Inhoudstafel. kijk op Brugge 5. Brugse economische sectoren 23. Bronnen 88

Transcriptie

1 Inleiding Beste stadgids, Voor je ligt de nieuwe editie van Brugge B(l)oeit!, een bron vol feiten en weetjes over de Brugse economie anno Wij geven je dit handig zakboekje graag mee als wegwijzer tijdens je gidsbeurten. Jullie zijn immers onze medeambassadeurs om bezoekers uit binnen- en buitenland te informeren over het economische reilen en zeilen in de streek. Bruges-la-Morte ligt ver achter ons. Vandaag is Brugge een levendige en dynamische regio met vele troeven en opportuniteiten en dat mag iedereen weten. Onze streek heeft veel te bieden: een internationaal belangrijke haven, als containerplatform, roll-on/roll off & automotive hub; groeipool voor logistieke centra en knooppunt voor de verdeling en verhandeling van aardgas; multinationals die onze regio op de wereldkaart plaatsen; een innovatieve zorgsector; een toeristische topbestemming;

2 Inhoudstafel een uniek weefsel van kleine en middelgrote bedrijven (nichebedrijven) die uitblinken binnen een specifieke sector of in een gespecialiseerde activiteit (we noemen ze graag de Brugse Smaakmakers ). Net zoals in onze vorige editie, duiden we in ons boekje vooral het onderscheidend karakter van onze streek. Wat zijn de economische sterktes van Brugge? Waar halen we internationale reputatie en erkenning? We hielden zoveel mogelijk rekening met nieuwe trends en ontwikkelingen. We zijn ervan overtuigd dat jullie de vele feiten en weetjes die we in het boekje bundelden, willen meenemen in je verhaal over onze stad en streek. We danken je hiervoor en wensen je heel veel succes en inspiratie toe tijdens het gidsen. Een economische kijk op Brugge 5 Een eeuw van economische veranderingen 6 Economische troeven vandaag 11 Economische steekkaart 17 Brugse economische sectoren 23 Multinationals en internationale topbedrijven 24 Port of Zeebrugge 34 Toerisme 48 Kleine en middelgrote ondernemingen Brugse Smaakmakers 56 Zorgsector 76 PARTNERS ECONOMISCH ZAKBOEKJE 81 Jean-Pierre Saelen Regiovoorzitter Brugge Voka - Kamer van Koophandel Dirk De fauw Voorzitter RESOC Brugge Bronnen

3 Een economische kijk op Brugge 5

4 Een eeuw van economische veranderingen Bruges-la-morte beschrijft Brugge als een ingedommelde, niet-welvarende stad. Symoblische sfeerschepping, 19e euuwse realiteit, een mix van beide we laten het aan de gidsen over om de roman van Georges Rodenbach in zijn 19e eeuwse historische context te plaatsen. Maar wat als bezoekers vragen of dit beeld vandaag nog klopt? Welke veranderingen heeft Brugge ondergaan? Wat zijn de economische hoofdlijnen in de regio Brugge vandaag en waar ligt onze economische toekomst? Sinds de tweede helft van de 19de eeuw leeft de Brugse economie op. 1. BRUGSE INDUSTRIE De eerste industriële revolutie, met opkomst van steenkool, staal- en textielproductie midden 19e eeuw gaat aan regio en stad voorbij. Wel is er een grote verscheidenheid aan familiale en ambachtelijke bedrijven: spinnerijen, drukkerijen, stokerijen, blekerijen, ijzergieterijen en brouwerijen. Sommige bedrijven groeien uit tot belangrijke economische pijlers en industriële voorlopers van de regionale economie. O.a. de ijzergieterij De Jaegher, het huidig internationaal bekende Bombardier en de Brugse gistfabriek, vandaag Genencor-DuPont. Vanaf 1950 maken regio en stad een sterke opmars: - De groeipoolstrategie oogst succes. Grote infrastructuren zoals nieuwe bedrijventerreinen, verbindingswegen en havenprojecten trekken activiteit aan. De Pathoekeweg wordt een symbool van wederopstanding. - Steeds meer internationale ondernemingen kiezen de Brugse regio uit als productie- en uitvalsbasis: metaalnijverheid (machinebouw en productie van rollend materieel), glasnijverheid, chemische nijverheid, voedingsindustrie en elektronica. 2. DIENSTEN De Brugse regio wordt ook een belangrijk dienstencentrum. Provinciehoofdstad van West-Vlaanderen. De quartiare sector (onderwijs, zorg, recreatie, cultuur en sport) wordt een belangrijke werkgever in de regio. 6 Tuinbouwbedrijven vestigden zich aan de rand van de stad. De horticultuur is een bloeiende nijverheid met grote en kleine tuinbouwuitbaters. 7

5 3. HAVEN ZEEBRUGGE In de 20e eeuw groeit de zeehaven uit tot een van de voornaamste economische spelers in de regio. De haven in Zeebrugge wordt in minder dan 10 jaar gebouwd en is klaar in : de Zeebrugse haven zet zich op de internationale kaart met twee bouwwerken. Een voorhaven in zee geeft toegang aan grote zeeschepen, zonder dat ze een sluis moeten passeren. De Pierre Vandamme-sluis laat toe om de grootste aotocarriers of verschillende schepen tegelijk te versassen naar de tij-ongebonden achterhaven : de haven ontvangt nieuwe grotere schepen en enkele grote overslagbedrijven openen nieuwe terminals om de goederen af te handelen. Zeebrugge wordt voor vele rederijen en consortia een vaste aanloophaven in hun Europese en intercontinentale lijndiensten. Het aantal schepen en het goederenverkeer stijgen spectaculair. De groei van de haven zorgt voor een nieuwe toevloed van internationale ondernemingen met klinkende namen (Bridgestone, Toyota, PSA, CMA-CMG, APM Terminals, Tropicana, ICO, ) 4. TOERISME Brugge ontdekt het toerisme als een factor in het economische leven van stad en streek en zet zijn toeristische troeven in de verf. Het idee om de stad uit te bouwen als toeristische trekpleister vindt eind 19de eeuw al ingang bij verschillende private cultuurverenigingen. Eind 19de eeuw bouwt de stad aan een uniek stadsgezicht, wat op zich de toeristische trekpleister wordt. De restauratie van historisch waardevolle monumenten en nieuwbouw in negotische stijl zijn de ingrediënten. 1902: een groots opgezette tentoonstelling over de Vlaamse Primitieven speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van het cultureel toerisme en zet Brugge op de kaart van de belangrijkste Europese cultuursteden. De stad professionaliseert de toeristische werking met informatie- en propagandacampagnes. Sinds 1950 voert Brugge een aanwezigheidspolitiek in film, radio en televisie. Het kusttoerisme evolueert van elitiare badplaatsen naar diverse plekjes voor elk wat wils

