DUURZAME GEBOUWENSCHIL INFOBROCHURE

Transcriptie

1 DUURZAME GEBOUWENSCHIL INFOBROCHURE

2

3 EEN DUURZAME GEBOUWSCHIL: WAT IS HET? De functie van een gebouwschil is bescherming bieden tegen vocht, wind, koude, zon en warmte. Steeds belangrijker ook (vooral in stedelijke context) wordt de bescherming tegen (omgevings-)geluid. Een gebouwschil creëert ook comfort voor de gebruikers van het gebouw. Tachtig procent van de milieu-impact van een gebouw situeert zich in de gebruiksfase. Het ontwerp van de gebouwschil heeft een zeer grote impact op het binnenklimaat en dus op het energieverbruik en op de milieu-impact van het gebouw. Een duurzame gebouwschil maakt dat het gebouw een zo beperkt mogelijke impact op het milieu en de omgeving heeft met een uitstekende kwaliteit van comfort voor de gebruikers. Bij het optrekken van een duurzame gebouwschil zijn er verschillende factoren die invloed hebben en waarmee rekening moet worden gehouden: Een goede isolatie voorkomt dat warmte zich verplaatst van de warme zijde naar de koude zijde van de gebouwschil. In de winter wordt de warmte binnengehouden, in de zomer omgekeerd. Een goede winddichting aan de buitenzijde van de constructie zal ervoor zorgen dat vocht, wind en stof niet in de isolatie kunnen dringen. Vocht kan er toe leiden dat de isolatie haar thermische kwaliteiten verliest. Een damp-open constructie (= gebruik van een damprem in plaats van een dampscherm om de constructie luchtdicht te maken) zal het in huis geproduceerd vocht op een optimale manier afvoeren of verwerken. We spreken van ademende muren. Dit heeft vooral een invloed op comfort.

4 Goed geïsoleerde gebouwschil Transmissieverliezen omvatten alle warmteverliezen doorheen de gebouwschil: dus tussen de verwarmde binnenruimte en de buitenomgeving, de bodem en de aangrenzende onverwarmde ruimten. De grootte van de transmissieverliezen hangt af van de grootte van de verliesoppervlakken, de isolerende kwaliteit van de gebouwschil en de eventuele aanwezigheid van koudebruggen. Door de transmissieverliezen te beperken, kunnen grote hoeveelheden warmte bespaard worden in de winter. Omgekeerd kan een goed geïsoleerde gebouwschil ook warmte in de zomer buiten houden (koelkastprincipe). Warmte plant zich makkelijker voort in bepaalde materialen, zoals bijvoorbeeld metalen. Andere materialen houden warmte beter tegen, zoals isolatiematerialen. Isolatie wordt geplaatst om warmteverliezen in de winter of ongewenste warmtewinsten in de zomer te beperken. Naast deze thermische kwaliteiten heeft isolatiemateriaal nog andere eigenschappen die van belang zijn. Technische eigenschappen: vuurvastheid, waterdampdoorlaatbaarheid, vochtvastheid, toepassingsmogelijkheden, duurzaamheid, akoestisch isolatievermogen, e.a. Milieu-eigenschappen: energie-impact van de ontginning en productie, van het vervoer, onderhoud, verwerking aan het einde van de levensduur (recyclage), e.a. Economische eigenschappen: de kost van het materiaal, de plaatsing en waar nodig het onderhoud en dit in verhouding tot de toepassingsmogelijkheden en de beoogde prestaties Eigenschappen met betrekking tot de gezondheid

5 Enkele begrippen in verband met thermische kwaliteit De energieprestatie- en binnenklimaatwetgeving (EPB) spreekt van een maximaal K-peil, U en R-waarden. In het geval van isolatiematerialen spreekt men over λ-waarden (lambda-waarden). Een korte toelichting van deze begrippen. Lambda-waarde (λ): de isolerende waarde van een materiaal De lambda-waarde geeft de warmtegeleidbaarheid van een materiaal aan. Ze wordt uitgedrukt in W/mK. Hoe hoger de waarde is, hoe beter de warmte geleid wordt en dus hoe minder goed het materiaal isoleert. De hogere (slechtere) waarde kan gecompenseerd worden door de dikte van het materiaal. λ = : ideale warmtegeleider λ = 0 : ideale warmte-isolator (bestaat niet) voorbeeld: Bij ramen wordt de luchtspouw vervangen door bijvoorbeeld argon voor een betere isolatie. Argon: 0,016 W/mK Lucht: 0,024 W/mK R-waarde of warmteweerstand van een materiaallaag De R-waarde geeft het warmte-isolerend vermogen van een materiaallaag aan, vaak gebruikt als isolerende waarde van dubbelglas, muren, vloeren, daken. De R-waarde wordt uitgedrukt in m 2 K/W. Hoe groter R, hoe groter de weerstand die de warmtedoorgang ondervindt en hoe beter het materiaal isoleert.

