijnen bij verschillende apotheken, bijvoorbeeld doordat u sommige medicijnen van de ziekenhuisapotheek krijgt? Zorgt u er dan voor dat de verschillende apotheken van uw volledige medicijngebruik op de hoogte zijn Op kunt u ook veel informatie vinden over verschillende medicijnen. Of bel met de Reumalijn. Pillen innemen Medicijnen helpen alleen als u ze inneemt zoals voorgeschreven. Doe dus wat u moet doen. Neem uw pillen op tijd en op de juiste manier in. Verander nooit uw geneesmiddelgebruik zonder overleg met arts of apotheker. Het blijkt dat veel mensen hun medicijn niet slikken zoals zij dat met hun arts afspraken. Vaak komt dit omdat zij het medicijn vergeten in te nemen. Als u uw medicijnen te laat of helemaal niet inneemt, kan dit echter grote gevolgen hebben. Om te voorkomen dat u uw medicatie vergeet, is regelmaat heel belangrijk. Neem uw medicijnen altijd op de dezelfde tijd in of gebruik een agenda om aan te kruisen welke pil u ingenomen heeft. Medicijndoosje Daarnaast kunt u overwegen een medicijnverdeler aan te schaffen. Daar kunt u voor de hele week uw medicijnen vooraf in doen. U kunt dit ook laten doen door uw apotheker. Indien u twijfelt aan het nut van uw medicijn, stop dan niet uit uzelf. Verander ook niet zelf de dosering, maar bespreek uw twijfel met uw arts of apotheker. Overleggen Als er iets verandert in uw situatie, bijvoorbeeld als u een kinderwens heeft, borstvoeding wilt geven, een operatie moet ondergaan of last heeft van bijwerkingen, bespreek dit dan altijd met uw arts. 4 5

4 Zeg het ook tegen uw arts als u last heeft van bijwerkingen. Ook als die niet in de bijsluiter vermeld staan. Of als u het gevoel heeft dat een bepaald middel voor u niet of onvoldoende werkt. Krijgt u meerdere medicijnen van verschillende artsen voorgeschreven? Of koopt u zelfzorggeneesmiddelen bij de drogist? Meld dit dan ook aan uw behandelend arts en aan uw apotheek. Als er iets verandert in uw leven, is het ook belangrijk dit meteen te melden. Bijvoorbeeld als u een andere aandoening krijgt, of als u een kinderwens heeft. Als u zwanger bent of wilt worden, kunnen sommige medicijnen namelijk grote gevolgen hebben voor de vruchtbaarheid of voor uw ongeboren kind. Bespreek veranderingen in uw situatie of nieuwe plannen dus tijdig met uw arts, zodat hij uw medicijngebruik eventueel kan bijstellen. Soorten medicijnen Een overzicht Hét medicijn om reuma te genezen, is helaas nog niet uitgevonden. Er zijn wel verschillende medicijnen die helpen tegen de pijn en ontstekingen. Er zijn verschillende soorten medicijnen die uw arts zou kunnen voorschrijven: Eenvoudige pijnstillers Ontstekingsremmende pijnstillers Klassieke reumaremmers Biologische reumaremmers Uw arts kan ook een combinatie van medicijnen voorschrijven: het ene middel kan daardoor de werking van het andere versterken. De juiste keuze Welke (combinatie van) medicijnen u krijgt en in welke dosering, is afhankelijk van verschillende factoren, zoals: Welke (reumatische) aandoening (en) heeft u? In welk stadium bevindt de ziekte zich? Reageert u goed op medicijnen? Heeft u last van bijwerkingen? Hoe oud bent u? Uw arts zal samen met u beoordelen welke behandeling het beste is. Deze behandeling kan in de loop van de tijd veranderen. Bijvoorbeeld 6 7

5 als u een kinderwens krijgt, als de aandoening verergert of als u veel last krijgt van bijwerkingen. Eenvoudige pijnstillers Als u pijn heeft, kan dat er voor zorgen dat u uw gewrichten niet of minder gebruikt. Daardoor worden ze stijf en nog pijnlijker. Pijnbestrijding kan deze cirkel helpen te doorbreken. Soms is de pijn gewoon te hevig en kan een pijnstiller verlichting geven. Als u last heeft van pijn, dat kunt u dat het beste met uw arts bespreken. Hij zal u in eerste instantie adviseren een eenvoudige pijnstiller te proberen. Meestal is dit paracetamol, maar u kunt ook paracetamol met codeïne voorgeschreven krijgen. Paracetamol geeft meestal geen bijwerkingen en is zonder recept verkrijgbaar bij drogist of apotheek. Het werkt snel, maar is ook snel weer uitgewerkt. Het beste is om het regelmatig in te nemen. Paracetamol helpt tegen pijn en koorts, maar niet tegen ontstekingen. Overleg met uw arts welke dosering u per dag kunt aanhouden. Als u veel last heeft van ontstekingen zal uw arts misschien een ontstekingsremmende pijnstiller voorschrijven. Ontstekingsremmende pijnstillers kunnen snel verlichting geven, maar zijn niet voor iedereen geschikt. NSAID s Ontstekingsremmende pijnstillers worden ook wel NSAID s genoemd. Als paracetamol onvoldoende werkt of als u een ontsteking heeft, kan uw arts ontstekingsremmende pijnstillers voorschrijven. NSAID s verlichten pijn, stijfheid, koorts en ontstekingen. U kunt het middel krijgen op recept. In een lagere dosering zijn NSAID s ook bij de drogist te koop. Overleg altijd met uw arts voor u een NSAID gaat gebruiken. Ontstekingsremmende pijnstillers NSAID s en COX-2-remmers Uw arts schrijft u ontstekingsremmende pijnstillers voor als u pijn heeft en eenvoudige pijnstillers u onvoldoende helpen. Er bestaan twee groepen ontstekingsremmende pijnstillers: klassieke en moderne. De meeste van deze middelen krijgt u op recept van uw arts. Wat zijn ontstekingsremmende pijnstillers? Deze medicijnen verlichten pijn, koorts en ontstekingen. Heeft u last van stijve gewrichten? Dan kunnen uw gewrichten ook soepeler aanvoelen na het gebruik van een ontstekingsremmende pijnstiller. Uw arts schrijft ontstekingsremmende pijnstillers voor bij verschillende soorten pijn, zoals gewrichtspijn of pijn in uw spieren en/of pezen of bij klachten aan uw slijmbeurzen. Ontstekingsremmende pijnstillers bestaan al tientallen jaren. De middelen die het eerst werden ontwikkeld, noemen we ook wel de klassieke NSAID s. Voorbeelden van middelen uit deze groep zijn diclofenac, naproxen en ibuprofen. Later werden modernere ontstekingsremmende pijnstillers ontwikkeld. Middelen uit deze groep heten ook wel COX-2-remmers. Een voorbeeld van zo n COX-2-remmer is etoricoxib. 8 9

