Toetsing voor de NLT module Brandstof voor het leven! Fotosynthese en energie op aarde
|
|
- Leo Brabander
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Toetsing voor de NLT module Brandstof voor het leven! Fotosynthese en energie op aarde
2 Toets deel A: CO 2 -productie en compensatie, groei van eendenkroos Een verre reis Je besluit met drie vrienden naar Zuid-Frankrijk te gaan (1450 km). Voor een vakantie in Zuid-Frankrijk is het mogelijk om per auto te reizen of met het vliegtuig te gaan. Drie vragen komen op naar aanleiding van dit dilemma: Wat kost het meeste geld? Wat kost de meeste energie? Wat veroorzaakt de grootste CO 2 -uitstoot? Om antwoord te krijgen worden relevante gegevens verzameld. Gegevens Een Boeiing 747 heeft een fuel-flow van 10 ton/uur. Het vliegtuig kan 500 passagiers vervoeren en heeft een kruissnelheid van 900 km/uur. De verbrandingswaarde van kerosine bedraagt 40 MJ/kg. Kerosine is een mengsel van koolwaterstoffen met gemiddeld de molaire massa van C 13 H 28. De kosten van een retourtje bedragen 350,- Benzine is een mengsel van verschillende koolwaterstoffen en heeft een molaire massa die overeenkomt met C 7 H 16. De dichtheid van benzine is 0,72 kg/liter. De auto die ter beschikking staat rijdt 1:15. Dit houdt in dat je met een liter 15 km kunt afleggen. De kosten van benzine bedragen 1,50 per liter. De verbrandingswaarde van benzine bedraagt 32 MJ/liter. a. Bereken hoeveel brandstof een Boeiing verbruikt voor een reis heen en terug naar Zuid-Frankrijk. Vaak wordt gewerkt met het begrip reizigerskilometer. Bijvoorbeeld: als 10 passagiers 1000 km afleggen in een bus, zijn er reizigerskilometers gemaakt. b. Leg uit hoeveel MJ/reizigerskilometer de reis naar Zuid-Frankrijk kost per vliegtuig en per auto. c. Bij de verbranding van 1 ton kerosine komt ongeveer 3 ton CO 2 vrij. Bereken de CO 2 -uitstoot per reizigerskilometer. d. Geef de reactievergelijking van de volledige verbranding van C 7 H 16. e. Bereken hoeveel CO 2 er vrij komt bij de volledige verbranding van 1 liter benzine. Als de motor niet goed is afgesteld vindt er onvolledige verbranding plaats. f. Komt er bij onvolledige verbranding meer of minder CO 2 per liter vrij? g. Leidt in dat geval de tocht naar Frankrijk tot een grotere CO 2 -uitstoot? Leg uit. Voor de beantwoording van de vraag of de tocht met het vliegtuig tot meer of minder uitstoot van CO 2 leidt, gaan we uit van volledige verbranding van de brandstof en wordt van verdere complicerende factoren afgezien. Om de vergelijking te kunnen maken, moet worden berekend hoeveel CO 2 vrijkomt voor deze reis per passagier. h. Bereken de CO 2 uitstoot per reizigerskilometer voor een autoreis heen en terug met vier personen naar Zuid-Frankrijk. i. Wat is beter voor het milieu: de auto of het vliegtuig? Leg uit. Klimaatcompensatie door boomaanplant Op internet kun je voor een bedrag rond de 30 euro een vliegreis naar New York voor CO 2 -uitstoot laten compenseren. Firma s als Trees for Travel planten voor dit bedrag dan zo n 150 bomen in ontwikkelingslanden. Daarbij wordt er van uitgegaan dat een boom na 50 jaar ongeveer 1 ton heeft vastgelegd.
3 De fotosynthese levert bij een boom in de tropen die de ruimte krijgt, ongeveer 10 kg droge massa per m 2 per jaar. a. Geef de netto-reactievergelijking van de fotosynthese. b. Bereken hoeveel CO 2 nodig is om bij de fotosynthese 10 kg aan koolwaterstoffen te produceren. c. Maak een schatting van het oppervlak wat een volwassen boom inneemt. d. Bereken hiermee hoeveel droge massa de gemiddelde boom in 50 jaar produceert. Verwaarloos daarbij het feit dat het een tijd duurt voordat de boom volwassen is. e. Welke voorzorgsmaatregelen zou Trees for Travel moeten nemen om te zorgen voor echte compensatie voor CO 2 -uitstoot? Groei van eendenkroos Eendenkroos kweken kan minstens zoveel opleveren aan biomassa als de aanplant van bomen. Nodig is dan een kroosveld waar regelmatig wordt geoogst. Drogen van het kroos en vervolgens verbranden ten behoeve van elektriciteitsopwekking vormt een wezenlijk bijdrage aan CO 2 -compensatie. a. Leg dit uit. Er komt toch CO 2 vrij bij de verbranding? Om inzicht te krijgen in de te verwachten opbrengst laat men het kroos een tijdlang groeien waarbij het oppervlak van kroosveld regelmatig wordt gefotografeerd. Aan de hand hiervan kan men vast stellen hoe de hoeveelheid kroos zich ontwikkelt. In onderstaande grafiek zijn de meetresultaten weergegeven. groei van kroos hoeveelheid kroos (kg) ,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00 tijd (dag) Reeks1 b. Verklaar de vorm van de curve. Een dergelijk groeiproces wordt gekarakteriseerd m.b.v. de volgende formule: dm dt cm(1 m ) E Hierin is m de massa van het kroos, c is een groeifactor en E = de maximale hoeveelheid kroos die het kroosveld kan bevatten. c. Bepaal m.b.v. de grafiek op het antwoordblad de waarde van dm/dt na 3 dagen en na 6 dagen.
4 d. Als m in de buurt van E komt stopt het kroos met groeien. Leg dit uit aan de hand van de formule. e. Leg uit hoe groot de waarde van E moet zijn. Men voert een kleine starthoeveelheid kroos aan het wateroppervlak toe. Als er eenmaal een flinke hoeveelheid kroos is gevormd, rijst de vraag wanneer er geoogst moet gaan worden en hoeveel er dan onttrokken moet worden. Een manier om het kroos te oogsten is te wachten totdat het veld helemaal vol ligt met kroos en dan het veld helemaal leeg te halen. Daarna kan het proces herhaald worden. f. Als het groeiseizoen ongeveer 100 dagen duurt, hoeveel kg kroos kan dan totaal worden geoogst? Een andere manier is om dagelijks een kleinere hoeveelheid kroos te onttrekken op zo n manier dat de hoeveelheid kroos in de vijver van dag op dag hetzelfde blijft. g. Leg uit op welke dag men in dat geval moet beginnen met oogsten om zoveel mogelijk kroos te kunnen oogsten. h. Bepaal m.b.v. de grafiek hoeveel kroos op die wijze gedurende een groeiseizoen van 100 dagen bij benadering kan worden geoogst.
