VERSLAG VAN ACTIVITEITEN EN FINANCIËN 2008 Stichting Defence for Children International Nederland- ECPAT Nederland

Transcriptie

1 VERSLAG VAN ACTIVITEITEN EN FINANCIËN 2008 Stichting Defence for Children International Nederland- ECPAT Nederland Stichting Defence for Children International Nederland-ECPAT Nederland Postbus AH Amsterdam telefoon: fax: website:

2 Amsterdam, Juni 2009 Stichting Defence for Children International Nederland-ECPAT Nederland Stichting Defence for Children International Nederland-ECPAT Nederland ontvangt voor haar activiteiten een substantiële financiële bijdrage van: Stichting Kinderpostzegels Nederland Plan Nederland UNICEF Kerk in Actie 1

3 Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag 2008 van de kinderrechtenorganisatie Defence for Children International Nederland-ECPAT Nederland. Voor Defence for Children-ECPAT was 2008 opnieuw een actief jaar. Er is veel aandacht voor kinderrechten in Nederland gerealiseerd, om te beginnen in januari toen onder grote mediabelangstelling het eerste Jaarbericht Kinderrechten van UNICEF en Defence for Children-ECPAT werd gepresenteerd. Later in het jaar sprak Defence for Children-ECPAT met het Kinderrechtencomité in Genève over de kinderrechtenschendingen in Nederland. Dit was naar aanleiding van de rapportage van het Kinderrechtencollectief over de uitvoering van het Kinderrechtenverdrag en het Facultatief Protocol inzake de Verkoop van Kinderen, Kinderprostitutie en Kinderpornografie. Tijdens het Derde Wereldcongres over seksuele uitbuiting in Rio de Janeiro (Brazilië) heeft Defence for Children-ECPAT meegewerkt om het probleem van seksuele uitbuiting van kinderen, en vooral ook kinderpornografie op politieke agenda s te zetten. De uitkomsten van dit congres zijn vastgelegd in een Verklaring tegen Commerciële Seksuele Uitbuiting van Kinderen. Defence for Children-ECPAT heeft in 2008 voor het eerst een klacht bij het Europees Comité inzake Sociale en Economische Rechten ingediend over een schending van het Europees Sociaal Handvest. En met succes: deze klacht, over het recht op onderdank voor minderjarige illegale vreemdelingen, is ontvankelijk verklaard. Net als in voorgaande jaren heeft Defence for Children-ECPAT ook in 2008 de betrokkenheid en deskundigheid getoond die nodig is voor een effectieve pleitbezorging voor kinderrechten. De helpdesk bleek daarbij opnieuw van groot belang. De helpdesk is het 'kloppend hart' van de organisatie die signaleert waar het met de uitvoering van kinderrechten in Nederland aan schort. Door de helpdesk wordt het duidelijk welke problemen kinderen in Nederland tegenkomen en welke kinderrechten hiermee in het geding zijn. Bij complexe vragen maakt Defence for Children-ECPAT kinderrechtenrapportages over individuele casussen, welke worden gebruikt in rechtzaken. De helpdesk vormt een onmisbare schakel om de uitvoering van het Kinderrechtenverdrag in Nederland te realiseren. Met 452 helpdeskzaken is het aantal vragen ten opzichte van vorig jaar met vijftig procent gegroeid. Defence for Children-ECPAT is een organisatie die een breed netwerk van deskundigen, belangenbehartigers, organisaties en mensen uit de praktijk weet samen te brengen. Met dit brede netwerk stelt Defence for Children-ECPAT de rechten van kinderen krachtig aan de kaak. De breed samengestelde Programma Adviesraad, het bestuur, de ruim vijfhonderd abonnees van het Tijdschrift inzake de Rechten van het Kind en de meer dan duizend geïnteresseerden die de nieuwsbrieven van Defence for Children-ECPAT ontvangen, reflecteren de brede belangstelling voor kinderrechten. Het werk van Defence for Children-ECPAT wordt mogelijk gemaakt door de steun van een groot aantal organisaties, waaronder in het bijzonder Stichting Kinderpostzegels Nederland, Plan Nederland, UNICEF Nederland en ICCO-Kerk in Actie. De relatie met deze partners is niet alleen een financiële, maar ook een strategische. In toenemende mate worden gezamenlijke activiteiten ontplooid. Defence for Children-ECPAT is dankbaar voor deze samenwerkingsvormen, die de basis vormen van de resultaten in Joop Vianen Bestuursvoorzitter Defence for Children-ECPAT Jan-Pieter Kleijburg Directeur Defence for Children-ECPAT 2

4 Inhoud Wat is en wat doet Defence for Children-ECPAT... 5 Bestuur, Programma Adviesraad en medewerkers... 6 Bestuur... 6 Programma Adviesraad... 6 Medewerkers... 6 Voorlichting en educatie, pleitbezorging kinderrechten algemeen... 7 Voorlichting en informatie over het Kinderrechtenverdrag... 7 Ondersteuning Kinderrechtencollectief... 8 Rapportage aan het Kinderrechtencomité... 8 Handboek Internationaal Jeugdrecht... 8 Website Kinderrechten.nl... 8 Kidzwise... 8 Jaarbericht Kinderrechten... 9 Tijdschrift voor de Rechten van het Kind... 9 HOUSE Leerstoel Kinderrechten Kinderen in Tel Rechtshulp Helpdesk Wij Willen Blijven Illegale kinderen en het recht op huisvesting Seksuele exploitatie en kinderhandel Seksuele exploitatie en kinderhandel algemeen Kindersekstoerisme Kinderpornografie Jeugdprostitutie en kinderhandel Offenders Beware Bescherming minderjarige slachtoffers van seksuele uitbuiting in Rusland Bescherming van kinderen in Georgië tegen kindermishandeling RAAK ECPAT International Jeugdzorg en jeugdbescherming Zorgen om jeugdzorg algemeen Gesloten jeugdzorg Verbeteren omgangsbegeleiding Pleegzorg en kinderrechten Kindermishandeling algemeen Kinderbeschermingswetgeving Malediven Better Care Network Violence Against Children - participatie Jeugdstrafrecht Jeugdstrafrecht algemeen Geweld tegen kinderen in detentie: indicatoren en dataverzameling No Kids Behind Bars! Global Campaign Juvenile Justice in Ukraine Jeugdreclassering Oekraïne (nazorg voor jeugdige (ex)gedetineerden) Vreemdelingenbeleid en kinderrechten Werken aan een kindvriendelijk vreemdelingenbeleid Separated Children in Europe Programme Grensgevallen Rechten van illegale kinderen Gezondheidszorg voor illegale kinderen Pardonregeling voor kinderen van vermeende oorlogsmisdadigers Organisatiekosten Kinderrechtenhuis Defence for Children International

5 Mediacontacten van Defence for Children-ECPAT Televisie Radio Landelijke dagbladen Regionale kranten Financiën Inleiding Overzicht Formele status Financiële relatie met de Vereniging Defence for Children International Verzekeringen Jaarrekening Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Toelichting op de balans Toelichting op de staat van baten en lasten Specificatie vaste activa Accountantsverklaring Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening Samenvatting kosten per activiteit Voorlichting en educatie algemeen Rechtshulpverlening Seksuele exploitatie en kinderhandel Jeugdzorg en jeugdbescherming Jeugdstrafrecht Vreemdelingenbeleid en kinderrechten Organisatiekosten