6 Vooral pijnstillend Ontstekingsremmende pijnstillers remmen vooral pijn af. Het ontstekingsremmende effect van deze pijnstillers is beperkt en werkt anders dan bij sommige reumaremmende medicijnen. Ontstekingsremmende pijnstillers kunnen dan ook een reumaremmend medicijn zoals een DMARD of biological niet vervangen. Op recept De meeste ontstekingsremmende pijnstillers kunt u alleen op recept van uw arts krijgen. U haalt uw medicijn dan met het recept bij de apotheek. Het is belangrijk dat uw arts de meest geschikte ontstekingsremmende pijnstiller voor u kiest en voorschrijft. Hij houdt daarbij rekening met eventuele andere gezondheidsklachten en medicijngebruik. Sommige ontstekingsremmende pijnstillers kunt u zonder recept bij de drogist kopen. Toch is het niet aan te raden om zelf een middel aan te schaffen, omdat u dan niet zeker weet of het een verstandige keuze is. Heeft u vragen over de ontstekingsremmende pijnstiller die u gebruikt of over de bijwerkingen of wisselwerkingen? Uw arts en uw apotheker kunnen u hierover informatie geven. Maatwerk bij keuze Ontstekingsremmende pijnstillers werken allemaal tegen pijn. Maar onderling verschillen de bijwerkingen of de wisselwerkingen met andere medicijnen. Uw arts houdt rekening met deze verschillen en met uw gezondheid als hij u een middel uit deze groep medicijnen voorschrijft. Verschillen tussen ontstekingsremmende pijnstillers Er bestaat niet een betere of slechtere ontstekingsremmende pijnstiller. Wel zijn de medicijnen verschillend van elkaar. Zo zijn per middel de bijwerkingen of de redenen waarom een bepaald middel voor u wel of niet geschikt is weer anders. Ontstekingsremmende pijnstillers zijn allemaal werkzaam tegen pijn en ontstekingen.toch kan het ene middel beter bij u werken dan een ander middel. Dat komt doordat iedere persoon anders reageert op medicijnen én doordat iedere ontstekingsremmende pijnstiller net even anders werkt in het lichaam. Maatwerk bij de keuze: waar let uw arts op? Uw arts zal voor u een middel kiezen dat zo goed mogelijk past bij uw klachten en uw gezondheidstoestand. Hij zal rekening houden met eventuele andere gezondheidsklachten die u heeft en bijvoorbeeld met uw medicijngebruik. Binnen de groep ontstekingsremmende pijnstillers is maatwerk mogelijk. Toch kan in sommige situaties uw arts u afraden om een ontstekingsremmende pijnstiller te gaan gebruiken

7 Vragen over ontstekingsremmende pijnstillers Uw arts maakt een afweging welk middel uw lichaam het minste belast en de minste risico s voor uw gezondheid geeft. Hij let daarbij op een aantal punten. Hieronder vindt u een aantal veelgestelde vragen over ontstekingsremmende pijnstillers. Wat is de meest voorkomende bijwerking en hoe kan ik die voorkomen? De ontstekingsremmende pijnstillers uit de klassieke groep (NSAID s) geven het meeste risico op maag- en darmklachten zoals oprispingen en brandend maagzuur. Soms kunnen deze middelen, zeker bij langdurig gebruik en bij mensen met een verhoogd risico, een maagzweer of maagbloedingen veroorzaken. Daarom krijgt u er soms een maagbeschermend of een maagzuurremmend middel bij voorgeschreven. Deze combinatie voorkomt bijwerkingen aan uw maag of darmen. Middelen uit de modernere groep ontstekingsremmende pijnstillers (COX-2-remmers) kunt u meestal gebruiken zónder een maagbeschermend of maagzuurremmend middel omdat ze minder vaak maagproblemen veroorzaken. Ontstekingsremmende pijnstillers kunnen ook andere bijwerkingen geven, die per middel verschillen. Lees daarom altijd goed de bijsluiter en stel uw vraag aan uw arts of apotheker. Naast reuma heb ik andere aandoeningen. Mag ik een ontstekingsremmende pijnstiller slikken? Wanneer u hart- of vaataandoeningen heeft, zal uw arts de voordelen van een ontstekingsremmende pijnstiller afwegen tegen de nadelen. Dit is bijvoorbeeld het geval als u in het verleden een hartinfarct of beroerte heeft gehad, of als u lijdt aan angina pectoris of aan hartfalen. Naproxen lijkt het minst schadelijk voor uw hart en bloedvaten. Heeft u een bestaande aandoening aan uw organen, zoals aan uw nieren, lever, darmen of maag? Ook dan zal uw arts het gebruik van een ontstekingsremmende pijnstiller extra zorgvuldig afwegen. Ik krijg een andere ontstekingsremmende pijnstiller voorgeschreven dan voorheen omdat ik daar bijwerkingen van kreeg. Is dit wel verstandig? Als u bijwerkingen van een ontstekingsremmende pijnstiller krijgt, kan uw arts bekijken welke pijnstiller voor u geschikter is. Krijgt u opnieuw klachten na het wisselen van medicijn? Neem dan contact op met uw arts. Welke bijzondere situaties moet ik met mijn arts bespreken als ik een ontstekingsremmende pijnstiller slik? Meld het aan uw arts als u een kinderwens heeft of zwanger bent. Meestal is het gebruik van ontstekingsremmende pijnstillers dan niet aan te raden. Veel middelen verminderen de vruchtbaarheid of geven risico s tijdens de zwangerschap. Soms is er te weinig over bekend. Ook dat is een reden om ze dan niet te gebruiken. Bespreek het ook met uw arts als u binnenkort wordt geopereerd. Bij sommige operaties zal uw arts juist ontstekingsremmende pijnstillers voorschrijven, bij andere operaties zal hij u aanraden om een tijdje te stoppen vanwege het hogere risico op bloedingen

