Blue energy, Blauwe energie?
|
|
- Erna Wouters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Blue energy, Blauwe energie? Waarom Blue Energy? Zon en zee zijn niet alleen de ideale combinatie voor een geweldige strandvakantie. Misschien heb je er nooit bij stil gestaan, maar in feite is de zee de grootste zonnecollector die bestaat. Door zonnestraling verdampt zeewater, terwijl het zout achterblijft in de zee. Voor deze scheiding van water en zout is dus energie nodig. Het verdampte water vormt boven land regenwolken die vervolgens neerslaan. Dit zoete water komt dan in de vorm van regen terecht op het land en stroomt door de rivieren weer terug naar zee. De zoute zee wordt dan een beetje verdund met het zoete rivierwater. Deze verdunning levert dan weer energie op (dit is het omgekeerde van verdampen, wat juist energie kost). Deze vorm van energie is op een speciale manier te winnen als elektriciteit. Het water in de regenwolken is dus eigenlijk opgeslagen zonne-energie. Denk daar maar eens aan op een bewolkte zomerdag in Nederland: er zit energie in de lucht! Met de energie van het mengen van het zoete rivierwater met het zoute zeewater werd tot kort geleden niets gedaan. Jammer, want het is een zeer duurzame vorm van energie. Overal waar rivieren uitmonden in zee is deze energie beschikbaar, bijvoorbeeld bij de Afsluitdijk. In Nederland zou 10% van de energiebehoefte geleverd kunnen worden door deze schone bron. En daar zijn we naar op zoek in deze tijd van klimaatverandering en van oprakende olievoorraden met de bijbehorende stijgende energiekosten. (Bron: Rijkswaterstaat) Hoe werkt Blue Energy? Bij het mengen van rivierwater en zeewater komt evenveel energie vrij als bij een stuwdam van meer dan 200 meter hoog. Het probleem is echter dat deze energie niet met turbines omgezet kan worden naar stroom. De technologie die benodigd is voor de omzetting van de mengenergie naar stroom is complexer. Binnen het Blue Energy project bij het bedrijf Wetsus wordt deze technologie verder ontwikkeld, zodat in de toekomst energiecentrales gebouwd kunnen worden die deze blauwe stroom leveren. De benodigde technologie, genaamd omgekeerde electrodialyse, is niet nieuw, maar was al ontwikkeld voor andere doeleinden, zoals zeewaterontzouting, brandstofcellen, batterijen, en nierdialyse. De technologie is namelijk gebaseerd op membranen. In dit geval zijn dit membranen die selectief ofwel alleen positief geladen ionen (kationen) ofwel alleen negatief geladen ionen (anionen) doorlaten. Wanneer deze membranen tussen rivierwater en zeewater in worden geplaatst, vindt menging plaats door transport van zeezout via deze membranen. Omdat opgelost zout bestaat uit positief geladen natriumionen en negatief geladen chloride-ionen zijn er twee typen membranen nodig: één die alleen positieve ionen doorlaat (het kationselectieve membraan) en één die alleen negatieve ionen doorlaat (het anionselectieve membraan) doorlaat. Door deze membranen afwisselend tussen rivier en zeewater te plaatsen ontstaat een accu. Elk membraan wekt een bepaalde spanning op (nl. 86 mv). Door de membranen in serie te plaatsen telt het spanningsverschil zich op (bijv. 100 membranen in serie wekken samen 8,6 V op). Hoe dit werkt, wordt hieronder schematisch weergegeven. Doordat de positieve natriumionen naar links bewegen en de negatieve chloridenionen naar
2 rechts, ontstaat er een ladingsstroom. Ieder compartiment met zeewater en rivierwater levert een potentiaalverschil van 80 mv. Door het plaatsen van meerdere compartimenten achter elkaar wordt het voltage hoger. De elektroden en het electrolyt (dat aanwezig is aan weerszijden van de membraanstapeling) zorgen voor de omzetting van de spanning naar elektrische stroom. Aan de kant van de kathode worden Fe 3+ ionen gereduceerd tot Fe 2+ van de anode wordt Fe 2+ geoxideerd: en aan de kant Fe 3+ + e - Fe 2+ De concentraties Fe 3+ en Fe 2+ blijven dus constant, ook na mening van het zoete en zoute water. De drijvende kracht voor deze redoxreactie is het opgewekte spanningsverschil. Het practicum Jullie gaan zelf een kleine omgekeerde electrodialysecel in elkaar zetten, waarmee jullie vervolgens stroom kunnen opwekken. Vervolgens kunnen jullie een grafiek maken waaruit jullie de interne weerstand kunnen opmaken.