6 Wat is en wat doet Defence for Children-ECPAT Elke dag, overal ter wereld vinden grove schendingen van de rechten van kinderen plaats, ook in Nederland. Ontelbare kinderlevens worden aangetast. Kindermishandeling, seksueel misbruik van kinderen, kinderhandel, kinderpornografie, kinderprostitutie, kinderarbeid, kindsoldaten, straatkinderen, kinderen in armoede, discriminatie en uitsluiting, jarenlange opsluiting in inrichtingen en gevangenissen: schendingen van kinderrechten waar Defence for Children-ECPAT al bijna dertig jaar tegen vecht. Kinderen hebben recht op een onbedreigde ontwikkeling en bovendien vormen ze de toekomst van elke maatschappij. Defence for Children International is een internationale kinderrechtenbeweging met meer dan veertig nationale secties. ECPAT staat voor: End Child Prostitution, child pornography And the Trafficking of children for sexual purposes. Het ECPAT International-netwerk heeft meer dan tachtig afdelingen in meer dan zeventig landen en vecht wereldwijd tegen de seksuele uitbuiting van kinderen, zoals kinderpornografie, kinderprostitutie en kindersekstoerisme. In 2003 hebben Defence for Children International Nederland en ECPAT Nederland hun krachten gebundeld en zijn sindsdien samen werkzaam in één organisatie: Defence for Children-ECPAT. Defence for Children-ECPAT legt vanuit haar internationale betrokkenheid en met de internationale kinderrechtenstandaard in de hand, de nadruk op de internationale dimensie van kinderrechten. Via de internationale netwerken van ECPAT (met een internationaal secretariaat in Bangkok) en Defence for Children International (met een internationaal secretariaat in Genève) wordt een bijdrage geleverd aan de internationale politieke agenda voor kinderen. Defence for Children-ECPAT werkt praktisch én deskundig aan kinderrechten vanaf de allereerste melding over een kinderrechtenschending tot en met de laatste wijziging in de wetten die kinderen moeten beschermen, door middel van: Het geven van informatie en voorlichting over de rechten van het kind aan kinderen, volwassenen en mensen die met kinderen werken, zoals advocaten, jeugdzorgwerkers en leraren; Het geven van juridische hulp aan kinderen (en/of hun belangenbehartigers) wanneer hun rechten worden geschonden; Het doen van onderzoek naar schendingen van kinderrechten; Het voeren van actie tegen schendingen van kinderrechten. Het professionele team van Defence for Children-ECPAT is met hart en ziel aan de missie van de organisatie verbonden om kinderrechtenschendingen aan te pakken en kinderrechtendromen te verwezenlijken. Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) is daarbij de grondslag voor het werk van Defence for Children-ECPAT. Defence for Children-ECPAT houdt zich met een aantal concrete thema s bezig die allemaal hun oorsprong vinden in het Kinderrechtenverdrag: Voorlichting en educatie, pleitbezorging kinderrechten algemeen; Rechtshulp; Seksuele exploitatie en kinderhandel; Jeugdzorg en jeugdbescherming; Jeugdstrafrecht; Vreemdelingenbeleid en kinderrechten. 5

7 Bestuur, Programma Adviesraad en medewerkers Bestuur De besturen van de Vereniging Defence for Children International Nederland en de Stichting Defence for Children International Nederland vormen een personele unie. In december 2008 zijn de statuten van de stichting aangepast, waarbij onder andere de naam van de stichting is gewijzigd in Stichting Defence for Children International Nederland-EPCAT Nederland (kortweg Defence for Children- ECPAT). Het bestuur van de Stichting Defence for Children International Nederland en de Vereniging Defence for Children International Nederland, was in 2008 als volgt samengesteld: M.M.W.E. de Boer R. Vorrink J.H.M. Deleersnijder C.A.P. Weeda A. van t Sant (penningmeester) L.H.M. van Willigen (secretaris) J.G. Vianen (voorzitter) Programma Adviesraad De Programma Adviesraad adviseert het bestuur en de staf over het inhoudelijke programma van Defence for Children-ECPAT. De Programma Adviesraad was in 2008 als volgt samengesteld: E.A.M. de Hilster P.M. Schoof H. Jonkman T. Schut (voorzitter) M.M. Komen V.M. Smits H. Offerman C.M. Rodenburg M. Seighali J.G. Vinke (tot juni 2008) Medewerkers In het jaar 2008 waren de volgende personen werkzaam voor Defence for Children-ECPAT, als betaalde kracht of als vrijwilliger: M.J.F. Berger, stafmedewerker jeugdstrafrecht; M.E. Blaak, stafmedewerker seksuele exploitatie en kinderhandel; M.R. Bruning, domeinleider jeugdzorg en jeugdbescherming; J. Busscher, vrijwillig medewerker marketing en organisatie; S. Detrick, domeinleider jeugdstrafrecht; A. Eekman, administratief en secretarieel medewerker; M.M. Eijgenraam, stafmedewerker voorlichting en educatie, kinderen in conflict met de wet, bestuurssecretaris; C. Feinstein, projectleider UN Study on Violence against Children, via Save the Children Zweden; M. Goeman, stafmedewerker vreemdelingenbeleid en kinderrechten (vanaf juli 2008); T. van Hulzen, redacteur HOUSE; S. de Jong, stafmedewerker vreemdelingenbeleid en kinderrechten; M.K.M. Kaandorp, domeinleider voorlichting en educatie (tot 1 juli 2008); J.P. Kleijburg, directeur; J. Kleverlaan, vrijwillig medewerker documentatie en archief (tot november 2008); T.M.P.A. Noten, domeinleider seksuele exploitatie en kinderhandel; M. Onvlee, redacteur HOUSE; E.C.C. van Os, domeinleider voorlichting en educatie (vanaf juli 2008); domeinleider vreemdelingenbeleid en kinderrechten; M.G. van de Pavert, hoofd algemene zaken; L. Rooda, administratief en secretarieel medewerker (tot 1 oktober 2008); D. Schoonenwolf, vrijwillig medewerker documentatie en archief; A. Sprakel, redacteur HOUSE. B.K. Stappers-Karpińska, stafmedewerker voorlichting en educatie; C. Verheijen, stafmedewerker communicatie en seksuele exploitatie en kinderhandel; R. van Zweden, stafmedewerker jeugdzorg en jeugdbescherming (vanaf december 2008); 6