8 Kan ik ontstekingsremmende pijnstillers samen met andere geneesmiddelen gebruiken? Het is niet verstandig om ontstekingsremmende pijnstillers te combineren met een andere ontstekingsremmende pijnstiller. Zo n combinatie vergroot de kans op bijwerkingen en zorgt meestal niet voor extra pijnstilling. Uw arts zal u niet twee ontstekingsremmende pijnstillers tegelijk voorschrijven. Ook is het af te raden om, naast een ontstekingsremmende pijnstiller die u op recept kreeg van uw arts, daar zelf een ontstekingsremmende pijnstiller bij te gaan gebruiken die u kocht bij de drogist of apotheek. Bij sommige andere medicijnen kan er een wisselwerking optreden die uw gezondheid schaadt. Dit geldt bijvoorbeeld voor bloedverdunners, bloeddrukverlagers of voor bepaalde antidepressiva zoals lithium. Zorg ervoor dat uw arts en uw apotheker op de hoogte zijn van alle medicijnen die u gebruikt, zodat u geen medicijnen krijgt voorgeschreven met (schadelijke) wisselwerkingen. Meld ook alternatieve middelen die u gebruikt, zoals voedingssupplementen. Wanneer moet ik contact met mijn arts opnemen? Neem contact op met uw arts als het medicijn er niet voor zorgt dat u minder pijn heeft. Uw arts kan u misschien een andere pijnstiller voorschrijven. Daarnaast is het verstandig om contact met uw arts op te nemen als u klachten heeft die kunnen wijzen op een bijwerking of een wisselwerking met uw andere medicijnen. Neem ook contact op met uw arts als er belangrijke veranderingen in uw gezondheidssituatie zijn. Denk bijvoorbeeld aan een operatie of een zwangerschap. Daarnaast is het verstandig om onder controle te blijven van uw arts en het gebruik van uw pijnstiller regelmatig te bespreken. Vraag na of u voor het mogelijke risico voor uw hart en bloedvaten onder controle moet blijven. Hoe kom ik aan informatie over het medicijn dat ik gebruik? Uw apotheker geeft u de nodige informatie wanneer u het voorgeschreven medicijn voor de eerste keer komt ophalen. U krijgt ook de bijsluiter mee. Lees de bijsluiter altijd goed door. Heeft u daarna nog vragen over de werking of bijwerkingen van uw medicijn? Of heeft u vragen over de combinatie van uw ontstekingsremmende pijnstiller met andere medicijnen? Stel uw vraag dan aan uw arts of aan de apotheker. Wilt u informatie lezen over de ontstekingsremmende pijnstiller die u gebruikt? U leest meer op

9 Niet iedereen reageert goed op reumaremmers. Bij sommige mensen helpen de medicijnen onvoldoende. Anderen krijgen last van bijwerkingen. Het is soms even zoeken naar het juiste middel of de juiste combinatie van middelen. Klassieke reumaremmers DMARD s Reumaremmers onderdrukken de gewrichtsontstekingen bij een aantal vormen van reuma. Ze worden ook DMARD s genoemd. Hoe eerder u met reumaremmers begint, hoe minder uw gewrichten zullen beschadigen door de ontstekingen. Uw reumatoloog zal daarom in een vroeg stadium van de aandoening DMARD s (Disease- Modifying Anti Rheumatic Drug) voorschrijven. Het kan weken of soms zelfs maanden duren voordat u iets merkt van de werking. Om direct de pijn te bestrijden zal uw arts daarom misschien naast de DMARD ook een NSAID of corticosteroïd voorschrijven. Uw arts kan u ook een combinatie van reumaremmers geven. Door de ontsteking op verschillende manieren te bestrijden, kunnen de medicijnen effectiever zijn. Methotrexaat Methotrexaat onderdrukt het afweersysteem en remt zo de ontsteking(en). De aandoening komt tot rust. Uw gewrichten worden minder pijnlijk, stijf en gezwollen. Er ontstaat minder gewrichtsschade. Werking Het duurt 6 tot 8 weken voor u het effect van methotrexaat merkt. Dosering U neemt 1 tot 12 tabletten per week, afhankelijk van wat uw arts voorschrijft. Neem alle tabletten op 1 dag. Kies hiervoor een vaste dag in de week. Streep het aan in uw agenda als u de pillen genomen heeft. Gebruik eventueel een medicijnverdeler. Daar kunt u voor de hele week uw medicijnen vooraf in doen. Inname U kunt de tabletten allemaal tegelijk innemen na het eten. U kunt er ook voor kiezen dit verspreid over de dag te doen. U slikt de tabletten dan in 3 keer met tussenpozen van 12 uur. Dit kan bijwerkingen voorkomen. Neem de tabletten in met voedsel of water. Als u injecties krijgt met methotrexaat, moet dit ook 1 keer per week. U kunt de injecties ook zelf inspuiten. Injecteren kan een huidirritatie veroorzaken op de plek van de injectie. Deze verdwijnt vanzelf. 16 Klassieke reumaremmers die artsen vaak voorschrijven bij ontstekingsreuma zijn: Methotrexaat Sulfasalazine Goud Hydroxychloroquine Azathioprine Leflunomide Ciclosporine Let op: als u methotrexaat gebruikt, neem dan nooit het middel trimetoprim tegen urineweginfecties in. Deze combinatie kan levensgevaarlijk zijn. Bijwerkingen Uw arts zal altijd foliumzuur (vitamine B11) voorschrijven om bijwerkingen te voorkomen. 17

10 De meest voorkomende bijwerkingen zijn: Maag- of darmklachten: een vol gevoel, misselijkheid, diarree Een afwijking van de leverenzymen: hier merkt u zelf niets van, het blijkt uit bloedonderzoek. Uw arts zal uw bloed daarom regelmatig onderzoeken. Het gaat meestal vanzelf over Minder voorkomende bijwerkingen zijn: Een ontsteking van het mondslijmvlies Een afwijking in de bloedaanmaak Longontsteking Zelden voorkomende bijwerkingen zijn: Huidafwijkingen Haaruitval Hoofdpijn, duizeligheid Kortademigheid, hoesten Braken Koorts, koude rillingen Leverontstekingen Controle Uw arts zal in het begin uw bloed elke week of 2 weken controleren. Hij zal kijken naar de bloedplaatjes, rode en witte bloedlichaampjes en de lever- en nierfunctie. Zonodig past hij de dosering van uw medicatie aan. Kinderwens Als u een kinderwens heeft en medicijnen gebruikt, overleg dan zo snel mogelijk met uw arts. Meestal moeten zowel mannen als vrouwen 3 maanden voor de zwangerschap stoppen met methotrexaat. Als u zwanger bent, mag u het middel niet gebruiken. Sulfasalazine Sulfasalazine remt ontstekingen, waardoor klachten als pijn, zwelling en stijfheid verminderen. De reumatische aandoening komt tot rust. Uw gewrichten worden minder pijnlijk, stijf en gezwollen. Er ontstaat minder gewrichtsschade. Werking Het duurt 6 tot 12 weken voor u het effect van sulfasalazine merkt. Dosering Sulfasalazine is verkrijgbaar in tabletten van 500 milligram. Uw arts adviseert u hoeveel tabletten u per keer moet innemen. Inname Neem sulfasalazinetabletten in zijn geheel (dus zonder te kauwen) net na de maaltijd in met een glas water. Bijwerkingen In principe kunt u sulfasalazinetabletten zonder problemen jarenlang gebruiken. Als u bijwerkingen krijgt, kunnen dit zijn: Misselijkheid, braken, diarree Stemmingswisselingen Huidafwijkingen Acute koorts, koude rillingen Oranje-rood gekleurde urine. Dit is onschuldig en gaat vanzelf over als u stopt met het medicijn Controle Als u net begint met sulfasalazine zal uw arts regelmatig uw bloed controleren op bloedplaatjes, rode en witte bloedlichaampjes. Verder zal hij de leverfunctie controleren. Als u het medicijn langer gebruikt, zijn minder controles nodig. Kinderwens Als u een kinderwens heeft en medicijnen gebruikt, overleg dan zo snel mogelijk met uw arts. Dat geldt zowel voor mannen als voor vrouwen. Mannen moeten meestal stoppen met sulfasalazine, omdat het de spermaproductie vermindert. Goud Goudverbindingen zoals aurothiomalaat en auranofine brengen de reumatische aandoening tot rust. En verminderen daarmee de pijn en stijfheid in uw gewrichten

