Adres: Zesstedenweg 261 Monumentnummer: G JE Grootebroek Kadastraal: B 1670 Datum foto s:

Transcriptie

1 Adres: Zesstedenweg 261 Monumentnummer: G JE Grootebroek Kadastraal: B 1670 Datum foto s: Oorspronkelijke functie : Onderwijzerswoning Huidige functie : Woonhuis Bouwstijl : Amsterdamse Schooltrant Architect : S.B. van Sante Bouwdatum : 1920 Verbouwingen : Waardering Het woonhuis Zesstedenweg 261 uit 1920 is van algemeen belang wegens cultuurhistorische en architectuurhistorische waarden als overwegend gaaf gebleven voorbeeld van een onderwijzerswoning gebouwd in Amsterdamse Schooltrant. Tezamen met de op het achtererf staande voormalige Openbare Lagere School (Zesstedenweg 257) die uit dezelfde periode dateert vormt de woning een lokaalhistorisch waardevol ensemble en belangrijk element in de dorpsgeschiedenis van Grootebroek als goed voorbeeld van een openbare lagere school met onderwijzerswoning uit de jaren twintig van de vorige eeuw. Tevens heeft het pand zeldzaamheidswaarde vanwege het nagenoeg oorspronkelijke interieur. Onder de monumentale status valt het gehele het exterieur en het interieur van het pand.

2 Inleiding De voormalige onderwijzerswoning is vrijstaand gelegen aan de Zesstedenweg op een ten opzichte van de aangrenzende bebouwing iets terugspringende rooilijn. Aan de oostzijde van het pand loopt een relatief breed, bestraat pad naar de aan de achterzijde van de woning gelegen voormalige openbare basisschool.

3 De Zesstedenweg is een oude verbindingsweg die aansluit op de dorpskern van Bovenkarspel en Lutjebroek. De lintstructuur is al in de 16 de eeuw aanwezig. Vanaf het begin van de 20 ste eeuw worden zijstraten aangelegd. De verschijningsvorm van de huidige, veelal vrijstaande bebouwing ontwikkelde zich vooral vanaf circa 1900 in de vorm van kleinschalige arbeidersmiddenstandsbebouwing en tuinderswoningen. Het pand is in 1920 gebouwd als onderwijzerswoning in opdracht van de gemeente Grootebroek 1. Architect is L.B. van Santen uit Zaandam die, gezien de stilistische overeenkomsten, eveneens tekent voor het ontwerp van de achtergelegen voormalige Openbare Lagere School. Hij ontwerpt de woning in de stijl van de Amsterdamse School. Die kenmerken zijn bijvoorbeeld zichtbaar in de oriël in de top van de voorgevel, de gepotdekselde delen van de dakkapel op het westelijk dakschild, het decoratieve metselwerk en in het interieur zoals de vormgeving van de trap (boom). Wijzigingen aan het exterieur beperken zich tot het vernieuwen van de ramen waar een meerruits roedeverdeling is teruggebracht. Deze ramen vallen buiten de bescherming. Omschrijving De woning bezit een rechthoekige plattegrond waarop een aanbouw (voormalige schuur nu berging) aan de achtergevel en een V-vormige erker aan de voorgevel aansluiten. Het pand is onderkelderd en bestaat uit één bouwlaag met kap- en zolderverdieping onder een mansardedak dat gedekt is met rode Verbeterde Hollandse pannen. De nok staat haaks op de straat. Op het dak staan drie gemetselde schoorstenen waarvan het achterste rookkanaal overhoeks tegen de achtergevel is uitgebouwd. Het linker dakschild (W) heeft een aangekapte, met overeenkomstige rode pannen gedekte, dakkapel die doorsteekt in het onderstaande gevelvlak. De wangen zijn bekleed met rode leipannen (Beverstaart). De dakkapel is bezet met twee achtruits ramen. het rechter dakschild (O) heeft een hoog in het dakvlak geplaatste, plat gedekte dakkapel met een opvallend hoge gepotdekselde daklijst. Deze dakkapel bezit een oorspronkelijk zestienruits raam. De gevels zijn gemetseld in roodbruine baksteen (Waalformaat) in staand verband en voorzien van een knipvoeg. Siermetselwerk in de vorm van kantstaande baksteen en/of meersteens rollagen zijn verwerkt in de borstwering, in de gevelvlakken onder de onderdorpels van de begane grondvensters, boven de gevelopeningen, in de horizontale lijst voorgevel boven de begane grond, in het gevelvlak tussen de begane grond en verdiepingsvenster linker zijgevel en in de gevelafsluiting (deels overeenkomstig de voorgevel van de achterstaande school). De brievenbus in de voorgevel is eveneens vormgegeven in de vorm van decoratief metselwerk. De voorgevel (N) is een puntgevel met links van het midden de entree achter een gemetselde stoep die door gemetselde muurtjes wordt geflankeerd. De éénruits houten deur met eenvoudig gesneden decoratieve elementen (overeenkomstig de entree van de school) heeft een bovenlicht met overhoeks geplaatste roedenverdeling. Links van deze entree, nabij de gemetselde steunbeer die de hoek markeert met de zijgevel, zit een dubbel openslaand meerruits raam. Rechts van de entree zit een éénlaags erker op V-vormig grondvlak die gevuld is met twee negenruits ramen en afgedekt wordt door een gepotdekseld lessenaarsdak. De verdieping telt twee dubbel openslaande meerruits ramen. In de geveltop van de voorgevel is een oriël aangebracht. Deze twee, door gemetselde kraagstenen gedragen, gekoppelde houten, verticale venstertjes zijn gevuld met achtruits ramen. 1 Bouwtekening (blauwdruk) uit 1920 (privécollectie eigenaar Zesstedenweg 261)