5 Toets deel B: energie en warmte De gesloten kas De glastuinbouw biedt grote mogelijkheden om iets te doen aan het broeikaseffect. Daarbij gaat het om biomassa en warmte. a. Leg dit uit. In een gesloten kas kan de jaarlijkse opbrengst aan biomassa per m 2 ten gevolge van fotosynthese tot een hoogte worden opgevoerd die ver ligt boven de mogelijke opbrengst buiten de kas. b. Geef twee redenen voor dit verschijnsel. c. Beschrijf hoe de gesloten kas netto energie zou kunnen leveren. Om een broeikas in de zomer af te koelen, zou gebruik gemaakt kunnen worden van een koelsysteem waarbij koud water, stromend door koperen buizen, warmte onttrekt aan de ruimte. d. Leg uit waarom koperen buizen dan het meest geschikt zijn. Bij berekeningen blijkt dat een groot leidingennet van koperbuizen geen geschikt instrument is om warmte af te voeren uit een gesloten kas in de zomer. Voor de gemiddelde tuinbouwkas zouden al gauw vele tonnen koper nodig zijn. De firma Fiwihex heeft echter een warmtewisselaar op de markt gebracht met veel geringere afmetingen. Zie figuren 1 en 2. Figuur 1 Figuur 2 Het principe van deze warmtewisselaar is dat er heel dunne buisjes worden gebruikt om het koelwater doorheen te laten lopen. Zie figuren 3 en 4. Figuur 3 Figuur 4
6 De buisjes zijn ingevlochten in matjes waar ook zeer dunne koperdraden zijn ingeweven (zie figuren 3 en 4). De warmtewisselaar (figuur 2) beschikt over een ventilator die lucht aanzuigt en tussen de matjes door blaast. e. Leg uit waarom de matjes doorvlochten zijn met dunne koperdraden. f. Voor een goed warmtetransport zijn vier smalle buisjes met inhoud V beter dan een bredere buis met inhoud 4V. Leg dit uit. g. Als er lucht langs de koperen buisjes wordt geblazen, verbetert het warmtetransport. Leg dit uit. De warmtewisselaars van Fiwihex hebben een koelvermogen van 25 kw. Ze worden toegepast in grote tuinkassen (zie figuur 1). Deze kunnen een oppervlak hebben van 1 ha. Op een zonnige dag kan de warmtetoevoer van de zon oplopen tot 650 W/m 2. h. Bereken hoeveel warmtewisselaars hier tenminste nodig zijn. Een experiment met warmtegeleiding Om de eigenschappen van de warmtegeleiding te onderzoeken wordt een koperen buis gevuld met heet water en wordt gekeken naar de afkoeling van de buis. Voor dit proces geldt de zogenaamde afkoelingswet van Newton: dtv dt c A * TV a. Hoe luidt deze wet in woorden? b. Wat is de betekenis van de gebruikte symbolen en welke grootheden stellen ze voor? c. Wat is de eenheid van het linkerlid van de vergelijking? d. Wat is de eenheid van de constante c A? Het experiment wordt opgezet. Eerst wordt de omgevingstemperatuur vastgesteld. Deze blijkt 21 o C te zijn. Men registreert de temperatuur in de buis om de 2 minuten. De resultaten staan in de grafiek hieronder.
7 70,00 afkoeling 60,00 Temperatuur (C) 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 tijd(min.) e. Bepaal m.b.v. de grafiek op het antwoordblad de waarde van de grootheid dtv/dt op het tijdstip 0. f. Bepaal m.b.v. de grafiek en het antwoord bij vraag e de waarde van de afkoelconstante c A van de buis.
8 Toets deel C over fotosynthese 1. Bij de fotosynthese gebruiken planten koolstof uit om suiker en andere organische moleculen te maken. a) water b) koolstofdioxide c) chlorofyl d) de zon e) de bodem. 2. Welke van de volgende organismen is niet in staat om fotosynthese uit te voeren? a) een bacterie b) een dennenboom c) een paddenstoel d) zeewier e) algen. 3. Hoe komt koolstofdioxide het blad binnen? a) door de chloroplasten b) door het pallisadenparenchym c) door de thylakoïden d) door de huidmondjes e) door de houtvaten. 4. In spinazie is het chlorofyl aanwezig in. a) de chloroplasten, die in de pallissadeparenchymcellen in de thylakoïden van een blad aanwezig zijn. b) de pallissadeparenchymcellen, die in de thylakoïden van de chloroplasten van een blad aanwezig zijn. c) de thylakoïden, die in de pallissadeparenchymcellen in de chloroplasten van een blad aanwezig zijn. d) de chloroplasten, die in de thylakoïden in de pallissadeparenchymcellen van een blad aanwezig zijn. e) de thylakoïden, die in de chloroplasten in de pallissadeparenchymcellen van een blad aanwezig zijn. 5. In welk deel van de chloroplasten vind je de chlorofyl moleculen? a) in de grana b) in het stroma c) in de huidmondjes d) in het plasmamembraan e) in het Golgi apparaat.
9 6. Door experimenten met behulp van isotopen is aangetoond wat de bron is van de zuurstof die tijdens de fotosynthese geproduceerd wordt. De zuurstof komt uit. a) koolstofdioxide b) glucose c) radio-isotopen d) water e) licht. 7. Wat is, tijdens de fotosynthese, de bestemming van de zuurstofatomen uit CO 2? Ze eindigen. a) als moleculaire zuurstof b) in suiker moleculen c) in water d) als moleculaire zuurstof en in suiker moleculen e) in suiker moleculen en in water. 8. Moleculaire zuurstof wordt geproduceerd tijdens. a) de glycolyse b) alle reacties in de fotosynthese c) de Calvincyclus d) aërobe verbranding e) de elektronentransportketen. 9. De reacties van de Calvincyclus zijn niet direct afhankelijk van licht, maar ze vinden meestal niet s nachts plaats. Waarom niet? a) s nachts is het vaak te koud om deze reacties te laten plaatsvinden b) s nachts neemt de koolstofdioxideconcentratie af c) de Calvincyclus is afhankelijk van producten uit de licht reactie d) s nachts openen planten normaal gesproken hun huidmondjes e) s nachts kunnen planten geen water produceren en dat is nodig voor de Calvincyclus. 10. Het onderdeel van de fotosynthese dat de Calvincyclus wordt genoemd vindt plaats in. a) de thylakoïde membranen b) de binnenste ruimte van het thylakoïd c) het stroma d) de huidmondjes e) de binnenmembraan van mitochondriën. 11. Welke van de onderstaande fotonen bevat de meeste energie? a) een groen foton b) een geel foton c) een blauw foton d) een oranje foton e) een rood foton.