8 Voorlichting en educatie, pleitbezorging kinderrechten algemeen Defence for Children-ECPAT heeft in 2008 op diverse terreinen en aan uiteenlopende groepen en individuen voorlichting en educatie over de rechten van kinderen gegeven. De vraag hiernaar is in 2008 verder toegenomen. Dit onderstreept de noodzaak om een structurele oplossing te vinden voor de behoefte aan informatie over kinderrechten. Kinder- en mensenrechteneducatie ontbreekt nog steeds in het onderwijsprogramma voor kinderen en in de opleidingen voor leraren en jeugdzorgwerkers. Totale uitgaven in ,- Belangrijkste donoren Ministerie voor Jeugd en Gezin, UNICEF Nederland, Stichting Kinderpostzegels Nederland, Landelijk Cliënten Platform Jeugdzorg Belangrijke resultaten Het eerste Jaarbericht Kinderrechten, samen met UNICEF Nederland Nieuwsbrieven met actuele informatie over kinderrechtenkwesties De Nederlandse NGO-rapportage over de implementatie van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind en het Facultatief Protocol inzake de Verkoop van Kinderen, Kinderprostitutie en Kinderpornografie, ondersteund door 47 organisaties, gepresenteerd aan het Comité inzake de Rechten van het Kind De derde Kinderen in Tel-publicatie Voorlichting en informatie over het Kinderrechtenverdrag Aan de kerntaak, het geven van voorlichting over het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind is veelvuldig vorm gegeven. In 2008 zijn een groot aantal inleidingen, toespraken, lezingen en gastcolleges gegeven. Ook is Defence for Children-ECPAT op diverse momenten in de media verschenen. Een overzicht hiervan is te vinden op pagina van dit jaarverslag. Defence for Children-ECPAT heeft het bezoek van de Mensenrechtencommissaris van de Raad van Europa, Thomas Hammarberg, aangegrepen om de zorgen met betrekking tot de uitvoering van het Kinderrechtenverdrag in Nederland onder de aandacht te brengen. Er is intensief samengewerkt met het team van Hammarberg en veel van de zorgen van Defence for Children-ECPAT zijn in de rapportage van Hammarberg opgenomen. De websites en waren als in voorgaande jaren een belangrijk onderdeel van de informatievoorziening. In 2008 bezochten ongeveer afzonderlijke bezoekers de websites. In 2008 zijn de websites van Defence for Children en ECPAT geheel vernieuwd en bij elkaar gevoegd, op een wijze waarbij beide 'merknamen' apart herkenbaar blijven. De vernieuwde website is in januari 2009 online gegaan. Via de elektronische nieuwsbrieven van Defence for Children en ECPAT, die tweewekelijks worden verstuurd, worden ruim duizend geïnteresseerden op de hoogte gehouden van de standpunten over actuele kinderrechtenkwesties en activiteiten van Defence for Children-ECPAT. De nieuwsbrieven zijn gelinkt aan de website. Bij het Studiecentrum Rechtspleging is door Defence for Children-ECPAT een verdiepingscursus IVRK en EVRM ontwikkeld en verzorgd voor kinderrechters en jeugdofficieren die de basiscursus Jeugdrecht reeds hebben gevolgd. Deze verdiepingscursus zal jaarlijks door Defence for Children- ECPAT worden verzorgd. De kosten voor de activiteiten voor de voorlichting en informatie bedragen in ,- en komen ten laste van Stichting Kinderpostzegels Nederland en UNICEF Nederland. 7

9 Ondersteuning Kinderrechtencollectief Defence for Children-ECPAT is voorzitter en coördinator van het Kinderrechtencollectief. Het Kinderrechtencollectief, bestaat uit UNICEF Nederland, Save the Children Nederland, Plan Nederland, de Nationale Jeugdraad, Jantje Beton en de Nederlandse Vereniging van Kinder- en Jongerenrechtswinkels, met het Nederlands Jeugdinstituut als adviseur. Het Kindercollectief is in 2008 uitgebreid met CORDAID. Deze organisaties zorgen voor een gezamenlijke kinderrechtenstem. Daarmee heeft het Kinderrechtencollectief grote slagkracht in de lobby voor kinderrechten. Rapportage aan het Kinderrechtencomité Het Kinderrechtencollectief heeft in oktober 2008 de NGO-rapportage over de uitvoering van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind en het Facultatief Protocol inzake de Verkoop van Kinderen, Kinderprostitutie en Kinderpornografie gepresenteerd aan het VN-Comité inzake de Rechten van het Kind tijdens de gesloten pre-sessional meeting in Genève. Vier jongeren hebben hun ervaringen over kinderen met een handicap, kinderen in het vreemdelingrecht en in de jeugdzorg verteld aan het Kinderrechtencomité. Ook hebben zij een centrale rol in de woordvoering vervuld. Veel van de opmerkingen die de vertegenwoordigers van het Kinderrechtencollectief en de jongerendelegatie hebben gemaakt tijdens de pre-sessional meeting kwamen terug tijdens de regeringssessie in januari 2009 en ook in de aanbevelingen van het Kinderrechtencomité. In het kader van de Interdepartementale Werkgroep Kinderrechten hebben vertegenwoordigers van het Kinderrechtencollectief overleg gevoerd met ambtenaren van verschillende ministeries. Tijdens dit overleg werd de NGO-rapportage over de uitvoering van het Kinderrechtenverdrag en het Facultatief Protocol en het Plan van Aanpak Kindermishandeling besproken. Voorafgaand aan de regeringssessie met het Kinderrechtencomité hebben vertegenwoordigers van het Kinderrechtencollectief gesproken met de Minister voor Jeugd en Gezin over de belangrijkste kinderrechtelijke kwesties die in Genève aan de orde kwamen. Handboek Internationaal Jeugdrecht Het Handboek Internationaal Jeugdrecht is in 2005 uitgebracht en wordt door veel professionals veelvuldig gebruikt als naslagwerk. De ontwikkelingen op het gebied van beleid, onderzoek en rechtspraak op het gebied van kinderrechtenkwesties worden door Defence for Children-ECPAT nauwlettend in de gaten gehouden. Korte berichten hierover worden geplaatst op het Handboekgedeelte van de website Kinderrechten.nl/professionals. De belangrijkste berichten worden per nieuwsbrief aan meer dan duizend geïnteresseerden verspreid. In 2008 is een begin gemaakt met de herdruk van het Handboek Internationaal Jeugdrecht. De herdruk wordt in 2010 verwacht. Website Kinderrechten.nl De website bedoeld voor kinderen, volwassenen en professionals, bevat informatie over de rechten van kinderen. Deze website wordt in 2008 maandelijks door gemiddeld mensen bezocht en heeft daarmee zijn status als de belangrijkste website in Nederland voor informatie over kinderrechten ruim behouden. Defence for Children-ECPAT beheert, namens het Kinderrechtencollectief, deze website en beantwoordt de kinderrrechtenvragen die via de website binnenkomen. Kidzwise Op 20 november 2008, de internationale Kinderrechtendag, streden honderd scholieren uit het hele land op het Kidzwise Event in Dierenpark Amersfoort om tien Kidzwise Awards. Hiervoor moesten zij de jury overtuigen van hun actieplannen voor kinderrechten. De bedenkers van de tien beste ideeën werden beloond met een geldbedrag van vijfhonderd euro waarmee zij hun project uitvoeren. Het doel van dit project, dat in 2008 voor de derde keer werd gehouden, is om kinderen op een actieve en educatieve wijze in actie te laten komen voor de rechten van kinderen en jongeren. Dit doel is ook dit jaar, door het groot aantal deelnemende scholen, ruimschoots gehaald. Winnende ideeën in 2008 waren ondermeer: winkelwagenmuntjes met daarop een oproep om in actie te komen tegen kindermishandeling of kinderen bouwen voor een klein bedrag hutten met oude pallets en de opbrengst daarvan wordt gebruikt voor het opzetten van een school in 8