6 De materiaaldikte, in meter, wordt gedeeld door de λ-waarde. Hoe hoger de waarde, hoe beter de isolatie. Een dubbel zo dikke laag heeft proportioneel ook een dubbel zo goede warmteweerstand. De formule is R = d/λ waarbij: R = warmteweerstand in m 2 K/W d = dikte van het materiaal in m. λ = warmtegeleidingscoëfficiënt in W/m K U-waarde: de isolatiewaarde van een constructiedeel (bv.: dak, muur) Een U-waarde wordt uitgedrukt in W/m²K. De U-waarde van een constructiedeel geeft aan hoeveel warmte er per seconde en per vierkante meter verloren gaat als het temperatuurverschil tussen binnen en buiten 1 C is. De U is het symbool voor de warmtedoorgangscoëfficiënt. De formule is U = 1/R waarbij R de som is van de R-waarden van de verschillende onderdelen van de wand. Een muur is vaak samengesteld uit verschillende lagen (steen, lucht, isolatie, pleister,..). De R-waarden worden los van elkaar berekend en bij elkaar opgeteld.

7 Voorbeelden van U-waarden: Goed geïsoleerde muur: 0.3 W/m².K Muur van een passiefgebouw 0.08 W/m².K Enkel glas 5.5 W/m².K Dubbel glas 3.0 W/m².K Super isolerend glas 1.1 W/m².K Drievoudig glas 0.6 W/m².K K-peil: het isolatiepeil van een gebouw Het K-peil houdt rekening met het warmteverlies door de buitenmuren, de daken, de vloeren, de vensters... en met de compactheid van het gebouw. K-peil = globale isolatiewaarde van een gebouw Een laagenergiegebouw heeft een K-peil van K30, een passiefgebouw een K-peil van K15. λ U-waarden k peil MATERIAAL DIKTE SAMENBOUW

8 Soorten isolatiematerialen Isolatiematerialen worden vaak opgedeeld in drie categorieën in functie van de oorsprong van hun grondstoffen. A. Nagroeibare grondstoffen Komen uit land- en bosbouw. Het voordeel van nagroeibare grondstoffen is dat stofkringlopen volledig gesloten worden. Dit garandeert een duurzame ontwikkeling op lange termijn. Het voorkomt (1) uitputting van grondstoffen (een goed beheer waarborgt een constante aangroei) en (2) het afvalprobleem (materialen zijn hergebruik- of composteerbaar indien geen inmenging van synthetische ingrediënten). Deze materialen genieten meestal de voorkeur omwille van een positieve milieubalans, de afwezigheid van schadelijke stoffen voor de gezondheid, verschillende toepassingsmogelijkheden e.a. In de traditionele bouw zijn ze momenteel nog ondervertegenwoordigd, ondanks hun opmars. 1. VLAS is niet enkel de basis van linnen, maar ook van een volwaardig isolatiemateriaal dat zowel op rol als in halfstijve plaat verkrijgbaar is. Onder andere dankzij de extreem lage energie-inhoud haalt dit isolatiemateriaal de beste score op vlak van milieubelasting. Ook als akoestische isolatie presteert vlas zeer goed. Het is brandwerend en schimmelbestendig gemaakt door toevoeging van boorzout en/of ammoniumfosfaten.

