PREEK OVER JONA 1 Jona moet naar Ninevé, maar Jona die zei nee.

Transcriptie

1 PREEK OVER JONA 1 Jona moet naar Ninevé, maar Jona die zei nee. Liturgie zondagmorgen 17 augustus 2008 (Nieuwleusen) gezongen votum; zegengroet; gezongen amen Z Gezang 1:1*,3,5,6 [Ng. 1] * schoollied gr. 3-4: In het begin lag de aarde de Tien Woorden (Ex samenv.) Z Psalm 7:7* * schoollied gr. 5-8: God zal ik loven gebed L Jona 1 Z Psalm 107:8,9,10 Er waren handelaren op schepen T Jona 1 preek Z Gezang 33:1,2 [Ng. 17] Jona heeft God wel verstaan dankgebed collecte (diaconie / rente & aflossing) Z Psalm 139:1,4,11 Heer, U doorgrondt mij van omhoog zegen met gezongen amen Gemeente, jongelui, geliefd door Jezus Christus, Jona, wie kent deze boeiende man niet? Deze bijbelse figuur is bekend tot ver buiten de kerk. Ik denk dat alle kinderen ook wel een liedje over hem kennen. Toen Jona in de walvis zat van je één, twee, drie. Weet je dat er ook een spelletje bij is, dat naar hem genoemd is? Jonassen. Je houdt iemand vast bij armen en benen, en dan kieper je hem/haar bv in het zwembad. Plons. Ja, iedereen kent Jona en dat liedje. En misschien kennen jullie nóg wel een liedje over hem (Elly & Rikkert): Jona, Jona, ga naar Ninevé ( ik wil niet ) Jona, Jona, ga naar Ninevé, maar Jona die zei nee. Jona, een boeiende figuur. Maar ook een eigenzinnig iemand. Als t aan óns lag, was Jona 3 blz. - niet in de bijbel gekomen, als 5 e van de zgn. 12 kleine profeten (na Hosea, Joel, Amos, Obadja enz.). Want wat profeteert Jona nou eigenlijk? Het enige wat hij tegen de inwoners van Ninevé zegt is het onheilspellende (3:4): Nog veertig dagen, dan wordt Ninevé weggevaagd En toch staat zijn verhaal in de bijbel. Daar heeft niemand minder dan de HERE voor gezorgd. Ja, want denk erom: t gaat niet om Jona, maar om wat de HÉRE doet en zegt! Daar bij Jona. En dan ook vandaag de dag bij ons. Wie dit boekje leest, krijgt een spiegel voor gehouden. Daarin kun je (behalve Jona) ook jezelf herkennen: ik, eigenzinnig mens! Jona 1 preek 349 / K. van Hoek 1

2 Maar dan zie je ook hoe God ons daarvan wil genézen. Je leert in het boekje Jona de HERE kennen als een God die genadig is en liefdevol, geduldig en trouw, en tot vergeving bereid (4:2). Dan leer je al bij Jona zien wat in Joh. 3:16 staat: dat God de wereld zo lief heeft, dat Hij zijn enige zoon gezonden heeft, opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft. Zullen we zó maar in die spiegel van Jona kijken, om vooral Gods hart te zien voor mensen? Gods liefde en genade, díe maken dit boekje boeiend. Laten we ons daarover verbazen en verwonderen, als we komende tijd Gods woord uit Jona horen. Vanmorgen de eerste preek. Als thema zet ik erboven (bijna de titel van dat liedje) Jona moet naar Ninevé, maar Jona die zei nee 2 Jona op zee 3 Jona in zee Jona moet naar Ninevé. Ja, het staat er duidelijk (v. 1-2): Eens richtte de HEER zich tot Jona, de zoon van Amittai: Maak je gereed en ga naar Ninevé, die grote stad, om haar aan te klagen, want het kwaad dat ze daar doen is ten hemel schreiend. De HERE zei dat tegen Jona, de profeet. Dat hij profeet was, weten we uit 2 Koningen 14: Jona leefde in de 8 e eeuw t.t.v. Jerobeam II. Deze koning van het 10 stammenrijk wist in het noorden