10 Gambia. Kidzwise wordt jaarlijks georganiseerd door het Kinderrechtencollectief. Defence for Children-ECPAT onderhoudt, namens het Kinderrechtencollectief, de contacten met de Nationale Jeugdraad en Codename Future, die het project uitvoeren. De kosten van de ondersteuning van het Kinderrechtencollectief, de NGO-rapportage, het Handboek Internationaal Jeugdrecht, de website Kinderrechten.nl en Kidzwize bedragen in ,- Hiervan kwam ,- ten laste van het Ministerie voor Jeugd en Gezin, het restant bestond uit bijdragen aan het Kidswizeproject van de partners van het Kinderrechtencollectief: De Stichting Kinderpostzegels Nederland ,- UNICEF Nederland ,- plus 8.000,- uit 2007, Save the Children Nederland 5.000,- Nationale Jeugdraad 9.992,- Code Name Future 8.405,-. De nietgedekte kosten, 9.139,-, zijn ten laste van de Stichting Kinderpostzegels Nederland geboekt. Jaarbericht Kinderrechten In samenwerking met UNICEF Nederland werd het eerste Jaarbericht Kinderrechten in Nederland onder grote publieke en politieke belangstelling gepresenteerd aan de Minister voor Jeugd en Gezin. Het Jaarbericht Kinderrechten meet met kwantitatieve indicatoren de kinderrechtensituatie in Nederland. De uitkomst van het Jaarbericht is dat Nederland meer moet doen om de rechten van kinderen na te leven. Verschillende experts hebben scores gegeven op het gebied van kinderrechten. Het blijkt dat Nederland onvoldoende scoort. Op een schaal van één tot vijf punten krijgt het thema vreemdelingenbeleid een twee, kindermishandeling een drie, gezondheidszorg een twee, jeugdzorg ook een twee en het jeugdstrafrecht scoort een drie. Het rapport pleit voor blijvende aandacht voor de rechten van kinderen in Nederland. De erkenning dat kinderen rechten hebben, moet nog meer juridisch, politiek en pedagogisch vertaald worden. Het Ministerie voor Jeugd en Gezin, beleidsambtenaren, kinderrechters, werkers in het jeugdveld en alle anderen die met en voor kinderen werken, moeten het Kinderrechtenverdrag beter toepassen zodat de situatie voor kinderen in Nederland verbetert. In een door Defence for Children-ECPAT georganiseerd debat met vertegenwoordigers van de jeugdzorg, justitiële jeugdinstellingen en Tweede Kamerleden zijn de problemen met de uitvoering van het Kinderrechtenverdrag doorgenomen. Het Jaarbericht heeft krantencommentaren en de discussie in de media over kinderrechten, jeugdbeleid, jeugdzorg en kindermishandeling gestimuleerd. Naar aanleiding van het Jaarbericht heeft minister Rouvoet toegezegd dat Nederland een eigen, herkenbare spreekbuis zal krijgen voor kinderen in de persoon van een Kinderombudsman. De kosten voor het Jaarbericht Kinderrechten 2008 bedragen ,- en komen ten laste van UNICEF Nederland. Tijdschrift voor de Rechten van het Kind Defence for Children-ECPAT brengt vier keer per jaar het Tijdschrift voor de Rechten van het Kind uit. Dit jaar zijn er vier themakaternen verschenen over 'Kinderrechten op de Nederlandse Antillen en Aruba', het beleidsprogramma 'Beter Beschermd', 'Geweld tegen kinderen in detentie' en een bijzonder nummer over 'Kinderrechten en islam'. Met meer dan vijfhonderd leden wordt het tijdschrift door een breed publiek gelezen. Het is van groot belang dat een kwalitatief hoogwaardig tijdschrift over kinderrechten behouden blijft. In 2008 zijn er afspraken met de redactie gemaakt om het bereik van dit tijdschrift te vergroten. De kosten voor het Tijdschrift voor de Rechten van het Kind bedragen ,- en komen ten laste van UNICEF Nederland. 9

11 HOUSE HOUSE, het blad van Defence for Children-ECPAT voor jongeren in gesloten instellingen, is ook in 2008 onverminderd populair en is vier maal verschenen. Er is aandacht besteed aan seksuele uitbuiting op het internet door leeftijdsgenoten en volwassenen. Naast de gebruikelijke rubrieken, zoals de 'HOUSE Award' en 'Open HOUSE', is een nieuwe vaste rubriek over rechten van jongeren opgenomen, zowel in open en gesloten jeugdzorg als in justitiële jeugdinrichtingen. In 2008 is er een enquête onder lezers over nazorg gehouden. De uitkomst hiervan is dat er bij jongeren een duidelijke vraag leeft naar meer informatie over nazorg en dat er veel verschillen bestaan tussen de nazorg die jongeren krijgen aangeboden na het verblijf in de jeugdzorg of justitiële instelling. De kosten voor het blad HOUSE en website bedragen in Hiervan komt ,- ten laste van het Landelijk Cliëntenplatform Jeugdzorg, 4.000,- van de H.A.J. Bekhuis Stichting. Het restant is gefinancierd door de Stichting Kinderpostzegels Nederland. Leerstoel Kinderrechten Prof. mr. Jan Willems heeft zich in de loop van 2008 teruggetrokken als leerstoelhouder van 'Kinderrechten in het perspectief van de internationale mensenrechten' aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, die door Defence for Children-ECPAT wordt gefinancierd. Over de nieuwe invulling van de leerstoel wordt nagedacht. De kosten voor de Leerstoel Kinderrechten bedragen in en komen ten laste van de Stichting Kinderpostzegels Nederland. Kinderen in Tel Ook in 2008 was Defence for Children-ECPAT verantwoordelijk voor de campagne rondom Kinderen in Tel. Het beheer van de website en de productie van de draaischijf met de vijftig slechtst presterende gemeentes maakte daar deel van uit. Het derde Kinderen in Tel Databoek gaf duidelijk de verschillen in de situatie van kinderen per gemeente en per wijk aan. Veel kinderen leven in uitkeringsgezinnen en dat is vooral in bepaalde wijken geconcentreerd. In 2006 leefden kinderen in een uitkeringsgezin. Op een debatavond op 17 maart 2008 in Den Haag werd het databoek aangeboden aan minister Rouvoet. Meerdere wethouders en vertegenwoordigers van Rotterdamse en Haagse wijkinitiatieven, en een groot aantal belangstellenden waren daarbij aanwezig. De minister gaf aan dat hij graag een samenwerking ziet tussen Kinderen in Tel en de landelijke Jeugdmonitor, een initiatief van de Ministeries voor Jeugd en Gezin, Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Justitie en Sociale Zaken om de situatie van de Nederlandse jeugd in kaart te brengen. De minister nodigde de organisaties achter Kinderen in Tel uit om samenwerking tussen Kinderen in Tel en de Jeugdmonitor te onderzoeken. De Kinderen in Tel-campagne leidde tot vervolguitnodigingen in een aantal gemeentes, zoals Bloemendaal en Rotterdam. De Rotterdamse wethouder voor Jeugd, Gezin en Onderwijs ondertekende een 'convenant' namens de Rotterdamse jeugd met concrete beloftes om de indicatoren voor Rotterdam te verbeteren. Defence for Children-ECPAT heeft dit convenant mede ondertekend. In 2009 zal het Verweij-Jonker Instituut de resultaten van een onderzoek publiceren naar de impact van Kinderen in Tel op het lokale jeugdbeleid. De kosten voor de activiteiten van Kinderen in Tel in 2008 bedragen in ,- en komen ten laste van het Verwey Jonker Instituut. 10