11 Werking Het effect van goudverbindingen merkt u pas na 3 tot 6 maanden. Dosering Uw arts zal in het begin 2 tot 3 tabletten per dag voorschrijven. Later krijgt u waarschijnlijk een lagere dosering. Dosering U zult waarschijnlijk goudinjecties krijgen. In de eerste 6 tot 8 maanden krijgt u 1 injectie per week diep in uw spieren. Daarna kan dat aantal omlaag in overleg met de reumatoloog. Inname Meestal kiest een arts voor een injectie, omdat dit het grootste effect geeft. Maar goud kan ook als tablet worden ingenomen. Bijwerkingen De meest voorkomende bijwerkingen zijn: Haaruitval Huiduitslag Blaasjes in mond- en keelholte Ontsteking van de dikke darm Eiwitverlies in de urine Verstoorde aanmaak van bloedplaatjes en witte bloedcellen: hierdoor loopt u meer kans op infecties, blauwe plekken of een bloedneus Ontsteking van het slijmvlies in de vagina Controle Om mogelijke bijwerkingen op te sporen zal uw arts in het begin regelmatig uw bloed en urine controleren. Kinderwens Als u een kinderwens heeft en medicijnen gebruikt, overleg dan zo snel mogelijk met uw arts. Dat geldt zowel voor mannen als voor vrouwen. Hydroxychloroquine Hydroxycholoroquine is oorspronkelijk bedoeld als middel tegen malaria. Het werkt ook goed om ontstekingen bij reuma te remmen. Werking Het effect van hydroxychloroquine merkt u pas na 3 tot 6 maanden. Inname Hydroxychloroquine is alleen verkrijgbaar in tabletvorm. Bijwerkingen U kunt hydroxychloroquine jaren gebruiken. Het middel geeft meestal geen bijwerkingen. Bijwerkingen die voor kunnen komen zijn: Misselijkheid Overgeven Diarree Bijwerkingen die zelden voorkomen: Huiduitslag Oogafwijkingen (alleen bij hoge dosering en langdurig gebruik) Duizeligheid Hoofdpijn Spierzwakte Bloedafwijkingen Controle Hydroxychloroquine geeft zo weinig kans op bijwerkingen dat bloedcontroles niet nodig zijn. Als u een hoge dosis van het middel langdurig gebruikt, kunt u voor de zekerheid uw ogen elk jaar een keer laten controleren door een oogarts. Kinderwens Als u een kinderwens heeft en medicijnen gebruikt, overleg dan zo snel mogelijk met uw arts. Dat geldt zowel voor mannen als voor vrouwen. Voor zover nu bekend heeft hydroxychloroquine geen invloed op de vruchtbaarheid. Ook tijdens de zwangerschap kunt u het middel waarschijnlijk blijven gebruiken. Azathioprine Azathioprine onderdrukt het afweersysteem en remt de ontsteking(en). De reumatische aandoening komt tot rust. De pijn, stijfheid en zwelling van de gewrichten verminderen. Werking Het duurt minimaal 3 maanden voor u het effect van azathioprine merkt

12 Dosering U neemt het middel in tabletvorm 1 tot 3 keer per dag. Bijwerkingen Mogelijke bijwerkingen zijn: Misselijkheid, braken en diarree Koorts, koude rillingen Huidafwijkingen Zeldzaam voorkomende bijwerkingen: Ontsteking van lever of alvleesklier Controle In het begin van de behandeling zal uw arts u regelmatig onderzoeken. Hij zal uw bloed controleren op rode en witte bloedlichaampjes en bloedplaatjes. En uw leverfuncties nakijken. Als u het middel langer gebruikt, zijn er meestal minder controles nodig. Kinderwens Als u een kinderwens heeft en medicijnen gebruikt, overleg dan zo snel mogelijk met uw arts. Dat geldt zowel voor mannen als voor vrouwen. Leflunomide Leflunomide onderdrukt het afweersysteem en remt de ontsteking. De reumatische aandoening komt tot rust. De pijn, stijfheid en zwelling van de gewrichten verminderen. Werking Het duurt 2 tot 3 maanden voor u het effect van leflunomide merkt. Dosering Uw arts kan ervoor kiezen om u de eerste dagen 1 tablet van 100 milligram per dag voor te schrijven. Na deze opstartfase neemt u dan 1 tablet van 20 of 10 milligram per dag. U kunt ook meteen beginnen met deze normale dosering, maar dan duurt het langer voor het middel effect heeft. De kans op bijwerkingen is dan wel kleiner. Inname Slik de tabletten in z n geheel (dus zonder kauwen) door. Neem ze tijdens het eten met water. Bijwerkingen Mogelijke bijwerkingen zijn: Licht verhoogde bloeddruk Maag- en darmklachten Irritatie van de lever Minder witte bloedcellen Zelden voorkomende bijwerkingen: Huidafwijkingen Haaruitval Gewichtsverlies Controle In het begin van de behandeling zal uw arts regelmatig uw bloed controleren op rode en witte bloedlichaampjes, bloedplaatjes en leverenzymen. Ook zal hij uw bloeddruk controleren. Als u het middel een poosje gebruikt en het gaat goed, dan heeft u minder controles nodig. Kinderwens Als u een kinderwens heeft en medicijnen gebruikt, overleg dan zo snel mogelijk met uw arts. Dat geldt zowel voor mannen als voor vrouwen. Leflunomide heeft een grote invloed op het ongeboren kind en het kost 2 jaar om het middel uit uw lichaam te krijgen. Ciclosporine Ciclosporine onderdrukt het afweersysteem en remt de ontsteking. De reumatische aandoening komt tot rust. De pijn, stijfheid en zwelling van de gewrichten verminderen. Werking Het duurt ongeveer 2 tot 3 maanden voor u het effect van ciclosporine merkt. Dosering Capsules met ciclosporine neemt u 2 keer per dag. Hoeveel capsules u nodig heeft, is afhankelijk van uw gewicht