gebied te heroveren dat ooit bij Davids rijk hoorde. Dat was (v. 25) zoals de HERE had voorzegd bij monde van zijn [dienaar, de] profeet Jona, de zoon van Amittai. Van deze koning staat er ook dat hij deed wat slecht was in de ogen van de HERE. Maar in de ogen van zijn volk was hij populair, want onder zijn regering gingen de economie en welvaart eindelijk weer vooruit. Ja, zegen van de HERE, zo zei men, die gebiedsuitbreiding. Maar van ándere woorden van God oproep tot bekering en leven naar Gods woord trokken ze zich niets van aan. En dat kon niet goed gaan. Dat kon Jona wel aanvoelen. Hij kende het wereldtoneel van zijn tijd. Het Assyrische wereldrijk vormde dé grote dreiging in het Midden Oosten; veel volken hadden er al hardhandig kennis meegemaakt. En de koning van de Assyriers zetelde in Ninevé, de hoofdstad. Ninevé, dáár moet Jona naar toe. Naar die grote stad. Ooit gesticht door Nimrod gesticht (Gen. 10:11). Al 1000 jaar oud dus. Groot in omvang (3:3: Jona reisde er later 3 dagen doorheen). Groot in wreedheid (nazi s van het MO), uitbuiting, onrecht en willekeur. Groot vooral in zonde: ze deden alles wat God verboden had. Geen wonder dat God zegt: Het kwaad daar is ten hemel schreiend. Zoals Hij dat ook kan zeggen van allerlei zonden in onze tijd, ons land. Jona 1 preek 349 / K. van Hoek 2

3 Op TV en internet kun je alles zien wat God verboden heeft: geweld, bedrog, ontrouw, porno, enz. Terwijl er toch zegen ligt als je leeft naar Gods Woord en geboden. Maar wie eigenzinnig, die komt zichzelf en anders God eens tegen. Dan kan het verkeerd met je aflopen, voor eeuwig zelfs. Nu, zal Jona gedacht hebben: laat t dáár in Ninevé maar slecht aflopen! Eigen schuld, dikke bult. Gods oordeel verdiend? Ja. Gods genade? Nee! Maar nu roept de HERE hem om daar Gods woord te verkondigen. En wij zeggen: mooi als de HERE hem aanspreekt, wil gebruiken. Zeker, maar bedenk wel: als God je aanspreekt (met z n woord), dan komt t erop op aan dat je zijn woord vólgt, gehoorzaamt! Horen en gehoor-zamen horen bij elkaar. Zo gold dat voor Jona, zo geldt dat vandaag ook voor óns. Ook vandaag richt de HERE zich tot óns, hier in de kerk. Tot u en jou persoonlijk. Een woord dat oproept om Hem te dienen, om breken met je zonden en in Jezus Christus te geloven. Hoe vaak heb je dat al gehoord? heb je Gods wijsheid in de 10 geboden gehoord. Wat deed je ermee? God spreekt. Dan moeten wij luisteren. Jona ook. Jona moet naar Ninevé, Jona maakt zich gereed en gaat t finaal de andere kant op!!! Jona, die zegt Nee. Niet naar Nineve (500 km oostelijk), maar naar Tarsis (500 km ten westen, bij Spanje). Let op dat woordje maar. Dat vormt altijd een tegenstelling. Ik las ergens treffend: Dat is mooi als het tegen de duivel of de zonde is, maar als het tegen God ingaat, is het ontzettend. Jona durft wel om tegen God in te gaan. Inderdaad, ontzettend. Zo n houding van NEE, dat kan nooit goed gaan! Dat hoef je niet direct te merken trouwens. Dat deed Jona niet, dat deed de jongste zoon van Luc 15 ook niet. En als hier iemand zit die ook tegen God maar zegt, is ook niet direct kansloos verloren. Maar je bent wel gewaarschuwd: zonder God heb je de ondergang te vrezen, de dood. Maar Jona vreest iets anders: wat als Ninevé tot