10 12. De belangrijkste rol van pigmenten bij de fotosynthese is. a) het binden van lichtenergie b) het beschermen tegen schadelijke ultraviolette straling c) het opslaan van energie in glucose moleculen d) energie uit glucose moleculen halen e) het opslaan van energie in de vorm van ATP. 13. In welk gebied vallen de golflengtes van licht dat geabsorbeerd wordt door pigmenten in een blad? a) groen, dat is waarom planten groen zijn b) blauwviolet en roodoranje c) het hele spectrum van wit licht d) infrarood e) het gebied dat door carotenoïden geabsorbeerd wordt. 14. Engelmann heeft d.m.v. experimenten bepaald bij welke golflengtes van licht het meeste fotosynthese plaatsvond. Met andere woorden, Engelmann heeft gemeten. a) een effectief spectrum b) een absorptie spectrum c) een elektromagnetisch spectrum d) een zichtbaar licht spectrum e) een actie spectrum. 15. Als chloroplasten licht absorberen,. a) worden sommige moleculen daarin gereduceerd b) verliezen ze potentiële energie c) raken hun elektronen in aangeslagen toestand d) wordt de Calvincyclus gestopt e) raken hun fotonen in aangeslagen toestand. 16. Wat wordt er gevormd door het reactiecentrum, het antennecomplex en de primaire elektronenacceptoren bij elkaar in de thylakoïdmembranen? a) het fluorescentie centrum b) het fotosysteem c) de elektronentransportketen d) de koolstoffixatie-eenheid e) het elektromagnetisch spectrum. 17. Waar komen de elektronen vandaan die bij fotosysteem II nodig zijn? a) van andere chlorofyl moleculen b) van ATP c) van cytochroom f d) van licht e) van water.
11 18. Tijdens de fotosynthese wordt er in de chloroplasten zuurstof gevormd uit via een serie reacties in samenwerking met. (Geef de meest directe associatie aan) a) CO 2 fotosysteem II b) H 2 O fotosysteem II c) CO 2 de Calvincyclus d) H 2 O fotosysteem I e) CO 2 fotosysteem I en de Calvincyclus. 19. Tijdens de fotosynthese wordt er een elektronentransportketen gebruikt om. a) NADH te transporteren van de licht reactie naar de Calvincyclus b) aangeslagen elektronen te transporteren van P700 naar een primaire elektronenacceptor c) aangeslagen elektronen te transporteren van P680 naar een primaire elektronenacceptor d) elektronen te transporteren van fotosysteem II naar fotosysteem I e) aangeslagen elektronen te transporteren van P700 naar een elektronenacceptor en aangeslagen elektronen te transporteren van P680 naar een elektronenacceptor. 20. Wat wordt er gecirculeerd in het cyclische gedeelte van de licht reacties? a) elektronen b) ATP c) NADPH d) DPGA e) geen van de bovenstaande. 21. Zowel mitochondriën als chloroplasten. a) gebruiken een protongradiënt om ATP te produceren b) halen elektronen uit water c) reduceren NAD + en vormen NADP d) hebben zuurstof als bijproduct e) zijn omgeven door een enkel membraan. 22. Tijdens fotosynthese in een eukaryote cel wordt er een hoge concentratie eiwitten gevormd (of geaccumuleerd) in. a) het thylakoïdmembraan b) de binnenste thylakoïdruimte c) het stroma d) de huidmondjes e) de matrix. 23. De lichtreacties van de fotosynthese zorgen voor hoogenergetische elektronen welke eindigen in. De licht reactie produceert ook en. a) ATP NADPH zuurstof b) zuurstof suiker ATP c) chlorofyl ATP NADPH d) water suiker zuurstof e) NADPH ATP zuurstof
12 24. De energie die gebruikt wordt om ATP te produceren in de licht reacties is afkomstig uit. a) de verbranding van suiker b) de splitsing van water c) beweging van H + (protonen) door een membraan d) koolstoffixatie e) fluorescentie. 25. Wat is de rol van NADP + tijdens de fotosynthese? a) Het assisteert chlorofyl bij het absorberen van licht. b) Het functioneert als de primaire elektronenacceptor voor de fotosystemen. c) Het is een deel van de elektronentransportketen en maakt ATP. d) Het assisteert fotosysteem II in het splitsen van water. e) Het wordt gereduceerd en brengt dan de elektronen naar de Calvincyclus. 26. Wat gebeurt er niet tijdens de lichtreacties? a) zonlicht omzetten in chemische energie b) ATP en NADPH maken c) CO 2 reduceren d) aangeslagen elektronen transporteren van chlorofyl naar een elektronenacceptor e) fotonen absorberen. 27. Rubisco is. a) het enzym in planten dat als eerste CO 2 fixeert aan het begin van de Calvincyclus b) het enzym dat verantwoordelijk is voor de splitsing van H 2 O om O 2 te produceren tijdens de fotosynthese c) het enzym dat een C4-verbinding vormt in het CAM metabolisme d) het eerste stabiele intermediair in het CAM metabolisme e) het C5-molecuul dat reageert met CO 2 om de Calvincyclus te beginnen. 28. In de Calvincyclus wordt CO 2 gecombineerd met. a) een C2-molecuul voor de vorming van een C3-verbinding b) een C5-verbinding om een instabiele C6-verbinding te vormen die uiteenvalt in twee C3-verbindingen c) een C7-verbinding voor de vorming van twee C4-verbindingen d) een C5-verbinding voor de vorming van een stabiele C6-verbinding die direct omgezet kan worden in glucose e) twee C2-verbindingen voor de vorming van een C5-verbinding. 29. Glyceraldehyde-3-fosfaat wordt geproduceerd in het stroma van de chloroplasten. Wat is waar over deze verbinding? a) Het wordt tijdens de glycolyse geproduceerd uit glucose. b) Het wordt geproduceerd uit pyruvaat voordat het de mitochondriën ingaat. c) Het is een aminozuur dat gebruikt wordt om eiwitten te maken. d) Het is een onderdeel van fotosysteem I. e) Het is een unieke verbinding voor fotosynthese.
13 30. Welke van de volgende combinaties geeft op een goede manier de verschillende bijdragen aan de Calvincyclus weer met de daarbij behorende rol binnen de cyclus? a) koolstofdioxide: hoog energetische elektronen ATP: energie NADPH: koolstof b) koolstofdioxide: koolstof ATP: energie NADPH: hoog energetische elektronen c) koolstofdioxide: hoog energetische elektronen ATP: koolstof NADPH: energie d) koolstofdioxide: energie ATP:koolstof NADPH: hoog energetische elektronen e) koolstofdioxide: waterstof ATP: koolstof NADPH: energie 31. Wat is de rol van NADP + tijdens de fotosynthese? a) Het speelt een rol bij de productie van ATP tijdens de licht reacties. b) Het absorbeert licht energie. c) Het is een deel van fotosysteem II. d) Het is de primaire elektronenacceptor. e) Het vormt NADPH dat gebruikt kan worden tijdens de Calvincyclus. 32. Het gebruik van C 3 planten als gewassen is in sommige gebieden gelimiteerd omdat ze op hete en droge dagen hun huidmondjes sluiten. Wat gebeurt er als ze hun huidmondjes sluiten? a) Het vermindert het waterverlies. b) Het voorkomt dat koolstofdioxide het blad binnenkomt. c) Er wordt zuurstof geproduceerd tijdens de lichtreacties in het blad d) Al het bovenstaande. 33. Waarom zijn C 4 -planten meer aangepast aan hete klimaten dan C 3 -planten? a) Ze sluiten hun huidmondjes niet bij heet, droog weer. b) In tegenstelling tot C 3 -planten blijven ze koolstof fixeren, zelfs als de concentratie koolstofdioxide in het blad laag is. c) Ze zijn geëvolueerd in koud weer, maar vervolgens gemigreerd naar de tropen waar ze meer geschikt voor zijn. d) Ze stellen fotosynthese uit als het heet is. e) Dezelfde cellen die koolstof fixeren voeren de Calvincyclus uit. 34. Je hebt een grote, gezonde philodendron (kamerplant), deze laat je in totale duisternis achter als je op vakantie gaat. Als je terugkomt van je vakantie ben je verbaasd als je ontdekt dat de plant nog steeds leeft. Wat heeft de plant als energiebron gebruikt in het donker? a) Zelfs als de plant de lichtreacties niet uit kan voeren dan kan de plant nog steeds suikers produceren omdat er geen licht nodig is voor de Calvincyclus. b) Toen de plant nog wel licht had, heeft ze energie opgeslagen in de vorm van suikers of zetmeel en terwijl je op vakantie was kon de plant energie halen uit die moleculen. c) Zelfs als de plant geen zichtbaar licht krijgt kan ze gebruik maken van het korte golf gedeelte van het elektromagnetische spectrum (gamma- en röntgenstraling) om fotosynthese uit te voeren. d) Als er geen licht energie beschikbaar is kunnen planten energie halen uit anorganische moleculen. e) Geen van de bovenstaande beweringen is juist.