13 Inname Ciclosporine is verkrijgbaar in capsules en als drank. De drank kunt u verdunnen met water. Let op: gebruik geen grapefruitsap in combinatie met ciclosporine. Bijwerkingen Mogelijke bijwerkingen zijn: Verminderde nierfunctie Stoornissen in de leverfunctie Hoge bloeddruk Meer lichaamshaar Maag- en darmklachten Hoofdpijn Huiduitslag Gezwollen gezicht Controle In het begin van de behandeling zal uw arts regelmatig uw bloed en bloeddruk controleren om eventuele bijwerkingen op te sporen. Hoe langer u het middel gebruikt en het gaat goed, hoe minder controles u nodig heeft. Kinderwens Als u een kinderwens heeft en medicijnen gebruikt, overleg dan zo snel mogelijk met uw arts. Dat geldt zowel voor mannen als voor vrouwen. In principe heeft, voor zover bekend, ciclosporine geen invloed op de vruchtbaarheid. Maar omdat nog niet bekend is of het medicijn veilig is voor het ongeboren kind, kunnen vrouwen het beste 3 maanden voor de eventuele zwangerschap stoppen met het middel. Tijdens de zwangerschap en in de periode van borstvoeding kunt u het middel ook beter niet gebruiken. Corticosteroïden Corticosteroïden lijken op een hormoon dat het lichaam aanmaakt in de bijnierschors. Als medicijn kan het helpen tegen klachten en gewrichtsschade bij reuma. Vaak wordt prednison of prednisolon voorgeschreven. Werking Een corticosteroïd werkt snel. Klachten kunnen al binnen een paar dagen verminderen. Dosering Corticosteroïdcapsules of tabletten neemt u 1 keer per dag in. Vaak start een arts met een hoge dosering die u na een paar dagen of weken kunt afbouwen. Als uw aandoening heel actief wordt kan de dosering (tijdelijk) weer omhoog. Hoe lang u het middel moet gebruiken is afhankelijk van uw aandoening. Inname Neem de tabletten of capsules tijdens het ontbijt in met water. Heel soms zal uw arts het medicijn via een infuus of een injectie toedienen. Nooit zomaar stoppen Stop nooit zomaar met dit middel als u het langer dan 2 weken gebruikt heeft! Dit kan levensgevaarlijk zijn. Uw bijnierschors maakt als u het middel gebruikt, nauwelijks of geen corticosteroïden meer aan. Als u wilt stoppen met het middel, moet uw bijnierschors dus weer leren om dit zelf te produceren. Dit kost tijd. Daarom is het nodig dat u het medicijn heel langzaam afbouwt. Volg hiervoor het afbouwschema van uw arts. Bijwerkingen Hoe hoger de dosis is die u neemt, hoe meer kans u heeft op bijwerkingen. Sommige bijwerkingen verdwijnen weer als u het middel een poosje gebruikt heeft. Er zijn ook bijwerkingen die u pas kunt krijgen als u het middel langere tijd slikt. Regelmatig voorkomende bijwerkingen zijn: Maag- of darmklachten (vraag om een maagzuurremmend middel als u hier eerder last van heeft gehad, of als u ook een NSAID gebruikt) Suikerziekte (diabetes mellitus) of ontregeling als u al suikerziekte heeft. Als u veel moet plassen en extreme dorst heeft kan dit een symptoom zijn van (verslechterende) suikerziekte Hoge bloeddruk Meer kans op infecties Langzamere genezing van wonden 24 25

14 Opgezwollen enkels of voeten (oedeem) Verhoogde oogboldruk, minder goed of wazig zien Verminderde of uitblijvende menstruatie Spierzwakte of vermoeidheid Als u het middel langdurig gebruikt, kunt u de volgende bijwerkingen krijgen: U kunt zwaarder worden, vooral in uw gezicht en aan uw romp: van corticosteroïden kunt u meer eetlust krijgen en uw vetverbranding kan veranderen. Daarnaast kunt u meer vocht gaan vasthouden Een dunnere huid, traag genezende wondjes of meer blauwe plekken Jeugdpuistjes Overmatige haargroei (vooral in uw gezicht) Botontkalking (osteoporose) Slapeloosheid Psychische problemen, stemmingswisselingen, persoonlijkheidsveranderingen, psychose of verwardheid Heeft u last van een bijwerking, dan is het belangrijk om uw arts te waarschuwen. Ook als u koorts heeft en zich ziek voelt is dit verstandig. In al deze situaties is het belangrijk dat uw arts weet dat u prednison gebruikt. Soms moet uw arts de dosis aanpassen, of zal hij bij een infectie eerder een antibioticakuur voorschrijven. Controle Uw arts zal regelmatig uw bloed, bloeddruk en gewicht controleren. Daarnaast zal hij u adviseren voldoende calcium (kalk) te gebruiken en vitamine D in te nemen om botontkalking te voorkomen. Soms zal een arts ook een bisfosfonaat voorschrijven. Dat is een medicijn tegen botontkalking. Kinderwens Als u een kinderwens heeft en medicijnen gebruikt, overleg dan zo snel mogelijk met uw arts. Dat geldt zowel voor mannen als voor vrouwen. Prednison heeft geen invloed op de vruchtbaarheid, maar het effect van het middel op uw ongeboren kind is nog niet duidelijk. Biologische reumaremmers Biologicals Biologicals bestaan geheel of gedeeltelijk uit dierlijk of menselijk eiwit. Het is een nieuwe groep medicijnen die de werking van ontstekingseiwitten of afweercellen in het lichaam remmen. Bij een aantal vormen van ontstekingsreuma werken sommige van de afweercellen of ontstekingseiwitten niet goed. Of er zijn er te veel. TNF-alfa en interleukines zijn voorbeelden van ontstekingseiwitten. B- en T-cellen zijn afweercellen. Biologicals remmen hun werking, waardoor ontstekingen tot rust komen. Er zijn 3 soorten biologicals: TNF-alfaremmers Interleukine-remmers B-celremmmers en T-celremmers Voorschrijven Biologicals worden niet zomaar voorgeschreven; het effect van deze medicijnen op de lange termijn is nog niet bekend. Daarnaast zijn ze heel kostbaar ( per patiënt per jaar)