inkeer komt? Zal de HERE zich dan niet over hen ontfermen? Vast Jona s motief om NEE te zeggen lezen we later: ik wist wel dat U mild en genadig bent (4:2). Zo is onze God: Hij heeft geen vreugde aan de dood van een goddeloze, een zondaar, maar veelmeer daarin dat die zich bekeert van zijn heilloze weg en in leven blijft (Ez. 33:11). Maar ja, dat zei God tegen Israël! De HERE heeft toch Israël uitverkoren? (Deut. 7:6; Ps. 147, slot) Dat kan God toch niet menen voor Ninevé? Dat volk dat geen genade met anderen kent, verdient geen genade van God. Jona, hoe durf je NEE te zeggen?! Heb je wel begrepen wat genade is? Jona 1 preek 349 / K. van Hoek 3

4 Pas maar op, zou ik zeggen. Wie beschuldigend naar een ander wijst, wijst met 3 vingers naar zichzelf. Wat doen wij? Doet u en doe jij altijd dan trouw wat de Here vraagt? Jona zegt NEE. Hij wil niet, dat Gods liefde Ninevé bereikt en mensen redt. Daarom vlucht hij de andere kant op. Hij treft t: er ligt juist een boot in de haven van Jafo (Joppe > Tel Aviv). Hij betaalt een flinke prijs om naar Tarsis te varen. En veelzeggend staat er voor de 2 e x: weg van de HERE. Leven, wég van de HERE. Er zijn mensen die veel geld uitgeven om zich uit te leven zonder God. Maar pas op: dan raak je uit-geleefd. Dan is je hart, je (eeuwig) leven in gevaar. Met al je geld en goed kun je nooit de overtocht naar de hemel betalen. Tenzij. je beseft en gelooft: Christus heeft die prijs voor mij betaald. Voor mijn zonden en tekortkomingen, mijn onvolkomen geloof. En dat je daarom echt van geluk, van genade mag spreken. Jona zei: stuur maar een ander: Ik wil niet. Goddank, God stuurde later een, dé Ander. Die wel wilde laten zien hoeveel God van ons houdt, hoe geduldig Hij is: Christus. En dat goede nieuws wil /mag je niet voor jezelf houden. Deel t met andere zondaars. Roep ze maar op: Stap over in de boot die vaart onder de vlag van Jezus. De prijs is betaald voor ieder die in Hem gelooft. God wil dat we anderen waarschuwen. Daarvoor zijn wij kerk in de wereld. Zég maar hoe erg t vanwege de zonde is; niet alleen tegen elkaar, maar ook tegen andere mensen. Laat ze horen dat God echt alles ziet, wat iedereen uithaalt en wat er aan troep via TV en internet binnenkomt en dat Hij dat niet neemt. Laat horen dat God zijn liefde nog wil geven aan die wereld waar t allemaal zo erg is. Hij is geduldig, zegt 2 Petr. 3, omdat Hij wil dat iedereen tot inkeer komt en niemand verloren gaat. Maar dan mogen wij daarover niet zwijgen. Als God ons roept, moet je geen NEE zeggen. Niet weglopen voor God. Jona moet naar Ninevé, maar Jona die zei nee 2 Jona op zee Bij Jona gaat t in dalende lijn sinds hij God verliet. Dat zie je in het Hebreeuws: letterlijk staat er eerst dat Jona afdaalde naar Jafo om daar af te dalen in het schip (v. 3), waar hij straks afgedaald is in het ruim van schip, tot hij afdaalt in de kolkende zee. Nu hij zich niets van God wil aantrekken, voelt hij zich niet meer prettig bij Gods volk. (Zo zijn er vandaag ook wel mensen die Jona daarin volgen: weg bij God en bij de kerk vandaan. Liever geen ambtsdragers meer.) Denkt Jona nu heus dat ze uit Gods oog kunnen raken? Jona 1 preek 349 / K. van Hoek 4

