STATISTISCH TIJDSCHRIFT MAANDELIJKSE BIJWERKING. Nationale Bank van België

Transcriptie

1 STATISTISCH TIJDSCHRIFT MAANDELIJKSE BIJWERKING Nationale Bank van België

2 Bestelinformatie en abonnementsvoorwaarden Verkrijgbaar bij de Nationale Bank van België, dienst Documentatie de Berlaimontlaan 14, 1000 Brussel. Telefoon: Fax: (02) (02) Voor meer informatie Personen die meer informatie wensen over de inhoud, de berekeningswijze, de bronnen e.d. kunnen terecht bij de dienst Financiële en Economische Statistieken (Data Shop) van de Nationale Bank van België Telefoon: (02) Fax: (02) Verantwoordelijke uitgever J.-J. Vanhaelen, Chef van het departement Algemene Statistiek, Nationale Bank van België. Opmerking Bronvermelding is verplicht. Verveelvoudiging voor eigen gebruik of intern gebruik is toegestaan. Afsluitingsdatum: 805 september 2003 ISSN

3 INHOUDSTAFEL I. Lijst van afkortingen... 5 II. Artikel: Bank Lending Survey : Aankondiging van de publicatie van de Belgische resultaten III. Statistieken 2 Hoofdstuk 2: conjunctuurtests Maandelijks conjunctuuronderzoek Gezamenlijke synthetische curve en commentaar Verwerkende nijverheid, handel, dienstverlening aan de bedrijven en bouwnijverheid Getalwaarde van de synthetische curven Verwerkende nijverheid, bouwnijverheid, handel en gezamenlijke curve Gezamenlijke bouwnijverheid en dienstverlening aan de bedrijven Hoofdstuk 3: bevolking, werkgelegenheid, werkloosheid Werkloosheid en openstaande betrekkingen Hoofdstuk 4: nijverheid Industriële productie Hoofdstuk 5: diensten Betalingssystemen en -instrumenten Interbancaire betalingssystemen - Aantal operaties Interbancaire betalingssystemen - Bedrag van de operaties Hoofdstuk 7: prijsindexcijfers Grondstoffen Indexcijfer van de afzet- en invoerprijzen en zijn bestanddelen Afzetprijsindexen - synthese tabel Consumptieprijzen in België Hoofdstuk 8: buitenlandse handel van België Buitenlandse handel van België: maandelijks verloop Buitenlandse handel van België: gecumuleerd verloop Buitenlandse handel van België: maandelijkse indexcijfers Buitenlandse handel van België: veranderingspercentages, gecumuleerde gegevens Hoofdstuk 9: betalingsbalans Betalingsbalans van België Betalingsbalans van België: Synthetische presentatie - Saldo Lopend verkeer van België: gedetailleerde presentatie Lopend verkeer van België: gedetailleerde presentatie - Credit (trimestriële frequentie) Lopend verkeer van België: gedetailleerde presentatie - Debet (trimestriële frequentie) Lopend verkeer van België: gedetailleerde presentatie - Saldo (trimestriële frequentie) Lopend verkeer van België: gedetailleerde presentatie - Credit (maandelijkse frequentie) Lopend verkeer van België: gedetailleerde presentatie - Debet (maandelijkse frequentie) Lopend verkeer van België: gedetailleerde presentatie - Saldo (maandelijkse frequentie) Lopend verkeer van België: gedetailleerde presentatie - Credit (gecumuleerde maandelijkse frequentie) Lopend verkeer van België: gedetailleerde presentatie - Debet (gecumuleerde maandelijkse frequentie) Lopend verkeer van België: gedetailleerde presentatie - Saldo (gecumuleerde maandelijkse frequentie) Kapitaal - en financieel verkeer in België: gedetailleerde presentatie Kapitaal - en financieel verkeer in België: gedetailleerde presentatie - Saldo Kapitaal - en financieel verkeer in België: gedetailleerde presentatie - Saldo cumul Hoofdstuk 10: wisselkoersen Referentiewisselkoersen van de euro Wisselkoersakkoord -II S t at is t is c h t ijds c hr if t v an de Nat ionale B ank v an B elgië - M aandelijk s e bijwer k ing ( ) 3

4 Spilkoersen van de euro en verplichte interventiekoersen Agio of disagio van de Deense kroon en t.o.v. de euro Nominale effectieve wisselkoers Onherroepelijk vastgelegde omrekeningskoersen van de euro Hoofdstuk 11: overheidsfinanciën Detail van de ontvangsten geïnd door de Schatkist Officiële schuld en netto te financieren saldo van de Schatkist Hoofdstuk 14: financiële instellingen Financiële staten van het Eurosysteem en van de Nationale Bank van België Geconsolideerde financiële weekstaat van het Eurostysteem (vanaf 1999) Maandelijkse financiële staat van de Nationale Bank van België Balansen van de gezamenlijke kredietinstellingen Posten buiten balanstelling van de gezamenlijke kredietinstellingen Voornaamste balansposten van de monetaire financiële instellingen gevestigd in België Hoofdstuk 15: financiële activa van de vennootschappen en de huishoudens Monetaire aggregaten van de eurozone Belgische bijdrage tot de monetaire aggregaten van de eurozone Belgische bijdrage tot de monetaire aggregaten van de eurozone (tot december 2001) Belgische bijdrage tot de monetaire aggregaten van de eurozone (vanaf januari 2002) Hoofdstuk 16: verplichtingen van de huishoudens en van de niet-financiële vennootschappen Consumptiekrediet: verkoop op afbetaling, lening op afbetaling, financieringshuur en kredietopening Consumptiekrediet: achterstallige contracten Hypothecair krediet Hypothecair krediet: ingediende aanvragen Hypothecair krediet: verleden kredieten Hypothecair krediet: achterstallige contracten Hoofdstuk 17: kapitaalmarkt Openbare uitgiften, door de overheidssector, van in Belgische frank luidende obligaties voor meer dan één jaar Uitstaande bedragen van de lineaire obligaties Uitgiften van aandelen Beursactiviteit Hoofdstuk 18: geldmarkt Uitgifte van driemaands schatkistcertificaten Uitgifte van zesmaands schatkistcertificaten Uitgifte van twaalfmaands schatkistcertificaten Transacties op de secundaire markt van gedematerialiseerde effecten opgetekend door het effectenclearingstelsel van de Nationale Bank van België Hoofdstuk 19: rentetarieven Officiële rentetarieven Voornaamste rentevoeten van het monetaire beleid van het Eurosysteem Referentietarieven van de secundaire markt voor schatkistcertificaten uitgegeven door de Belgische Staat EONIA en EURIBOR Debetrentetarieven in nationale munt van de Belgische kredietinstellingen Creditrentetarieven in nationale munt van de Belgische kredietinstellingen Rendementspercentages op de Belgische secundaire markt voor lange termijn effecten uitgegeven door de Belgische overheid Rente op driemaands euro-deposito s Brutorendementen op de secundaire markt van de referentieleningen (Benchmark op 10 jaar): internationale vergelijking Officiële tarieven of interventietarieven van buitenlandse centrale banken S t at is t is c h t ijds c hr if t v an de Nat ionale B ank v an B elgië - M aandelijk s e bijwer k ing ( 20