3 Opdracht 1: Het bouwen van de Blue Energy opstelling Met dit pakket gaan jullie aan de slag: l x b x h : 40 cm x 30 cm x 14 cm Stroomkabeltjes 2. Perspex eindplaten (2x) 3. Eindplaatspacers (de vierkante gaasjes)(2x) + gewone spacers (de trapeziumvormige gaasjes) (23x) 4. 4 plastic steunpaaltjes 5. Twee slangaansluitingen voor aan de eindplaten 6. Gewone pakkingen (10x) 7. Molentje 8. Elektrodes (2x)
4 9. Anionwisselende membranen (10x) en kationwisselende membranen (11x) 10. Eindplaatpakkingen (2x) 11. Zakje met 8 bouten, 8 ringen, 8 vleugelmoeren en 8 plastic slangaansluitstukken Linker foto: links een kationwisselend membraan, rechts een anionwisselend membraan. De kationwisselende membranen hebben ter herkenning een extra 5 e gaatje. Rechter foto: de elektrodes. Linker foto: Links één van de twee eindplaatspacers en rechts één van de twee eindplaatpakkingen. Rechter foto: links een gewone spacer, rechts een siliconen pakking voor tussen de membranen. De spacers en pakkingen zorgen dat de vloeistof doorstroomt. Nu kun je beginnen met bouwen! Het bouwen van de membraanstapeling is als het maken van een ingewikkelde tosti. Bouw hem als volgt: 1) Bevestig 4 plastic slangaansluitingen op één van de eindplaten. Zorg ervoor dat ze niet kunnen lekken, dus tape het schroefdraad in met teflon tape. 2) Doe een electrode in de eindplaat 3) Zet de plaat op zijn nieuwe pootjes en en doe de 4 plastic buisjes in het midden van de plaat, om houvast te geven bij het stapelen. Straks na het stapelen, zodra alle moeren en bouten vast zitten, mogen ze er weer uit. Nu moet het er uitzien zoals op deze foto:
5 4) Leg in het midden van de eindplaat een eindplaatspacer en een eindplaatpakking. Zorg ervoor dat de spacer exact in het midden ligt en dat de spacer en de pakking niet met elkaar overlappen, om lekkages te voorkomen. 5) Maak alle membranen vochtig/nat onder de kraan 6) Leg er een kationwisselend membraan op 7) Dan een gewone siliconen pakking en in het midden daarvan een gewone spacer (=trapeziumvormig gaasje), zoals op deze foto: Zorg er wederom voor dat de spacer exact in het midden ligt en dat de spacer en de pakking niet met elkaar overlappen. 8) Dan een anionwisselend membraan, dan weer een gewone spacer met een gewone pakking en vervolgens weer een kationwisselendmembraan. Ga zo door tot al je membranen op zijn. Let op! Het is belangrijk om de richting van de siliconen pakkingen af te wisselen. Dat wil zeggen: wanneer je er eerst eentje neerlegt die van rechtsonder naar linksboven gaat, moet de volgende pakking andersom neergelegd. Dit heeft te maken met de vloeistofstroom. Door dit zo te stapelen komt er straks tussen de membranen afwisselend zout en zoet water te zitten. Dus:
6 en dan 9) Als het goed is eindig je weer met een kationwisselend membraan, want als je gereedschapskist compleet is heb je 11 kationwisselende membranen en slechts 10 anionwisselende. 10) Dan een eindplaatspacer en een eindplaatpakking 11) Stop de tweede electrode in de andere eindplaat 12) Duw de plastic paaltjes door de slangaansluitstukken totdat nog een halve centimeter boven de membranen uitsteekt. De stapel mag absoluut niet verschuiven! Als de één de onderste plaat vasthoudt, kan de ander de eindplaat er voorzichtig bovenop plaatsen. 13) Druk het geheel stevig aan en maak de twee eindplaten aan elkaar vast door alle moeren en bouten aan te draaien - eerst de hoeken en dan in het midden. Draai ze niet te stevig aan, want je moet de stack straks ook weer uit elkaar kunnen halen! 14) Sluit het molentje aan met behulp van de stroomsnoertjes. De stapeling is weergegeven in onderstaande afbeelding.
7 Eindplaat met anode Kationwisselend membraan (cem) Pakking en spacer voor langsstroming rivierwater Anionwisselend membraan (aem) Pakking en spacer voor langsstroming zeewater Kationwisselend membraan (cem) Kopplaat met kathode Rivier uit Zee uit Zee in Elektrodevloeistof uit 5 x Elektrodevloeistof in Rivier in Als je het af hebt, zou de opstelling er ongeveer zo moeten uitzien: Sluit nu alle water- en elektrolytslangen aan. Laat een begeleider de elektrolytslang met het elektrolyt vullen.
8 Vragen 1. Noteer je waarnemingen, bijv. de geur indien die je opvalt. 2. Waarom moeten er zoveel membranen op elkaar gestapeld? Is één of twee niet genoeg? 3. Waarom moeten kation- en anionwisselende membranen afgewisseld? 4. Hoe komt het dat het elektrolyt niet opraakt? 5. Waarom moet het elektrolyt wel worden rondgepompt? 6. Waarom moet de ene spacer van linksonder naar rechtsboven liggen en de volgende andersom? Experimenteren met de cel Je gaat nu de opstelling testen, met uiteindelijk als doel de interne weerstand te bepalen. Wat is interne weerstand? Een batterij kan je over het algemeen als volgt opvatten. R i R u In dit figuur staat R i voor de interne weerstand en R u voor de uitwendige weerstand. Om de interne weerstand te bepalen moet je eerst weten hoeveel spanning de batterij (lees: de blue energy opstelling) kan leveren. Vervolgens plaats je een uitwendige variabele weerstand in de stroomkring. Wanneer de spanning over één van de weerstanden gehalveerd is, weet je dat beide weerstanden even groot moeten zijn en heb je dus bepaald hoe groot de inwendige weerstand is. Hoe ga je te werk? 1. Vul beide voorraadvaten met zeewater (30 g NaCl per liter) en met rivierwater (1 g NaCl per liter). In plaats van wegen kunnen de oplossingen ook gemaakt worden m.b.v. de conductometer. 2. Laat een begeleider het elektrolytvat vullen met 0,05 M K 4 Fe(CN) 6 (in zeewater) en 0,05 M K 3 Fe(CN) 6 (in zeewater) 3. Zorg dat beide kanalen even hard stromen. Tel daartoe de druppels per minuut. Probeer te mikken op 30 druppels per minuut. 4. Meet het debiet (= het aantal ml per minuut) ook met een maatcilinder.