9 2. HENNEP is net als vlas een bescheiden plant die zonder bemesting of pesticiden en zelfs op schrale grond zeer goed gedijt. De plant groeit snel en levert als mogelijk isolatiemateriaal zowel vezels als stukken met harde schil, de zogenaamde scheven. De hennepvezels worden net als vlas tot matten verwerkt; scheven (het houterige gedeelte van de stengel) kunnen als stortgoed of als toeslagstof voor isolerende pleister en lichte mortel worden gebruikt. Omdat het materiaal een schimmeldodende en antibacteriële werking heeft, is impregneren niet nodig. Hennep is geschikt voor isolatie van daken, muren en vloeren. 3. Zachte HOUTVEZELISOLATIE wordt uitsluitend gemaakt uit resthout, spint en schors, wat vrijkomt bij de productie van constructiehout bij houtzagerijen. Afhankelijk van de toepassing wordt niets, paraffine of latex toegevoegd. De mechanische eigenschappen zijn flexibel, vormvast en veerkrachtig. Bij toepassing in droge constructies is de levensduur onbeperkt. Houtvezelisolatie bevat zouten tegen schimmels en ter verhoging van de brandveiligheid. Deze zouten vormen geen gevaar voor de gezondheid. Houtvezelisolatie kent talloze toepassingen voor zowel vloer, dak als wand.

10 4. Isolatiemateriaal van PAPIERVLOKKEN wordt geproduceerd door het vermalen van oud en onverkocht krantenpapier tot wollige vlokken. Het resultaat is een duurzaam, relatief goedkoop en goed isolerend materiaal. Papiervlokken kunnen worden ingeblazen of in platen geperst. P a p i e r v lokken zijn geschikt als isolatie voor daken, muren en vloeren. Zowel als geluid- als warmte-isolatie. 5. SCHAPENWOL is het meest optimale isolatiemateriaal. Schapenwol heeft een uitstekende isolatiewaarde en warmteaccumulatie in alle seizoenen en is damp- en vochtregulerend. Daarnaast is schapenwol brandwerend, zelfdovend en bijzonder prettig in de verwerking. Schapenwol wordt gebruikt als thermische en akoestische isolatie van daken, vloeren, gevels, in plafonds en binnenmuren. 6. KURK bestaat uit, meestal bruine, platen met samengeperste kurkkorrels. Kurk is een licht, elastisch materiaal, gemaakt van de schors van de kurkeik. Kurk is nagroeibaar en op zich een weinig milieubelastend materiaal. Door middel van verwarming wordt kurk geëxpandeerd waardoor het in zijn eigen harsen wordt gebonden.

11 Aan het materiaal worden geen stoffen toegevoegd, waardoor het tijdens de grondstofwinning, de productie en het gebruik ook geen gevaarlijke stoffen afgeeft. Kurk kan worden gebruikt in dakconstructies, spouwmuur en vloerafwerkingen en is verkrijgbaar in platen of kan gestort worden in de vorm van losse korrels. B. Isolatiematerialen op basis van minerale grondstoffen Behoren tot de categorie van wat men wel eens natuurlijke materialen noemt. Hierbinnen wordt een onderscheid gemaakt tussen wereldwijd ruim voorradige grondstoffen (zand, klei, leem, andere aardestoffen...) en beperkt voorradige grondstoffen. De milieubalans is gemiddeld. Deze isolatiematerialen kennen opvallend veel toepassingsmogelijkheden en zijn relatief goedkoop. 7. GEËXPANDEERD PERLIET en VERMICULIET zijn vulkanische gesteenten die worden gebroken en verwerkt tot korrels. Na verhitting expanderen ze en krijgen goede isolerende eigenschappen. Perliet en vermiculiet zijn verkrijgbaar in platen of als losse korrels. De korrels zijn regelmatig van vorm. De platen kunnen met onbeklede kanten worden geleverd of met de bovenkant bedekt met een bitumencoating, en zijn zeer drukbestendig. Perliet en vermiculiet kunnen worden toegepast in dak, muur- en vloerconstructies.

12 8. CELLENGLAS (CG) bestaat uit zwarte harde platen met een schuimstructuur die bedekt kunnen zijn met een bitumencoating. Cellenglas, ook wel schuimglas genoemd, is een waterdampdicht isolatiemateriaal met gesloten cellen dat vocht-, vuur- en drukvast is en goede isolerende eigenschappen heeft. Het is bijzonder geschikt voor isolatie aan de buitenkant van kelders, voor de isolatie van platte en begroeide daken of als in te metselen isolatieblok. 9. MINERALE WOL (MW) bestaat uit geel-groene platen of dekens met een vezelige structuur uit rotswol of glaswol. Glaswol is gemaakt van glas (siliciumzand) en rotswol is gemaakt van rots (mineralen, vulkanisch gesteente). De platen of dekens kunnen aan één zijde voorzien zijn van glasvlies, kraftpapier, PVC-folie, aluminiumfolie, aluminiumplaat of gipskartonplaat, Wordt gebruikt als thermische en akoestische isolatie van hellende daken, onder planken vloeren, in plafonds en wanden. Er dient over gewaakt te worden dat de isolatie niet vochtig wordt: in natte vorm is dit materiaal zeer snel zijn isolerende waarde kwijt. Minerale wollen zijn beschikbaar in een verschillende densiteit van zacht over halfzacht tot een harde minerale wol. Elk heeft zijn eigen toepassingsdoeleinden.