5 LIJST VAN AFKORTINGEN ATM ATS BBP BEF BEVEK BFE BIB BLEU BPC BTW CBF DEM DEV DOSZ E.C. ECB EFMS E.G. ELLIPS EMI EMS EMU EONIA ERM ESCB ESP Automated Teller Machine Oostenrijkse Shilling Bruto Binnenlands Product Belgische Frank Beleggingsvennootschap met veranderlijk kapitaal Beroeps Federatie van de producenten en verdelers van Electriciteit in België Bank voor Internationale Betalingen Belgisch-Luxemburgse Economische Unie Bestuur der Postchecks Belasting over de toegevoegde waarde Commissie voor het Bank- en Financiewezen Duitse Mark Vreemde valuta Dienst voor Overzeese Sociale Zekerheid Europese Commissie Europese Centrale Bank Europees Fonds voor Monetaire Samenwerking Europese Gemeenschap Electronic Large Value Interbank Payment System Europees Monetair Instituut Europees Monetair Systeem Economische en Monetaire Unie Euro Overnight Index Average Exchange Rate Mechanism (Europees wisselkoersarrangement) Europees Stelsel van Centrale Banken Spaanse Peseta ESR 95 Europees Stelsel van Rekeningen 1995 EU EUR EURIBOR EUROSTAT FIM FRF GOS HWI ICB IEP IMF Europese Unie Euro Euro Inter Bank Offered Rate Bureau voor de Statistiek der Europese Gemeenschappen Finse Markka Franse Frank Gemenebest van Onafhankelijke Staten Herdiscontering- en Waarborginstituut Instelling voor Collectieve Belegging Iers Pond Internationaal Monetair Fonds Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( ) 5

6 INR ITL IWH IZW K.B. kwh LEI LUF MERCOSUR MEZ MF MFI MTA MUMS NACE NAFTA NBB NIS NLG NMBS OESO OLO POS PRIME PTE RVA SDR UCV USAF Instituut voor de Nationale Rekeningen Italiaanse Lire Institut für Wirtschaftsforschung, Hamburg Instelling zonder Winstoogmerk Koninklijk Besluit Kilowattuur Landbouw-economisch Instituut Luxemburgse Frank Mercado commun del Sur Ministerie van Economische Zaken Ministerie van Financiën Monetaire financiële instelling Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid Monetary Union Member States Nomenclature statistique des activités économiques dans la Communauté européenne North American Free Trade Agreement Nationale Bank van België Nationaal Instituut voor de Statistiek Nederlandse Gulden Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling Lineaire Obligatie Point of Sale Projets Régionaux d'insertion dans le Marché de l'emploi (Waals Gewest) Portugese Escudo Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening Special Drawing Rights Uitwisselingscentrum van te verrekenen verrichtingen van het Belgisch financieel systeem Uitgebreide Structurele Aanpassingsfaciliteit 6 Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( )

7 CONVENTIONELE TEKENS r raming v voorlopig - het gegeven bestaat niet of heeft geen zin n.b. niet beschikbaar p.m. pro memorie pct. procent 0 of 0,0 nul of minder dan de helft van de laatst in aanmerking genomen eenheid ALGEMENE OPMERKING In verschillende tabellen zijn de totalen ten gevolge van afrondingen niet gelijk aan de som van de rubrieken. De website van de Bank bevat de publicatiekalender van de belangrijkste economische statistieken opgesteld door de Bank en het INR ( Ten uitvoering van de SDDS -- verplichting (Special Data Dissemination Standard van het IMF) zijn evenwel alle statistieken vervat in de SDDS er ook in opgenomen. Publicatiedata zijn overgenomen van de instelling die de statistiek opstelt; sommige onder hen publiceren volgens hun eigen kanalen ruimere kalenders over hun statistieken dan die vermeld op de website van de Bank. Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( ) 7

8

9 Artikel

10

11 DE GEHARMONISEERDE EUROPESE ENQUETE NAAR DE BANCAIRE KREDIETVERLENING - "BANK LENDING SURVEY" AANKONDIGING VAN DE PUBLICATIE VAN DE BELGISCHE RESULTATEN 1. INLEIDING De nationale centrale banken en de Europese Centrale Bank hebben een kwartaalenquête uitgewerkt naar het verloop van de bancaire kredietverlening 1 in het eurogebied. De invoering van deze enquête, die Bank Lending Survey (BLS) werd gedoopt, werd op 21 november 2002 goedgekeurd door de Raad van Bestuur van de Europese Centrale Bank. Bij het begin van elk kwartaal wordt de vragenlijst van de BLS, door tussenkomst van de nationale centrale banken en op vrijwillige basis, voorgelegd aan een vooraf bepaald staal van kredietinstellingen uit de twaalf landen van het eurogebied. De vragenlijst is bedoeld om kwalitatieve gegevens te verzamelen die gebaseerd zijn op opinies. De eerste enquête werd gehouden in januari 2003 en de resultaten voor het eurogebied als geheel, werden voor het eerst door de Europese Centrale Bank gepubliceerd in haar Maandbericht van mei evenals op haar internetsite. De Nationale Bank van België zal de Belgische gegevens beginnen verspreiden in september 2003, met de publicatie van de resultaten van de eerste drie enquêtes. De BLS-enquête vervolledigt de bestaande statistieken omtrent de bancaire kredietverlening (kredietomvang en rente aangerekend aan de klanten) door informatie toe te voegen in verband met de vraag- en aanbodvoorwaarden op de kredietmarkten van het eurogebied. 2. DOELSTELLING VAN EEN ENQUÊTE NAAR DE KREDIETVERLENING Het verzamelen van specifieke informatie omtrent de kredietvoorwaarden (andere dan de rente) door middel van een enquête naar de bancaire kredietverlening in het eurogebied is belangrijk voor het Eurosysteem, omdat het krediet een essentiële rol speelt zowel in de werking van de economie, als in het transmissieproces van de monetaire-beleidsbeslissingen. Doordat de banken de vraag naar en het aanbod van financiële middelen op elkaar afstemmen, spelen zij een cruciale rol in de werking van de economie, onder meer met betrekking tot de financiering van de huishoudens en de KMO's, die over het algemeen minder makkelijk toegang hebben tot de kapitaalmarkten. In de regel wordt het kredietaanbod bepaald door het vermogen en de wil van de banken om leningen toe te staan. Als de banken voorzichtiger te werk gaan bij het verlenen van kredieten - bijvoorbeeld als gevolg van een minder gunstige inschatting van het verwachte economische verloop - zou dit kunnen leiden tot een vermindering van de uitgaven door de kredietnemers die moeilijkheden ondervinden om andere financieringsbronnen te vinden, en aldus tot een mogelijke vertraging van de groei van de economische activiteit. Omgekeerd kan de economische activiteit worden aangezwengeld wanneer de banken - ingevolge optimistische vooruitzichten - hun kredietverleningsbeleid versoepelen. Dit kan echter ook leiden tot het duurder worden van de financiële en reële activa en tot inflatoire spanningen. Naast het belang van de bancaire kredieten voor de werking van de economie, kunnen ook wijzigingen in het gedrag van de banken ten aanzien van de kredietverlening de manier beïnvloeden waarop het monetaire beleid doorwerkt in de economie, dit wil zeggen de wijze waarop de monetaire-beleidsbeslissingen de economie in het algemeen en de prijzen in het bijzonder beïnvloeden. Dit "kredietkanaal" kan op verschillende manieren functioneren, namelijk via het aanbod van bancaire kredieten ("bancair kredietkanaal in de strikte zin"), via de beschikbaarheid en de waarde van de noodzakelijke garanties voor het verkrijgen van een financiering ("balanskanaal") of via de beschikbaarheid van liquide middelen ("kasstroomkanaal"). Bovendien kan men aan de hand van de enquête informatie inwinnen omtrent het verloop van de kredietvraag en de beïnvloedende factoren ervan. Tot slot wordt er op gewezen dat de resultaten van de enquête naar de bancaire kredietverlening niet louter een aanvulling vormen op de bestaande statistieken: zij bieden tevens de mogelijkheid om hun verloop te interpreteren. Bovendien zou de informatie die voortvloeit uit de vragen met betrekking tot de verwachtingen moeten bijdragen tot een beter inzicht in de toekomstige economische ontwikkelingen, en aldus de formulering van economische prognoses moeten vergemakkelijken. 1 De Federal Reserve van de Verenigde Staten en de Bank of Japan houden reeds enige tijd een soortgelijke enquête in eigen land. Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( ) 11