9 5. Noteer nogmaals de zoutgehaltes in de vaten 6. Meet de spanning over de cel (het circuit hoeft nu niet dicht te zijn) R i V 7. Sluit nu een externe weerstand aan en maak het circuit nu wel gesloten. Sluit ook de spanningsmeter aan. 8. Begin met meten met een uitwendige weerstand van 100 Ω (spreek uit als Ohm) en ga in stapjes van 20 Ω terug naar 0 Ω. En noteer steeds de weerstand, de spanning en bereken de stroom in het circuit. Noteer deze meetwaarden uit in onderstaande tabel en bereken het vermogen (P) van je batterij in Watt. R u (Ω) U (V) I (A) P(W) 9. Maak in Excel twee grafieken. Zet in de x-richting steeds de weerstand uit. Zet in de y-richting uit: Grafiek 1: het voltage over de belasting Grafiek 2: het geleverde vermogen aan de weerstand 10. Bepaal wat de interne weerstand is. 11. Wanneer is het vermogen het grootst? 12. Bereken het vermogen per vierkante meter membraanoppervlak. 13. Bereken: - Hoeveel elektriciteit (in Joule) er in 10 jaar geleverd kan worden per m 2. - De prijs van die elektriciteit - Hoeveel een membraan maximaal per m 2 mag kosten (ervan uitgaande dat de kostprijs van de duurzaam opgewekte elektriciteit niet hoger mag zijn dan de huidige kostprijs)?
10 Voor deze vragen kan je de volgende uitgangspunten hanteren: a) We stellen dat het membraan een levensduur heeft van 10 jaar. b) Verder gaan we er van uit dat de membranen de enige kosten zijn van de installatie en dat er geen energie nodig is voor pompen en voorzuivering. 14. Noteer ook je waarnemingen.
Handleiding Blue Energy bouwpakket
Handleiding Blue Energy bouwpakket Het pakket bestaat uit: Begin- en eindplaat Vierkante pakkingen & spacers (2x) Silicone pakkingen (20x) Spacers Kation membraan (11x) Anion membraan (10x) Elektrodes
Nadere informatieThesis Junior College Utrecht. Zonne-energie uit water Reverse electrodialysis
Thesis Junior College trecht Zonne-energie uit water Reverse electrodialysis Anton Kalsbeek Jeroen Leliveld 23-01-2005 Inhoudsopgave INHODSOPGAVE... 2 ABSTRACT... 3 INLEIDING... 4 THEORIE... 5 MEMBRANEN...
Nadere informatieZX- ronde 7 oktober 2012
ZX- ronde 7 oktober 2012 Energietransitie De huidige fossiele energiebronnen raken en keer op in het huidige tempo waarop de mens er gebruik van maakt. Doordat er wordt uitgegaan van een onbeperkte groei
Nadere informatieCorrectievoorschrift VWO 2016
Correctievoorschrift VWO 2016 Neder Natuur, leven en technologie Tijdvak 1 Woensdag 11 mei 13.30 15.30 uur College-examen schriftelijk VF-1035-s-16-1-c 1 1 Voor het antwoord op een open vraag worden alleen
Nadere informatieLESMODULE OVER WINDENERGIE
YOUNG ENERGY PROJECT - STUDENTEN LESMODULE OVER WINDENERGIE Inhoudsopgave Instructiebladen Les 1 Module windenergie, Instructieblad 1.1 4 Les 1 Ontdek, Instructieblad 1.2 5 Les 2 Onderzoek, Instructieblad
Nadere informatieStand-van-zaken technologie energie uit water en waterzuivering met passende experimenten voor het voortgezet onderwijs.
1 Stand-van-zaken technologie energie uit water en waterzuivering met passende experimenten voor het voortgezet onderwijs. Brechje van Rij Cora Bouwland Maart 2012 2 Inhoud Inleiding 3 Blue Energy 5 Inleiding
Nadere informatieInleiding 3hv. Opdracht 1. Statische elektriciteit. Noem drie voorbeelden van hoe je statische elektriciteit kunt opwekken.
Inleiding hv Opdracht Statische elektriciteit Noem drie voorbeelden van hoe je statische elektriciteit kunt opwekken Opdracht Serie- en parallelschakeling Leg van elke schakeling uit ) of het een serie-
Nadere informatieOm een lampje te laten branden moet je er een elektrische stroom door laten lopen. Dat lukt alleen, als je een gesloten stroomkring maakt.
Samenvatting door een scholier 983 woorden 8 april 2011 6,8 988 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Nova Natuurkunde H5 par 1 t/m 5 samenvatting Par. 1 Een stroomkring maken Om een lampje te laten branden
Nadere informatieBlue Energy. Thijs van der Zaan Martijn Klein. Fase 3 Profielwerkstuk. Profielwerkstuk V6 NLT
Blue Energy Thijs van der Zaan Martijn Klein Profielwerkstuk V6 NLT Fase 3 Profielwerkstuk Wat is het optimale vermogen van onze RED-cel? Profielwerkstuk VWO 6 Martijn Klein Thijs van der Zaan 2012 Begeleidt
Nadere informatieZOUTGEHALTESENSOR BT78i
ZOUTGEHALTESENSOR BT78i GEBRUIKERSHANDLEIDING CENTRUM VOOR MICROCOMPUTER APPLICATIES http://www.cma-science.nl Korte beschrijving De Zoutgehaltesensor BT78i meet het zoutgehalte in een oplossing in het
Nadere informatieTHIS WORK IS LICENSED UNDER A CREATIVE COMMONS ATTRIBUTION NON COMMERCIAL 4.0 2014 B. MALENGIER M. C. CIOCCI
THIS WORK IS LICENSED UNDER A CREATIVE COMMONS ATTRIBUTION NON COMMERCIAL 4.0 2014 B. MALENGIER M. C. CIOCCI WITH SUPPORT OF: VZW DE CREATIEVE STEM De Joule Dief kit Proficiat met je aankoop van de Ingegno
Nadere informatieAVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN HET ZONNEWIEL
LESBRIEVEN LEERLINGENBESTAND LESBRIEF 2: DE REIS Verhaal deel 1: De mijnwerker Opdracht 1: Teken een aardwarmtehuis Opdracht 2: De zonnetoren op aardwarmte Verhaal deel 2: Zoute stroom Opdracht 3: De energie
Nadere informatieElektrische techniek
AOC OOST Almelo Groot Obbink 01-09-2013 . Zowel in huis als bij voertuigen heb je met elektriciteit te maken. Hoe zit een meterkast in elkaar? Hoe werkt een elektrisch ontstekingssysteem van een motor?