12 Rechtshulp Totale uitgaven in ,- Belangrijkste donoren Stichting Liberty, Stichting Kinderpostzegels Nederland, Tommy Hilfiger Belangrijke resultaten Meer dan 450 adviesverzoeken behandeld Klacht bij het Europees Comité voor Sociale Rechten ontvankelijk verklaard Helpdesk De helpdesk is het 'kloppend hart' van de organisatie, die signaleert waar het met de uitvoering van kinderrechten in Nederland aan schort. Door de helpdesk wordt het duidelijk welke problemen kinderen in Nederland tegenkomen en welke kinderrechten hiermee in het geding zijn. Bij complexe vragen bereidt Defence for Children-ECPAT kinderrechtenrapportages voor, die zijn toegespitst op de individuele casussen. De helpdesk vormt een onmisbare schakel om de uitvoering van het Kinderrechtenverdrag in Nederland te realiseren. Met 452 helpdeskzaken is het aantal aanvragen ten opzichte van vorig jaar met vijftig procent gegroeid. Zo heeft Defence for Children-ECPAT bijvoorbeeld ter ondersteuning van een pleegmoeder, die als netwerkpleegouder tijdelijk een meisje vanuit de crisisopvang heeft opgevangen, een brief gestuurd naar de directie van Bureau Jeugdzorg. Deze pleegmoeder had voor het meisje kosten gemaakt vanwege de aanschaf van kleren, schoenen, etc. terwijl zij in de bijstand zit. Voor deze kosten kreeg de pleegmoeder geen enkele financiële compensatie van Bureau Jeugdzorg. Dankzij de interventie van Defence for Children-ECPAT heeft Bureau Jeugdzorg een financieel gebaar gemaakt voor deze pleegmoeder, zodat haar kosten worden gecompenseerd. Tevens heeft Defence for Children-ECPAT een amicus curiae brief verzorgd ter ondersteuning van de procedure die de moeder van N. met haar Nederlandse advocaat is gestart bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Dankzij deze actie is ook namens het Nederlands-Italiaanse meisje zelf een klacht ingediend bij het Europees Hof. N. is een meisje dat door haar Nederlandse moeder vanuit Italië naar Nederland werd meegenomen toen zij drie jaar was (na het verbreken van de relatie tussen haar Italiaanse vader en Nederlandse moeder wegens huiselijk geweld). N. werd na een verblijf van ruim drie jaar in Nederland na een uitspraak van de rechter weer teruggeleid naar Italië. De kosten voor de helpdesk bedragen in ,- en komen ten laste van Stichting Liberty, Stichting Kinderpostzegels Nederland en Tommy Hilfiger. Wij Willen Blijven Het proefproces van kinderen die langer dan vijf jaar in Nederland zijn en geen verblijfsvergunning hebben, is voortgezet voor de kinderen die niet onder de pardonregeling vallen. Het hoger beroep in deze procedure zal op 2 februari 2009 worden behandeld. Illegale kinderen en het recht op huisvesting Op de helpdesk van Defence for Children-ECPAT werd regelmatig melding gemaakt van illegale kinderen die door de Nederlandse autoriteiten op straat worden gezet. Nadat Defence for Children- ECPAT deze kinderrechtenschending op alle niveaus had aangekaart, is besloten om samen met andere organisaties en advocaten een klacht in te dienen bij het Europees Comité voor Sociale Rechten. Op 23 september 2008 heeft het Comité voor Sociale Rechten de klacht tegen Nederland ontvankelijk verklaard. De politieke lobby voor het recht op onderdak voor alle kinderen, krijgt hiermee een krachtige impuls. Er is een brochure gemaakt met verschillende verhalen van kinderen die hebben meegemaakt dat ze op straat zijn gezet door de Nederlandse autoriteiten. Deze brochure zal in 2009 in het Engels worden vertaald. Er is publiciteit geweest voor de ontvankelijkheidsverklaring van de klacht tegen Nederland in een uitzending van EénVandaag. De kosten voor het proefproces Wij Willen Blijven en de klacht bij het Europees Comité Voor Sociale Rechten bedragen in ,- en komen ten laste van Stichting Kinderpostzegels Nederland. 11

13 Seksuele exploitatie en kinderhandel Defence for Children-ECPAT zet zich in voor een verbetering van de bescherming aan minderjarige slachtoffers van (seksuele) uitbuiting. Defence for Children-ECPAT voerde in 2008 lobby en nam deel aan diverse conferenties, overleggen, samenwerkingsverbanden en initiatieven gericht op de aanpak van kinderhandel, jeugdprostitutie en kindersekstoerisme in Nederland, Europa en wereldwijd. Totale uitgaven in ,- Belangrijkste donoren Ministerie van Buitenlandse Zaken, Oak Foundation, Plan Nederland, UNICEF Nederland en Stichting Kinderpostzegels Nederland Belangrijke resultaten Derde Wereldcongres tegen seksuele uitbuiting van kinderen Presentatie van de NGO-rapportage over de naleving in Nederland van het Facultatief Protocol inzake de Verkoop van Kinderen, Kinderprostitutie en Kinderpornografie aan het VN-Comité inzake de Rechten van het Kind De Nederlandse vertaling van de trainershandleiding ter bestrijding van handel en seksuele uitbuiting van minderjarigen Seksuele exploitatie en kinderhandel algemeen Defence for Children-ECPAT was in 2008 nauw betrokken bij de voorbereidingen van het Derde Wereldcongres tegen seksuele uitbuiting van kinderen. Het congres vond plaats op november 2008 in Rio de Janeiro en werd bezocht door mensen, waarvan 160 officiële regeringsdelegaties. Ter voorbereiding zijn door ECPAT International zeven thematische papers gepubliceerd. Defence for Children-ECPAT trad op als adviseur bij de totstandkoming van de paper over de aanpak van kinderhandel. Defence for Children-ECPAT nam in oktober 2008 namens het Kinderrechtencollectief deel aan een besloten zitting (pre-sessional meeting) bij het Comité inzake de Rechten van het Kind. Een medewerker van Defence for Children-ECPAT beantwoordde daar de vragen van het Comité over de naleving van het Facultatief Protocol inzake de Verkoop van Kinderen, Kinderprostitutie en Kinderpornografie in Nederland. Ook was Defence for Children-ECPAT betrokken bij de voorbereiding van de bespreking van het regeringsrapport op de zitting van het Comité met de Nederlandse regeringsdelegatie van januari Kindersekstoerisme Defence for Children-ECPAT voerde in 2008 lobby voor verbetering van de aanpak van kindersekstoerisme met de volgende resultaten: Een brief van de Minister van Justitie naar de directeur van KLM met het verzoek bij te dragen in de voorlichting van reizigers naar het voorbeeld van de inflight videospot van Defence for Children-ECPAT en Air France. KLM heeft hier positief op gereageerd, maar dit heeft in 2008 nog niet geleid tot concrete activiteiten. Een motie in de Tweede Kamer om de aanpak van Nederlandse kindersekstoeristen te versterken. Ter voorbereiding van een beleidsstuk hierover, dat uitkomt in 2009, is Defence for Children-ECPAT in 2008 geconsulteerd. Defence for Children-ECPAT stond in januari 2008 weer met een stand op de Vakantiebeurs. De bezoekers kregen een informatiefolder met twee kofferlabels om hen te informeren over wat zij kunnen doen ter bescherming van kinderen tegen seksuele uitbuiting in toerisme. 12