6 Evenementen lokken de massa: opening van het Groeninghemuseum (1930), het Heilig Bloedspel, de Gouden Boomstoet, de Heilige Bloedprocessie, de Triënnale voor Hedendaagse Kunst De stedelijke dienst voor monumentenzorg en stadsvernieuwing (1971) wordt opgericht. Wat voor de eigen inwoners de leefbaarheid moest verhogen, is opnieuw een belangrijke meerwaarde voor het toerisme. Culturele impulsen sinds 1970 bevorderen het toerisme: oprichting Museum voor Volkskunde, Guido Gezellemuseum, Brugge culturele hoofdstad 2002 Het Brugse Ommeland wordt een belangrijke bron van toeristische activiteit ifv. wandelen, fietsen en ontspanning inde openlucht. Economische troeven vandaag Waar liggen de sterktes van de Brugse economie en arbeidsmarkt? Wat maakt de Brugse regio interessant voor handelaars, bedrijven en investeerders? 1. UNIEKE LIGGING Centraal tussen Frankrijk, Nederland, Groot- Brittannië en Duitsland. Op een uur afstand van Brussel, het Europese centrum. Toegankelijk vanuit alle windrichtingen via een sterke en diverse infrastructuur: - een efficiënt, dicht en file-arm wegennetwerk met lokale verbindingen en grote snelwegen die direct aansluiten op snelwegen in Europese buurlanden Nederland, Frankrijk, Luxemburg en Duitsland. Het beleid investeert ook vandaag om de wegeninfrastructuur in de regio Brugge te optimaliseren. - de internationale luchthaven Oostende-Brugge biedt vrachttransport en passagiersvervoer;

7 - de haven in Zeebrugge met tal van bestemmingen. Korte afstanden via kustvaart (shortseashipping) of intercontinentaal via vaart over lange afstand (deepseashipping). De zeehaven heeft een aanzienlijk logistiek aanbod, waardoor ze een belangrijke speler is in de distributie van goederen naar de Europese markt; - een significant aantal spoorverbindingen, ook in de haven, brengen passagiers en (internationaal) goederentransport naar hinterland en Europese bestemmingen; - ferrydiensten verbinden Zeebrugge met Groot-Brittannië voor vrachtvervoer en passagiers met of zonder wagen; - verschillende binnenwaterwegen voor goederentransport: kanaal Zeebrugge-Brugge, kanaal Oostende-Brugge-Gent. 2. IDEALE COMBINATIE WONEN - WERKEN Brugge is de derde grootste stad in Vlaanderen en de grootste stad in West-Vlaanderen met inwoners. De Brugse binnenstad is een unieke locatie met internationale faam, sinds 2000 uitgeroepen tot UNESCO-werelderfgoed omwille van haar middeleeuwse binnenstad. - culturele infrastructuur: Stadsschouwburg, Concertgebouw; Kunstencentrum De Werf, Entrepot, Magdalenazaal; - evenementen: Jazz Brugge, Klinkers, Cactusfestival, Feest in t Park, MA Festival, Vama Veche, December Dance ; - verscheidenheid aan musea; - tentoonstellingen met internationale faam; - tal van kunstgalerijen; - erfgoedcel en archeologische dienst. De Brugse regio (het Brugse Ommeland) biedt een groene omgeving met tal van mogelijkheden voor toerisme en ontspanning: - een fiets- en wandelnetwerk; - kust, strand en zee met badplaatsen en watersport - de Oudlandpolder, het oudste ingepolderde gebied van Europa; - het Zwin, het oudste natuurgebied in België; - cultuurhistorisch erfgoed zoals tal van kasteeldomeinen met omliggende parken, abdijen, kerken, molens ; - unieke pittoreske dorpen. Een wereldse en dynamische omgeving: - een toestroom aan buitenlandse studenten via het Europacollege en Unu-Cris; - een haven die internationale activiteit en dynamiek aantrekt; - een regio die jaarlijks heel wat toeristen ontvangt. Brugge is een stad en een streek met een bruisend cultuurleven en evenementen: gevarieerd aanbod van muziek, dans, theater, film; 13

8 Bruggelingen genieten van hun stad en streek. Van alle Vlaamse centrumsteden zijn de Bruggelingen het meest fier op hun stad (stadsmonitor 2011). Brugge haalt op tal van domeinen een hoge tevredenheidscore: speel- en schoolvoorzieningen, kinderopvang, veiligheid,... Consumentenorganisatie Test-Aankoop rangschikt Brugge op basis van een leefbaarheidonderzoek, uitgevoerd in 2012, als de beste Belgische stad om in te leven. Gezondheidszorg op topniveau: - groot aanbod aan voorzieningen, zowel privé als openbaar; - betaalbare zorg en zorgverzekering. Wereldvermaarde gastronomie: - 15 restaurants met een Michelin sterrenquotering in de regio, 7 in Brugge waaronder 2 restaurants met 3 sterren; - wereldberoemde ambachtelijke chocolademakers; - lokale voedingsproducten met faam; - streekproducten met hoge kwaliteit; - verschillende culinaire evenementen (Brugge Culinair, Kookeet); - vermaarde gastronomische onderwijsinstellingen: Spermalie en Ter Groene Poorte. 3. MENSELIJK KAPITAAL Een groot aantal beschikbare en goed opgeleide arbeidskrachten in de regio. Gedreven en loyale arbeidsmentaliteit en goed productieniveau. Laag ziekte verzuim op Europees niveau. Een fijnmazig netwerk van onderwijs- en opleidingsinstellingen op alle niveaus: basisonderwijs, secundair en hoger onderwijs. De hogescholen Howest en Vives, geassocieerd met de universiteiten UGent en KU Leuven, bieden op hun campussen in Brugge een brede waaier van opleidingen op het niveau van professionele bachelor en academische bachelor en master, waarvan een aantal uniek zijn in Vlaanderen. De regio Brugge heeft de hoogste participatiegraad hoger onderwijs in West- Vlaanderen: 66,4% van de 18-jarigen schrijft zich een eerste keer in in het hoger onderwijs aan een hogeschool of universiteit. Onderwijsinstellingen die bewust zoeken naar kruisbestuiving met het werkveld: stages, voortgezette opleidingen, leerkrachten uit werkveld

9 De regio kan prat gaan op twee kosmopolitische universitaire onderwijsinstellingen uniek voor Vlaanderen: - Unu-cris, een universitair onderzoekscentrum en opleidingsinstelling naar processen van regionale integratie van de Verenigde Naties; - Europacollege, een onafhankelijk universitair instituut dat verschillende masters in Europese studies aanbiedt. Breed gamma van opleidingen en vorming voor volwassenen in het kader van Levenslang leren. Economische steekkaart Regio Brugge = 25% van West-Vlaanderen Brugge heeft een aandeel van 25% in West-Vlaanderen - ca. 25% van alle inwoners (23,8%) - ca. 25% van alle werknemers (25,4%) - ca. 25% van alle zelfstandigen (24,4%) - ca. 25% van alle ondernemingen (24,4%) - ca. 25% van alle winkels (26,9%) - ca. 25% van de toegevoegde waarde (25,2%) - ca. 20% van de West-Vlaamse omzet - ca. 20% van de West-Vlaamse investeringen Bevolking - In het arrondissement Brugge wonen mensen. Dit is 23,8% van de totale West-Vlaamse bevolking. Brugge Knokke-Heist Oostkamp Zedelgem Torhout Blankenberge Beernem Jabbeke Damme Zuienkerke