Nadere informatieHieronder zie je een schema van een eenvoudige chemische cel met koper/zink elektroden. Bestudeer dit schema met aandacht:
Cursus Chemie 7-1 Hoofdstuk 7 : INDIREKTE REDOXREACTIES (met elektrodes) Naast de directe zijn er ook indirecte redoxreacties. Dat wil zeggen: er is geen direct contact tussen de deeltjes van de oxidator
Nadere informatiePracticum Zuil van Volta
Practicum Zuil van Volta Benodigdheden Grondplaat, aluminiumfolie, stuivers (munten van vijf eurocent), filtreerpapier, zoutoplossing, voltmeter, verbindingssnoeren, schaar Voorbereidende werkzaamheden
Nadere informatie6,3. Werkstuk door een scholier 1843 woorden 2 december keer beoordeeld. Inleiding
Werkstuk door een scholier 1843 woorden 2 december 2003 6,3 32 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Energie is iets dat altijd in de buurt is. Bijvoorbeeld een boterham eten, tanken en wassen. Het meeste
Nadere informatieOpgave 1 Er zijn twee soorten lading namelijk positieve en negatieve lading.
itwerkingen Opgave Er zijn twee soorten lading namelijk positieve en negatieve lading. Opgave 2 Een geleider kan de elektrische stroom goed geleiden. Metalen, zout water, grafiet. c. Een isolator kan de
Nadere informatieLeskist groene energie Pagina 11
Leskist groene energie Pagina 11 Bouw een windmolen; en die moet zo hard mogelijk draaien. Omdat de ene plek op aarde warmer is dan de andere waait het altijd wel. Die wind kan een molen doen draaien.
Nadere informatie2. Factoren onderzoeken die invloed hebben op het vermogen van de zonnecellen
Experiment 2 2. Factoren onderzoeken die invloed hebben op het vermogen van de zonnecellen Inleiding In deze experimentenreeks ga je onderzoeken welke factoren een effect hebben op het geleverde vermogen
Nadere informatiePracticum elektriciteit VMBO-t, Havo & Atheneum
De ampèremeter De elektrische stroom is te vergelijken met de hoeveelheid water die voorbij stroomt. De hoeveelheid water meet je in serie met de waterleiding. Op dezelfde wijze meet je elektrische stroom
Nadere informatielesbrieven vervuild water avonturenpakket de uitvinders en het werkbladen Lesbrief 2:
lesbrieven werkbladen Lesbrief 2: vervuild water avonturenpakket de uitvinders en het VERBORGEN OOG Copyright De Uitvinders Uitgave 2014 Versie 3.0 vervuild water WAter zuiveren Proef 1 Bezinken Materialen
Nadere informatieOpdracht 1: Hoeveelheden Duurzaam water
Opdracht 1: Hoeveelheden A. Handen wassen Zoek uit hoeveel water je nodig hebt voor het wassen van je handen: Zet de emmer in de gootsteen, onder de kraan. Was je handen (mag met zeep). Als je klaar bent
Nadere informatieHoofdstuk 25 Elektrische stroom en weerstand
3--6 Hoofdstuk 5 Elektrische stroom en weerstand Inhoud hoofdstuk 5 De elektrische batterij Elektrische stroom De wet van Ohm: weerstand en Soortelijke weerstand Elektrisch vermogen Vermogen in huishoudelijke
Nadere informatie6.2 Elektrische energie en vermogen; rendement
6.2 Elektrische energie en vermogen; rendement Opgave 9 Het rendement bereken je met E nuttig en E in. E nuttig is de hoeveelheid energie die nodig is het water op te warmen. E in is de hoeveelheid energie
Nadere informatieRedoxreacties. Gegeven zijn de volgende reactievergelijkingen: Reactie 1: Pd Cl - 2- PdCl 4 Reactie 2: 2 Cu I - -
Redoxreacties 5vwo Opgave 1 Redox of niet? Gegeven zijn de volgende reactievergelijkingen: Reactie 1: Pd 2+ + 4 Cl - 2- PdCl 4 Reactie 2: 2 Cu 2+ + 5 I - - 2 CuI + I 3 Leg voor elk van beide reacties uit
Nadere informatieTheorie: Energieomzettingen (Herhaling klas 2)
les omschrijving 12 Theorie: Halfgeleiders Opgaven: halfgeleiders 13 Theorie: Energiekosten Opgaven: Energiekosten 14 Bespreken opgaven huiswerk Opgaven afmaken Opgaven afmaken 15 Practicumtoets (telt
Nadere informatieNETWERKEN EN DE WETTEN VAN KIRCHHOFF
NETWERKEN EN DE WETTEN VN KIRCHHOFF 1. Doelstelling van de proef Het doel van deze proef is het bepalen van de klemspanning van een spanningsbron, de waarden van de beveiligingsweerstanden en de inwendige
Nadere informatieTWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2014 TOETS 1. 23 APRIL 2014 10.30 12.30 uur
TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2014 TOETS 1 23 APRIL 2014 10.30 12.30 uur 1 RONDDRAAIENDE MASSA 5pt Een massa zit aan een uiteinde van een touw. De massa ligt op een wrijvingloos oppervlak waar het
Nadere informatieElektriciteit, wat is dat eigenlijk?
Achtergrondinformatie voor de leerkracht Te gebruiken begrippen tijdens de les. Weetje!! Let op de correcte combinatie lampjes en batterijen -- 1,2 V lampjes gebruiken met de AA-batterijen van 1,5 V ---
Nadere informatieinkijkexemplaar Energie voor de lamp Techniek 1
Nota s: Energie voor de lamp 1. Probleemstelling 50 2. Transport van elektriciteit in een kring 50 2.1. Wat is een elektrische stroomkring? 50 2.2. Stromen van water - stromen van elektriciteit 51 2.3.