12 3. KENMERKEN VAN DE ENQUÊTE De vragenlijst, waarvan een kopie als bijlage gaat 2, wordt bij voorkeur voorgelegd aan de verantwoordelijken die belast zijn met de kredietverlening, en die meestal lid zijn van het directiecomité binnen elke geselecteerde instelling. De vragen, die onveranderd zouden moeten blijven, zijn kwalitatief van aard en vergen bijgevolg geen enkele statistische opzoeking vanwege de respondent. De enquête omvat zeventien vragen die betrekking hebben op de opgetekende ("tijdens het afgelopen kwartaal") en verwachte ("in de loop van het volgende kwartaal") ontwikkelingen op de kredietmarkten en een open vraag naar eventuele aanvullende commentaren. De vragen maken een onderscheid tussen twee debiteurensectoren, te weten de ondernemingen (namelijk de niet-financiële vennootschappen) en de huishoudens. De in de enquête gehanteerde definities en indelingen stemmen overeen met die van de andere statistieken die door de Europese Centrale Bank worden gepubliceerd. Zowel voor de ondernemingen als voor de huishoudens bestrijkt de vragenlijst zowel de factoren i.v.m. de vraag naar als die i.v.m. het aanbod van krediet. Het staal dat op het niveau van het eurogebied wordt gehanteerd, werd vastgesteld rekening houdend met de specifieke kenmerken van de nationale bancaire structuren, teneinde een optimale vertegenwoordiging van de bancaire sector te waarborgen. Het staal telt momenteel 86 kredietinstellingen, met tenminste drie instellingen per land. Binnen één en hetzelfde land worden de resultaten samengevoegd, waarbij aan alle geselecteerde instellingen hetzelfde gewicht wordt toegekend. De nationale resultaten die door de respectieve centrale banken worden medegedeeld, worden vervolgens gewogen op het niveau van het eurogebied, op grond van de nationale aandelen in het totale bedrag van de binnen het eurogebied toegestane leningen aan de niet-bancaire particuliere sector. Het Belgische staal omvat vier banken, waarvan hun kredieten aan de niet-bancaire particuliere sector ongeveer 75% uitmaken van alle kredieten die de Belgische banken verlenen. Het aandeel van België in het eurogebied, van zijn kant, bedraagt zowat 2,9% METHODOLOGIE EN PUBLICATIE VAN DE GEAGGREGEERDE RESULTATEN VOOR BELGIË 4.1. Methodologie gebruikt voor de berekening van de Belgische resultaten en voorstelling van de resultaten Het verloop van variabelen van kwalitatieve aard synthetiseren, is geen eenvoudige opdracht. De beschikbare concepten omvatten onder meer dat van "netto percentage". Over het algemeen wordt dit concept gedefinieerd als het verschil tussen het percentage van antwoorden dat wijst op een verloop in een welbepaalde richting, en het percentage van antwoorden dat wijst op een verloop in tegenovergestelde richting. Om dit type van indicator tot stand te brengen, kan men ervoor opteren om hetzij dezelfde waarde toe te kennen aan elk mogelijk antwoord met uitzondering van het "neutrale" antwoord 4 (wat onder meer wordt gedaan door de Europese Centrale Bank, de Deutsche Bundesbank en de Federal Reserve van de Verenigde Staten), hetzij verschillende waarden, die over het algemeen toenemen naarmate men sterker afwijkt van het "neutrale" antwoord (vb. Bank of Japan, Bank van Spanje en Bank van Portugal). Eén van de voordelen van de tweede methode is dat zij niet alleen aanwijzingen geeft omtrent de richting van het verloop, maar tevens omtrent zijn intensiteit, zodat de intertemporele vergelijkingen kunnen worden verfijnd. Als gevolg van de beperkte omvang van het Belgische staal, heeft de Nationale Bank van België geopteerd voor de tweede methode, onder meer om te vermijden dat men een te strak resultaat 5 zou verkrijgen, en bijgevolg informatie zou verliezen. De geselecteerde indicator wordt als volgt gedefinieerd (afhankelijk van de formulering van de betrokken vraag): Indicator = % van instellingen dat "aanzienlijke versoepeling of toename" opgeeft x 1,0 + % van instellingen dat "lichte versoepeling of toename" opgeeft x 0,5 - % van instellingen dat "lichte verstrakking of verzwakking" opgeeft x 0,5 - % van instellingen dat "aanzienlijke verstrakking of verzwakking" opgeeft x 1,0 2 3 Het Maandbericht van de Europese Centrale Bank van de maand april 2003 bevat een meer gedetailleerde beschrijving van de Bank Lending Survey. De respectieve marktaandelen worden elk kwartaal herberekend. 4 5 Met name de antwoorden van het type "is nagenoeg onveranderd gebleven". Een argument dat in veel geringere mate meespeelt op het niveau van het eurogebied of van de landen die over een ruimer staal beschikken. 12 Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( )