14 35. Waar komen de elektronen vandaan die bij fotosysteem I nodig zijn? a) van andere chlorofyl moleculen b) van ATP c) van cytochroom f d) van licht e) van water.
15 Toetsvragen groeimodellen Vraag 1 Hieronder staat een tabel met de meetgegevens van een proef met eendenkroos met t de tijd en h de hoeveelheid eendenkroos. t h a. Voer deze gegevens in op je GR en maak een stippengrafiek. b. Zoek met de GR een formule bij deze grafiek. c. Welk verzadigingsniveau wordt er op den duur bereikt? d. Aan het begin is er sprake van vrijwel exponentiële groei. Wat is dan de groeifactor? Vraag 2 Hiernaast zie je een tabel van de lichaamslengte van Nederlandse kinderen van 0 21 jaar. Als je van de gegevens van de jongens een grafiek zou maken dan zou je zien dat de grafiek vanaf de leeftijd van 9 jaar op een S-kromme lijkt. a. Voer de gegevens van de jongens (vanaf 9 jaar) in op je GR en teken de stippengrafiek. Probeer je window zo mooi mogelijk in te stellen. Welk window gebruik je? b. Zoek met de GR een formule voor deze grafiek. c. Hoe lang schat je dat de gemiddelde jongen uiteindelijk wordt als je naar de stippengrafiek kijkt? En hoe lang wordt de gemiddelde jongen uiteindelijk volgens de formule? Licht je antwoord toe.
Celstofwisseling II (COO 5) Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 en 10 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie
Celstofwisseling II (COO 5) Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 en 10 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie 2010-2011 Elektronen-transportketen 1. Van enkele processen in
Nadere informatieFotosynthese. Toelichting. Beginselen van de fotosynthese
Fotosynthese Toelichting BIOLOGIE Plant Fysiologie Beginselen van de fotosynthese In het fotosyntheseproces gebruiken bacteriën, en sommige protisten, lichtenergie om suikermoleculen uit kooldioxide en
Nadere informatieMeerkeuzevragen. Fotosynthese, celademhaling en gisting. V. Rasquin
Meerkeuzevragen Fotosynthese, celademhaling en gisting V. Rasquin MEERKEUZEVRAGEN FOTOSYNTHESE 1. Een brandende kaars dooft vlug onder een glazen stolp. Plaatst men naast de kaars ook een plant onder de
Nadere informatie1 Stoffen worden omgezet. Stofwisseling is het vormen van nieuwe stoffen en het vrijmaken van energie. Kortom alle processen in organismen.
THEMA 1 1 Stoffen worden omgezet 2 Fotosynthese 3 Glucose als grondstof 4 Verbranding 5 Fotosynthese en verbranding 1 Stoffen worden omgezet. Stofwisseling is het vormen van nieuwe stoffen en het vrijmaken
Nadere informatieFotosynthese. Remco Prenger. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Remco Prenger 12 june 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/62857 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs
Nadere informatieBiologie Hoofdstuk 2 Stofwisseling
Biologie Hoofdstuk 2 Stofwisseling Wat is stofwisseling? Wat is stofwisseling? Stofwisseling of metabolisme is het geheel van chemische processen in een levend organisme of in levende cellen Een organisme
Nadere informatieOrganismen die organisch en anorganische moleculen kunnen maken of nodig hebben zijn heterotroof
Boekverslag door A. 1802 woorden 20 juni 2007 5 71 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Samenvatting stofwisseling Stofwisseling is het totaal van alle chemische processen in een organisme
Nadere informatieSamenvattingen. Samenvatting Thema 1: Stofwisseling. Basisstof 1. Organische stoffen:
Samenvatting Thema 1: Stofwisseling Basisstof 1 Organische stoffen: - Komen af van organismen of zitten in producten van organismen - Bevatten veel energie (verbranding) - Voorbeelden: koolhydraten, vetten,
Nadere informatieCellen aan de basis.
Cellen aan de basis. Cellen aan de basis In het thema cellen aan de basis vinden we twee belangrijke thema s uit biologie voor jou terug. 1. Organen en cellen (thema 1 leerjaar 3) 2. Stofwisseling (thema
Nadere informatieEen ei wordt tijdens het bakken verhit. Er moet constant warmte toegevoegd worden, deze reactie is daarom endotherm.
8.1 1. Tijdens de verbranding van a. aluminium ontstaat er aluminiumoxide, b. koolstof ontstaat er koolstofdioxide, c. magnesiumsulfide ontstaan er magnesiumoxide en zwaveldioxide, want de beginstof bevat
Nadere informatieBIOLOGIE Energie & Stofwisseling VWO
BIOLOGIE Energie & Stofwisseling VWO Henry N. Hassankhan Scholengemeenschap Lelydorp [HHS-SGL] ARTHUR A. HOOGENDOORN ATHENEUM - VRIJE ATHENEUM - AAHA Docent: A. Sewsahai De student moet de bouw en werking
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 1 Stofwisseling
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 1 Stofwisseling Samenvatting door M. 1566 woorden 14 januari 2017 4,2 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie Thema 1: stofwisseling Paragraaf
Nadere informatieCelademhaling & gisting
Celademhaling & gisting Tekst voor de leerlingen V. Rasquin - 1 - DISSIMILATIE - TEKST VOOR DE LEERLINGEN celademhaling & GISTING Wij weten dat heel wat processen endergonisch zijn (ze vergen energie).