Nadere informatietoelatingsexamen-geneeskunde.be
Fysica juli 2009 Laatste update: 31/07/2009. Vragen gebaseerd op het ingangsexamen juli 2009. Vraag 1 Een landingsbaan is 500 lang. Een vliegtuig heeft de volledige lengte van de startbaan nodig om op
Nadere informatieNASK1 SAMENVATTING ELEKTRICITEIT. Wanneer loopt er stroom? Schakelingen
NASK1 SAMENVATTING ELEKTRICITEIT Wanneer loopt er stroom? Elektrische apparaten werken alleen als er een stroom door loopt. Om de stroom te laten lopen is er altijd een spanningsbron nodig. Dat kan een
Nadere informatieAlternatieve energiebronnen
Alternatieve energiebronnen energie01 (1 min, 5 sec) energiebronnen01 (2 min, 12 sec) Windenergie Windmolens werden vroeger gebruikt om water te pompen of koren te malen. In het jaar 650 gebruikte de mensen
Nadere informatieLees eerst bij Uitleg leerlingen, proef 1 alles over de onderdelen van de elektrische kringloop. stroomkring 1 stroomkring 2
Lees eerst bij Uitleg leerlingen, proef 1 alles over de onderdelen van de elektrische kringloop. Bekijk de twee stroomkringen op de foto s hieronder. stroomkring 1 stroomkring 2 Noem voor beide stroomkringen
Nadere informatieAlles om je heen is opgebouwd uit atomen. En elk atoom is weer bestaat uit protonen, elektronen en neutronen.
2 ELEKTRICITEITSLEER 2.1. Inleiding Je hebt al geleerd dat elektriciteit kan worden opgewekt door allerlei energievormen om te zetten in elektrische energie. Maar hoe kan elektriciteit ontstaan? En waarom
Nadere informatie4,1. Samenvatting door L. 836 woorden 21 november keer beoordeeld. Natuurkunde. Natuurkunde samenvattingen Havo 4 periode 2.
Samenvatting door L. 836 woorden 21 november 2012 4,1 51 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Pulsar Natuurkunde samenvattingen Havo 4 periode 2. Hoofdstuk 3 Stroom, spanning en weerstand. * Elektrische
Nadere informatieBuispomp pomp T250 Handleiding
Buispomp pomp T250 Handleiding Versie November 2013 Bom Aqua B.V. Tel. 078-6150402 Oosteind 47 Email: info@bom-aqua.nl 3356 AB website: www.bom-aqua.nl Papendrecht Capaciteiten Pomp Opvoerhoogte van 0-150
Nadere informatieNATUURKUNDE OLYMPIADE EINDRONDE 2013 PRAKTIKUMTOETS
NATUURKUNDE OLYMPIADE EINDRONDE 13 PRAKTIKUMTOETS Opmerkingen 1. Schrijf bovenaan elk papier je naam.. Nummer elke bladzijde. 3. Schrijf op de eerste pagina het totale aantal bladen dat je inlevert. 4.
Nadere informatieElektrische huisinstallatie
Elektrische huisinstallatie Titel: Vak: Domein: Sector: 3D aspecten: Elektrische apparaten - Ontwerp een huisinstallatie Natuurkunde Energie Havo - vwo Werkwijze: Modelontwikkeling en gebruik, Onderzoeken,
Nadere informatieVoorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Fysica: Elektrodynamica. 25 juli 2015 dr. Brenda Casteleyn
Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Fysica: Elektrodynamica 25 juli 2015 dr. Brenda Casteleyn Met dank aan: Atheneum van Veurne (http://www.natuurdigitaal.be/geneeskunde/fysica/wiskunde/wiskunde.htm),
Nadere informatieE n e r g i e e x p e r i m e n t e n Science
1 2 3. 9 8 7 E n e r g i e e x p e r i m e n t e n Science N. B. De OPITEC bouwpakketten zijn gericht op het onderwijs. 1 Wat je nodig hebt: Voor de motorhouder: Voor de ventilator: 1 grote houten schijf
Nadere informatieZonne-energie gratis en schoon
Zonne-energie gratis en schoon Samen gaan we voor duurzaam Genieten van de zon. Buiten in de tuin, in het park of op het strand. De zon geeft ons gratis energie. We kunnen de zon ook op een andere manier
Nadere informatieAAN DE SLAG Arbeid verricht door de wrijvingskracht (thema 1)
Arbeid verricht door de wrijvingskracht (thema 1) Is de arbeid die moet verricht worden op een voorwerp om dat voorwerp over een afstand h omhoog te brengen, afhankelijk van de gevolgde weg? Kies een van
Nadere informatieWe kunnen nu met deze kabel de spanning meten door de kabel parallel te schakelen op bv het LEGO zonnepaneel, de LEGO condensator of de LEGO motor.
Metingen met LEGO zonnepaneel en condensator In mei zullen we LEGO autootjes een circuit laten afleggen waarbij we gebruik maken van groene energie. Ik heb gekozen om zonne-energie te gebruiken en omdat
Nadere informatieBlue Energy Plant. www.eurekacup.nl
3728 TUE Eureka covers 09:Opmaak 1 12-01-2009 12:22 Pagina 1 projectorganisatie Technische Universiteit Eindhoven hoofdsponsor Universiteit Utrecht pilot HAVO-scholen Fontys Hogescholen Blue Energy Plant
Nadere informatieUitwerkingen VWO deel 1 H2 (t/m par. 2.5)
Uitwerkingen VWO deel 1 H2 (t/m par. 2.5) 2.1 Inleiding 1. a) Warmte b) Magnetische Energie c) Bewegingsenergie en Warmte d) Licht (stralingsenergie) en warmte e) Stralingsenergie 2. a) Spanning (Volt),
Nadere informatieBlue. energiebron van de toekomst. Confidentieel. Groepsleden: Harm Dings, V6A. Melle Klaver, V6A Martijn Schrijnemaekers, V6F Samuel Stoop, V5E
Blue energiebron van de toekomst Confidentieel Groepsleden: Harm Dings, V6A Melle Klaver, V6A Martijn Schrijnemaekers, V6F Samuel Stoop, V5E Vakken: Natuurkunde, Scheikunde en Economie Profielen: Natuur
Nadere informatie12 Elektrische schakelingen
Elektrische schakelingen Onderwerpen: - Stroomsterkte en spanning bij parallel- en serieschakeling - Verangingsweerstand bij parallelschakeling. - Verangingsweerstand bij serieschakeling.. Stroom en spanning
Nadere informatieElektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit
Energie 5 en 6 2 Elektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit Doelen Begrippen Materialen De leerlingen: begrijpen hoe elektriciteit en stroom ontstaan, als een brandstof wordt
Nadere informatieEen elektrische schakeling is tot op zekere hoogte te vergelijken met een verwarmingsinstallatie.