10 - De bevolking nam in de afgelopen 10 jaar toe met 0,3% in de stad Brugge en 2,2% in het arrondissement Brugge. - Hoge ouderdomscoëfficiënt: 43,5% van de bevolking is 50 jaar en ouder en 28,8% is 60 jaar of ouder. - 3,5% van de inwoners in de regio zijn niet-belgen. De Nederlanders vormen de grootste groep (1.821), gevolgd door de Polen (662), de Fransen (645), Roemenen (465) en Britten (400). In de stad Brugge bedraagt het aantal niet-belgen 4,3%. Welvaart - De regio Brugge heeft op Tielt en Veurne na het hoogste beschikbaar inkomen per inwoner: euro. - De gemeente Knokke-Heist noteert het hoogste belastbaar inkomen per inwoner euro. In de stad Brugge is dit , in het arrondissement Werkgelegenheid - 25,4% van alle loontrekkenden in West- Vlaanderen zijn in Brugge tewerkgesteld: De regio Brugge telt 362 ondernemingen met 50 of meer 50 werknemers en 56 met 200 of meer werknemers. De bedrijven met 50 of meer werknemers vertegenwoordigen 55,2% van de tewerkstelling. Enkele sociaal-economische indicatoren Brugge Arrondissement West-Vlaanderen Bevolking (cijfers 2012) inwoners evolutie ,3% +2,2% +3,1% Welvaart (cijfers 2012) belastbaar inkomen/inwoner jaarlijkse groei belastbaar inkomen +4,0% +4,4% +4,3% Tewerkstelling (cijfers 2010) aantal loontrekkers evolutie ,1% +13,1% +10,6% aantal zelfstandigen totale tewerkstelling (wn+zst) Werkloosheid (jaargemiddelde 2012) werklozen (NWWZ) werkloosheidsgraad 5,87% 5,24% 5,5% Economische activiteit (cijfers 2011) aantal actieve ondernemingen oprichtingsratio 8,7% 7,8% 7,5% uittredingsratio 7,4% 6,1% 5,8% toegevoegde waarde (in mio euro) omzet (in mio euro) investeringen (in mio euro) Detailhandel (cijfers 2011) aantal winkels

11 Belang van de sectoren - Groot aandeel voor tertiaire en quartaire sector. Beide sectoren vertegenwoordigen samen 81,5% van de totale tewerkstelling in de regio Brugge. Overzicht tewerkstelling belangrijkste sectoren (31/12/2010) sector aantal werknemers primaire sector 306 land- en tuinbouw 263 visserij 43 secundaire sector (industrie en bouw) industrie metaalsector voeding grafische sector 786 bouw tertiaire sector groothandel kleinhandel horeca transport en logistiek administratieve en ondersteunende diensten quartaire sector openbaar bestuur onderwijs gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Aantal ondernemingen. - Het arrondissement Brugge telt actieve ondernemingen, dit is 24,4% van alle ondernemingen in West-Vlaanderen. - Oprichtingsratio regio Brugge = 8,7%, uittredingsratio is 6,7%. Geeft netto aangroei van 2% (in West- Vlaanderen is dit 1,7%). Detailhandel handelszaken in regio Brugge. - De stad Brugge is met winkels (samen goed voor m 2 winkeloppervlakte) de winkelhoofdstad van de provincie. Knokke-Heist prijkt op de 4e plaats met 831 handelszaken en scoort het hoogste aantal winkels per inwoners in West-Vlaanderen: 24,6. Zelfstandigen zelfstandigen in regio Brugge of 24,4% van alle West-Vlaamse zelfstandigen. - Brugge telt 92 zelfstandigen en helpers per inwoners (dit is iets meer dan het West-Vlaamse gemiddelde). Innovatie - Meer dan de helft van de werknemers in de regio Brugge is tewerkgesteld in kennisintensieve diensten (52,8%). Transport en logistiek stuwen dit aandeel naar omhoog. Het aandeel van de tewerkstelling in hoogtechnologische sectoren is 7,1%. Dit is flink hoger dan het provinciaal gemiddelde (6,1%). totaal tertiaire en quartaire sector algemeen totaal

12 Werkloosheidsgraad - De werkloosheidsgraad in het arrondissement Brugge bedraagt 5,24 %. De stad Brugge noteert 5,87%. De regio scoort beter dan het West-Vlaamse (5,5%) en (vooral) het Vlaamse gemiddelde (6,92%). De stad Brugge heeft een werkloosheidsgraad die opmerkelijk lager ligt dan in vele andere centrumsteden in Vlaanderen. De score van Brugge wordt in gunstige zin beïnvloedt door de sterk vertegenwoordigde en werkzekere quartaire sector (onderwijs en zorg). 6 op 10 gemeenten in de regio noteren een werkloosheidsgraad die lager ligt dan 4%. Toegevoegde waarde - De regio Brugge creëerde in miljoen euro toegevoegde waarde of 25,2% van de totale toegevoegde waarde van West-Vlaanderen ( miljoen euro). Alleen Kortrijk scoort hoger: miljoen euro of 26,2%. - De toegevoegde waarde per inwoner bedroeg in euro in het arrondissement Brugge. Het West-Vlaamse gemiddelde is euro. Omzet en investeringen - De regio Brugge scoort 14,5 miljard euro omzet, West- Vlaanderen 78,2 miljard euro. Dit geeft een aandeel van 18,5 % voor de regio Brugge. De stad Brugge realiseert 7,3 miljard euro omzet, d.i.50,5 % van de omzet in de regio. De som van de investeringen in de stad Brugge bedraagt 388 miljoen euro, in het arrondissement Brugge 758 miljoen euro (= 21,6 % van de investeringen in West-Vlaanderen). Brugse economische sectoren in de kijker In dit hoofdstuk gaan we dieper in op enkele belangrijke segmenten van de Brugse economie. Multinationals en internationale topbedrijven port of Zeebrugge Toerisme kleine en middelgrote ondernemingen BRUGSE SMAAKMAKERS Zorgsector 22 23

13 MULTINATIONALS EN INDUSTRIELE TOPBEDRIJVEN genereren zakentoerisme voor de streek door hun internationale actieradius. 2. NAMEN NOEMEN Brugge, bakermat van industriële topbedrijven en multinationals 1. KENMERKEN EN BELANG VAN DEZE TENOREN We denken soms dat ze verdwenen zijn, maar ze zijn er nog steeds: VOORHEEN NU WAAR? Claeyson Case New Holland Zedelgem (CNH) La Brugeoise Bombardier Transportation bedrijven met rijk verleden (50 jaar aanwezigheid of langer); Clark Dana Spicer Off Brugge onderdeel van internationale topbedrijven met sterke Highway positie in hun sector; De Gistfabriek Genencor Brugge leveren grote bijdrage aan de welvaart van de streek (groep DuPont) via tewerkstelling, omzet, belastingen, regionale bestedingen en toegevoegde waarde; Glasfabriek AGC Flat Glass en Zeebrugge (Glaverbel) AGC Seapane staan in voor ruim 50% van de industriële tewerkstelling in het arrondissement Brugge, goed Pieters Visbedrijf Marine Harvest Pieters Brugge voor circa arbeidsplaatsen; FN Brugge BEP Europe Brugge genereren ook veel afgeleide (indirecte) tewerkstelling bij hun regionale toeleveranciers CBRT TP Vision Brugge en partners; Brugse fabriek Pemco Brugge zijn veelal gangmakers van innovatie in hun sector en (Bayer) inspirator voor andere bedrijven; een aantal van deze tenoren herbergen een belangrijke afdeling productontwikkeling (R&D center) waardoor ze zijn uitgegroeid tot een kenniscentrum - centre of excellence - in een bepaalde technologie of producttype. Die dimensie heeft 24 de Brugse vestigingen een grote(re) kans op 25 continuïteit en leidt ook tot nieuwe investeringen; Brugge