13 C. Petrochemische grondstoffen of materialen Bestaan uit afgeleide aardolieproducten. De productie is meestal erg milieuvervuilend, waarbij gevaarlijke stoffen worden gebruikt. Het afval kan zelden hoogwaardig gerecycleerd worden en vergaat zo goed als niet. Synthetische isolatiematerialen kunnen een negatieve invloed hebben op de gezondheid en zijn vaak ontvlambaar. Maar aangezien deze materialen meestal nooit in direct contact komen met de binnenomgeving, is de binnenpollutie beperkt. Bij verbranding ontwikkelen ze daarentegen zeer giftige dampen. Petrochemische stoffen worden niet binnen redelijke termijnen terug in het natuurlijke ecosysteem opgenomen. Een voordeel van een aantal isolatiematerialen uit kunststof is hun betere isolerende waarde. 8. GEËXPANDEERD POLYSTYREEN (EPS)bestaat uit witte platen met een schuimstructuur met aan elkaar vastgehechte bolletjes en is in de volksmond beter gekend als piepschuim. Verschillende bekledingen (één of tweezijdig) zijn mogelijk. Het materiaal bezit een goede drukweerstand.

14 10. GEËXTRUDEERD POLYSTYREEN (XPS) bestaat uit platen met een schuimstuctuur. De platen hebben een goede drukweerstand. 11. POLYURETHAANSCHUIM (PUR) bestaat uit gele tot lichtgroene platen met een schuimstructuur. De panelen zijn altijd aan beide zijden bekleed, mogelijks met verschillende materialen. De platen zijn vrij drukvast, maar broos. 12. RESOLSCHUIM (of fenolformaldehydeschuim, PF) bestaat uit roodbruine platen met een schuimstructuur en aan beide zijden een mineraal gecoat glasvlies. Het is een betrekkelijk broos materiaal met een geringe sterkte.

15 Keuze van het isolatiemateriaal Elk isolatiemateriaal heeft zijn specifieke toepassingen. De keuze van het materiaal zal afhankelijk van de toepassing verschillen. Verder moet de uitvoering van hoge kwaliteit zijn, zowel om thermische redenen, voor de levensduur van de materialen als uit akoestische overwegingen. Uiteraard speelt de milieubalans een belangrijke rol. Aangeraden wordt om bij gelijke prestaties (op het vlak van bijvoorbeeld vochtbestendigheid of brandweerstand) die materialen te kiezen met de beste milieubalans. Concreet moeten schuimen van polyurethaan en geëxtrudeerd polystyreen worden vermeden. De voorkeur wordt gegeven aan minerale wol of cellulair glas op basis van kringloopglas, met inachtneming van de veiligheidsvoorschriften bij hun uitvoering. Eerste keuze In het kader van duurzaam bouwen, kiest men beter 'natuurlijke', vernieuwbare materialen eerder dan minerale wol: dierlijke of plantaardige wol, op basis van cellulose, kurk, vlas, hennep of gras. De thermische prestaties ervan zijn alsmaar beter gedocumenteerd en de milieubalans pleit in hun voordeel. Materialen en producten met ecolabels of milieucertificering en goed gedocumenteerde ecologische alternatieven verdienen vanuit milieu-oogpunt aanbeveling.