Inhoud Basisgrootheden... 2 Verwarmingsinstallatie... 3 Elektrische schakelingen... 4 Definities van basisgrootheden... 6 Fysische achtergrond bij deze grootheden... 6 Opgave: Geladen bollen... 7 De wet
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde H7 elektriciteit
Samenvatting Natuurkunde H7 elektriciteit Samenvatting door een scholier 1150 woorden 22 april 2016 8,3 8 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Samenvatting Natuurkunde H7 Elektriciteit/Elektrische schakelingen
Nadere informatieConductometrie 1 R. Waarin [R] = Ω en [G]= Ω -1 = S (Siemens)
Conductometrie Conductometrie of geleidbaarheidsmeting is een van de elektrochemische analysemethoden. In de conductometrie wordt gekeken naar het gemak waarmee elektrische stroom door een oplossing geleid
Nadere informatieElektriciteit. Hoofdstuk 2
Elektriciteit Hoofdstuk 2 (het blijft spannend) Om de lamp te laten branden moet er een gesloten stroomkring zijṇ Om de lamp te laten branden moet er een gesloten stroomkring zijṇ Om de lamp te laten branden
Nadere informatieBepaling van concentratie nitriet in een monster met een. spectrofotometer
Handleiding Spectrofotometer 118085 Bepaling van concentratie nitriet in een monster met een spectrofotometer 118085 1. Inleiding Achtergrond informatie spectrofotometrie. Als een oplossing gekleurd is,
Nadere informatieLessen in Elektriciteit
Lessen in Elektriciteit Door: Gaby Sondagh en Isabel Duin Eckartcollege Tegenwoordig kunnen we niet zonder elektriciteit. Het licht in de klas, de computers waar je op werkt en allerlei andere apparaten
Nadere informatieHooiland pomp, Handleiding
Hooiland pomp, Handleiding Versie Maart 2012 Bom Aqua B.V. tel 078 6150402/ 06 120 945 36 Oosteind 47 Email info@bom-aqua.nl 3356 AB website: www.bom-aqua.nl Papendrecht Capaciteiten Opvoerhoogte van 20-75
Nadere informatie[INSTALLATIE HANDLEIDING]
[INSTALLATIE HANDLEIDING] o Aquacombi @ info@aquacombi.nl W www.aquacombi.nl T 088 98 99 100 1 VOORDAT U BEGINT WATERDRUK De voorgeschreven werkingsdruk ligt tussen 1,5 en 6 bar. Bij stromend water, mag
Nadere informatieIn deze proevenserie gaan we kijken wat elektriciteit is en wat je er mee kunt doen.
In deze proevenserie gaan we kijken wat elektriciteit is en wat je er mee kunt doen. Als je onderdelen van een stroomkring aan elkaar vastmaakt, noem je dit schakelen of aansluiten. Sommige onderdelen
Nadere informatie5,4. Spreekbeurt door een scholier 1606 woorden 21 mei keer beoordeeld. Nederlands. A. Er zijn verschillende soorten en vormen van energie.
Spreekbeurt door een scholier 1606 woorden 21 mei 2003 5,4 169 keer beoordeeld Vak Nederlands A. Er zijn verschillende soorten en vormen van energie. Ik ga deze spreekbeurt houden over energie. Verschillende
Nadere informatieOpgave 5 V (geschreven als hoofdletter) Volt (voluit geschreven) hoeft niet met een hoofdletter te beginnen (volt is dus goed).
Uitwerkingen 1 Opgave 1 Twee Opgave 2 30 x 3 = 90 Opgave 3 Volt (afgekort V) Opgave 4 Voltmeter (ook wel spanningsmeter genoemd) Opgave 5 V (geschreven als hoofdletter) Volt (voluit geschreven) hoeft niet
Nadere informatieWerkingsprincipe van de brandstofcel... P. 37. Aanwijzingen ter bescherming van het milieu... P. 41
PROFI HYDRO CELL KIT GEBRUIKSAANWIJZING NL INHOUD Hydro Cell Kit... P. 36 Belangrijke aanwijzing voor het gebruik van de Hydro Cell Kit...P. 36 Veiligheidsaanwijzingen... P. 36 Reglementair gebruik...p.