13 De mogelijke waarden van deze indicator schommelen tussen -100% (aanzienlijke verstrakking of verzwakking bij alle respondenten) en +100% (aanzienlijke versoepeling of toename bij alle respondenten). De resultaten met betrekking tot de opgetekende ontwikkelingen en die met betrekking tot de verwachte ontwikkelingen worden in dezelfde grafiek voorgesteld, zodat de verwachtingen omtrent de vraag naar en het aanbod van krediet snel kunnen worden geëvalueerd. Tot slot worden de Belgische resultaten getoetst aan de resultaten voor het eurogebied in zijn geheel, die worden opgesteld volgens dezelfde formule 6, teneinde de nationale resultaten te kaderen in een ruimere context. Het onderstaande fictieve voorbeeld illustreert de presentatiewijze van de resultaten. INDICATOR VOOR DE BETROKKEN VARIABELE 100% 0% -100% België: yy Qt yy Qt+1 yy Qt+2 opgetekende resultaten verwachtingen geformuleerd door de respondenten in het voorafgaande kwartaal 4.2. Publicatiekanalen voor de Belgische resultaten De resultaten van de enquête naar de bancaire kredietverlening in België zullen worden gepubliceerd in het Statistisch Tijdschrift van de Nationale Bank in tabel 2.4 "Kredietverlening: resultaten van de enquête". De eerste resultaten zullen worden gepubliceerd in het nummer van september Enkel de indicatoren met betrekking tot de opgetekende en verwachte ontwikkelingen van de vraag naar en het aanbod van krediet aan de niet-financiële vennootschappen en huishoudens - te weten de vragen nr. 1, 4, 6, 7, 8, 13, 16 en 17 van de bijgaande vragenlijst - zullen het voorwerp uitmaken van publicatie. Die informatie zal eveneens verspreid worden via de website van de Bank (deel Macro-economische statistieken / Statistische producten / Bank Lending Survey). De resultaten met betrekking tot de ondernemingen zullen tevens op de site van het Observatorium voor Krediet aan Vennootschappen worden geplaatst, waar zij een waardevolle informatieve aanvulling zullen vormen. In afwachting dat een voldoende lange reeks beschikbaar is om de noodzakelijke kwaliteitscontroles te kunnen uitvoeren, is echter besloten in een eerste fase alleen de indicatoren te publiceren die betrekking hebben op de niet-financiële vennootschappen in hun geheel. In de commentaar van de rubriek "Recente ontwikkelingen" van de voornoemde site zullen echter de meest markante resultaten van de enquête worden opgenomen. De eerste publicatie op de site van het Observatorium voor Krediet aan Vennootschappen zal plaatsvinden midden september Bij die gelegenheid zullen de resultaten tevens worden becommentarieerd in het Economisch Tijdschrift van de Bank. Eurogebied: opgetekende resultaten verwachtingen geformuleerd door de respondenten in het voorafgaande kwartaal 6 Net zoals de Bank van Portugal, publiceert de Nationale Bank van België dus netto percentages voor het eurogebied die afwijken van de percentages die door de Europese Centrale Bank worden verspreid in haar Maandbericht. Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( ) 13

14 Bijlage I : Vragenlijst van de enquête naar kredietverlening door banken 1. Leningen of kredietlijnen aan ondernemingen 1. In hoeverre zijn gedurende de afgelopen drie maanden de criteria die uw bank hanteert bij het goedkeuren van leningen of kredietlijnen aan ondernemingen gewijzigd? Totaal Leningen aan kleine en middelgrote ondernemingen Leningen aan grote ondernemingen Kortlopende leningen Langlopende leningen Aanzienlijk verscherpt Enigszins verscherpt Niet wezenlijk veranderd Enigszins versoepeld Aanzienlijk versoepeld 2. In hoeverre zijn gedurende de afgelopen drie maanden de volgende factoren van invloed geweest op de criteria die uw bank hanteert bij het goedkeuren van leningen of kredietlijnen voor ondernemingen (zoals beschreven in vraag 1 in de Totaal -kolom)? Geef m.b.v. de onderstaande schaal aan in welke mate de volgende factoren hebben bijgedragen tot het verscherpen of versoepelen van de leencriteria: = heeft aanzienlijk bijgedragen tot het verscherpen van de leencriteria = heeft enigszins bijgedragen tot het verscherpen van de leencriteria = heeft bijgedragen tot het in wezen onveranderd blijven van de leencriteria + = heeft enigszins bijgedragen tot het versoepelen van de leencriteria + + = heeft aanzienlijk bijgedragen tot het versoepelen van de leencriteria Nvt = Niet van toepassing A) Vermogenskosten en balansrestricties Kosten verband houdend met de vermogenspositie van uw bank De mate waarin uw bank in staat is vermogen aan te trekken op de financiële markten (bijv. de geld- of obligatiemarkten) De liquiditeitspositie van uw bank B) Concurrentiedruk Concurrentie van andere banken Concurrentie van niet-banken Concurrentie van financiering door overige marktpartijen C) Risicoperceptie Verwachtingen t.a.v. van de algemene economische bedrijvigheid Vooruitzichten voor de desbetreffende bedrijfstak of onderneming Risico m.b.t. het vereiste onderpand D) Overige factoren, gaarne toelichten Nvt 3. In hoeverre zijn gedurende de afgelopen drie maanden de door uw bank gehanteerde voorwaarden voor goedkeuring van leningen of kredietlijnen aan ondernemingen gewijzigd? Geef m.b.v. de onderstaande schaal aan in welke mate de volgende factoren daaraan hebben bijgedragen: = aanzienlijk verscherpt = enigszins verscherpt = niet wezenlijk veranderd + = enigszins versoepeld + + = aanzienlijk versoepeld Nvt = Niet van toepassing A) Prijs De marge van uw bank op gemiddelde leningen (grotere marge = verscherpt, kleinere marge = versoepeld) De marge van uw bank op risicovollere leningen B) Overige voorwaarden Berekende kosten uitgezonderd rente Omvang van de lening of kredietlijn Onderpandsvereisten Kredietafspraken Looptijd C) Overige factoren, gaarne toelichten Nvt 14 Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( )