5 Kende hij Psalm 139 dan niet: Waar zou ik ooit uw Geest ontgaan? Tot aan het uiterste der zee gaat uw hand zelfs met mij mee. Vast wel, maar hij wíl dat niet weten. Sluit zich daarvoor af. Hoe dom om te proberen je voor God te verstoppen. Hoe onbegrijpelijk toch te denken dat je God kunt verlaten. Maar evangelie! God wil hem, ons niet verlaten. Hij zoekt ze op! Ook dat is on-be-grijpelijk: dat God niet moe wordt mensen op te zoeken. Direct al in Gen. 3, verstopt in de bosjes, en telkens weer in het OT. En in het NT zie je dat Jezus niet anders doet dan zijn Vader: verloren mensen zoeken, om ze te redden (Luc. 15). Het lijkt Jona allemaal mee te zitten eerst. Niemand die hem tegenhield, niks geen onrustige geloop op dek. Nee, in het ruim gaat hij rustig slapen. Maar dan. God doet een tegenzet. Hij geeft zijn dienaar niet zomaar op! Wéér dat woordje maar. (Nu van God gezegd). Maar de HEER wierp een hevige wind op de zee (v. 4) Met Psalm 104:4a gezegd: Hij maakt van de winden zijn boden. De regen striemt neer, zeilen scheuren en het schip dreigt te breken. De zeelieden worden bang, roepen hun goden aan en werpen hun kostbare lading in zee. (Ps. 107). Liever je kostbare lading over boord als je jezelf er maar mee kunt redden! En Jona? Bidt hij mee? Vreest hij mee? Nee, hij slaapt! Hoe is t mogelijk in dat noodweer! Is dit slapen van Jona niet een beeld - las ik - voor een kerk die slaapt terwijl de wereld in brand staat? De wereld kan vergaan, zonder dat wij er wakker van liggen. Wie zal hen dan vertellen dat er alleen redding is in de naam van Jezus Christus, en nergens anders (Hand. 4:12). De heidense kapitein komt Jona wakker maken (v. 6): Wat lig jij hier te slapen? Sta op, roep je God aan! Misschien dat Hij zich bekommert, zodat we niet vergaan. Of hij gebeden heeft, weten we niet. Jona, de profeet van God, zwijgt. Terwijl hij toch weet dat alleen de HERE God is van hemel en aarde. Maar hoe kun je bidden, als je weet dat het je schuld, jouw zonde is? Jona horen we geen gebed doen, geen schuldbelijdenis hier uitspreken. Verrassend hoe de HERE dan verder gaat. In die ziedende storm zien de zeelui de hand van een god. Het lot moet maar uitwijzen wiens schuld het is. En het lot valt op Jona! En dan komen al die verontwaardigde vragen op hem af: hoe, wat, waar (v. 8) waarom deze ramp? Jona móet nu wel spreken (v. 9). Jona 1 preek 349 / K. van Hoek 5

6 En hij vertelt dat hij een Hebreeër is die de HEER vereert, de God van de hemel, die ook de zee en het land gemaakt heeft. In de storm komt er een mooie geloofsbelijdenis los. Eindelijk. Al is het beschamend dat Jona geen schuld-belijdenis doet. Tegenover de heidense zeelui die dachten dat élke god een handje kan helpen, belijdt Jona: er is maar één God, Jahwe, die hemel en aarde, en ook de zee gemaakt heeft. De God niet alleen van Israël, maar van de héle aarde. Zie je wat hier gebeurt? Als Jona niet naar de heidenen in Ninevé wil gaan, brengt de HERE ze wel bij hem, daar aan boord, om zijn woord van redding en genade te brengen. Die heidenen vragen hem naar zijn geloof. Mooi die vraag. Mooi ook als ze dat bij u/jou doen. En wat zeg jij dan? Of blijf je dan als christen incognito? Jona leert zijn eerste les preken aan de heidenen. Gods hart gaat ook naar hen uit. Het is maar kort: zeg maar: het evangelie