4 De linker zijgevel (O) heeft links een terugspringend geveldeel met, achter een stoep, de entree naar de huidige bijkeuken. Deze éénruits deur heeft een éénruits zijlicht. Rechts van deze entree zit een vierruits raam met vierruits bovenlicht. Centraal in de gevel zit een éénruits klepraam keldervenster. Links van het midden zitten twee vierruits ramen van klein formaat. Lijnrecht hierboven zit, gescheiden door verticaal geleed siermetselwerk in de vorm van rollagen, de door de daklijst stekende dakkapel van het trappenhuis. Rechts in deze gevel, nabij de gemetselde steunbeer op de hoek, zit een dubbel openslaand zesruits raam. Rechts in deze gevel zijn twee overhoeks geplaatste terracotta tegels geplaatst met de afbeelding van een eekhoorn (symboliserend snelheid) en een uil (symboliserend wijsheid). De rechter zijgevel (W) heeft nabij de hoek met de voorgevel een staand éénruits raam met éénruits bovenlicht. De achtergevel (Z) wordt visueel in tweeën gedeeld door het overhoeks gemetselde schoorsteenkanaal. Rechts zit een éénlaags aanbouw (huidige bijkeuken) met balkon erboven. De aanbouw telt een liggend zesruits raam. Links zitten openslaande tuindeuren. De verdieping heeft dubbel openslaande balkondeuren en een dubbel openslaand raam. De zolderverdieping heeft, ter weerszijden van het rookkanaal, een éénruits raam. Interieur In het interieur bleven de oorspronkelijke indelingsstructuur en vrijwel alle oorspronkelijke elementen behouden. De vestibule achter de entree in de voorgevel leidt naar een gang van waaruit links het voormalige spreekkantoortje van de onderwijzer bereikbaar is. Dit vertrek bezit een betegelde schouw. Vanuit de gang is rechts de woonkamer en suite bereikbaar. Deze kamers bezitten stucplafonds met middenornamenten, oorspronkelijke schouwen en tussenschuifdeuren in de vorm van paneeldeuren met helder glas-in-lood. Aan het einde van de gang bevindt zich de keuken met bijkeuken daaraan verbonden. Vanuit de keuken is, via een steektrap, de diepe, met plavuizen betegelde kelder bereikbaar. In de keuken is de oorspronkelijke provisiekast behouden gebleven evenals het aanrecht, de stookplaats en de betegelde, van decoratieve motieven voorziene, betegelde lambrisering. Nabij de keuken bevindt zich het trappenhuis bestaande uit een trap met kwarten en een boom met een decoratief gesneden bekroning. Overal zijn de oorspronkelijke paneeldeuren behouden gebleven. Ze zijn gevat in geprofileerde kozijnen met zogenoemde oren. Ook de balkenplafonds op begane grond en verdieping zijn intact gebleven. De kap is een gordingenkap. Het pand wordt door een tuin omgeven. Een (vernieuwd) stalen sierhekwerk scheidt de voor- en zijtuin van de openbare weg en van het schoolpad. Een klinkerpad leidt naar de voordeur in de voorgevel.

5 Voormalige onderwijzerswoning met links op de achtergrond de voormalige Openbare Lagere School.

6 Voor- en linker zijgevel

7 Entree in voorgevel Terracotta tegels in linker zijgevel met afbeelding van uil en eekhoorn

8 Dakkapel op rechter dakschild Oriël in topgevel voorgevel

9 Betegelde schouw in voormalig spreekkamertje

10 Stucplafond met ornament in woonkamer

11 Keuken met betegelde lambrisering, paneeldeur, aanrecht

12 Provisiekast in keuken

13 Trappenhuis met decoratief ornament op boom Bouwtekening 1920 voorgevel

14 Bouwtekening 1920 begane grond

15