15 4. In hoeverre is gedurende de afgelopen drie maanden de vraag naar leningen of kredietlijnen aan ondernemingen bij uw bank gewijzigd, afgezien van de normale seizoenschommelingen? Totaal Leningen aan kleine en middelgrote ondernemingen Leningen aan grote ondernemingen Kortlopende leningen Langlopende leningen Aanzienlijk afgenomen Enigszins afgenomen Niet wezenlijk veranderd Enigszins toegenomen Aanzienlijk toegenomen 5. In hoeverre hebben gedurende de afgelopen drie maanden de volgende factoren de vraag naar leningen of kredietlijnen aan ondernemingen beïnvloed (zoals beschreven in vraag 4 in de Totaal -kolom)? Geef m.b.v. de onderstaande schaal aan in welke mate de volgende factoren daaraan hebben bijgedragen: = heeft aanzienlijk bijgedragen tot de geringere vraag = heeft enigszins bijgedragen tot de geringere vraag = heeft bijgedragen tot een in wezen onveranderde vraag + = heeft bijgedragen tot een enigszins grotere vraag + + = heeft bijgedragen tot een aanzienlijk grotere vraag Nvt = Niet van toepassing A) Financieringsbehoeften Vaste investeringen Voorraden en werkkapitaal Fusies/overnames en herstructurering van de onderneming Herstructurering van schulden B) Gebruik van alternatieve financieringsbronnen Interne financiering Leningen van andere banken Leningen van niet-banken Uitgifte van schuldbewijzen Emissie van aandelen C) Overige factoren, gaarne toelichten Nvt 6. Geef aan in hoeverre u verwacht dat de criteria die uw bank hanteert bij het verstrekken van leningen of kredietlijnen aan ondernemingen in de komende drie maanden zullen veranderen? Totaal Leningen aan kleine en middelgrote ondernemingen Leningen aan grote ondernemingen Kortlopende leningen Langlopende leningen Aanzienlijk strenger Enigszins strenger Niet wezenlijk anders Iets soepeler Aanzienlijk soepeler 7. Geef aan in hoeverre u verwacht dat de vraag naar leningen of kredietlijnen aan ondernemingen de komende drie maanden bij uw bank zal veranderen (afgezien van de normale seizoenschommelingen) Totaal Leningen aan kleine en middelgrote ondernemingen Leningen aan grote ondernemingen Kortlopende leningen Langlopende leningen Zal aanzienlijk afnemen Zal enigszins afnemen Zal in wezen onveranderd blijven Zal enigszins toenemen Zal aanzienlijk toenemen Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( ) 15

16 2. Leningen aan huishoudens 8. In hoeverre zijn gedurende de afgelopen drie maanden de criteria die uw bank hanteert bij het goedkeuren van leningen aan huishoudens gewijzigd? Leningen voor woningfinanciering Consumptief krediet en andere leningen Aanzienlijk verscherpt Enigszins verscherpt Niet wezenlijk veranderd Enigszins versoepeld Aanzienlijk versoepeld 9. In hoeverre zijn gedurende de afgelopen drie maanden de volgende factoren van invloed geweest op de criteria die uw bank hanteert bij het goedkeuren van leningen voor woningfinanciering aan huishoudens (zoals beschreven in vraag 8)? Geef m.b.v. de onderstaande schaal aan in welke mate de volgende factoren hebben bijgedragen tot het verscherpen of versoepelen van de leencriteria: = heeft aanzienlijk bijgedragen tot het verscherpen van de leencriteria = heeft enigszins bijgedragen tot het verscherpen van de leencriteria = heeft bijgedragen tot het in wezen onveranderd blijven van de leencriteria + = heeft enigszins bijgedragen tot het versoepelen van de leencriteria + + = heeft aanzienlijk bijgedragen tot het versoepelen van de leencriteria Nvt = Niet van toepassing A) Vermogenskosten en balansrestricties B) Concurrentiedruk Concurrentie van andere banken Concurrentie van niet-banken C) Risicoperceptie Verwachtingen t.a.v. van de algemene economische bedrijvigheid Vooruitzichten voor de woningmarkt D) Overige factoren, gaarne toelichten Nvt 10. In hoeverre zijn gedurende de afgelopen drie maanden de door uw bank gehanteerde voorwaarden voor goedkeuring van leningen voor woningfinanciering aan huishoudens gewijzigd? Geef m.b.v. de onderstaande schaal aan in welke mate de volgende factoren daaraan hebben bijgedragen: = aanzienlijk verscherpt = enigszins verscherpt = niet wezenlijk veranderd + = enigszins versoepeld + + = aanzienlijk versoepeld Nvt = Niet van toepassing A) Prijs De marge van uw bank op gemiddelde leningen (grotere marge = verscherpt, kleinere marge = versoepeld) De marge van uw bank op risicovollere leningen B) Overige voorwaarden Onderpandsvereisten Loan-to-value ratio (verhouding tussen het leenbedrag en de taxatie of marktwaarde van het onderpand) Looptijd Berekende kosten uitgezonderd rente C) Overige factoren, gaarne toelichten Nvt 16 Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( )

17 11. In hoeverre zijn gedurende de afgelopen drie maanden de volgende factoren van invloed geweest op de criteria die uw bank hanteert bij het goedkeuren van consumptieve kredieten of andere leningen aan huishoudens (zoals beschreven in vraag 8)? Geef m.b.v. de onderstaande schaal aan in welke mate de volgende factoren hebben bijgedragen tot het verscherpen of versoepelen van de leencriteria: = heeft aanzienlijk bijgedragen tot het verscherpen van de leencriteria = heeft enigszins bijgedragen tot het verscherpen van de leencriteria = heeft bijgedragen tot het in wezen onveranderd blijven van de leencriteria + = heeft enigszins bijgedragen tot het versoepelen van de leencriteria + + = heeft aanzienlijk bijgedragen tot het versoepelen van de leencriteria Nvt = Niet van toepassing A) Vermogenskosten en balansrestricties B) Concurrentiedruk Concurrentie van andere banken Concurrentie van niet-banken C) Risicoperceptie Verwachtingen t.a.v. van de algemene economische bedrijvigheid Kredietwaardigheid van consumenten Risico m.b.t. het vereiste onderpand D) Overige factoren, gaarne toelichten Nvt 12. In hoeverre zijn gedurende de afgelopen drie maanden de door uw bank gehanteerde voorwaarden voor goedkeuring van consumptieve kredieten en andere leningen aan huishoudens gewijzigd? Geef m.b.v. de onderstaande schaal aan in welke mate de volgende factoren daaraan hebben bijgedragen: = aanzienlijk verscherpt = enigszins verscherpt = niet wezenlijk veranderd + = enigszins versoepeld + + = aanzienlijk versoepeld Nvt = Niet van toepassing A) Prijs De marge van uw bank op gemiddelde leningen (grotere marge = verscherpt, kleinere marge = versoepeld) De marge van uw bank op risicovollere leningen B) Overige voorwaarden Onderpandsvereisten Looptijd Berekende kosten uitgezonderd rente C) Overige factoren, gaarne toelichten Nvt 13. In hoeverre is gedurende de afgelopen drie maanden de vraag naar leningen aan huishoudens bij uw bank veranderd, afgezien van de normale seizoenschommelingen? Leningen voor woningfinanciering Consumptief krediet en andere leningen Aanzienlijk afgenomen Enigszins afgenomen Niet wezenlijk veranderd Enigszins toegenomen Aanzienlijk toegenomen Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( ) 17