in een notedop. In de storm past geen uitgebreide bijbelvertelling. Het hoeft niet altijd met veel woorden. Soms maakt een korte boodschap al genoeg los. Kijk maar: ze werden doodsbang en zeiden (v. 11): hoe heb je dit nu kunnen doen? Als je toch zo'n God vereert, hoe kun je dan voor Hem vluchten! Jona moet zich schamen. Heídenen hebben door, hoe raar het is dat Jona op de vlucht is geslagen. (En ze zien vandaag ook heel goed bij ons, wanneer wij niet leven volgens ons geloof in God) Opvallend dat een kort woord van God iets dóet bij deze mannen. Je kunt soms maar zo weinig kwijt. Dat ken je misschien wel van je werk of stageadres. Een paar woorden misschien, wat onsamenhangend misschien. En achteraf denk je: had ik maar zus of zo gezegd. Maar God kan die paar woorden gebruiken. Midden in een storm op een slingerende boot, of in een rumoerige kantine, op een kantoor met keuvelende collega s of bij een zakenlunch. Als je iets kwijt kunt...zeg het! Hoe weinig ook. Gods liefde kan er mensen mee bereiken. Jona moet naar Ninevé, maar Jona die zei nee 2 Jona op zee 3 Jona in zee Hoe de mannen ook roeien om aan land te komen, het lukt ze niet (v. 13) Dan komt het moment steeds dichterbij waarvan Jona al zei (v. 12): Gooi mij in zee. Jona 1 preek 349 / K. van Hoek 6

7 Let er trouwens op, hoe ze hun best doen om Jona te redden. (Weer zo n verrassende trek in het boekje Jona) Ze hebben alle reden om Jona te willen lozen, want hij is de oorzaak van alle ellende. Maar niets daarvan: ze roeien als gekken. Allemaal om te voorkomen dat ze Jona moeten jonassen. Beschamend voor Jona: Hij had geen medelijden met de inwoners van Ninevé. God moest maar dadelijk straffen. Maar let op die zeelui: die zijn wel barmhartig. Barmhartiger dan Jona, de dienaar van de God die genadig is en liefdevol, groot van geduld Ze roeien, roeien, roeien. Maar de storm houdt aan: God hand drukt op Jona. Jona moet van boord gezet. Let opnieuw op die zeelui. Voordat ze doen wat Jona vraagt, gaan ze bidden (v. 14) Niet weer tot hun eigen goden, nee, tot de HERE! Here, wees ons genadig. U bent de HEER, al wat u wilt dat doet U. Een gebed bij een executie, schreef iemand, niet van het slachtoffer, maar van de uitvoerders. En dan gaat hij overboord, van je En de zee bedaarde En terwijl Jona op weg is naar het dieptepunt, komt t aan boord tot een hoogtepunt: De mannen werden vervuld met bang ontzag voor de HEER. Ze brengen Hem een offer en deden geloften..(v. 16) God breekt de mond van deze heidenen open. Zie u/jij t? Jona, nee de God van Jona is zo barmhartig! Ook deze zeelui zoekt Hij op. Hij wil hun hart. Door Jona hebben de mannen iets van Gods hart gezien. En dan komt er vrees voor de HERE. We weten niet hoe diep en blijvend dit geloof was. Of ze voor eeuwig behouden, vertelt de bijbel ons niet. Dat is Gods geheim. We hebben vandaag Jona gelezen, in de spiegel gezien. Jona moet naar Nineve, maar Jona, de eigenzinnige profeet, zei NEE. God is streng voor Jona, vol liefde en geduld voor de heidense zeelieden. Zo leren wij Hem weer kennen. De HERE straft de zonde, Hij wil ook mensen redden. Wordt Jona ook gered? Dat horen we volgende week. Of nee, laten we ervan maar van zingen. Amen 2892 woorden Jona 1 preek 349 / K. van Hoek 7