Nadere informatieFOTOSYNTHESE bij PLANTEN
FOTOSYNTHESE bij PLANTEN INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave Inleiding Doel Theorie Opstelling Uitvoering Waarnemingen en berekeningen Foutenbespreking Conclusie Geraadpleegde literatuur Bijlagen INLEIDING Wij
Nadere informatieRUIMTE ONDERZOEK. Antwoordbladen. Belgium TEAM A (Flemish) Names and signatures. 26 th April, 2012. VANDEVIJVERE Tijl VANHAVERBEKE ELIAS
$Country Experiment $1 - $Title 26 th April, 2012 Experiment 2 Antwoordbladen Belgium TEAM A (Flemish) Names and signatures VANDEVIJVERE Tijl VANHAVERBEKE ELIAS RUIMTE ONDERZOEK VAN HOVE DIEDERICK TAAK
Nadere informatieSamenvatting Biologie Samenvatting hoofdstuk 1 bvj
Samenvatting Biologie Samenvatting hoofdstuk 1 bvj Samenvatting door Fabienne 1166 woorden 24 oktober 2017 5 2 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Hoofdstuk 1: stofwisseling Paragraaf
Nadere informatieCelmembraan (duh! dat maakt het een cel) Celwand Ribosomen (voor eiwitsynthese) Soms: uitsteeksels zoals flagel (zweepstaart)
Bacterie cel: prokaryoot: geen kern, geen chromosomen zoals wij ze kennen maar cirkelvormig Chromosoom: dus wel DNA Sommige autotroof: als ze pigmenten hebben waarmee ze fotosynthese kunnen uitvoeren Meeste
Nadere informatieProef Biologie Zuurstofproductie van waterpest
Proef Biologie Zuurstofproductie van waterpest Proef door een scholier 2779 woorden 5 maart 2006 4,4 47 keer beoordeeld Vak Biologie Zuurstofproductie Fotosynthese is een biochemisch proces waarbij planten,
Nadere informatieQUANTUMFYSICA FOTOSYNTHESE. Naam: Klas: Datum:
FOTOSYNTHESE QUANTUMFYSICA FOTOSYNTHESE Naam: Klas: Datum: FOTOSYNTHESE FOTOSYNTHESE ANTENNECOMPLEXEN Ook in sommige biologische processen speelt quantummechanica een belangrijke rol. Een van die processen
Nadere informatieBIOLOGIE Energie & Stofwisseling HAVO Henry N. Hassankhan Scholengemeenschap Lelydorp [HHS-SGL]
BIOLOGIE Energie & Stofwisseling HAVO Henry N. Hassankhan Scholengemeenschap Lelydorp [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai De student moet de bouw en werking van enzymen kunnen beschrijven moet het proces van
Nadere informatieKarel Bogaerdstraat 4, 1020 Laken. Onderzoek competenties Biologie. De CO2-uitstoot
Lyceum Martha Somers Karel Bogaerdstraat 4, 1020 Laken Onderzoek competenties Biologie De CO2-uitstoot Hoeveel bomen moet men aanplanten om de CO2-uitstoot van de leerlingen uit een klas 5 wetenschappen
Nadere informatieVragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie 2010-2011
Celstofwisseling I Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie 2010-2011 Inleiding 1-12 Deze module gaat over de omzetting van voedsel in energie
Nadere informatieZonnestraling. Samenvatting. Elektromagnetisme
Zonnestraling Samenvatting De Zon zendt elektromagnetische straling uit. Hierbij verplaatst energie zich via elektromagnetische golven. De golflengte van de straling hangt samen met de energie-inhoud.
Nadere informatieStudiehandleiding Biochemie I
Studiehandleiding Biochemie I 2006-2007 1 Proeftentamen Biochemie I 1. Vul de juiste term uit de lijst op de open plaatsen in onderstaande tekst in. Elke term mag maar éénmaal worden gebruikt maar niet
Nadere informatieTentamen Biochemie, onderdeel Abrahams, 2e jaar MST,
Tentamen Biochemie, onderdeel Abrahams, 2e jaar MST, 26-09-2014 1. Tijdens fotosynthese ontstaat O 2. Uit welke grondstof(fen) wordt dit O 2 gevormd? De reactie vereist energie. Hoeveel moleculen ATP worden
Nadere informatieSamenvatting Biologie stofwisseling. Begrippen 5,8. Samenvatting door S woorden 2 jaar geleden. 4 keer beoordeeld.
Samenvatting Biologie stofwisseling Samenvatting door S. 1156 woorden 2 jaar geleden 5,8 4 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Bio stofwisseling[1] Begrippen Absorptie is het fysisch
Nadere informatieLeerlingenhandleiding
Leerlingenhandleiding Afsluitende module Alternatieve Brandstoffen - Chemie verdieping - Ontwikkeld door dr. T. Klop en ir. J.F. Jacobs Op alle lesmaterialen is de Creative Commons Naamsvermelding-Niet-commercieel-Gelijk
Nadere informatie13 Energietransport in cellen
Heterotrofe organismen (bv de meeste bacteriën, schimmels en dieren) kunnen geen organische stoffen vormen uit alleen anorganische stoffen; zij zijn niet in staat tot koolstofassimilatie. Zij moeten organische
Nadere informatieT2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen
T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen 2008 Voorbeeld toets dinsdag 29 februari 60 minuten NASK 2, 2(3) VMBO-TGK, DEEL B. H5: VERBRANDEN EN ONTLEDEN 3(4) VMBO-TGK,
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde hoofdstuk 4
Samenvatting Natuurkunde hoofdstuk 4 Samenvatting door Jel 1075 woorden 17 maart 2018 8 3 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova 1 Warmtebronnen en brandstoffen. Warmtebronnen thuis en op school.
Nadere informatieAfsluitende les. Leerlingenhandleiding. Alternatieve brandstoffen
Afsluitende les Leerlingenhandleiding Alternatieve brandstoffen Inleiding Deze chemie-verdiepingsmodule over alternatieve brandstoffen sluit aan op het Reizende DNA-lab Racen met wc-papier. Doel Het Reizende
Nadere informatieLes Koolstofkringloop en broeikaseffect
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Les Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Zonlicht dat de aarde bereikt, zorgt ervoor dat het aardoppervlak warm
Nadere informatieLicht adaptatie in planten
Licht adaptatie in planten Introductie Planten en andere fotosynthetische organismen hebben een maximum aan licht wat ze kunnen verwerken. Planten gebruiken verschillende mechanismen om de lichtopname
Nadere informatie4,5. Samenvatting door L woorden 17 december keer beoordeeld. Biologie voor jou. 1. Vrije en gebonden energie.