18 14. In hoeverre hebben gedurende de afgelopen drie maanden de volgende factoren de vraag naar leningen voor woningfinanciering aan huishoudens beïnvloed (zoals beschreven in vraag 13)? Geef m.b.v. de onderstaande schaal aan in welke mate de volgende factoren daaraan hebben bijgedragen: = heeft aanzienlijk bijgedragen tot de geringere vraag = heeft enigszins bijgedragen tot de geringere vraag = heeft bijgedragen tot een in wezen onveranderde vraag + = heeft bijgedragen tot een enigszins grotere vraag + + = heeft bijgedragen tot een aanzienlijk grotere vraag Nvt = Niet van toepassing A) Financieringsbehoeften Vooruitzichten voor de woningmarkt Consumentenvertrouwen Consumptieve uitgaven die geen verband houden met de woning B) Gebruik van alternatieve financieringsbronnen Gezinsbesparingen Leningen van andere banken Andere financieringsbronnen C) Overige factoren, gaarne toelichten Nvt 15. In hoeverre hebben gedurende de afgelopen drie maanden de volgende factoren de vraag naar consumptieve kredieten en andere leningen aan huishoudens beïnvloed (zoals beschreven in vraag 13)? Geef m.b.v. de onderstaande schaal aan in welke mate de volgende factoren daaraan hebben bijgedragen: = oorzaak van een aanzienlijke afname = oorzaak van een afname = noch de oorzaak van een afname, noch van een toename + = oorzaak van een toename + + = oorzaak van een aanzienlijke toename Nvt = Niet van toepassing A) Financieringsbehoeften Uitgaven aan duurzame consumptiegoederen, zoals auto s, meubels, etc. Consumentenvertrouwen Aankoop van effecten B) Gebruik van alternatieve financieringsbronnen Gezinsbesparingen Leningen van andere banken Andere financieringsbronnen C) Overige factoren, gaarne toelichten Nvt 16. Geef aan in hoeverre u verwacht dat de criteria die uw bank hanteert bij het verstrekken van leningen aan huishoudens in de komende drie maanden zullen veranderen. Leningen voor woningfinanciering Consumptief krediet en andere leningen Aanzienlijk strenger Enigszins strenger Niet wezenlijk anders Iets soepeler Aanzienlijk soepeler 18 Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( )

19 17. Geef aan in hoeverre u verwacht dat de vraag bij uw bank naar leningen aan huishoudens de komende drie maanden zal veranderen (afgezien van de normale seizoenschommelingen). Leningen voor woningfinanciering Consumptief krediet en andere leningen Zal aanzienlijk afnemen Zal enigszins afnemen Zal niet wezenlijk veranderen Zal enigszins toenemen Zal aanzienlijk toenemen 3. Open vraag 18. Is er gedurende de afgelopen drie maanden sprake geweest van andere ontwikkelingen die voor het leengedrag van banken in het eurogebied of in uw land van belang zijn en die niet in deze enquête aan bod komen? Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( ) 19

20

21 Statistieken

22

23 2 HOOFDSTUK 2: CONJUNCTUURTESTS 2.1 MAANDELIJKS CONJUNCTUURONDERZOEK GEZAMENLIJKE SYNTHETISCHE CURVE EN COMMENTAAR 10 GEZAMENLIJKE SYNTHETISCHE CURVE (nijverheid, handel, bouw) Seizoengezuiverde en afgevlakte reeks Seizoengezuiverde reeks VERDERE VERBETERING VAN HET ONDERNEMERSVERTROUWEN IN AUGUSTUS De algemene synthetische brutocurve van de Nationale Bank van België is in augustus verder gestegen. Het zijn de verwerkende nijverheid en de bouw die tot die tweede opeenvolgende verbetering van het conjunctuurklimaat hebben bijgedragen. In de handel werd daarentegen een teruggang opgetekend. Dankzij dit herstel is de barometer van de Nationale Bank geklommen tot zijn hoogste waarde sinds februari De afgevlakte algemene synthetische indicator, die met enkele maanden vertraging de fundamentele tendens van de conjunctuur weergeeft, blijft verder neerwaarts gericht. Ook in de dienstverlening aan bedrijven, waarvan de resultaten niet in de algemene synthetische indicator worden opgenomen, is de bruto-indicator - na een licht herstel in juli - in augustus fors gestegen. De afgevlakte synthetische curve blijft evenwel ook in deze bedrijfstak verder teruglopen. Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( ) 1

24 2.1.2 VERWERKENDE NIJVERHEID, HANDEL, DIENSTVERLENING AAN DE BEDRIJVEN EN BOUWNIJVERHEID 15 VERWERKENDE NIJVERHEID 15 HANDEL DIENSTVERLENING AAN BEDRIJVEN¹ BOUWNIJVERHEID Seizoengezuiverde en afgevlakte reeks Seizoengezuiverde reeks ¹ De curve van de dienstverlening aan bedrijven is niet opgenomen in de gezamenlijke curve. 2 Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( )