Nadere informatieOnderzoek lokale energieopslag
Onderzoek lokale energieopslag Datum: 4 oktober 2014 Uitgevoerd door: N.M. Samsom Versie: V1.01 beknopte versie Uitgevoerd door: In opdracht van: Inhoudsopgave 1 Doel... 3 2. Wateropslag... 4 2.1 Voorbeeld
Nadere informatieOpgave 5 Solswitch. Eindexamen havo natuurkunde 2013-II
Opgave 5 Solswitch De Vrije Universiteit in Amsterdam heeft in 2008 een patent verworven op de Solswitch. De Solswitch is een dubbelwandig paneel van dat alleen licht doorlaat als het gevuld is met. Voorwerpen
Nadere informatiejaar: 1989 nummer: 10
jaar: 1989 nummer: 10 Gegeven een cylindervomtige geleider van 1 m lengte met een diameter van 5 mm. De weerstand van de geleider is R. De draad wordt uitgerekt tot een lengte van 1,2 m terwijl het volume
Nadere informatieHoofdstuk 3 Samenstellen dialysevloeistof in de AK 200U S
Hoofdstuk 3 Samenstellen dialysevloeistof in de AK 200U S Dit principe geldt voor de AK100, AK100 Ultra, AK200, AK200 Ultra, AK200S en AK200S Ultra. (Verder AK s genoemd) In de AK200 en AK200S serie is
Nadere informatieBijlage frequentieregeling Frequentieregeling
Bijlage frequentieregeling Frequentieregeling Opbouw van een frequentieregelaar Alle typen frequentieregelaars werken volgens hetzelfde hoofdprincipe, zie fig. 1. Hierbij wordt de driefasenspanning van
Nadere informatiePracticum Joule meter Afsluitend practicum elektra voor mavo 3
Proefbeschrijving van het practicum Practicum Joule meter Afsluitend practicum elektra voor mavo 3 Remco de Jong Inhoud Practicum Elektra. Het rendement van een Joule-meter.... 2 Doel van de proef:...
Nadere informatieElektriciteit. Elektriciteit
Elektriciteit Alles wat we kunnen zien en alles wat we niet kunnen zien bestaat uit kleine deeltjes. Zo is een blok staal gemaakt van staaldeeltjes, bestaat water uit waterdeeltjes en hout uit houtdeeltjes.
Nadere informatie5-1 Moleculen en atomen
5-1 Moleculen en atomen Vraag 1. Uit hoeveel soorten moleculen bestaat een zuivere stof? Vraag 2. Wat is een molecuul? Vraag 3. Wat is een atoom? Vraag 4. Van welke heb je er het meeste: moleculen of atomen?
Nadere informatieOnderzoeken welke onderdelen noodzakelijk zijn om een PV-installatie autonoom te laten werken.
Experiment 5 5 Onderdelen van een autonome PV-installatie Onderzoeken welke onderdelen noodzakelijk zijn om een PV-installatie autonoom te laten werken. grondplaat 1 zonnemodule 1 halogeenlamp 1 motor
Nadere informatieDe TOA heeft een aantal potjes klaargezet. In sommige potjes zit een oplossing, in andere potjes zit een vaste stof.
OPDRACHT 9 Practicum Om je kennis van de scheidingsmethoden en oplosbaarheid te vergroten volgen hieronder een aantal proeven. Ook krijg je een proef over indicatoren / reagens. Met behulp daarvan kun
Nadere informatieSpanning in het water natuurkunde onderzoek:
Spanning in het water natuurkunde onderzoek: Naam:... 1 Experiment: Spanning in het water inleiding Inleiding: Een groot deel van Nederland ligt onder zeeniveau. Toch stromen de lage gedeelten niet onder
Nadere informatieWAARSCHUWING! Alleen geschikt
P ROFI FUEL CELL KIT GEBRUIKSAANWIJZING NL WAARSCHUWING! Alleen geschikt voor kinderen vanaf 10 jaar. Het gebruik is alleen toegestaan onder toezicht van volwassenen, die op de hoogte zijn van de in de
Nadere informatie[Samenvatting Energie]
[2014] [Samenvatting Energie] [NATUURKUNDE 3 VWO HOOFDSTUK 4 WESLEY VOS 0 Paragraaf 1 Energie omzetten Energiesoorten Elektrisch energie --> stroom Warmte --> vb. de centrale verwarming Bewegingsenergie
Nadere informatieBij een uitwendige weerstand van 10 is dat vermogen 10
Elektriciteitsleer Inwendige weerstand Een batterij heeft een bronspanning van 1,5 V en een inwendige weerstand van 3,0. a. Teken de grafiek van de klemspanning als functie van de stroomsterkte. Let er
Nadere informatieQUARK_5-Thema-04-elektrische stroom Blz. 1. Grootheid Symbool Eenheid symbool Verband tussen eenheden Stroomsterkte I Ampère A 1 C
QUAK_5-Thema-04-elektrische stroom Blz. 1 THEMA 4: elektrische stroom Elektrische stroom Elektrische kring (L Verplaatsing van lading Spanningsbron -> elektrisch veld -> vrije ladingen bewegen volgens
Nadere informatieElektriciteit Inhoud. Elektriciteit demonstraties
Elektriciteit Inhoud Inleiding : Deze les Spanning: Wat is dat, hoe komt dat? Stroom(sterkte) : Wat is dat, hoe komt dat? Practicum: (I,)-diagram van een lampje en een weerstand Weerstand : Wet van Ohm
Nadere informatieFysische Chemie en Kinetiek 2009-2010
Fysische Chemie en Kinetiek 009-010 Deeltentamen 01 3 oktober 009, 9:00-1:00 Naam: Studentnummer: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad en de opgaven. Waar nodig word
Nadere informatieGecombineerde ph-elektroden Met gecombineerd glas- en Ag/AgCl referentiesysteem.