15 Alleen als klassieke reumaremmers onvoldoende werken of te veel bijwerkingen geven, komt u misschien in aanmerking voor een biological. Reumatische aandoeningen waarbij biologicals worden voorgeschreven zijn: Reumatoïde artritis (RA) Jeugdreuma Artritis psoriatica ziekte van Bechterew Als u een infectie heeft, mag u doorgaans geen biological gebruiken. Als u ooit tuberculose gehad heeft, komt u nog niet in aanmerking voor een biological. U moet dan eerst met een ander middel behandeld worden, om er zeker van te zijn dat de tuberculose niet weer actief kan worden. Reacties Mogelijke bijwerkingen van biogicals zijn onder andere: Infecties (luchtweginfectie, gordelroos, longontsteking) Koorts Hoofdpijn Een tekort aan witte bloedlichaampjes Huidirritatie op de plaats van de injectie (roodheid, zwelling, jeuk, blauwe plekken, pijn) TNF-alfaremmers TNF-alfa is een eiwit dat overactief is als u een auto-immuunziekte heeft. Daardoor valt het afweersysteem lichaamseigen cellen aan. TNF-alfaremmers remmen dit eiwit. Veelgebruikte TNF-alfaremmers zijn infliximab, etanercept, adalimumab, golimumab en certolizumab pegol. Infliximab Infliximab is een middel dat bestaat uit menselijk eiwit en een klein deel muizeneiwit. Uw lichaam kan antistoffen maken tegen het medicijn, waardoor het minder effectief wordt. Uw arts kan methotrexaat voorschrijven om dergelijke reactie te voorkomen. Een combinatiebehandeling van methotrexaat en infliximab werkt beter tegen RA. U krijgt infliximab via een infuus in de dagbehandeling van het ziekenhuis. Meestal gebeurt dit eens per 4 tot 8 weken. Etanercept Etanercept is een medicijn dat bestaat uit menselijke eiwitten. Uw arts kan dit middel in combinatie met methotrexaat of andere reumaremmers voorschrijven. U kunt ook alleen etanercept gebruiken (monotherapie). Een combinatiebehandeling van MTX en etanercept werkt beter tegen RA. Voor zover bekend worden er bij dit middel geen antistoffen gevormd die het middel minder effectief maken. Als u etanercept gaat gebruiken, moet u zichzelf 1 of 2 keer per week een injectie geven. Als u dit vervelend vindt, kunt u een familielid vragen dit te doen. Adalimumab Dit medicijn bestaat volledig uit menselijk eiwit. Uw arts kan het voorschrijven in combinatie met methotrexaat of andere reumaremmers. U kunt ook alleen adalimumab gebruiken (monotherapie). Uw lichaam kan antistoffen maken tegen het medicijn, waardoor het middel minder effectief wordt. Uw arts kan methotrexaat voorschrijven om een dergelijke reactie te voorkomen. Een combinatiebehandeling van MTX en adalimumab werkt beter tegen RA. U moet het doorgaans eens per 2 weken injecteren. Als u dit vervelend vindt, kunt u een familielid vragen dit te doen. Golimumab en certolizumab Dit zijn de meest recent ontwikkelde TNF-alfaremmers. Ook deze medicijnen worden per injectie toegediend

16 Interleukineremmers Als u reumatoïde artritis heeft, is de stof interleukine overactief in uw afweersysteem. Daardoor krijgt u last van ontstekingen. Anakinra en tocilizumab kunnen de effecten van interleukine remmen. Anakinra Anakinra is een veelgebruikte medicijn. Het remt de gevolgen van het overactieve interleukine-1. Daardoor kunnen ontstekingen verminderen. Het kan een half jaar duren voor u weet of dit medicijn voor u effectief is, maar u kunt ook na een paar injecties al verbetering voelen. Om een betere werking te bereiken, kan uw arts methotrexaat voorschrijven. Als u anakinra gaat gebruiken moet u uzelf elke dag met het middel injecteren. Als u dat vervelend vindt, kunt u ook een familielid vragen dit voor u te doen. Tocilizumab Het medicijn tocilizumab is bedoeld om de gevolgen van interleukine-6 te remmen. U krijgt het eens per maand toegediend via een infuus in het ziekenhuis. Het is daarnaast ook mogelijk om het thuis te injecteren. Dat doet u dan één keer per week. Soms schrijft uw arts naast tocilizumab ook methotrexaat voor. B- en T-celremmers Abatacept U krijgt de T-celremmer abatacept via een infuus toegediend. In principe gebeurt dit om de 28 dagen. Abatacept kan bijwerkingen geven: Hoofdpijn Infecties Duizeligheid, vermoeidheid Blozen Hoge bloeddruk Maag- en darmklachten Leverenzymafwijkingen Rituximab Rituximab wordt toegediend via een infuus in de dagbehandeling. Voor 1 behandeling krijgt u 2 keer een infuus met een tussentijd van 15 dagen. De volgende behandeling krijgt u dan na 6 tot 12 maanden. Het medicijn kan bijwerkingen geven: Op de plek van de injectie kan de huid reageren met roodheid, zwelling, blauwe plekken, jeuk of pijn Hoofdpijn Infecties T- en B-cellen spelen een belangrijke rol in het afweersysteem, maar kunnen overactief zijn bij reuma. Abatacept of rituximab remmen de cellen af. Abatacept is een T-celremmer. Rituximab is een B-celremmer. Deze middelen bestaan uit muis- en menselijk eiwit. U krijgt ze in combinatie met methotrexaat. B- en T-celremmers worden alleen voorgeschreven bij ernstige reumatoïde artritis waarbij geen van de klassieke reumaremmers of TNF-alfaremmers aanslaan

17 Voorkómen Soms kunt u zelf wat doen om bijwerkingen te voorkomen. Of uw arts kan u een middel voorschrijven om bijwerkingen tegen te gaan. Bijwerkingen Onbedoeld effect Medicijnen kunnen soms onbedoeld een ander effect hebben op uw lichaam. Zo n onbedoeld effect noemen we een bijwerking. Of u last krijgt van bijwerkingen is niet te voorspellen. Ieder lichaam reageert anders. Hoe uw lichaam op bepaalde medicijnen zal reageren is daarom moeilijk te zeggen. Welke bijwerkingen voorkomen bij een bepaalde medicijn, kunt u lezen in de bijsluiter. Daarin staat een lijst van alle bijwerkingen die ooit gemeld zijn. Dat betekent zeker niet dat u al die bijwerkingen ook daadwerkelijk krijgt, maar de fabrikant is verplicht alles te melden. Let er bij het lezen van de bijsluiter op of bijwerkingen veel voorkomend, minder voorkomend of zelden voorkomend zijn. Zo kunt u een beetje inschatten hoe groot de kans is dat u een bepaalde klacht krijgt. Sommige bijwerkingen gaan vanzelf over als u het medicijn wat langer gebruikt. Maar er zijn ook medicijnen die juist pas na een tijdje bijwerkingen kunnen geven. Om bepaalde bijwerkingen tegen te gaan kan uw arts u een extra middel voorschrijven. Bijvoorbeeld een maagzuurremmer bij medicijnen die vaak maagklachten veroorzaken. U kunt bijwerkingen soms ook voorkomen door het middel op een bepaalde manier (zoals tijdens het eten) of niet in combinatie met andere stoffen (bijvoorbeeld grapefruit of melk) in te nemen. Meer informatie hierover vindt u in de bijsluiter. Meer informatie over voeding en reuma leest u op nl/patienten. Combinatie van medicijnen Medicijnen kunnen ook bijwerkingen geven in combinatie met andere medicijnen of alternatieve middelen. Dit heet dan een wisselwerking. Het kan gebeuren dat u zelfzorggeneesmiddelen koopt, of medicijnen van verschillende artsen voorgeschreven krijgt. Als uw apotheek en uw arts op de hoogte zijn van alle medicijnen die u van verschillende artsen krijgt, kunnen zij u ook vertellen of een combinatie van geneesmiddelen mogelijk is en geen wisselwerking geeft. Stelt u daarom altijd uw artsen en de apotheek op de hoogte van de geneesmiddelen die u heeft voorgeschreven gekregen, en welke u zelf koopt bij de drogist