25 2.1.3 GETALWAARDE VAN DE SYNTHETISCHE CURVEN VERWERKENDE NIJVERHEID, BOUWNIJVERHEID, HANDEL EN GEZAMENLIJKE CURV E (saldi, seizoengezuiverd en afgevlakt) Verwerkende nijverheid Bouwnijverheid exclusief burgerlijke bouwkunde en wegenwerken Handel Gezamenlijke curve Seizoengezuiverdeenafgevlakte reeks 1 Seizoengezuiverde reeks Seizoengezuiverdeenafgevlakte reeks 1 Seizoengezuiverde reeks Seizoengezuiverdeenafgevlakte reeks 1 Seizoengezuiverde reeks Seizoengezuiverde en afgevlakte reeks 1 Seizoengezuiverde reeks 2002 augustus --8,2 --7,6 --9,2 --10,9 0,8 2,5 --6,8 --6,6 september --8,8 --9,8 --8,2 --9,9 0,9 1,2 --7,2 --8,2 oktober --9,6 --10,5 --7,0 --5,1 0,7 0,2 --7,7 --8,1 november --10,4 --9,0 --5,9 --5,6 --0,2 5,3 --8,4 --6,3 december -- 11, ,9 -- 5,1 -- 3,4 -- 1,9 -- 5,2 -- 9, , januari --13,2 --15,5 --4,7 --8,3 --4,1 --0,2 --10,7 --12,1 februari --15,1 --10,5 --4,4 --4,0 --6,8 --6,0 --12,4 --8,9 maart --16,8 --17,4 --4,3 --5,0 --9,0 --20,5 --14,0 --16,0 april --18,1 --20,5 --4,3 --4,0 --10,3 --14,0 --15,2 --17,1 mei --18,3 --4,0 --10,0 --14,9 juni -- 26,5 -- 8, , ,5 juli --19,3 --7,3 --9,5 --16,0 augustus --14,3 --4,4 --10,5 --12,2 1 De afvlakking gebeurt op de seizoengezuiverde bruto reeks GEZAMENLIJKE BOUWNIJVERHEID EN DIENSTVERLENING AAN DE BEDRIJVEN (saldi, seizoengezuiverd en afgevlakt) Bouwnijverheid inclusief burgerlijke bouwkunde en wegenwerken 1 Dienstverlening aan de bedrijven 2 Seizoengezuiverde en afgevlakte reeks 3 Seizoengezuiverde reeks Seizoengezuiverde en afgevlakte reeks 3 Seizoengezuiverde reeks 2002 augustus --9,3 --11,1 --1,9 --2,2 september -- 8,9 -- 9,1 -- 2,1 -- 3,3 oktober -- 8,4 -- 8,1 -- 2,0 -- 1,9 november -- 7,7 -- 6,9 -- 2,1 0,4 december -- 7,1 -- 5,5 -- 2,4 -- 0, januari -- 6,7 -- 9,1 -- 2,9 -- 3,9 februari -- 6,4 -- 5,2 -- 3,8 -- 2,9 maart -- 6,3 -- 6,3 -- 4,9 -- 8,5 april -- 6,3 -- 6,3 -- 5,7 -- 8,4 mei -- 6,1 -- 3,0 juni -- 8,5 -- 6,9 juli -- 6,9 -- 6,5 augustus -- 4,6 -- 2,2 1 Gewogen gemiddelde van de curve van de rompwerken van gebouwen (70 pct.) en van de curve van de burgerlijke bouwkunde en de wegenwerken (30 pct.). Ofschoon de sector van de burgerlijke bouwkunde en wegenwerken niet in aanmerking werd genomen voor de berekening van de gezamenlijke synthetische curve - zijn ontwikkeling verloopt normaal immers niet parallel met die van de conjunctuur- is het evenwel belangrijk over een indicator te beschikken die betrekking heeft op de gezamenlijke bouwnijverheid daar de meeste statistieken verband houden met de gezamenlijke bouwnijverheid. 2 De curve van de dienstverlening aan bedrijven is niet opgenomen in de gezamenlijke curve. 3 De afvlakking gebeurt op de seizoengezuiverde bruto reeks. Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( ) 3

26 4 Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( ) 3 HOOFDSTUK 3: BEVOLKING, WERKGELEGENHEID, WERKLOOSHEID 3.2 WERKLOOSHEID EN OPENSTAANDE BETREKKINGEN Niet werkende werkzoekenden Uitkeringsgerechtigde volledig werklozen van jonger dan 25 jaar van 25 jaar of ouder Totaal Jonge werknemers in wachttijd Niet werkende vrij ingeschreven werkzoekenden Seizoengezuiverde werkloosheids- graad Niet werkzoekende uitkeringsgerechtig- de werklozen 12 Openstaande betrekkingen gemeld bij de RVA 3 Andere 4 Totaal Meldingen ontvan- Nog openstaande gen gedurende de betrekkingen 1 maand ,1 373,7 475,9 35,1 15,9 22,8 549,7 8,6 74,3 11,1 14, ,5 404,7 507,2 37,1 16,9 27,5 588,7 9,8 73,1 13,1 19, ,8 412,1 499,9 49,4 17,4 30,1 596,9 9,7 72,5 12,4 19, ,5 390,2 477,7 51,6 21,8 37,1 588,3 9,5 91,7 13,6 21, ,6 374,8 458,4 49,9 22,5 39,2 570,1 9,2 113,8 15,2 24, ,3 353,5 431,8 49,9 21,3 38,0 541,0 9,3 130,4 18,0 36, ,2 330,3 402,5 47,4 23,5 34,3 507,6 8,6 140,2 20,6 44, ,7 309,1 373,8 43,3 27,2 30,1 474,4 6,9 149,7 24,1 53, ,8 296,0 359,8 43,0 38,9 28,0 469,7 6,6 159,4 23,5 46, ,6 306,8 375,4 46,8 38,2 31,1 491,5 7,3 166,5 24,5 41, II 59,9 286,2 346,1 26,8 36,7 27,2 436,8 6,5 158,9 24,0 50,9 III 72,4 307,3 379,7 54,8 39,7 28,0 502,2 6,7 160,2 21,9 46,4 IV 63,4 293,3 356,7 50,0 46,1 28,8 481,6 6,9 161,7 21,4 38, I 62,6 300,7 363,3 41,5 39,7 29,2 473,7 7,1 163,6 26,4 40,9 II 65,3 297,2 362,5 27,9 37,0 29,8 457,2 7,3 167,2 26,2 44,6 III 76,2 315,0 391,2 61,8 36,8 31,9 521,7 7,3 168,1 23,1 43,3 IV 70,4 314,4 384,8 55,8 39,3 33,5 513,3 7,5 167,1 22,4 35, I 70,4 326,9 397,4 45,7 38,1 34,2 515,4 7,7 165,9 27,5 40,2 II 73,7 328,6 402,3 29,6 38,7 35,0 505,7 8,0 165,6 27,2 42, aug. 78,4 317,5 395,9 64,0 33,6 31,6 525,2 7,3 168,2 21,8 44,9 sep. 73,4 311,4 384,8 67,2 39,1 31,9 523,0 7,2 168,0 26,1 42,8 okt. 71,6 313,5 385,1 60,8 40,7 32,1 518,6 7,4 167,6 26,6 36,9 nov. 69,2 311,0 380,2 54,9 39,4 34,7 509,2 7,5 167,0 21,8 36,7 dec. 70,3 318,8 389,1 51,8 37,7 33,6 512,2 7,7 166,6 18,9 34, jan. 71,7 326,4 398,1 49,1 37,9 34,0 519,2 7,7 166,2 26,6 37,8 feb. 70,6 327,7 398,3 45,9 38,4 34,4 517,0 7,7 165,9 27,2 40,2 maart 69,0 326,7 395,7 42,1 37,9 34,2 509,9 7,8 165,7 28,8 42,5 april 71,3 329,1 400,4 35,2 38,3 35,2 509,1 7,9 166,4 26,8 41,2 mei 73,1 326,4 399,5 27,6 39,0 34,8 500,9 8,0 165,4 28,4 42,6 juni 76,8 330,2 407,0 26,1 38,9 35,0 507,0 8,1 165,0 26,5 42,5 juli 85,4 350,0 435,4 58,0 40,0 35,9 569,3 8,1 23,4 41,3 aug. 86,0 351,2 437,2 66,1 40,6 35,8 579,7 8,0 Bron: RVA 1 In duizenden. Jaar- of kwartaalgegevens: gemiddelde van de gegevens aan het einde van de maand; voor de maandgegevens: aan het einde van de maand. 2 Uitkeringsgerechtigde werklozen die, krachtens het Koninklijk Besluit van 29 december 1984, opteerden voor het statuut van nietwerkzoekende. 3 Inclusief de openstaande betrekkingen die betrekking hebben op de stages van jongeren, het bijzonder tijdelijk kader en het derde arbeidscircuit. 4 Exclusief de werklozen tewerkgesteld in een beschutte werkplaats, de werklozen die een betrekking met verkorte werktijd aanvaard hebben om aan de werkloosheid te ontsnappen en, vanaf januari 1985, de werkzoekenden die tijdens hun wachttijd deeltijds werken. 5 In duizenden. Jaar- of kwartaalgegevens: jaar- of kwartaalgemiddelde van de maandelijkse gegevens.