Algemeen Speciale kenmerken MJK levert elektroden met accessoires voor het meten van ph, redox en temperatuur. De elektroden worden volgens de modernste productiemethoden gefabriceerd, tegemoetkomend aan
Nadere informatieAT-142 EPD Basis 1. Zelfstudie en huiswerk 10-08
AT-142 EPD Basis 1 Zelfstudie en huiswerk 10-08 2 Inhoud INTRODUCTIE 3 DOELSTELLINGEN 4 ELEKTRISCH METEN 5 SPANNING METEN 6 STROOM METEN 7 WEERSTAND METEN 9 BASISSCHAKELINGEN 10 ELEKTRISCH VERMOGEN 11
Nadere informatieHoe maak je een Corroded Car Terminal van de
Hoe maak je een Corroded Car Terminal van de Batterij Vervang Deze gids zal je leren hoe je een gecorrodeerde aansluiting van de accu van de auto veilig te vervangen. Geschreven door: David Wright INTRODUCTIE
Nadere informatieBasisvaardigheden Microsoft Excel
Basisvaardigheden Microsoft Excel Met behulp van deze handleiding kun je de basisvaardigheden leren die nodig zijn om meetresultaten van een practicum te verwerken. Je kunt dan het verband tussen twee
Nadere informatiePOWER LINE. Lesmateriaal plus proeven over elektriciteit. Een lespakket van Zoleerjemeer
POWER LINE Lesmateriaal plus proeven over elektriciteit Een lespakket van Zoleerjemeer POWER LINE Colofon Zoleerjemeer Een uitgave van Zoleerjemeer www.zoleerjemeer.nl 2013 A. Elsinga, alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieNaam: Klas: Repetitie natuurkunde voor havo (versie A) Getoetste stof: elektriciteit 1 t/m 5
Naam: Klas: Repetitie natuurkunde voor havo (versie A) Getoetste stof: elektriciteit 1 t/m 5 OPGAVE 1 Teken hieronder het bijbehorende schakelschema. Geef ook de richting van de elektrische stroom aan.
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 4
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 4 Samenvatting door Roy 1370 woorden 5 maart 2017 6,8 14 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova Samenvatting h4 NaSk1 4.1 Elke keer dat je een apparaat aanzet,
Nadere informatieEen elektrische schakeling is tot op zekere hoogte te vergelijken met een verwarmingsinstallatie.
Inhoud Basisgrootheden... 2 Verwarmingsinstallatie... 3 Elektrische schakelingen... 4 Definities van basisgrootheden... 6 Fysische achtergrond bij deze grootheden... 6 Opgave: Geladen bollen... 7 De wet
Nadere informatieWerkboek elektra klas 2
Werkboek elektra klas 2 Duur 5 lessen inclusief toets 1 Inhoudsopgave blz. Stekker en lamp aansluiten 3 Stroom en spanning meten 7 Vermogen en Energie P = U x I & E = P x t 14 2 Les stekker en lamp aansluiten
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 2 (elektriciteit)
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 2 (elektriciteit) Samenvatting door een scholier 1671 woorden 2 december 2012 5,6 55 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Natuurkunde overal Natuurkunde H2 elektriciteit
Nadere informatieIntroductie: Technische gegevens:
Introductie: De DAT ionisatie verwarmer verwarmt uw cv water (radiator en/of vloerverwarming) op met behulp van ionisatie. Dit proces is uitgevonden om duikboten te verwarmen en daarbij zo weinig mogelijk
Nadere informatieUitwerkingen van de opgaven uit: CHEMISCHE ANALYSE ISBN , 1 e druk, Uitgeverij Syntax Media Hoofdstuk 17 Potentiometrie bladzijde 1
Hoofdstuk 17 Potentiometrie bladzijde 1 Opgave 1 Stel dat we twee referentie-elektroden in een oplossing dompelen en de spanning meten, hoe groot is dan de spanning tussen de onderstaande combinaties?
Nadere informatieCondensator. Het hellingsgetal a is constant. Dit hellingsgetal noemen we de capaciteit van de condensator C. Er geldt dus: C = Q U
Inhoud Condensator... 2 Het laden van een condensator... 3 Het ontladen van een condensator... 6 Het gedrag van een condensator in een schakeling... 7 Opgaven... 8 Opgave: Alarminstallatie... 8 Opgave:
Nadere informatieHandleiding lagers schoonmaken
Handleiding lagers schoonmaken * De foto's kun je aanklikken om naar het betreffende product in de webshop te gaan. Stap 1: Haal je lagers uit je wielen, gebruik daarvoor de Bones Bearing Tool. Hiermee
Nadere informatieVoorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Fysica: Elektrodynamica. 4 november Brenda Casteleyn, PhD
Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Fysica: Elektrodynamica 4 november 2017 Brenda Casteleyn, PhD Met dank aan: Atheneum van Veurne, Leen Goyens (http://users.telenet.be/toelating) 1. Inleiding
Nadere informatieWerkblad bodem (vooraf)
Werkblad bodem (vooraf) Wat zit er in de bodem? In en op de bodem leven planten en dieren. Om te kunnen leven hebben ze licht, lucht, water en voeding nodig. Licht valt van boven op de bodem, de rest zit
Nadere informatieBasisvaardigheden Microsoft Excel
Basisvaardigheden Microsoft Excel Met behulp van deze handleiding kun je de basisvaardigheden leren die nodig zijn om meetresultaten van een practicum te verwerken. Je kunt dan het verband tussen twee
Nadere informatienatuurkunde 1,2 Compex
Examen HAVO 2007 tijdvak 1 woensdag 23 mei totale examentijd 3,5 uur natuurkunde 1,2 Compex Vragen 1 tot en met 17 In dit deel van het examen staan de vragen waarbij de computer niet wordt gebruikt. Bij
Nadere informatieUitwerking examen e tijdvak
Uitwerking examen 2016 1 e tijdvak Let op: het is noodzakelijk om de formule op te schrijven en duidelijk aan te geven welke grootheid er wordt uitgerekend!! Vraag 1. (vanaf een frequentie van) 20000 Hz
Nadere informatieZelf een hoogspanningsgenerator (9 kv gelijkspanning) bouwen
Zelf een hoogspanningsgenerator (9 kv gelijkspanning) bouwen Inhoud De schakeling Een blokspanning van 15 V opwekken De wisselspanning omhoog transformeren Analyse van de maximale stroom door de primaire
Nadere informatieMONTAGE HANDLEIDING. MAXXGRIP Beadlock systeem; Hét beste beadlocksysteem voor Autosport, Off-Road, en zelfs geschikt voor op de openbare weg!
MONTAGE HANDLEIDING MAXXGRIP Beadlock systeem; Hét beste beadlocksysteem voor Autosport, Off-Road, en zelfs geschikt voor op de openbare weg! De onderdelen van het MAXXGRIP beadlock systeem; START HIER:
Nadere informatie