Samenvatting door L. 1850 woorden 17 december 2012 4,5 7 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou 1. Vrije en gebonden energie. Vrije energie (kinetische energie) komt voor als warmte en
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 3: energie en warmte
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 3: energie en warmte Samenvatting door E. 1500 woorden 6 maart 2014 5,7 16 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Systematische natuurkunde Energie en warmte 3.1 warmte
Nadere informatieTestversie NLT-Module. Landelijk Ontwikkelpunt NLT. Fotosynthese en energie op aarde. Datum 1-7-2007
Testversie NLT-Module Landelijk Ontwikkelpunt NLT Module nlt2-v109 www.betavak-nlt.nl Titel Afdeling Fotosynthese en energie op aarde vwo Datum 1-7-2007 Disclaimer: Dit materiaal is een testversie van
Nadere informatieQuiz 2015. Experimentenwedstrijd Antwoorden. Playful Science 9
Experimentenwedstrijd Antwoorden. Playful Science 9 1. De energie voor de samentrekking van skeletspieren wordt geleverd door ATP. Spieren hebben slechts een kleine hoeveelheid ATP in voorraad. Eenmaal
Nadere informatieOefen opgaven rekenen 4 HAVO bladzijde 1
Oefen opgaven rekenen 4 HAVO bladzijde 1 Opgave 1 uitrekenen en afronden Bij +/- rond je af op het kleinste aantal DECIMALEN, bij x/ rond je af op het kleinste aantal SIGNIFICANTE CIJFERS. Bij gecombineerde
Nadere informatieExamen scheikunde HAVO tijdvak uitwerkingen
Examen scheikunde HAV tijdvak 2 2018 uitwerkingen Bodem bedekken 1p 1 fotosynthese/koolzuurassimilatie 2 25,0 kg 3 Aantal m 3 polymelkzuur in 1,00 m 3 bolletjes = 3 3 1,24 10 kg/m 2,016 10 2 m 3 4 Volume
Nadere informatieExamentrainer. Vragen. Broeikasgassen meten in wijn. 1 Uitgeverij Malmberg. Lees de volgende tekst.
Examentrainer Vragen Broeikasgassen meten in wijn Lees de volgende tekst. Sterk toegenomen verbranding van organische stoffen leidt tot een verhoging van de concentratie CO 2 in de atmosfeer. Er is op
Nadere informatieBIOLOGIE Thema: Stofwisseling Havo
BIOLOGIE Thema: Stofwisseling Havo Henry N. Hassankhan Scholengemeenschap Lelydorp [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai De student moet de bouw en werking van enzymen kunnen beschrijven moet het proces van foto
Nadere informatieChemie 4: Atoommodellen
Chemie 4: Atoommodellen Van de oude Grieken tot het kwantummodel Het woord atoom komt va, het Griekse woord atomos dat ondeelbaar betekent. Voor de Griekse geleerde Democritos die leefde in het jaar 400
Nadere informatieAntwoorden Biologie Hoofdstuk 1: Stofwisseling
Antwoorden Biologie Hoofdstuk 1: Stofwisseling Antwoorden door een scholier 1478 woorden 16 februari 2009 5,6 56 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie voor jouw Havo 5 Hoofdstuk
Nadere informatieModule 4 Energie. Vraag 3 Een bron van "herwinbare" energie is: A] biomassa B] de zon C] steenkool D] aardolie E] bewegend water
Module 4 Energie Vraag 1 Wat hoort bij het indirect energieverbruik van een apparaat? Kies het BESTE antwoord A] De energie wat het apparaat nuttig verbruikt. B] De energie die het apparaat niet nuttig
Nadere informatiePracticum 1: bepalen enzymactiviteit
Practicum 1: bepalen enzymactiviteit Vragen bij de oefen- en zelftoets-module behorende bij practicum 1 Versie 2012-2013 In deze module ga je een experiment uitvoeren. In dit experiment moet je de verschillende
Nadere informatie4VMBO H2 warmte samenvatting.notebook September 02, Warmte. Hoofdstuk 2. samenvatting. Vaak zetten we Chemische energie om in Warmte
Warmte Hoofdstuk 2 samenvatting Warmte is Energie Vaak zetten we Chemische energie om in Warmte Brandstoffen verbranden: Brandstof Zuurstof voldoende hoge temperatuur (ontbrandingstemperatuur) Iedere brandstof
Nadere informatieAan de slag met Fotosynthese
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres E i Kiwijs 27 september 2011 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/32977 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 3
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 3 Samenvatting door een scholier 1018 woorden 18 januari 2017 0 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie samenvatting H3 3.1 Ecosysteem: afgebakend gebied met
Nadere informatieInleiding stralingsfysica
Inleiding stralingsfysica Historie 1896: Henri Becquerel ontdekt het verschijnsel radioactiviteit 1895: Wilhelm Conrad Röntgen ontdekt Röntgenstraling RadioNucliden: Inleiding Stralingsfysica 1 Wat maakt
Nadere informatiescheikunde vwo 2018-I
De PEF-fles 1 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn geformuleerd: In moleculen glucose zijn zes C atomen aanwezig. In moleculen HMF en van alle andere stoffen in het schema zijn ook zes
Nadere informatieParagraaf 1: Fossiele brandstoffen
Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Fossiele brandstof Koolwaterstof Onvolledige verbranding Broeikaseffect Brandstof ontstaan door het afsterven van levende organismen,
Nadere informatie1. Stofwisseling, assimilatie en dissimilatie
Samenvatting door A. 1427 woorden 12 april 2013 6,5 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie H3 - Energie 1. Stofwisseling, assimilatie en dissimilatie Stofwisseling (metabolisme):
Nadere informatieToets 01 Algemene en Anorganische Chemie. 30 september 2015
Toets 01 Algemene en Anorganische Chemie 30 september 2015 Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad, enkele pagina s met informatie
Nadere informatieMicrobiology & Biochemistry (MIB-10306, microbiologie deel)
Microbiology & Biochemistry (MIB-10306, microbiologie deel) 1. Morfologie (vorm, grootte, onderdelen) a. Teken schematisch de doorsnede van een bacterie en benoem 10 structuren. vacuole met reservestoffen,
Nadere informatieUitwerkingen. T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen
Uitwerkingen T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen 2008 Voorbeeld toets dinsdag 29 februari 60 minuten NASK 2, 2(3) VMBO-TGK, DEEL B. H5: VERBRANDEN EN ONTLEDEN
Nadere informatieOpgave 1 Afdaling. Opgave 2 Fietser
Opgave 1 Afdaling Een skiër daalt een 1500 m lange helling af, het hoogteverschil is 300 m. De massa van de skiër, inclusief de uitrusting, is 86 kg. De wrijvingskracht met de sneeuw is gemiddeld 4,5%
Nadere informatieBELGIUM TEAM A TAAK A ANTWOORDBLAD LAND- EN TEAMCODE: HANDTEKENING:
TAAK A ANTWOORDBLAD LAND- EN TEAMCODE: NAAM: NAAM: NAAM: HANDTEKENING: HANDTEKENING: HANDTEKENING: Experiment 1 100 punten Belangrijke constantes: R = 8,314 J mol 1 K 1 = 8,314 kg m 2 s 2 mol 1 K 1 = 8.314
Nadere informatieSamenvatting Biologie Stofwisseling
Samenvatting Biologie Stofwisseling Samenvatting door een scholier 1466 woorden 13 juni 2006 5,6 46 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Samenvatting Thema 1 Stofwisseling Doelstelling
Nadere informatieBoombiologie. Basiskennis 1. Boomanatomie (1) Boomanatomie (3) Boomanatomie (2) Het samenstel van deze organen vormen samen een organisme: de boom
Boomanatomie (1) Boombiologie Alle levende organismen hebben dezelfde opbouw: Basis is cellen, weefsels en organen Cellen zijn bouwstenen van structuur Gespecialiseerde structuren heten meristeemweefsel
Nadere informatienatuurkunde 1,2 Compex
Examen HAVO 2007 tijdvak 1 woensdag 23 mei totale examentijd 3,5 uur natuurkunde 1,2 Compex Vragen 1 tot en met 17 In dit deel van het examen staan de vragen waarbij de computer niet wordt gebruikt. Bij
Nadere informatieDE OUDE BOGTEN NIEUWSBRIEF 8 juli 2018
DE OUDE BOGTEN NIEUWSBRIEF 8 juli 2018 Woordje van de voorzitter. Beste tuinvrienden, Wat was het gezellig bij ons lustrumfeest! Veel bedrijvigheid en allemaal blije gezichten, dat deed me erg goed. Bij
Nadere informatieExtra oefenopgaven H4 [rekenen met: vormingswarmte, reactiewarmte, rendement, reactiesnelheid, botsende-deeltjesmodel]
Extra oefenopgaven H4 [rekenen met: vormingswarmte, reactiewarmte, rendement, reactiesnelheid, botsende-deeltjesmodel] Gebruik bij deze opdrachten BINAS-tabellen 8 t/m 12 / 38A / 56 / 57. Rekenen met vormingswarmte
Nadere informatieIn deze eindtoets willen we met jullie samenvatten waar we het in het afgelopen kwartiel over gehad hebben:
Eindtoets 3DEX1: Fysica van nieuwe energie 21-1- 2014 van 9:00-12:00 Roger Jaspers & Adriana Creatore In deze eindtoets willen we met jullie samenvatten waar we het in het afgelopen kwartiel over gehad
Nadere informatiezonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD
zonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD M + N PROJECTEN ONTWIKKELDE EEN NIEUWE GENERATIE ZONWERINGSDOEKEN, DIE DE HUIDIGE MATERIALEN
Nadere informatieHoofdstuk 4. Chemische reacties. J.A.W. Faes (2019)
Hoofdstuk 4 Chemische reacties J.A.W. Faes (2019) Hoofdstuk 4 Chemische reacties Paragrafen 4.1 Kenmerken van een reactie 4.2 Reactievergelijkingen 4.3 Rekenen aan reacties Practica Exp. 1 Waarnemen Exp.
Nadere informatie4 Verbranding. Bij gele vlammen ontstaat roet (4.1)
4 Verbranding Verbrandingsverschijnselen (4.1) Bij een verbranding treden altijd een of meer van de volgende verschijnselen op: rookontwikkeling, roetontwikkeling, warmteontwikkeling, vlammen, vonken.
Nadere informatieDe basisprincipes van de fotosynthese Hoe gaat een plant om met CO 2?
De basisprincipes van de fotosynthese Hoe gaat een plant om met CO 2? Govert Trouwborst (Plant Lighting BV) Masterclass CO 2 bij potplanten 12 mei 2016 Team: dr. ir. Sander Hogewoning, dr. ir. Govert Trouwborst
Nadere informatieSCHEIKUNDE VWO 4 MOLBEREKENINGEN ANTW.
OPGAVE 1 LEVEL 1 Uit de opgave haal je dat koper en zuurstof links van de pijl moeten staan en koper(ii)oxide rechts van de pijl. Daarna maak je de reactievergelijking kloppend. 2 Cu + O 2 à 2 CuO Filmpje
Nadere informatieSCHEIKUNDE. Hoofdstuk 9
SCHEIKUNDE Hoofdstuk 9 Par. 1 Elke chemische reactie heeft een energie-effect. De chemische energie voor én na de reactie is niet gelijk. Als de reactie warmer wordt is de chemische energie omgezet in
Nadere informatieOptimaal gebruik van CO 2
Optimaal gebruik van CO 2 Energiek2020 Event, 17 maart 2011 Anja Dieleman Wageningen UR Glastuinbouw Onderwerpen Trends CO 2 balans van de kas Effecten van CO 2 op groei Fysiologisch effect van CO 2 :
Nadere informatie4. Wanneer zal de woningbehoefte even hard groeien als de woningvoorraad? Antwoord. Na 6 jaar.
Onderwerpen Onderwerp 1. Ruimtelijke ordening In een gemeente met 30 000 inwoners staan 10 000 woningen. De gemeente schat dat het gemiddeld aantal bewoners per woning gelijk blijft aan drie, en bouwt
Nadere informatieSamenvatting 125. Samenvatting
Samenvatting 125 Samenvatting Fotosynthese is op directe of indirecte manier het belangrijkste proces voor alle levende organismen op aarde. Het wordt uitgevoerd door een heleboel verschillende soorten
Nadere informatieHoofdstuk 1 Doelstelling 1: Stofwisseling (metabolisme): het geheel aan chemische processen in een cel. Via passief en actief transport nemen cellen
Hoofdstuk 1 Doelstelling 1: Stofwisseling (metabolisme): het geheel aan chemische processen in een cel. Via passief en actief transport nemen cellen stoffen op uit hun milieu. Enzymen maken de omzettingsprocessen
Nadere informatieKoolstof wordt teruggevonden in alle levende materie en in sedimenten, gesteenten, de oceanen en de lucht die we inademen.
Koolstofcyclus Samenvatting Koolstof wordt teruggevonden in alle levende materie en in sedimenten, gesteenten, de oceanen en de lucht die we inademen. Er is een uitwisseling van koolstof tussen oceanen,
Nadere informatieEindexamen natuurkunde havo I
Opgave 1 Lord of the Flies Lees eerst de tekst in het kader. Er bestaan twee soorten brillenglazen: - bolle (met een positieve sterkte) en - holle (met een negatieve sterkte). In de figuren hiernaast is
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/31602 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Cuylle, Steven Hendrik Title: Hydrocarbons in interstellar ice analogues : UV-vis
Nadere informatie1 Gewassen en hun afwijkingen Kennismaking met de plant Afwijkingen in de teelt Afsluiting 24
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Gewassen en hun afwijkingen 9 1.1 Kennismaking met de plant 10 1.2 Afwijkingen in de teelt 17 1.3 Afsluiting 24 2 Afwijkingen voorkomen en bestrijdingsmethoden 25 2.1 Niet-parasitaire
Nadere informatieSEPTEMBERCURSUS CHEMIE HOOFDSTUK 3: STOICHIOMETRIE
SEPTEMBERCURSUS CHEMIE HOOFDSTUK 3: STOICHIOMETRIE 1 OVERZICHT 1. Basisgrootheden en eenheden 2. Berekening van het aantal mol 3. Berekening in niet-normale omstandigheden 4. Oplossingen 5. Berekeningen
Nadere informatieBacteriën maken zwavel Vragen en opdrachten bij de poster
Vragen en opdrachten bij de poster Bacteriën maken zwavel Vragen en opdrachten bij de poster 3 vwo Probleem: Zuur gas T1 Waterstofsulfide ontstaat bij de afbraak van zwavelhoudende organische stoffen.