14 3. OVERZICHT VAN DE INDUSTRIELE TOPBEDRIJVEN CNH- Case New Holland (Zedelgem) Wereldleider in de productie van landbouwmachines. Fabriek in Zedelgem is het grootste productiebedrijf voor oogstmachines (maaidorsers, balenpersen, hakselaars) binnen de groep en het belangrijkste ontwikkelingscentrum voor deze machines. Historiek: in 1906 opgericht door Leon Claeys, Claeyson, later Sperry New Holland, Ford New-Holland en Case New Holland als deel van de Fiat Groep. Grootste industriële werkgever voor de regio Brugge met werknemers einde 2012, waarvan 366 ingenieurs, technici en informatici werkzaam in de afdeling productontwikkeling. De vestiging in Brugge is de belangrijkste fabriek en het hoofdkwartier van de afdeling Value Added Products (VAP), die instaat voor de ontwikkeling, verwerking, verpakking en commercialisering van etensklare visproducten in gans Europa. MH Pieters is ook het grootste visbedrijf in België. Het Brugse bedrijf is opgericht door Jérôme Pieters in 1953, later uitgebouwd door zijn 4 zonen en in 2000 overgenomen door Marine Harvest (Fjord Seafood). Belgische productiesites in Brugge en in Oostende (zalmrokerij). 423 vaste medewerkers en 79 interimkrachten (2012). Bombardier Transportation Belgium (Brugge - Vaartdijkstraat) Het Canadese concern Bombardier, met hoofdzetel in Montreal, is met zijn afdeling Transportation de nummer 1 in de wereld qua spoorwegtransport. De Brugse vestiging werd in 1905 opgericht en was vooral bekend als La Brugeoise. Overname door Bombardier in In Brugge wordt rollend spoorwegmateriaal (treinstellen en trams) voor reizigersvervoer geproduceerd en onderhouden. In een recent verleden bouwde de Brugse fabriek aan de hogesnelheidstreinen voor Eurostar en Thalys, de Shuttle-rijtuigen voor de Chunnel, rijtuigen voor Virigin Trans in Engeland en de dubbeldekrijtuigen M6 voor de Belgische Spoorwegen. Tewerkstelling einde 2012: 734. Marine Harvest Pieters (Brugge - Blauwe Toren) Moederbedrijf Marine Harvest (MH) is één van de grootste visverwerkende concerns in de wereld en de nummer 1 in zalmkweek: 1/4 van alle zalm in de wereld worden binnen de groep gekweekt. Het Noorse beursgenoteerde bedrijf ontstond uit de fusie 27 van diverse Noorse visbedrijven en een Iers visbedrijf.

15 Genencor (Brugge - Komvest) Onderdeel van de Amerikaanse chemiegroep DuPont. DuPont is een wereldbedrijf dat actief is in veiligheiden beschermingsuitrusting. Sinds 1999 diversifieert DuPont in de voedingssector. De biotechnologische afdeling Genencor is één van de grootste ontwikkelaars en fabrikanten van industriële enzymen, dat zijn micro-organismen die worden gebruikt in detergenten en in industriële productieprocessen. Historiek: Gist-en Spiritusfabriek Delft (eind 19e eeuw), daarna Gistbrocades, Ibis en Genencor International, sinds mei 2011 onderdeel van DuPont. De Brugse fabriek produceert voedingsenzymen (veevoeder- en zetmeelenzymen), voor gebruik in voeding, bakkerij- en wasmiddelen. Genencor is het enige Brugse productiebedrijf dat nog gelokaliseerd is in de Brugse binnenstad en investeert sterk in het terugdringen van milieuhinder (biofilter, waterzuivering, ). 108 werknemers in Dana Spicer Off Highway (Brugge - Ten Briele) Dochter van de Amerikaanse beursgenoteerde groep Dana Corporation, leverancier van onderdelen en componenten voor de automobielindustrie. Het Brugse bedrijf ontwikkelt en produceert transmissiekasten (versnellingsbakken) voor industriële voertuigen en bouwmachines. Brugge herbergt ook het wereldwijde competentiecenter waar de nieuwe toepassingen voor deze specialisatie worden ontwikkeld en uitgetest. 530 werknemers einde 2012 waarvan een 45-tal in het ontwikkelingsteam. Historiek: 1969 oprichting van Clark Automotive (in partnership met La Brugeoise et Nivelles), later Clark Equipment en in 1997 overname door Dana Corporation. TP Vision Belgium (Brugge - Pathoekeweg ) Voor 70% in handen van de Chinees-Taiwanese roep TPV Technology en voor 30% eigendom van Philips. TP Vision nam op 1 april 2012 alle resterende tv-activiteiten van Philips over, met inbegrip van de ontwikkelingsafdeling in Brugge. Historiek: opstart CBRT in 1957, grootste tv-fabriek van Philipsgroep in de 70-er jaren, stopzetting productie in Focus vanaf dan volledig op productontwikkeling en innovatie. In Brugge werken vandaag nog een 300-tal hoogopgeleide ingenieurs en technici aan de allernieuwste toepassingen voor de topmodellen (high-end) van de tv-wereldmarkt. Het bedrijf verhuist wellicht in 2014 naar Gent. Industrial Gears (IG) Watteeuw en BMT Aerospace (Oostkamp - Kampveld) Onderdeel van Belgische BMT Group, gecontroleerd door West-Vlaamse familie Seynaeve (ook eigenaars van Seyntex in Tielt). Historiek: Oprichting in 1949 door Alfons Watteeuw, overname door BMT in

16 Twee bedrijven op één site: - IG Watteeuw : gespecialiseerd in het vervaardigen van gesofisticeerde tandwielen, biedt wereldwijd tandwiel oplossingen op maat, via productiesites in België, Tsjechië, Roemenië en China. - BMT Aerospace: ontwikkeling en productie van hoogwaardige tandwielen voor luchtvaarttoepassingen. Snelst groeiende afdeling van BMT. Referenties: Airbus, Boeing en co. 250 werknemers einde Fabriek in Oostkamp produceert gesofisticeerde radarsystemen voor luchtvaart en andere specifieke doeleinden. Historiek: 2002: afsplitsing van Siemens-Oostkamp via verkoop aan EADS; 2011: naamswijziging in Cassidian. Toeleverancier voor militaire programma s EADS (o.m. Eurofighter en militiar transportvliegtuig A400M). Traditie in de productie van modules met millimetergolven en sterke reputatie in precisiewerk. 168 werknemers einde TE Connectivity (0ostkamp - Siemenslaan) Gestart als Siemens-vestiging in 1961, in 1999: Tyco Electronics en in 2011: naamswijziging in TE Connectivity. De Amerikaanse moeder Tyco Electronics is één van de grootste producenten in de wereld van passieve en elektromechanische componenten. Bedrijf in Oostkamp: ontwikkeling en productie van elektromechanische componenten voor de automobielsector (95%) en de communicatiesector, wereldwijd verdeel aan klanten zoals BMW, Ford, VW, Jaguar, Porsche, Nokia, Siemens en Sony-Ericsson. Eigen sterke engineeringgroep voor machine- en gereedschapsontwerp, ontwerpt en fabriceert intern de productiemiddelen en -processen. Ruim 700 medewerkers. AGC Flat Glass Europe en AGC Seapane (Zeebrugge) Onderdeel van de Europese tak van AGC Flat Glass, de grootste vlakglasproducent ter wereld, die op zijn beurt een divisie is van de Japanse groep Asahi Glass. Historiek: 1925 glastrekkerij Verreries de Damprémy in Zeebrugge, later deel van fusiegroep Glaverbel. Productie spiegels start in AGC Flat Glass Europe produceert en veredelt vlakglas voor de bouwsector en gespecialiseerde industriële sectoren: spiegels en decoratief gelakt glas, architecturaal glas (onder naam AGC Seapane). Wereldcompetentie en Europese moederfabriek inzake spiegelglas. Inzet op milieuvriendelijke spiegels (zonder lood, koper of formaldehyde) 10 miljoen m 2 productie per jaar, 93% export. 110 werknemers in spiegelfabriek en 90 bij AGC Seapane. Cassidian Belgium nv (Oostkamp - Siemenslaan) Onderdeel van het EADS-concern, de grootste Europese speler in defensiesystemen- en vliegtuigbouw, moederbedrijf van Airbus en Eurocopter. Cassidian is de defensietak van de groep