16 1ste keuze 2de keuze te vermijden Vloerplaat Cellulair glas Steenwol Polyurethaan Resolschuim-platen Glaswol Geëxtrudeerd polystyreen Geëxpandeerd polystyreen Vloer Vlaswol Rotswol Polyurethaan schapenwol Glaswol Geëxtrudeerd polystyreen Geëxpandeerd polystyreen Dubbele buitenmuur Hennepwol Rotswol Polyurethaan Schapenwol Glaswol Geëxtrudeerd polystyreen Resolschuim-panelen Geëxpandeerd polystyreen Geraamte Papiervlokken Rotswol Geëxpandeerd polystyreen Kurk, Glaswol Vlas Polyurethaan Schapenwol Resolschuim Plat dak Kurk Cellulair glas Polyurethaan Resolschuim Rotswol Geëxpandeerd polystyreen Zadeldak Papiervlokken Cellulair glas Polyurethaan Kurk, Glaswol Resolschuim Schapenwol Rotswol, Geëxpandeerd polystyreen Vlas Bron: Brussels instituut voor milieuzorg

17 Kostprijs van isolatiematerialen Het vergelijken van de kostprijs gebeurt voor een gelijke isolatiewaarde: dus rekening houdend met de λ-waarde en de dikte die nodig is om te komen tot dezelfde U-waarde (0.3 W/m².K) Nagroeibare grondstoffen λ-waarde (W/m²K) cm per 0,3 W/m²K kost per m² 0,3 W/m²K Vlaswol 0, ,04 Hennep 0,040 à 0, ,30 Papiervlokken 0, ,00 Houtvezel 0,037 à 0, ,45 Kurk 0,038 à 0, ,10 Schapenwol 0, ,35 Stro 0,052 à 0, ,45 Minerale grondstoffen Perliet 0, ,87 vermiculiet 0, ,29 Cellenglas 0,040 à 0, ,04 Silicaatschuimkorrels 0, ,00 glaswol 0,032 à 0, ,60 rotswol 0,035 à 0, ,10 Petrochemische grondstoffen Geëxpandeerde polystyreen (EPS) Geëxtrudeerd polystyreen (XPS) 0,033 à 0, ,74 0,029 à 0,038 Resolschuim (PF) 0,020 Polyurethaan (PUR) 0,023 à 0, ,91 Bron: VIBE prijzen zijn indicatief (2013)

18 Terugverdientijden isolatie Hoe meer men isoleert: hoe hoger de investeringskost, hoe lager het verbruik en de exploitatiekost van het gebouw. Die verlaging van het verbruik is echter sterker met de "eerste centimeters" isolatie dan met de volgende. Uiteindelijk moet een compromis worden gevonden tussen het isolerend vermogen van de wanden, de isolatiedikte en de investering. Bron: Brussels instituut voor milieuzorg De "eerste centimeters" isolatie zijn de meest rendabele omdat het verbruik sterk daalt, terwijl de investering min of meer lineair stijgt met de hogere dikte van het isolatiemateriaal. Nu bestaat er een economisch optimum, dat aangeeft welke isolatiegraad de grootste energiebesparing oplevert zonder al te hoge investeringskosten. Dat optimum is echter niet zo eenvoudig: de kostprijs van de energie is zeer variabel; de investeringskost is ook niet helemaal recht evenredig met de dikte van de isolatie. De verklaring hiervoor is dat technisch gesproken elke constructie begrensd is qua maximale isolatiedikte die men kan toepassen.

19 Vensters, deuren en poorten Er is vaak verwarring tussen de thermische performantie van een venster en die van een beglazing. De performantie van een venster wordt berekend door het gemiddelde te nemen van de eigenschappen van het raam, de beglazing, de eventuele regelbare verluchtingsopeningen, e.a. De weging van de verschillende waarden hangt af van de relatieve oppervlakte van de diverse elementen. De keuze wordt bepaald door de thermische eigenschappen, de milieubalans, de levensduur, de kostprijs van de grondstoffen. Raamwerk thermische prestaties geraamde levensduur milieubalans Onbehandeld tropisch hardhout uit duurzaam beheerd bos Europees behandeld zachthout uit een duurzaam beheerd bos Europees behandeld zachthout niet uit een duurzaam beheerd bos 1,6-1,8 W/m².K jaar beste keuze 1,6-1,8 W/m².K jaar beste keuze 1,6-1,8 W/m².K jaar goede keuze PVC 1,5-3,0 W/m².K jaar aanvaardbaar Aluminium 3,5-4,2 W/m².K > 60 jaar te vermijden (On)behandeld tropisch hardhout niet uit duurzaam beheerd bos 1,6-1,8 W/m².K jaar slechte keuze