27 4 HOOFDSTUK 4: NIJVERHEID 4.1 INDUSTRIËLE PRODUCTIE (indexcijfers jaar 2000 = 100) Verwerkende indus- trie; algemeen indexcijfer exclusief elektriciteit, gas en water Maandgemiddelden of maanden Totale industrie Inclusief bouwnijverheid Bouwnijverheid Indexcijfers naar de bestemming van de goederen Exclusief bouwnijverheid Intermediaire goederen Consumptiegoederen Niet-duurzame consumptiegoederen Duurzame consumptiegoederen Investeringsgoederen Winning van delf- stoffen NACE-afdelingen Weging t.o.v. de totale industrie 100,0 81,4 18, ,7 71, ,4 99,6 98,6 96,9 102,1 102,2 97,6 112,0 100,9 99, ,0 101,0 95,6 104,0 102,5 104,3 92,7 104,5 131,9 100, II 101,5 100,5 106,2 100,1 101,5 101,5 100,4 114,1 114,8 101,8 III 92,2 93,0 88,7 93,6 98,9 99,3 83,8 94,0 100,0 93,6 IV 100,8 100,8 101,0 93,6 106,8 107,0 102,8 110,0 95,9 99, I 99,4 100,0 96,7 101,6 100,6 100,9 95,2 105,5 109,7 99,8 II 103,3 102,9 104,8 105,6 101,9 102,1 97,8 114,4 130,6 104,2 III 95,0 97,0 86,3 101,5 100,3 103,6 79,4 94,6 137,4 96,7 IV 102,1 103,9 94,6 107,1 107,2 110,6 98,3 103,4 150,1 102, I 98,7 100,0 93,2 109,7 99,1 101,0 88,6 100,4 116,4 98,8 II 100,1 100,0 99,7 101,2 100,1 102,0 89,3 104,3 135,9 100, juni 104,7 104,2 106,9 103,7 103,9 103,9 101,0 121,0 131,7 105,4 juli 86,0 92,7 56,3 92,1 96,9 99,6 67,5 92,2 100,7 92,3 aug. 92,1 91,9 93,4 90,7 95,5 98,4 64,0 90,2 113,2 90,8 sep. 106,9 106,5 109,1 121,6 108,4 112,7 106,7 101,5 198,2 106,9 okt. 112,6 112,3 113,8 107,4 117,0 118,4 100,6 126,6 126,1 111,8 nov. 101,7 102,8 97,4 114,1 103,8 108,1 101,2 93,9 170,9 101,4 dec. 92,0 96,5 72,5 99,9 100,8 105,4 93,1 89,8 153,4 94, jan. 96,0 99,1 83,4 119,2 99,8 102,1 85,2 91,6 97,2 96,6 feb. 95,9 97,4 89,8 105,2 95,4 96,8 88,6 100,4 116,9 96,3 maart 104,1 103,4 106,5 104,6 102,2 104,0 92,1 109,3 135,0 103,6 april 101,4 101,5 100,6 98,8 101,9 103,0 97,7 103,9 141,8 102,2 mei 97,0 97,5 94,5 100,3 95,1 97,0 84,1 99,7 132,9 97,6 juni 101,8 101,1 104,1 104,6 103,3 106,1 86,0 109,4 133,1 101,0 Bron: NIS: Industriële statistieken N.B.: Voorlopige gegevens voor de laatste zes maanden. Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( ) 5

28 5 HOOFDSTUK 5: DIENSTEN 5.3 BETALINGSSYSTEMEN EN -INSTRUMENTEN INTERBANCAIRE BETALINGSSYSTEMEN - AANTAL OPERATIES (in duizenden, maandgemiddelden) Creditoperaties Debetoperaties Algemeen totaal ELLIPS UCV Verrekenkamer Totaal UCV Verrekenkamer Totaal ,8 363, , ,0 916, , , ,4 346, , ,7 834, , , ,7 336, , ,0 735, , , , ,3 242, , ,0 619, , , , ,7 29, , ,1 534, , , , ,1 3, , ,8 475, , , , ,2 2, , ,2 409, , , , ,6 2, , ,5 351, , , , ,7 2, , ,5 294, , , , ,5 1, , ,3 145, , , II 210, ,3 2, , ,7 333, , ,2 III 201, ,7 2, , ,5 326, , ,5 IV 209, ,5 2, , ,1 241, , , I 209, ,7 2, , ,5 156, , ,7 II 207, ,9 1, , ,9 152, , ,3 III 201, ,1 1, , ,2 135, , ,5 IV 207, ,3 1, , ,5 136, , , I 203, ,9 1, , ,7 140, , ,4 II 214, ,4 1, , ,7 132, , , juni 202, ,0 1, , ,3 145, , ,7 juli 228, ,5 1, , ,7 158, , ,0 augustus 186, ,6 1, , ,9 117, , ,6 september 189, ,1 1, , ,1 129, , ,9 oktober 216, ,0 1, , ,2 149, , ,8 november 198, ,5 1, , ,9 120, , ,3 december 207, ,3 1, , ,3 138, , , januari 204, ,2 1, , ,8 146, , ,0 februari 195, ,0 1, , ,7 136, , ,3 maart 209, ,5 1, , ,6 138, , ,1 april 211, ,4 1, , ,5 135, , ,9 mei 219, ,8 1, , ,1 120, , ,9 juni 211, ,1 1, , ,6 142, , ,8 Bronnen: ELLIPS, UCV, Verrekenkamer van België 1 Het betreft het gemiddelde over 12 maanden. ELLIPS is gestart op 24 september 1996, het maandgemiddelde 1996 sinds de start van ELLIPS beloopt 57,6. Bibliografische referentie: Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België, 1998-III, blz Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( )

29 5.3.2 INTERBANCAIRE BETALINGSSYSTEMEN - BEDRAG VAN DE OPERATIES (miljoenen euro s, maandgemiddelden) Creditoperaties Debetoperaties Algemeen totaal ELLIPS UCV Verrekenkamer Totaal UCV Verrekenkamer Totaal II III IV I II III IV I II juni juli augustus september oktober november december januari februari maart april mei juni Bronnen: ELLIPS, UCV, Verrekenkamer van België 1 Het betreft het gemiddelde over 12 maanden. ELLIPS is gestart op 24 september 1996, het maandgemiddelde 1996 sinds de start van ELLIPS beloopt Statistisch tijdschrift van de Nationale Bank van België -- Maandelijkse bijwerking ( ) 7