14 Defence for Children-ECPAT adviseerde IDUT (Initiatief voor Duurzaam Uitgaand Toerisme) over de organisatie van de 'Groeneveld Conferentie' in juni 2008 over de bijdrage die toerisme kan leveren bij het behalen van de Millennium Doelstellingen. Kinderpornografie Samen met het Meldpunt Kinderporno voert Defence for Children-ECPAT lobby voor de aanpak van seksueel misbruik via internet en andere communicatietechnologieën en voerde daartoe overleg met: MijnKindOnline, het Expertisecentrum Mediawijsheid, My Space, MSN en T-Mobile over mogelijkheden voor voorlichting en het doen van meldingen van 'kinderlokkerij'. XS4ALL, KPN en UPC over de technische mogelijkheden om websites met kinderporno te blokkeren. Het Ministerie van Justitie laat onderzoeken hoe dit georganiseerd kan worden. Hierover zijn Defence for Children-ECPAT en het Meldpunt Kinderporno door het ministerie geconsulteerd. Digibewust over de instelling van een Multi Stakeholder Taskforce Veilig Internet voor Kinderen. Internet Service Providers en de politie over de verbetering van de opsporing van kinderporno. De politie kondigde op 8 december 2008 een uitgebreid pakket aan maatregelen aan om de opsporing van kinderporno te verbeteren en te intensiveren. Defence for Children-ECPAT neemt deel in de regiegroep van dit verbeterprogramma dat vanaf 2009 ten uitvoer gebracht wordt. In samenwerking met het Meldpunt Kinderporno heeft Defence for Children- ECPAT in december 2008 een 'wensenlijst' voor een goede aanpak van kinderporno ingediend bij de Vaste Kamercommissie van Justitie. Daarnaast adviseerde Defence for Children-ECPAT het Meldpunt Kinderporno over de organisatie van de conferentie 'Grooming en Internet' dat in mei 2008 plaatsvond. In 2008 zorgde de 'Braziliaanse Kinderpornozaak' voor veel ophef in de media en de Tweede Kamer. Defence for Children-ECPAT is naar aanleiding van deze zaak geregeld in het nieuws geweest. Samen met de Braziliaanse organisatie Projeto Trama vroeg Defence for Children-ECPAT bij Tweede Kamerleden aandacht voor een goede aanpak van deze zaak en pleitten voor het nemen van maatregelen ter voorkoming dat mensen die veroordeeld zijn voor productie en verspreiding van kinderporno in het buitenland hun straf ontlopen. De Minister van Justitie kondigde mede naar aanleiding daarvan maatregelen aan. Jeugdprostitutie en kinderhandel Defence for Children-ECPAT schreef samen met CoMensha en BlinN brieven naar de Vaste Kamercommissie van Justitie om aandacht te vragen voor de rechten van volwassen en minderjarige slachtoffers van handel en te pleiten voor gespecialiseerde opvang. Hier is nog niet voldoende opvolging aan gegeven. Defence for Children-ECPAT zal dit ook in 2009 blijven aankaarten. Defence for Children-ECPAT heeft in 2008 succesvol gelobbyd voor deelname van Muireann O Brian, voormalig directeur van ECPAT International, aan de Expertgroup on Trafficking in Human Beings van de Europese Unie om de aanpak van kinderhandel binnen en door de EU te verbeteren. Eind mei 2008 organiseerde het bureau van de Speciaal Vertegenwoordiger voor de Bestrijding van Mensenhandel van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) een conferentie in Wenen over de lokale aanpak van kinderhandel. Defence for Children-ECPAT adviseerde de OVSE tijdens de voorbereiding en verzorgde een presentatie op deze conferentie. De activiteiten op het gebied van seksuele exploitatie, kindersekstoerisme, kinderpornografie en jeugdprostitutie en kinderhandel algemeen bedragen in ,- en kwamen ten laste van UNICEF Nederland en Stichting Kinderpostzegels Nederland. Multi Stakeholder Trainingsprogramma ter bestrijding van seksuele uitbuiting van minderjarigen In 2008 rondde Defence for Children-ECPAT het Multi Stakeholder Trainingsprogramma ter bestrijding van handel in en seksuele uitbuiting van minderjarigen af. De trainingshandleiding is in twaalf landen 13