20 Te vermijden Schrijnwerk in PVC. PVC, afkomstig uit de chloorindustrie, heeft een zeer negatieve milieubalans. Thermische prestatie zwak. Schrijnwerk in primair (d.i. "nieuw") aluminium. Zeer veel energie nodig voor ontginning. Thermische prestatie zwak. Schrijnwerk in exotisch hout dat niet afkomstig is uit duurzaam bosbeheer. Derde keuze Ramen in secundair aluminium (90% oneindig recycleerbaar) of staal zijn bijzonder geschikt indien er veel wordt geëist van het schrijnwerk of indien moet worden voldaan aan hoge vereisten inzake weerstand (b.v. in daken / weinig toegankelijke zones / een stedelijke omgeving / gevel die erg blootstaat aan onweer of vervuiling enz.). Thermische prestatie zwak. Tweede keuze Schrijnwerk in inheems hout zonder label of exotisch hout met label. Eerste keuze Schrijnwerk in inheems hout dat voldoet aan de labels FSC of PEFC. Het beste kan worden gekozen voor een houtsoort die weinig of geen behandeling nodig heeft (voor verduurzaming en/of afwerking) en weinig of geen onderhoud vergt. Hout en aluminium (secundair) kunnen in schrijnwerk worden gecombineerd om zodoende oppervlaktebehandelingen te vermijden, het onderhoud te beperken en een minder bestendige houtsoort te kunnen kiezen (dus meer inheems/minder behandeld...).

21 Kost Draaikipraam Beglazing Schatting in /m² (excl. BTW) - leveren en plaatsen Houten raam PVC raam Dubbele isolerende met Aluminium raam lage doorlaatbaarheid (U= 1,1 W/m².K) Houten raam + aluminium kap Meerprijs: drievoudige beglazing (U = 0,8 100 à 200 extra W/m².K) Bron: Brussels instituut voor milieuzorg prijzen zijn indicatief De prijs (per m²) van een venster stijgt: als de beglazing een hogere energieprestatie heeft; als de afmeting van het venster kleiner is (meer raamwerk naar verhouding); als de bestelde hoeveelheid klein is. In de meeste gevallen isoleert de beglazing beter dan het raamwerk.

22 Beglazing Voor de vensters vormt dubbele beglazing met een lage emissiewaarde en gasvulling vandaag een minimumstandaard (1.1 W/m².K). Ook driedubbele beglazing (0.6 W/m².K) is niet langer onbetaalbaar. Er is nog slechts een prijsverschil van +/- 20%. Naast het aantal lagen glas zijn ook andere factoren van belang. De vulling: de meeste zijn gevuld met lucht, maar er zijn er ook die gevuld zijn met een zeldzaam gas zoals argon of krypton. Hierdoor is het warmteverlies van de beglazing nog minder. De doorlaatbaarheid: sommige soorten beglazing, "met hoog rendement" of "super isolerende beglazing" zijn voorzien van een onzichtbare film "met lage doorlaatbaarheid", over het algemeen een doorzichtig laagje metaaloxide dat gezien de broosheid onder vacuüm wordt aangebracht aan de binnenkant van de dubbele beglazing. Dit laagje blokkeert een deel van de warmteoverbrenging door straling, waardoor op deze manier de totale warmtestroming via het venster wordt beperkt. Bron: Brussels instituut voor milieuzorg De "selectiviteit": sommige beglazingen worden "selectief" of "reflecterend" genoemd, want ze beperken de doorgang van de zonnewinst, maar niet de lichtstraling zelf. Die beglazingen zijn alleen interessant bij echt risico op oververhitting, want de zonnewinst wordt zowel in de zomer als in de winter beknot.

23 De prestaties van een venster beperken zich niet tot het isolerend karakter. Er moet eveneens rekening worden gehouden met andere factoren: de zonnefactor en de lichttransmissie van de beglazing. De zonnefactor is het deel van de invallende zonne-energie dat door de beglazing en door de eventuele zonwering gaat. Deze waarde geeft het beschermingsniveau aan die de beglazing en haar zonwering bieden tijdens hitteperiodes in de zomer, en het niveau van de "energieopvang" tijdens de winter. De lichttransmissie is het deel van de zonnestraling dat door de beglazing gaat, als men enkel rekening houdt met het zichtbaar gedeelte van het zonnespectrum. Het is een waarde die de transparantie van de beglazing weergeeft. Idealiter kiest men voor glas met een hoge zonnefactor tijdens de winter, een lage tijdens de zomer, en gedurende het hele jaar een goede lichttransmissie. Beste keuze is een heldere beglazing (verhoogde lichttransmissie), met een verhoogde zonnefactor, om te genieten van de zonneenergie, en tijdens de zomer wordt dan voor schaduw gezorgd door een zonwering zoals een afdak, een zonnegordijn, blinden,