17 Pemco (Brugge - Pathoekeweg) Onderdeel van Pemco International met zetel in de USA, actief in beschermende en decoratieve deklagen voor toepassingen bij huishoudtoestellen, glasindustrie en automobielsector. Historiek: 1964 start van Glidden USA, vanaf 1970 Bayer-Rickmann, later Brugge, sinds 2000 Pemco Brugge. De fabriek in de Pathoekeweg produceert een 400-tal soorten (gemalen of in frits) die door de industriële klanten gebruikt worden als beschermlaag op plaatstaal zoals bij ovens, boilers en badkuipen. Brugge is het ontwikkelingsen competentiecenter van de groep. 116 medewerkers eind 2012, waarvan 20 in productontwikkeling. BEP (Brugge - Ten Briele) Dochter van het Amerikaanse familiebedrijf Burke E. Porter. Ontwikkelt en produceert testmachines voor de automobielindustrie in Europa, Midden-Oosten en Latijns-Amerika. Sinds 2011 ook ontwerp en fabricatie van installaties die restwarmte uit industriële processen omzetten in elektriciteit. Historiek: start FN-munitiedepot in 1935, later herstel legervoertuigen, productie van naaimachines, tennisraketten en roltrappen. Vanaf 1987: Fabricom, in 1996 oprichting van BEP Europe. 100-tal medewerkers begin Producent van melkkoeltanks in roestvrij staal en van apparatuur voor hygiëne en corrosiegevoelige toepassingen in zuivel-, farma- en voedingsindustrie. Historiek: familie Packo opent een smederij in 1918 in Zedelgem. Vanaf 1960 start ontwikkeling en productie van melkkoelapparatuur. In de 80-er jaren van vorige eeuw diversificatie naar andere toepassingen. In 1979 MBO, in 1994 overname door het Britse Fullwood. Tweede vestiging in Diksmuide voor productie van onderdelen en oppervlaktebehandeling. Zedelgem: ca. 185 medewerkers eind Internationale ondernemingen in de haveneconomie De groei en de internationalisering van de haven van Zeebrugge, maakt dat de aanwezigheid van buitenlandse multinationale ondernemingen in de regio in de jongste kwarteeuw is toegenomen. We vernoemen Bridgestone (autobanden) Toyota (autologistiek), havenoperatoren PSA, CMA-CGM, APM (Maersk-groep) en ICO (autologistiek e.a.) en Tropicana (fruitsappenfabriek). Donaldson Europe producent van industriële filters heeft in de achterhaven een distributiecentrum met een 60-tal logistieke medewerkers. Pack Inox (Zedelgem) Onderdeel van Fullwood-Packo groep die wordt gecontroleerd door het Britse Fullwood. 33 Productiefiliaal in China.

18 PORT OF ZEEBRUGGE - Containerplatform van internationaal niveau. - Prominente roll-on/roll-off & automotive hub - Groeipool voor logistieke centra - Knooppunt voor de distributie en verhandeling van aardgas De haven van Zeebrugge is een maritiem kruispunt en een logistiek platform ten dienste van de Europese markten. Het is een relatief nieuwe diepzeehaven die vooral gericht is op de behandeling van eenheidsladingen (containers en trailers) die met containerschepen en roll-on / roll-off vrachtschepen worden aangevoerd. Een groot deel van deze ladingen worden in logistieke bedrijven opgeslagen en bewerkt om daarna met toegevoegde waarde te worden gedistribueerd naar de Europese klanten. Zeebrugge is daarnaast ook de tweede grootste autohaven ter wereld, een bloeiende passagiershaven en een cruciale schakel voor de Europese gasbevoorrading. 1. In een notendop: 400 bedrijven / directe jobs / havenarbeiders 43,5 miljoen ton goederen / schepen 270 miljoen euro investeringen in miljoen euro directe toegevoegde waarde Samenstelling goederenverkeer % vloeibare bulk 3% stukgoed 4% vaste bulk 29% roro 46% containers In de voorhaven wordt 90% van de goederen aan- of afgevoerd met containerschepen en roll-on / roll-off schepen. De droge bulk omvat voornamelijk bouwmaterialen zoals zand en grint. Bij de vloeibare bulk wordt ook het aardgas gerekend. Het stukgoed (vooral fruit en papier) vereist een arbeidsintensieve behandeling

19

20 2. TRAFIEKEN CONTAINERS Door de grote waterdiepte kan Zeebrugge de grootste containerschepen (tot 400 m lang met een capaciteit van TEU*) probleemloos ontvangen. Deze troef heeft grote wereldspelers overtuigd om in de kusthaven te investeren in moderne overslagterminals. Een fijnmazig feedernetwerk brengt de intercontinentale containers naar alle belangrijke Europese centra met kleinere schepen mln. ton containerlading - 2 mln. TEU* (= standaard 20 voet containers) - 3 grote containerteminals (namelijk CHZ, APMT en ZIP) - Meerdere verbindingen per week met China horizontale belading. De belangrijkste bestemmingen zijn het Verenigd Koninkrijk, Scandinavië, het Balticum en Zuid-Europa. - 12,5 miljoen ton roro-vracht - 1,1 miljoen vrachtwagens - 11 afvaarten per dag NIEUWE WAGENS - HIGH & HEAVY Een doorgedreven specialisatie maakt Zeebrugge tot één van de grootste autohavens ter wereld. Nieuwe wagens worden met autoschepen die tot voertuigen kunnen vervoeren over de hele wereld verdeeld. Ook landbouw- en graafmachines worden met deze schepen mondiaal gedistribueerd. ROLL-ON/ROLL-OFF Het Europese ladingverkeer met roro-vrachtschepen is in Zeebrugge erg goed ontwikkeld met 39 gespecialiseerde terminals en aanlegposten voor

21 - 1,7 miljoen nieuwe wagens hectare autoterrein / opslagcapaciteit voor auto s - 5 centra voor voertuigmodificatie PASSAGIERS Zeebrugge verwelkomt elk jaar meer dan cruise-en ferrypassagiers. De meeste toeristen reizen aan boord van een ferry die de nachtelijke overtocht naar Hull maakt. Brugge lokt ook elk jaar meer dan 100 luxe cruiseschepen naar Zeebrugge. - Elke cruisetoerist spendeert tijdens een dagexcursie gemiddeld 80 in Brugge. - Een cruiseschip zoals de Independence of the Seas is 339 m lang en biedt accommodatie voor personen. AARDGAS Zeebrugge speelt een cruciale rol in de energievoorziening van het West-Europese continent. De haven beschikt over 2 aanlandingspunten voor aardgaspijpleidingen en een LNG-terminal waar vloeibaar aardgas met methaantankers wordt aangevoerd. - Via Zeebrugge wordt 15 % van het in West-Europa verbruikte gas aangevoerd. - Jaarlijks wordt ongeveer 4,2 miljoen ton vloeibaar aardgas via Zeebrugge geïmporteerd