18 Melden Meld het altijd aan uw arts of apotheker als u last heeft van bijwerkingen. Ook als u een bijwerking krijgt die niet in de bijsluiter genoemd staat. Als u veel last heeft van een bijwerking zult u samen met uw arts de afweging moeten maken om wel of niet door te gaan met het middel. Soms kan het ondanks de bijwerkingen toch beter zijn een bepaald medicijn te blijven gebruiken. Als de bijwerkingen ernstig zijn, kan uw arts eventueel een ander middel of een andere dosering voorschrijven. Op de websites van het Meldpunt Medicijnen en van het Lareb kunt u bijwerkingen doorgeven. U kunt hier ook terugvinden welke bijwerkingen andere gebruikers van een medicijn gemeld hebben. Meer informatie Medicijngebruik en zwangerschap Sommige medicijnen kunnen invloed hebben op uw vruchtbaarheid. Of schadelijk zijn voor uw (ongeboren) kind. Bespreek het daarom altijd met uw arts als u een kinderwens heeft. Bepaalde medicijnen kunnen zowel mannen als vrouwen minder vruchtbaar maken. Dit geldt vooral voor klassieke reumaremmers (DMARD s) zoals prednison, azathioprine, sulfasalazine (alleen voor mannen), en cyclofosfamide. Als u eenmaal zwanger bent of borstvoeding geeft, is uw baby gevoelig voor uw medicijnen. Cyclofosfamide, methotrexaat en leflunomide tijdens de zwangerschap kunnen zelfs leiden tot aangeboren afwijkingen bij uw kind. Tijdig bespreken Bespreek dus tijdig met uw arts dat u een kinderwens heeft. Sommige medicijnen, bijvoorbeeld leflunomide, kunnen nog 2 jaar nadat u ze gebruikt heeft invloed hebben op de gezondheid van uw kind. Echter, met behulp van een ander medicijn kan leflunomide eerder uit het lichaam worden weggewassen. Meer informatie over een kinderwens, medicijnen en reuma en reuma leest u op

19 Reizen Gaat u op vakantie of op (zaken)reis? Let er op dat u zich goed voorbereidt. Deze tips helpen u daarbij. Hoe neemt u uw medicijnen veilig mee? Neem uw medicijnen, injectiespuiten en -naalden mee, in de originele verpakking, met uw persoonlijke etiket erop. Controleer ook de houdbaarheidsdatum van uw medicijnen. Gaat u vliegen? Houd medicijnen in uw handbagage; in het bagageruim van het vliegtuig vriest het. Informeer bij uw vliegmaatschappij welke (veiligheids-)regels deze hanteert voor het vervoer van (vloeibare) medicijnen en van injectiespuiten en -naalden in hand- of ruimbagage. Bij het meenemen van injectiespuiten of -naalden gelden per land andere regels. Het is in elk geval raadzaam bij vertrek en aankomst te melden dat u spuiten of naalden bij zich heeft. Regel de benodigde papieren om medicijnen en injectiespuiten en -naalden mee over de grens te nemen. U kunt zorgen voor een medicijnenpaspoort. Dit is ook verstandig als u injectienaalden of -spuiten meeneemt. In zo n paspoort staat precies welke medicijnen u gebruikt en in welke dosering. Dat is bijvoorbeeld handig als u in het buitenland een arts nodig heeft. Vraag hiernaar bij uw apotheek. Bij medicijnen die onder de Opiumwet vallen heeft u een Schengenverklaring of een Engelstalige Medische Verklaring nodig. Meer informatie over de verschillende soorten medicijnverklaringen vindt u op de website van de rijksoverheid of kunt u vragen bij uw apotheker of arts. Hoe kunt u medicijnen gekoeld vervoeren? Veel medicijnen moeten koel blijven. Dit geldt bijvoorbeeld voor biologicals. De voorschriften kunnen per medicijn anders zijn. Lees in de bijsluiter hoe u uw medicijnen moet bewaren en overleg altijd met uw arts en apotheker hoe u de medicijnen moet vervoeren. Neem voor het gekoelde vervoer van uw medicatie eventueel een koelbox of -tas mee, met een koelelement. Bespreek het bijtijds met uw vliegmaatschappij als uw medicatie en eventuele losse koelelementen tijdens de vlucht in de koelkast moeten worden bewaard. Probeer van te voren af te spreken dat dit wordt geregeld. Overleg voor vertrek met uw vakantieaanbieder of verhuurder van uw verblijf of u kunt beschikken over een koelkast voor de koeling van medicijnen tijdens de reis. Waar kunt u verder nog aan denken? Gaat u op zonvakantie? Sommige medicijnen kunnen een wisselwerking geven met de zon. Lees hoe dit zit in de bijsluiter en overleg met uw arts wat u moet doen om deze bijwerking tegen te gaan. Te denken valt aan het gebruiken van zonnebrandcrème en andere beschermende maatregelen. Bespreek uw plannen met uw arts of apotheek en informeer of u vaccinaties nodig heeft voor uw reis. Maak ruim van tevoren een afspraak bij de GGD of andere reisvaccinatiecentra. Als u vaccinaties nodig heeft, zeg dan altijd dat u een reumatische aandoening heeft en geef aan welke medicijnen u gebruikt. Meer weten? Uw arts, apotheek of reumaverpleegkundige kunnen u meer informatie geven over het vervoeren van uw medicijnen, vaccinaties, of de benodigde papieren. Vaccinaties Om u te beschermen tegen ziektes heeft u soms een vaccinatie nodig. Bijvoorbeeld als u weinig weerstand heeft door een autoimmuunziekte of als u op vakantie gaat naar een tropisch land. Er zijn verschillende soorten vaccinaties. Bij sommige vaccinaties krijgt u antistoffen tegen een bepaalde ziekte ingespoten. U bent dan meteen beschermd tegen deze ziekte. Dit vaccin werkt tijdelijk. Bij andere vaccinaties (bijvoorbeeld tegen de gele koorts) wordt uw geïnjecteerd met een (levende) verzwakte vorm van het virus of bacterie die de ziekte veroorzaakt. Uw lichaam gaat dan in gevecht met deze ziekteverwekker en maakt zelf antistoffen aan. Als u ooit in contact komt met de echte bacterie of het virus bent u beschermd