24 Luchtdichte gebouwschil Een goede luchtdichtheid van de gebouwschil garanderen is noodzakelijk. Luchtinfiltratie in het gebouw: verhoogt het energieverbruik, want 's winters moet meer koude lucht worden verwarmd; creëert onaangename luchtstromen; vermindert de kwaliteit van de akoestische isolatie van de schil; zorgt voor verlies van de bescherming tegen externe vervuiling: het kan de oorzaak zijn van condensatie aan de binnenkant van de muren, wat problemen van vocht, schimmelvorming en/of corrosie tot gevolg kan hebben; beïnvloedt de goede werking en de efficiëntie van de mechanische ventilatiesystemen. Deze infiltraties moeten dus beperkt worden. De verse lucht voor de hygiënische ventilatie wordt in de droge ruimten binnengebracht om een gezonde en aangename omgeving te creëren dankzij een gecontroleerd ventilatiesysteem, natuurlijk of mechanisch, dat voor de exacte noodzakelijke luchtverversing zorgt. De enige maatregel die men moet nemen om een goede luchtdichtheid te garanderen, is een juiste uitvoering van de bouwmaterialen, met name van het dampscherm of damprem.

25 Een goede luchtdichtheid nastreven vereist dus geen echte overinvestering. Wat de prijs van de bouw de hoogte injaagt, is het feit dat de aannemer algemeen verantwoordelijk is voor de goede uitvoering van de details om het door de bouwheer beoogde resultaat te halen. Hij moet dus een budget voorzien voor correcties als de luchtdichtheidsproef mislukt. Om die meerprijs te vermijden is het dus zeer belangrijk dat de architecten alle details bestuderen zodat de aannemer zijn risico's kan beperken. Het is ook nuttig om een zogenaamde eerste blower-door-test tamelijk vroeg te doen (vóór de afwerkingen), om de vastgestelde fouten nog vlot te kunnen corrigeren. Wanneer men het belang van luchtdicht bouwen reeds in de ontwerpfase met het bouwteam bespreekt en het belang voor de energie-efficiëntie van het gebouw benadrukt, wordt de luchtdichtheid eenvoudig gerealiseerd. Bron: Brussels instituut voor milieuzorg

26 Blower-door-test De luchtdichtheid van een gebouw kan worden onderzocht door een techniek met de Engelse benaming blower door, zoals bepaald in de norm EN Bij deze techniek worden ruimten in onderdruk of overdruk geplaatst met behulp van een ventilator, en zo spoort men de plaatsen op waar lucht doorheen de schil komt. Het visualiseren van de infiltraties gebeurt aan de hand van infraroodthermografie, met behulp van artificiële rook die door barsten, voegen en andere gebreken van de schil dringt en uit het gebouw ontsnapt. Het aantal verseluchtvolumes per uur bij een drukverschil van 50 pascal wordt aangeduid met de kleine letter n50 [m³/h.m³ of 1/h]. Voor passiefgebouwen is dit maximaal 0.5 luchtvolume per uur. Voor lage-energiegebouwen is dit maximaal 1 luchtvolume per uur. Voor andere gebouwen wordt dit momenteel nog niet gemeten.

27 Normering gebouwschil: een overzicht GEBOUWSCHIL EPB 2014 kantoren lage energie passief luchtdichtheid luchtdichtheid van de schil (n50) 1/h 1,00 0,50 vloer isolatiedikte vloer m 0,10 0,30 U-waarde vloer W/m²K 0,30 0,21 0,11 dak isolatiedikte dak m 0,20 0,40 U-waarde dak W/m²K 0,24 0,14 0,07 muren isolatiedikte muren m 0,15 0,35 U-waarde muren W/m²K 0,24 0,17 0,08 vensters U-waarde raamprofielen U-waarde beglazing W/m²K 1,80 1,80 0,80 W/m²K 1,10 1,10 0,60

28 in samenwerking met: Deze opdracht werd geïnitieerd door de POM Oost-Vlaanderen en werd mogelijk gemaakt met middelen beschikbaar via het project ECO 2 PROFIT. Dit valt onder de uitvoering van het INTERREG IVA-programma Vlaanderen-Nederland met co-financiering van de Provincie Oost-Vlaanderen. Teksten opmaak: Zero Emission Solutions