15 in de lokale taal vertaald en aangepast aan de daar geldende praktijk. De Nederlandstalige handleiding is sinds september 2008 verspreid en beschikbaar gesteld via internet. Deze activiteiten bedragen in ,- en komen ten laste van de OAK Foundation, het Ministerie van Buitenlandse Zaken en ECPAT International. Offenders Beware Samen met vier andere ECPAT-partners nam Defence for Children-ECPAT in 2008 deel aan het Europese project 'Offenders Beware'. Dit project, onder coördinatie van ECPAT Duitsland, is gericht op bewustzijnsbevordering over kindersekstoerisme bij het publiek en de reisbranche. Er is een folder gemaakt voor medewerkers van reisorganisaties en er zijn diverse gastlessen gegeven op middelbare en hogere toerismeberoepsopleidingen. Ook nam Defence for Children-ECPAT deel aan een vergelijkend onderzoek naar de aanpak van kindersekstoerisme in de vijf landen. De kosten voor het Offenders Beware-project bedroegen in ,- en komen ten laste van Stichting Kinderpostzegels Nederland, Plan Nederland en ECPAT Duitsland. Bescherming minderjarige slachtoffers van seksuele uitbuiting in Rusland Defence for Children-ECPAT is in 2008 gestart met de coördinatie van een driejarig MATRA-project in de Russische Federatie ter bescherming van kinderen die slachtoffer zijn van seksuele uitbuiting. Samen met de Russische partnerorganisatie Regional public organization of social projects in sphere of population s well-being 'Stellit' ontwikkelt Defence for Children-ECPAT een 'toolkit' voor hulpverleners bij opvanginstellingen. Stellit wordt daarbij geadviseerd door Nederlandse deskundigen. Ter voorbereiding daarvan brachten Nederlandse deskundigen in juni 2008 een bezoek aan St. Petersburg. De 'toolkit' moet hulpverleners gaan helpen om minderjarige slachtoffers van seksuele uitbuiting te herkennen en te zorgen voor adequate zorg en hulp. Om de betrokkenheid van vertegenwoordigers van de overheid van St. Petersburg bij de aanpak van seksuele uitbuiting van minderjarigen te versterken, is in september 2008 een werkbezoek aan Nederland georganiseerd om de Nederlandse aanpak en praktijk te leren kennen. Deze activiteit bedraagt in ,- en wordt gefinancierd door het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Bescherming van kinderen in Georgië tegen kindermishandeling Defence for Children-ECPAT werkt samen met de Georgische NGO Public Health and Medicine Development Fund (PHMDF). PHMDF is een lokale NGO die zich in Georgië inzet voor de bevordering van kinderrechten en de bescherming van kinderen tegen kindermishandeling. In 2008 hebben PHMDF en Defence for Children-ECPAT gezamenlijk een voorstel ontwikkeld voor een project gericht op deskundigheidsbevordering van beroepskrachten in Georgië op het terrein van kinderrechten en de aanpak en preventie van kindermishandeling. Dit voorstel is in 2008 ingediend bij het Matra-programma van het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken en is in 2009 goedgekeurd. Ook is aan de Body Shop Foundation een bijdrage gevraagd voor financiering van een van de activiteiten in dit project, namelijk training van psychologen, psychiaters en maatschappelijk werkers over hulp aan kinderen en ouders bij kindermishandeling. Dit voorstel is in mei 2008 door de Body Shop Foundation goedgekeurd. Ter voorbereiding van deze projectaanvragen brachten de medewerkers van PHMDF in maart 2008 een werkbezoek aan Nederland om de Nederlandse aanpak van kindermishandeling te leren kennen. Dit werkbezoek werd georganiseerd door Defence for Children-ECPAT en gefinancierd door Plan Nederland. De kosten voor dit project bedragen in ,- en komen ten laste van Plan Nederland, het PHMDF en de Body Shop Foundation. RAAK Net zoals in voorgaande jaren heeft Defence for Children- ECPAT ondersteuning gegeven aan de Stichting RAAK. De Stichting RAAK wil een stimulans geven aan de maatschappelijke en politieke discussie over en actie voor de aanpak van kindermishandeling. De Minister voor Jeugd en Gezin heeft in 2008 de RAAK-methode omarmd en streeft er naar om in 2009 de regionale RAAKaanpak van kindermishandeling uit te breiden van vier naar vijftien regio s. 14

16 De activiteiten van RAAK bedragen in ,- en komen ten laste van Plan Nederland. ECPAT International Namens Defence for Children-ECPAT is Theo Noten lid van het bestuur van het ECPAT-netwerk. Hij is daarmee tevens de Europese vertegenwoordiger van het ECPAT-netwerk. Op de internationale ledenvergadering in 2008 van ECPAT International is hij opnieuw herkozen voor een laatste termijn van drie jaar. De activiteiten voor ECPAT International bedragen in ,- en komen te laste van Plan Nederland. 15

17 Jeugdzorg en jeugdbescherming Jeugdzorg heeft met de start van het eerste Programmaministerie voor Jeugd en Gezin de laatste jaren veel extra aandacht gekregen en is voor Defence for Children-ECPAT een belangrijk thema omdat het bij jeugdzorg gaat om kwetsbare, hulpbehoevende kinderen die hun rechten vaak moeilijk weten te vinden. De afgelopen jaren zijn er bijvoorbeeld steeds terugkerende signalen over wachtlijsten in de jeugdzorg en een tekort aan een passend aanbod van jeugdzorg. Jeugdbescherming geeft als specifiek onderwerp binnen de jeugdzorg ook reden tot bezorgdheid, nu steeds meer kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel te maken krijgen en daarmee ook steeds meer kinderen met een uithuisplaatsing van ouders of verzorgers worden gescheiden. In 2008 is besloten om een nieuw domein in te richten over jeugdzorg en jeugdbescherming, ook omdat er steeds meer zorgelijke signalen over jeugdzorg en jeugdbescherming binnenkwamen bij de helpdesk. Jeugdbescherming heeft hierbij een brede definitie en gaat behalve over kinderen met jeugdbeschermingsmaatregelen (ondertoezichtstelling of voogdij na gezagsontneming) ook bijvoorbeeld over bescherming van kinderen die te maken krijgen met een scheiding van ouders of met een internationale kinderontvoering na een scheiding. Totale uitgaven in ,- Belangrijkste donoren Save the Children Zweden, UNICEF Malediven, UNICEF Nederland en Stichting Kinderpostzegels Nederland Belangrijke resultaten Jeugdzorg en kinderrechten nadrukkelijk op de politieke agenda Advisering wetsvoorstel kinderbescherming afgerond Aandacht en lobby knelpunten gesloten jeugdzorg Wetsvoorstel on Children s Rights and Child Care and Protection geschreven voor de Malediven Zorgen om jeugdzorg algemeen De laatste jaren is er veel aandacht voor zorgen in de jeugdzorg. Defence for Children-ECPAT participeert voortdurend in discussies over jeugdzorg vanuit een kinderrechtelijk kader, waarbij het recht van kinderen op een ongestoord opgroeien binnen het gezin en tegelijk het recht op voldoende bescherming centraal staan. Op actuele ontwikkelingen in de jeugdzorg is gereageerd via artikelen, persberichten, de elektronische nieuwsbrief en de website. Voornaamste thema s daarbij waren de veiligheidsrisico s voor kinderen in justitiële jeugdinrichtingen, wachtlijsten in de jeugdzorg en een tekort aan passend aanbod van jeugdzorg. De volgende resultaten zijn onder andere geboekt: Op verzoek van het Ministerie van Justitie is een uitgebreid advies gegeven over het conceptwetsvoorstel Herziening Kinderbeschermingsmaatregelen. Hierbij stond de positie van het kind dat te maken krijgt met een kinderbeschermingsmaatregel centraal en werden de vele voorstellen tot wijziging becommentarieerd vanuit het Kinderrechtenverdrag. Hierbij zijn een aantal suggesties ter verbetering van het conceptwetsvoorstel gepresenteerd. Verwacht wordt dat het wetsvoorstel in de tweede helft van 2009 zal worden aangeboden aan de Tweede Kamer. Mariëlle Bruning heeft namens Defence for Children-ECPAT als spreker opgetreden bij de bijeenkomst over knelpunten in de jeugdzorg in Nieuwspoort Den Haag ('Jeugdpoort') en daar met het Tweede Kamerlid Coruz gedebatteerd. Er is juridische training gegeven aan jeugdadvocaten over jeugdzorg en in het bijzonder gesloten jeugdzorg, waarbij bijzondere aandacht was voor de rol van de advocaat om minderjarigen bij te staan die met een (gesloten) uithuisplaatsing in het kader van jeugdzorg en jeugdbescherming te maken krijgen (UvA-cursus De Jeugdadvocaat, onderdeel Jeugdzorg en Jeugdbescherming). Verschillende Tweede Kamerleden zijn geïnformeerd en geadviseerd over de knelpunten van de Wet op de jeugdzorg en de zorgen van Defence for Children-ECPAT over kinderen in de jeugdzorg, in het bijzonder de gesloten jeugdzorg. Ivan, die op civiele titel in een justitiële jeugdinrichting heeft gewoond en nu in de gesloten jeugdzorg is opgenomen, kreeg nationale aandacht van de IKON HUMAN serie Mensjes- 16