22 STUKGOED & VOEDING Zeebrugge is ook een haven voor de behandeling en opslag van conventioneel stukgoed. Het gaat daarbij meestal om gepalletiseerde goederen (voornamelijk fruit en papierpulp) die met grijpkranen worden gelost. In de diepvriesloodsen in de achterhaven worden ook grote volumes vis, vlees, schaaldieren, groenten en zuivel opgeslagen. - Zeebrugge is de belangrijkste Europese invoerhaven voor Zespri-kiwi s uit Nieuw-Zeeland. - In de bottelarij van Tropicana wordt fruitsap, afkomstig uit Brazilië en Florida, verpakt. - Zeebrugge is ook de grootste vissershaven van het land. - Het Boudewijnkanaal is 15 km lang en verbindt de haven van Brugge met de achterhaven in Zeebrugge. - Het volume droge bulkgoederen bedraagt elk jaar 1,6 miljoen ton. 3. DISTRIBUTIE / TOEGEVOEGDE WAARDE De vele maritieme lijndiensten en de vlotte verbindingen langs de weg of het spoor maken van Zeebrugge een uitstekende locatie voor de organisatie van grootschalige distributieactiviteiten. Aan de goederen wordt in die bedrijven waarde toegevoegd (groupage, herverpakking, labelling, veredeling, opslag,..) vooraleer ze opnieuw verzonden worden. DROGE BULK In de haven van Brugge en langs het Boudewijnkanaal leggen de meeste bedrijven zich toe op het laden en lossen van bulkgoederen. Hier vind je terminals voor de behandeling van bouwmaterialen en agrobulk (granen, veevoeders, meststoffen en hout). 43

23 In de haven zelf werd het Sternen-eiland gecreëerd waar deze elegante vogels komen broeden. - Zeebrugge herbergt 2 moderne windturbineparken voor de opwekking van groene energie. 5. ONTSLUITING / HAVENPROJECTEN Enkele multinationals die vanuit Zeebrugge hun goederen verdelen: StoraEnso (papier), Bridgestone (banden), Danone (mineraalwater), Toyota, Case New Holland (landbouwmachines), Procter & Gamble, Zespri, Tropicana, Seabridge (koffie), 4. Economie - Ecologie - Leefbaarheid De haven wil op een duurzame manier groeien. Om die reden wordt veel aandacht besteed aan natuurwaarden en aan de leefbaarheid en mobiliteit van iedereen die bij de haven betrokken is. - Het havengebied wordt begrensd met enkele natuurreservaten. Om de verwachte trafiekgroei in goede banen te leiden en om de mobiliteit van mensen en goederen te garanderen, wordt gewerkt aan een betere ontsluiting van de haven. - Een nieuwe autoweg, de A11, moet de expresweg rond Brugge (N31) via de achterhaven verbinden met de N49 voor een vlotter vrachtverkeer. - Infrabel investeert fors om de spoorcapaciteit van de haven te verdubbelen. - De verdere ingebruikname van het Albert II containerdok zal leiden tot een verdubbeling van het huidig containervolume tot 5 miljoen TEU. - Het SHIP-project voorziet de creatie van een bijkomende grote zeesluis en de reconversie van het oudste havengedeelte evenals een betere ontsluiting van de westelijke achterhaven. - In de achterhaven wordt de Maritieme Logistieke Zone verder ontwikkeld met de vestiging van logistieke bedrijven. - Verbetering van de bestaande binnenvaartverbinding

24 PLAN VAN DE HAVEN 01 Pas van het Zand 02 Wielingendok 03 Albert II-dok 04 Brittanniadok 05 Pierre Vandammesluis 06 Verbindingsdok 07 Noordelijk Insteekdok 08 Zuidelijk Kanaaldok 09 Visartsluis 10 Boudewijnkanaal + verbreding 11 Ontworpen binnenvaartverbinding 12 Prins Filipsdok 13 Oud-Ferrydok 14 Leopoldkanaal 15 Schipdonkkanaal 21 Westdam 22 Oostdam 23 L.N.G.-dam 24 Leopold II-dam 25 Marinebasis 26 Grensinspectiepost (GIP) 38 International Car Operators (ICO) 39 International Car Operators (ICO) 40 Hanzeterminal Zeebrugge (ICO) CONTAINERBEHANDELING 45 APM Terminals Zeebrugge 46 PSA Zeebrugge - Container Handling Zeebrugge (CHZ) 47 PSA Zeebrugge - Zeebrugge International Port (ZIP) 48 CdmC BREAKBULKBEHANDELING 51 Zeebrugge Breakbulk Terminal (ZBT) 52 Tate & Lyle Molasses 53 Nieuwpoortse Handelsmaatschappij (zand- en grindterminal) 54 Alzagri (zand- en grindterminal) 55 Seaport Shipping & Trading 56 Minne Port Services 57 Hanson (zand- en grindterminal) 58 Borlix (graanterminal) 59 Decloedt Baggerwerken 60 Demaecker & Van Haecke 61 Diamur 62 Geldof DISTRIBUTIE 75 Transportzone Zeebrugge (TZZ) 76 Bridgestone Logistics Europe 77 Maritieme Logistieke Zone (MLZ) 78 Seabridge Logistics EUROPEAN FOOD CENTER 80 Vlaamse Visveiling 81 Tropicana 82 B.N.F.W. Fruitterminal (Sea-Invest) 83 Flanders Cold Center (Sea-Invest) 84 Fruitterminal (Sea-Invest) Geplande havenzone Havenzone Bestaande waterwegen of dokken Waterwegen en dokken in uitvoering of gepland Woonzones Wegenis Spoorwegen Aardgaspijpleiding ROLL-ON/ROLL-OFF Windturbines BEHANDELING 30 Toyota Terminal Radartoren 31 DFDS Seaways GAS Steigers 32 PSA Zeebrugge - 65 L.N.G.-terminal (Fluxys) Wielingen Terminal 66 Zeepipe-terminal (Gassco) Sterneneiland 33 P&O Ferries Terminal 67 Interconnector-terminal 34 C.Ro Ports Zeebrugge (Interconnector Baczee) (Zweedse Kaai) 68 Piekbesnoeiingsinstallatie (Fluxys) 35 C.Ro Ports Zeebrugge 69 Ontgassingsinstallatie (Hermeskaai - Brittanniadok (Euroservices) - Minervaplein) 36 C.Ro Ports Zeebrugge (Canadakaai) 37 Wallenius Wilhelmsen Logistics Zeebrugge