Nadere informatiewoensdag 14 december 2011 16:06:43 Midden-Europese standaardtijd
INLEIDING Geef de reactievergelijking van de ontleding van aluminiumoxide. 2 Al 2 O 3 4 Al + 3 O 2 Massaverhouding tussen Al en O 2 1,00 : 0,889 Hoeveel ton Al 2 O 3 is er nodig om 1,50 ton O 2 te produceren?
Nadere informatieOpdracht Scheikunde Scheikundige wereldreis en proefjes per continent
Opdracht Scheikunde Scheikundige wereldreis en proefjes per continent Opdracht door C. 1119 woorden 20 januari 2017 6,7 10 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Scheikunde overal De reis start in Veenendaal,
Nadere informatie3.1 Energie. 3.2 Kenmerken chemische reactie
3.1 Energie Wat is energie? Energie voorziening Fossiele brandstof verbranden Co2 komt vrij slecht voor het broeikaseffect Windmolen park Zonnepanelen Energie is iets wat nodig is voor een verbrandingsreactie
Nadere informatieTENTAMEN NATUURKUNDE
CENTRALE COMMISSIE VOORTENTAMEN NATUURKUNDE TENTAMEN NATUURKUNDE datum : vrijdag 28 april 2017 tijd : 13.30 tot 16.30 uur aantal opgaven : 5 aantal antwoordbladen : 1 (bij opgave 1) Iedere opgave dient
Nadere informatieDE RYCK Klima. 1 kw primaire energie 2,25 kw warmte. ŋ verlies op motor 10% netto vermogen op WP 34% geeft warmte afvoer verwarmingscircuit
DE RYCK Klima LUWAGAM : pomp lucht-water aangedreven met gasmotor PAUL DE RYCK Werking op laag niveau (buitenlucht min. 0 C) omzetten naar warmte op hoog niveau (buiswater max. 50 C) Serreverwarming buis
Nadere informatiescheikunde vwo 2019-II
Lang houdbare appels Een rijpe appel produceert etheen. p de uitwerkbijlage bij vraag 5 staat de biosynthese van etheen in appels schematisch weergegeven in een reactieschema. In reactie I van het reactieschema
Nadere informatie4. deleted. 1. ATP kan een reactie aandrijven omdat
1. ATP kan een reactie aandrijven omdat a. bij de hydrolyse van ATP warmte vrijkomt b. de hydrolyse van ATP de entropie doet toenemen c. ATP sterk bindt aan het substraat van enzymen d. ATP thermodynamisch
Nadere informatieEnergiebalans aarde: systeemgrens
Energiebalans aarde: systeemgrens Aarde Atmosfeer Energiebalans Boekhouden: wat gaat er door de systeemgrens? Wat zijn de uitgaande stromen? Wat zijn de ingaande stromen? Is er accumulatie? De aarde: Energie-instroom
Nadere informatie27 ste Vlaamse Chemie Olympiade
27 ste Vlaamse Chemie Olympiade 2009-2010 2 de ronde 10 februari 2010 Je naam en voornaam: Je adres: De naam van je school: Het adres van je school: Je leerjaar: Aantal lesuren chemie per week die je dit
Nadere informatieNaar: D.O. Hall & K.K. Rao, Photosynthesis, Studies in Biology, Cambridge, 1994, blz. 106.
Examentrainer Vragen Fotosynthese Vanuit tussenproducten van de fotosynthese worden niet alleen koolhydraten gevormd, maar ook vetten, vetzuren, aminozuren en andere organische zuren. Dag- en seizoensgebonden
Nadere informatieOefenvragen Hoofdstuk 4 Chemische reacties antwoorden
Oefenvragen Hoofdstuk 4 Chemische reacties antwoorden Vraag 1 Geef juiste uitspraken over een chemische reactie. Kies uit: stofeigenschappen reactieproducten beginstoffen. I. Bij een chemische reactie
Nadere informatieRekenen aan reacties 2. Deze les. Zelfstudieopdrachten. Zelfstudieopdrachten voor volgende week. Zelfstudieopdrachten voor deze week 18-4-2016
Rekenen aan reacties 2 Scheikunde Niveau 4 Jaar 1 Periode 3 Week 4 Deze les Rekenen aan reactievergelijkingen Samenvatting Vragen Huiswerk voor volgende week Bestuderen Lezen voor deze week Bestuderen
Nadere informatieExamen VWO. scheikunde. tijdvak 2 dinsdag 18 juni uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Examen VW 2019 2 tijdvak 2 dinsdag 18 juni 13.30-16.30 uur scheikunde Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Maak zo nodig gebruik van Binas of ScienceData. Dit examen bestaat uit 27 vragen. Voor dit
Nadere informatieOpgave 1: Turners. (1) 1 Geef de systematische naam van het zouthydraat dat ontstaat bij het opnemen van water door magnesium.
Lyceum Oudehoven oefslag 4 4205 NK Gorinchem Schoolexamen juni 2016 Leerjaar: 4 AVO Vak: Scheikunde Datum: 24-06-2015 Tijd: 13:00-14:30 Uitdelen: 1 opgavenboekje + lijn foliopapier Toegestaan: BINAS Er
Nadere informatieKoolstofdioxide1985-II(I)
EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1985, TWEEDE TIJDVAK, opgaven Koolstofdioxide1985-II(I) Lucht bevat koolstofdioxide. Als lucht in water wordt geleid stelt zich onder andere het volgende evenwicht in: CO 2(g) CO
Nadere informatieVorming van niet-metaaloxiden
Vorming van niet-metaaloxiden Leerlingenproef 4: verbranden van koolstof ORIËNTEREN Welke organische stofklasse ontstaat er bij het verbranden van koolstof? Hypothese: Er ontstaat een niet-metaaloxide,
Nadere informatiescheikunde vwo 2017-II
Kerosine uit zonlicht maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is: E = ( 2,42 0 5 ) + 0,5 ( 3,935 0 5 ) + 0,5 (,05 0 5 ) = +3,84 0 5 (J mol ). juiste verwerking van de vormingswarmten van
Nadere informatieDe Broglie. N.G. Schultheiss
De Broglie N.G. Schultheiss Inleiding Deze module volgt op de module Detecteren en gaat vooraf aan de module Fluorescentie. In deze module wordt de kleur van het geabsorbeerd of geëmitteerd licht gekoppeld
Nadere informatie1 Warmteleer. 3 Om m kg water T 0 C op te warmen heb je m T 4180 J nodig. 4180 4 Het symbool staat voor verandering.
1 Warmteleer. 1 De soortelijke warmte is de warmte die je moet toevoeren om 1 kg van een stof 1 0 C op te warmen. Deze warmte moet je ook weer afvoeren om 1 kg van die stof 1 0 C af te koelen. 2 Om 2 kg
Nadere informatie-Dissimilatie gebeurd stapje voor stapje. De chemische energie uit de stapjes wordt eerst gebruikt voor de
Samenvatting door een scholier 1966 woorden 4 oktober 2006 6,7 85 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou SAMENVATTING BIOLOGIE THEMA 1 STOFWISSELING Basisstof 1 -Voedingsstoffen, water
Nadere informatie