20 Biologicals en DMARD s Als u een DMARD of biological gebruikt, is gevaccineerd worden met een levend vaccin geen goed idee. Door de reumaremmers maakt uw lichaam namelijk te weinig antistoffen aan om in gevecht te gaan met de ziekteverwekker in het vaccin. Uw apotheker is uw deskundige bij vragen over uw medicijngebruik. U kunt dus ook altijd op eigen initiatief terecht bij uw apotheker als u vragen heeft over bijvoorbeeld bijwerkingen of als uw medicijnen niet het gewenst effect lijken te hebben. Overleg met uw arts wanneer voor u het beste moment is om u te laten vaccineren. En wanneer u eventueel (tijdelijk) zou moeten stoppen met uw medicatie. Griepprik Bij sommige vormen van reuma heeft u meer kans om ziek te worden, omdat uw afweersysteem niet helemaal goed werkt. Uw arts zal u in dat geval aanraden om u te laten vaccineren tegen de griep (griepprik). Als u een oproep krijgt, laat u dan op tijd vaccineren. Als u te vroeg of te laat bent, kan een vaccinatie niet het gewenste effect hebben. Overigens kunt u ook met de griepprik wel de griep krijgen. Deze verloopt dan milder. En u heeft minder kans op complicaties. Maar u kunt natuurlijk ook een andere soort griep krijgen. Eentje waartegen u niet ingeënt bent. Rol van de apotheker In uw apotheek haalt u uw medicijnen op. Maar in de apotheek krijgt u ook informatie over uw medicijnen. Of u kunt een vraag stellen. Uw apotheker houdt bij welke medicijnen u gebruikt en bekijkt of ze met elkaar gecombineerd mogen worden. De apotheker geeft voorlichting Van uw arts krijgt u een recept voor uw medicijnen. Hiermee haalt u in de apotheek uw medicijn op. Wanneer u voor het eerst een bepaald medicijn gaat gebruiken, geeft de apotheker u informatie. U krijgt de bijsluiter en een persoonlijke uitleg over: de werking en bijwerkingen van het medicijn de manier en het moment van de dag waarop u het medicijn moet gebruiken de tijd die het kost voordat u verbetering van uw klachten gaat merken Er zijn vaak meer bezoekers in de apotheek. Heeft u liever een rustig één op één gesprek met de apotheker? Vraag dan of u het gesprek kunt voeren in de spreekkamer van de apotheek. Soms is het nodig dat u hiervoor een aparte afspraak maakt. De apotheker controleert of u medicijnen mag combineren Voordat uw apotheker u een medicijn meegeeft bekijkt hij of u dit middel veilig kunt gebruiken samen met andere medicijnen. Verschillende medicijnen kunnen namelijk een wisselwerking geven. En hij kijkt of u andere gezondheidsklachten heeft die niet goed combineren met het medicijn, zoals bijvoorbeeld een allergie. Bij twijfel neemt de apotheker contact op met uw arts. Haalt u uw medicijnen bij verschillende apotheken, bijvoorbeeld doordat u sommige medicijnen van de ziekenhuisapotheek krijgt? Zorgt u er dan voor dat de verschillende apotheken van uw volledige medicijngebruik op de hoogte zijn. De apotheker houdt uw dossier bij De apotheker houdt een dossier bij van iedereen die zijn medicijnen ophaalt. In uw dossier staat welke medicijnen u gebruikt, en welke u niet mag gebruiken. Ook houdt de apotheker bij welke voorlichting hij u heeft gegeven bij uw medicijnen. Daarnaast kunt u de zelfzorggeneesmiddelen en alternatieve geneesmiddelen die u koopt bij de drogist, melden aan de apotheker. Dit wordt dan ook in uw dossier opgenomen. Deze middelen kunnen namelijk ook een wisselwerking of een bijwerking geven met uw medicijnen. De gegevens in uw dossier mogen niet zonder uw toestemming aan anderen worden doorgegeven. En u heeft het recht om uw dossier in te zien. De apotheker kan u hierbij, als u dat wilt, een uitleg geven

21 Een vaste apotheek Het is verstandig om zoveel mogelijk naar dezelfde apotheek te gaan. Uw apotheker houdt namelijk in de gaten of u een verantwoord middel of combinatie van middelen gebruikt. Dit kan hij alleen doen als hij over alle gegevens over uw medicijngebruik beschikt. Meer informatie Relevante adressen Als u nog vragen heeft of meer wilt weten over medicijnen bij reuma, kunt u terecht bij: Reumafonds Telefoon: Website: Reumalijn U kunt bij de Reumalijn uw vraag stellen. Telefoon (3 cent p.m.) Bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van tot uur. Lareb Telefoon: voor het aanvragen van een meldingsformulier Bereikbaar: ma t/m vr uur Website: Meldpunt Medicijnen meldpuntmedicijnen@medicijngebruik.nl Website: Rijksoverheid Telefoon: 1400 Bereikbaar: ma t/m vr van tot uur. Website:

22 Woordenlijst Apotheek.nl Website: GGD Website: Help mee Het Reumafonds is er voor mensen met reuma. Wij vinden het belangrijk om goede voorlichting te geven. Dit voorlichtingsmateriaal is mogelijk gemaakt door mensen die het Reumafonds een warm hart toedragen. Wij krijgen geen subsidie van de overheid. Wilt u ook helpen in de strijd tegen reuma? Alle giften, groot en klein, zijn welkom. Bankrekening NL 86 RABO , Reumafonds Amsterdam. Abatacept Biological, stofnaam voor Orencia. Adalimumab Biological, stofnaam voor Humira. Anakinra Biological, stofnaam voor Kineret. Angina pectoris Pijn op de borst, veroorzaakt door zuurstoftekort in het hart. Azathioprine Ontstekingsremmer, stofnaam voor Imuran. Biological Medicijn voor de behandeling van onder andere een aantal vormen van ontstekingsreuma, waaronder reumatoïde artritis. Een biological remt de afweerreactie tegen eigen lichaamsbestanddelen. Omdat een biological volledig is opgebouwd uit bouwstenen die ook in het menselijk- of muizenlichaam voorkomen, wordt het een biologische stof genoemd. Certolizumab pegol Biological, stofnaam voor Cimzia. Codeïne Een stof die lijkt op morfine. Codeïne vermindert kriebelhoest. Verder werkt het pijnstillend. COX-2-remmer Dit is een medicijn die de verschijnselen van een ontsteking verlicht en pijn en stijfheid vermindert. Cyclofosfamide Ontstekingsremmer, stofnaam van Endoxan. Diabetes mellitus Ziekte waarbij de regeling van het bloedsuikergehalte verstoord is, meestal door een tekort aan het hormoon insuline. In de volksmond heet het suikerziekte. Diclofenac NSAID, stofnaam van een pijnstiller en ontstekingsremmend middel. DMARD Afkorting voor Disease-Modifying Anti Rheumatic Drug. Ook wel ontstekingsremmer genoemd. Dit medicijn remt chronische reumatische ontstekingen. Het helpt de schade te beperken en de pijn te verminderen. Etanercept Biological, stofnaam voor Enbrel. Etoricoxib COX-2-remmer, stofnaam voor Arcoxia. Golimumab Biological, stofnaam voor Simponi. Hartfalen Het hart kan het bloed minder goed door het lichaam pompen, doordat de pompfunctie minder goed is. Ibuprofen NSAID, stofnaam van een pijnstiller en ontstekingsremmend middel. Infectie Besmetting door bepaalde ziekteverwekkers die het lichaam binnendringen en zich vermenigvuldigen. Voorbeelden zijn bacteriën en virussen