25 TOERISME 1. DE BRUGSE TOERISTISCHE DIVERSITEIT De Brugse regio heeft een zeer uiteenlopend toeristisch aanbod: - het Oostkustgebied biedt strand en zee; - de kunststad Brugge; - het groene Brugse Ommeland. De stad Brugge beschikt over een sterke uitgangspositie die veel andere steden en regio s haar benijden: - een uitgebreid cultuurhistorisch aanbod van hoog niveau; - een hoge beeldkwaliteit van het openbaar domein. Brugge positioneert zichzelf als werelderfgoedstad met een beschermde binnenstad, levende cultuur en intimiteit: - een stad op mensenmaat met alles binnen wandelafstand; - unieke sfeer en couleur locale; - boordevol geschiedenis en authentieke locaties. Topattracties in bezoekersaantallen zijn de rondvaarten op de reien (jaarlijks > 1 mio bezoekers), het Belfort en het Boudewijn Seapark (alle 3 top 20 in België). Ook het Sealife Center in Blankenberge haalt de top 20 in België. De stad kiest voor de uitbouw van een kwalitatief en duurzaam toerisme: midweekvakanties, herhaalbezoeken van verblijfstoeristen, congressen en wintertoerisme krijgen (kregen) verhoogde aandacht, gekoppeld aan (meer) doelgerichte marketingcampagnes (cfr. Visit Bruges ) en ondersteund door een kwalitatief evenementenbeleid (o.i.v. Brugge Plus ). Ook in de regio zijn er heel wat evenementen met grote uitstraling. Brugge heeft het grootste aantal attracties met meer dan bezoekers per jaar in West-Vlaanderen

26 2. TOERISTISCHE TRENDS Wat kenmerkt de toerist vandaag? - zoekt naar beleving, naar authenticiteit en variatie; - is kritisch en veeleisend, leeft in het moment; - is gevoeliger voor milieuproblemen; - neemt (meerdere) korte(re) vakanties; - wenst een individuele benadering; - maakt volop gebruik van informatietechnologie. Het cultuurtoerisme is een belangrijke pijler. - Brugge biedt toeristen een uitgebreid en gevarieerd aanbod cultuur met festivals, historische stoeten, musea, kunsttentoonstellingen en beschikt over een schat aan waardevol bouwkundig erfgoed, zoals kerken, kapellen, abdijen, kastelen, landgoed, hoeves, molens, forten, sluizen, dijken - De stad telt ca. 500 beschermde monumenten en stadsgezichten met 7 3-sterren nominaties in de Groene Michelin-gids. - Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa, heeft aangetoond welke effecten cultuurtoerisme genereert. De stad zet daar verder op in met regelmatig nieuwe cultuurmanifestaties zoals Brugge Centraal in ECONOMISCHE HEFBOOM kerncijfers Brugge: Jaarlijks bezoeken ca. 2,9 miljoen dagtoeristen de stad Brugge en ca verblijfstoeristen, waarvan 87% hotelgasten. De stad haalt een omzet van 321 miljoen euro/jaar uit toerisme (cijfers WES 2011). Een dagtoerist besteedt gemiddeld ongeveer 42 euro en een recreatieve verblijfstoerist 114 euro. In 2012 noteerde de stad Brugge overnachtingen (incl. de verblijven in gastenkamers). 79% zijn overnachtingen door buitenlanders. De Britten boeken het grootste aantal ( of 22,2%). De binnenlandse markt is goed voor overnachtingen (21,1%). Daarna volgen Frankrijk ( ), Nederland ( ), Duitsland ( ), USA (92.000), Spanje (85.000), Italië (40.000), Rusland (28.000) en Japan (26.000). De regio biedt volop ruimte voor wandelen en fietsen - relatief bosrijke omgeving met ruim aanbod van groendomeinen; - ruim aanbod van georganiseerde fietstochten vanuit o.a. Damme en Brugge aanwezigheid van meerdere lange afstandfiets- en 51 wandelroutes.

27 Op Groot-Brittanië na, vermeerderde het aantal hotel-overnachtingen van alle landen. Rusland is koploper met gemidd. 51,6% meer hotelovernachtingen in de periode Het aantal steeg tot Het aantal hotelovernachtingen van de Chinezen klom in dezelfde periode van naar (+27,1%). BRIC-landen Brazilië en India zijn goed voor resp en hotelovernachtingen. Het aandeel van de buurlanden (N-D-L-F-UK) vermindert. Kerncijfers Brugse Ommeland Het Brugse Ommeland ontving in verblijfstoeristen, goed voor overnachtingen. 44,1% zijn buitenlanders, waarvan de Nederlanders de grootste groep vormen ( toeristen). Het aantal dagtoeristen bedraagt (incl. de dagtoeristen vanuit verblijven aan de kust). De toeristische omzet (2011) wordt geraamd op 46,6 miljoen euro. Kust Naast de stad Brugge en het Brugse Ommeland genereren ook de kustgemeenten heel wat verblijfsen dagtoeristen. Een belangrijk kustgegeven hierbij is het tweede verblijfstoerisme. Knokke-Heist is de gemeente met het grootste aantal tweede verblijven aan de Belgische kust: ca , Blankenberge telt ca tweede verblijven. De logiescapaciteit mag op een vijfvoud worden geraamd ( en ). Ommeland) wordt geraamd op ca mensen (3.200 in restaurants, in hotelwezen, 625 in drinkgelegenheden), indirect op mensen (cijfers 2012). - De toeristische sector is, naast een arbeidsintensieve, ook een investeringsintensieve sector. Het logiesaanbod werd tijdens de laatste jaren grondig vernieuwd en aangepast aan de hedendaagse comforteisen. 4. DE HOTELSECTOR IN BRUGGE De Brugse Hotels kunnen we indelen in 3 gebieden: - centrum (zonder randgemeenten) - rand (randgemeenten: Assebroek, Sint-Andries, Sint-Jozef, Sint-Kruis, Sint-Michiels en Sint-Pieters) - regio (deelgemeenten: Dudzele, Koolkerke, Lissewege, Zeebrugge en Zwankendamme) Tewerkstelling De directe tewerkstelling in toerisme in het arrondissement Brugge (m.i.v. de kustgemeenten 53 Blankenberge en Knokke-Heist en het Brugse

28 Een groot hotelaanbod: hotels en 105 B&B s (inrichtingen met gastenkamers), goed voor ca kamers en ca bedden. - Ca. 90% van Brugse hotels ligt in de binnenstad, 7 hotels in de rand rond Brugge en 4 in de deelgemeenten. - Brugge telt minder grote hotels in vergelijking met andere kunststeden, maar wel meer hotels. Meer dan de helft van de hotels telt minder dan 30 kamers. 9 hotels hebben meer dan 100 kamers. Het grootste hotel in Brugge is Ibis Hotel Budget Station (184 kamers), gevolgd door Martin s Brugge - Oude Burg (177) en NH Brugge-Boeveriestraat (149 kamers). - Het gros van de hotels zijn particuliere hotels. Slechts 1 op 4 hotels maakt deel uit van een geïntegreerde hotelketen of is aangesloten bij een vrije hotelketen. - De hotels in het Brugse Ommeland bieden plaats aan mensen. De B&B s staan voor 411 bedden en de vakantiewoningen voor 360 bedden. Kortkampeerplaatsen en vaste standplaatsen op campings verruimen de logiescapaciteit tot mensen. Een gevarieerd klantenbestand: - De Brugse hotelsector blijft gericht op het recreatieve toerisme: 85% van de kamerovernachtingen. Het individueel recreatief toerisme scoort 67%, het recreatief groepstoerisme 18%. - Het zakentoerisme blijft een zwakke positie innemen, ondanks de harde inspanningen van de stad (o.m. via Meeting in Brugge ). Het individuele zakensegment was goed voor 9% van het aantal gerealiseerde kamerovernachtingen in 2012, de MICE-sector (Meetings, Incentives, Conventions, Exhibitions) had een aandeel van 5%. - De gemiddelde bezettingsgraad in de Brugse hotels is 69%. Augustus is de topmaand (85%), gevolgd door april (79%). Januari en februari scoren het zwakst (dit zijn ook de maanden waarin veel particuliere hotels sluiten). Een kwalitatief aanbod: - De stad Brugge kenmerkt zich door een hoogwaardig hotelaanbod. De hotels hebben een hoog gemiddeld comfortniveau: 80% van alle hotelkamers zijn 3, 4 of 5 sterren; 1/3 van de hotels heeft 4 sterren of meer. - De Brugse hotels worden regelmatig onderscheiden

29 De BrugSe smaakmakers Breed spectrum aan gespecialiseerde sectorondernemingen en nichebedrijven geeft kleur en smaak aan de Brugse economie - In de Brugse regio is een bonte verzameling van vooral kleine of soms middelgrote bedrijven actief, die uitblinken binnen een specifieke sector of in een gespecialiseerde activiteit. We noemen ze smaakmakers omdat ze excelleren in hun niche en/of een extra cachet geven aan het Brugse stadsgewest. Sommige hebben in hun specifieke werkveld een internationale reputatie verworven. Deze firma s opereren zowel in de tuinbouw en sierteelt als in de industriële sectoren en in de creatieve diensteneconomie. - Veel van deze ondernemingen zijn familiebedrijven of endogene bedrijven, sommigen kwamen in een latere levensfase in buitenlandse handen terecht. Endogeen betekent dat ze van binnen uit ontstaan zijn, vaak in de achterkeuken of in de garage van de oprichter. Dit in tegenstelling tot nogal wat multinationale bedrijven die vanuit het buitenland in onze regio werden ingeplant. 1. De grafische- en communicatiesector Rijk Brugs verleden dat teruggaat tot pioniers van de boekdrukkunst in de 15e eeuw zoals Jan Brito, Colard Mansion en William Caxton. Zeer divers: grafische bedrijven beperken zich niet meer tot de (krimpende) markt van de klassieke drukwereld maar verruimen zich tot multimedia spelers. De verwevenheid en integratie met aanverwante sectoren neemt toe: ontwerp-, communicatieen reclamebureaus, digitale communicatiedragers, informaticatoepassingen enz. Ook prepress, press en afterpress schuiven steeds meer in elkaar. Protagonisten uit de grafische sector: Drukkerij-Uitgeverij Die Keure (Brugge - Kleine Pathoekeweg) - Met 187 medewerkers (einde 2012) het grootste grafische bedrijf in de Brugse regio. - Na WO2 gestart als uitgever van schoolboeken. Educatieve uitgaven vormen vandaag nog de hoofdmoot, samen met naslagwerken en studiepublicaties op vlak van wetgeving en economie. - Eigen drukkerij die ook kunstboeken verzorgt. - Was tot in 2006 gevestigd in de Brugse binnenstad (Nieuwe Gentweg-Gentpoortvest). - Actief als digitale uitgever o.a. met educatieve games

30 Mercator Press (Jabbeke) - Opgericht in 1963 door de families Bogaert en Adriaen en sinds september 2011 in handen van de Nederlandse groep Koninklijke Drukkerij Em. De Jong uit Baarle-Nassau. - Gespecialiseerd in publicitair drukwerk in grote oplagen, meer dan 2,4 miljard drukwerken per jaar. Zeer kapitaalsintensief met indrukwekkend machinepark. - Zeer exportgericht met afzetkanalen in Nederland en Frankrijk medewerkers einde IBW nv (Oostkamp - Kampveld) - Grootste onafhankelijke (= niet verbonden aan drukkerij) boekbinderij in de Benelux. - Activiteit situeert zich aan het einde van de grafische keten (= afwerking). - Ontwerpt basisproducten (kaarten) die drukkers - Capaciteit tot één miljoen afgewerkte publicaties kunnen afwerken en personaliseren op maat. per dag. Eén van de grootste spelers in Europa in - Nummer 1 in Europa in de niche van deze niche, met een jaarproductie van 50 miljoen de garenloze productie. kaarten en een aanbod van eigen ontwerpen. - Ontstaan in 1961 uit de drukkerij Walleyn, sinds Internationale actieradius met verkoopkantoren in in handen van de Brugse familie van der Haert. Nederland, Frankrijk en Duitsland medewerkers einde medewerkers einde 2012 ingeschreven op de Belgische firma, plus circa 25 in het buitenland. Buromac nv (Brugge - Vogelzang) - Grafische uitgeverij gespecialiseerd in de creatie van eindejaars- en gelegenheidsdrukwerk: geboortekaarten, huwelijk, kerst- en nieuwjaarskaarten, rouwbrieven, kalenders enz. - Opgericht in 1961 door Kris en Liesbeth Deprest- Vandevyver en sinds 1994 verdergezet door Jan en Greet Jonckheere-Deprest 59

31 Vanden Broele Group (Brugge) - Geïntegreerd communicatiebedrijf met 4 entiteiten: uitgeverij, grafisch bedrijf, reclame - en PR-bureau Cayman en IT-divisie Novado. - Een specialiteit sinds vele jaren is het ontwerpen en drukken van trouwboekjes voor de gemeenten. Novado realiseerde het akteloket, een web gebaseerd platform, waarbij overheidsinstanties onderling de uittreksels van de burgerlijke stand volledig digitaal kunnen uitwisselen via d e elektronische identiteitskaart. - Opgericht in 1957 door Jacques Vanden Broele, nu geleid door Tom Vanden Broele. - Uitgeverij in Stationslaan-Sint-Michiels-Brugge, overige bedrijven gelokaliseerd op het Waggelwater tal medewerkers in de ganse groep einde Flin Graphic Group (Oostkamp - Brugge) - Bundelt 3 grafische bedrijven: Grafikon (prepress), Drukkerij Ter Roye (press) en Boekbinderij Catherine Binding (afterpress). - Realiseert vooral boeken, tijdschriften en catalogi in grote of in kleine oplagen. - Opgestart in 1952 door wijlen Christian Flamey, verdergezet door zijn zonen Didier en Patrick medewerkers in VTE (voltijdse equivalenten) einde PurePrint is een hybride drukkerij die dankzij een brede service en hoge kwaliteit een echte partner is voor opdrachtgevers van zowel kleine als zeer grote drukwerken. - Uitgeverij Stichting Kunstboek, gespecialiseerd in kunstboeken. - Opgericht door Jaak Van Damme in Brugge in 1971, verdergezet door de tweede generatie Van Damme. - Gevestigd in de Legeweg in Oostkamp sinds tal medewerkers einde D M&S Groep (Oostkamp) - Geïntegreerd communicatiebedrijf met focus op commerciële communicatie (full service reclamebureau) via diverse kanalen: digitaal ontwerp, eigen drukkerij, mediacentrale, digitale televisie, evenementen en standenbouw, softwareontwikkeling en catering. - Ook vestigingen in Brussel en Antwerpen. - Opgericht door Bruggeling Dani Dacquin in de jaren 70 van de vorige eeuw, uitgebouwd door Arne Dacquin. - Verhuist in 2014 naar nieuwe gebouwde vestiging op de site van Bombardier in Sint-Michiels-Brugge - 65-tal medewerkers in VTE einde Nog meer smaakmakers in digitale communicatie - Andere jonge communicatiebedrijven in de Brugse regio die actief zijn in webdesign en in speciale toepassingen van digitale communicatie: Pureplexity WestSite in Brugge en LCP in Oostkamp. Group Van Damme (Oostkamp) - Geïntegreerd communicatiebedrijf met zowel grafisch ontwerp, webdesign, multimedia, als concepten rond productcatalogi, reclame en marketing. 61