18 rechten over schendingen van kinderrechten in Nederland op aandragen van Defence for Children-ECPAT. Gesloten jeugdzorg Defence for Children-ECPAT maakt zich zorgen om jongeren die te maken krijgen met gesloten jeugdzorg en voert actief lobby op dit thema. In 2008 is de Wet op de jeugdzorg aangepast om een scheiding te realiseren van jongeren die via het civiele recht (met een kinderbeschermingsmaatregel) en via het jeugdstrafrecht (in voorarrest of na oplegging van een straf of maatregel) in dezelfde justitiële jeugdinrichtingen worden geplaatst. De uitvoering van deze wetswijziging verloopt traag en er zijn diverse zorgpunten ten aanzien van aspecten van de gesloten jeugdzorg, zoals het vooralsnog onvoldoende aanbod van gesloten jeugdzorgplaatsen, waardoor jongeren via het civiele recht toch nog in een justitiële jeugdinrichtingen verblijven. Ook zijn er zorgen over het klimaat binnen de accommodatie voor gesloten jeugdzorg en de rechten en plichten die daar voor jongeren gelden. Dit heeft - mede op basis van vragen die hierover bij de helpdesk binnenkwamen - geleid tot diverse acties: Advocaten zijn ondersteund in procedures waarin jongeren gesloten zijn geplaatst in een justitiële jeugdinrichting omdat er geen plaats was in een accommodatie voor gesloten jeugdzorg. Het resultaat was onder andere dat het verblijf van een meisje in een justitiële jeugdinrichting door de kinderrechter niet werd verlengd ondanks een verzoek hiertoe van Bureau Jeugdzorg, zodat zij dichter bij huis geplaatst kon worden. De kinderrechter verwees in zijn beslissing naar het standpunt van Defence for Children-ECPAT in deze zaak. Een brief aan de Eerste Kamer is geschreven naar aanleiding van de Reparatiewet van de wetswijziging Wet op de jeugdzorg (waarin de gesloten jeugdzorg wettelijk is geregeld). De Reparatiewet regelde dat jongeren toch nog enkele jaren via de jeugdzorg in een justitiële jeugdinrichting konden worden geplaatst. Naar aanleiding van deze brief is contact geweest met een lid van de Eerste Kamer ter voorbereiding van de behandeling van de Reparatiewet. Met prof. I. Weijers en mr. T. Liefaard van de Universiteit Utrecht is overlegd over het gezamenlijk starten van onderzoek (via studenten) naar het klimaat en de rechten en plichten van jongeren binnen accommodaties voor gesloten jeugdzorg. Er is bij de Nationale Ombudsman aangedrongen op een onderzoek naar jongeren die (te) lang op een behandelplek voor gesloten jeugdzorg wachten in een justitiële jeugdinrichting. Deze actie is genoemd in het jaarverslag van de Nationale Ombudsman. De Nationale Ombudsman heeft in publicaties aandacht gevraagd voor de zorgen omtrent de gesloten jeugdzorg. Via een nieuwsbericht in de nieuwsbrief van Defence for Children en op de website is aandacht gevraagd voor de slechte rechtspositie van minderjarigen in de gesloten jeugdzorg. SP-kamerlid Marianne Langkamp heeft deze standpunten meegenomen in het Algemeen Overleg Gesloten Jeugdzorg in de Tweede Kamer. In het Tijdschrift voor Familie- en Jeugdrecht (FJR) is een bijdrage geschreven over de plaatsing van jong-meerderjarigen (18-21 jaar) in de gesloten jeugdzorg zonder hun toestemming. Naar aanleiding van verschillende vragen aan de helpdesk over gesloten jeugdzorgplaatsingen van jongeren die niet in een accommodatie voor gesloten jeugdzorg wilden verblijven, heeft Netwerk op initiatief van Defence for Children-ECPAT een reportage verzorgd over knelpunten bij gesloten jeugdzorg. Verbeteren omgangsbegeleiding Bij de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel Bevordering Ouderschap en Zorgvuldige Scheiding (ingevoerd per 1 maart 2009) is herhaaldelijk gewezen op het belang van omgangsbegeleiding bij omgangsconflicten tussen ouder en kind na scheiding en op de noodzaak tot het verbeteren van deze omgangsbegeleiding. Faciliteiten voor omgangsbegeleiding worden niet centraal, maar op provinciaal of gemeentelijk niveau aangeboden. Defence for Children-ECPAT heeft een inventariserend onderzoek uitgevoerd om het aanbod van omgangsbegeleiding in Nederland in kaart te brengen. Daaruit bleek dat er grote verschillen bestaan ten aanzien van het aanbod aan omgangsbegeleiding, de wachtlijsten en de kosten bij gebruik van vormen van omgangsbegeleiding. Ook bleek dat lang niet overal voldoende aanbod van omgangsbegeleiding is. Naar aanleiding van het inventariserende onderzoek - gepresenteerd in een notitie - zijn aan minister Rouvoet brieven gestuurd over deze tekorten van omgangsbegeleiding. Ook is contact gezocht met de stichting OK Kids (een groep deskundigen ter zake van scheiding en omgang), die zich eveneens inzet voor een verbetering van faciliteiten voor omgangsbegeleiding. 17

19 Pleegzorg en kinderrechten Pleegzorg is een onderdeel van jeugdzorg dat van bijzonder groot belang is voor kinderen die niet (langer) bij hun ouders of verzorgers kunnen wonen. Op grond van art. 20 IVRK worden kinderen die van ouders of verzorgers worden gescheiden bij voorkeur geplaatst in een gezinsvervangende omgeving. Tegelijk hebben kinderen vóór alles recht op een opgroeien bij ouders of verzorgers thuis. In Nederland bestaat al jaren een tekort aan pleeggezinnen. Ook het vergoedingssysteem aan pleeggezinnen kent haken en ogen. Voor het landelijke congres Pleegzorg is met UNICEF Nederland een folder Pleegzorg en Kinderrechten ontwikkeld waarin wordt ingegaan op de beginselen uit het Kinderrechtenverdrag ter attentie van pleegzorg voor kwetsbare kinderen en waarin diverse verbeteringen worden geformuleerd. Dit document vormt de basis voor verdere lobby ter verbetering van pleegzorg in Nederland. Kindermishandeling algemeen Defence for Children-ECPAT-medewerker, Mirjam Blaak, is lid van de redactie van het nieuwe Tijdschrift Kindermishandeling. Dit tijdschrift heeft tot doel om professionals en geïnteresseerden in de veilige opvoeding van kinderen, opvoedrechten en meer specifiek in de preventie van, en hulpverlening bij kindermishandeling, op een toegankelijke en praktijkgerichte manier te informeren over relevante wetenschappelijke, maatschappelijke en praktische ontwikkelingen. Het eerste nummer is in mei 2008 verschenen en verschijnt verder ieder kwartaal. Naar aanleiding van een overleg met enkele professionals die in het domein van kindermishandeling werken, is Defence for Children-ECPAT gestart met een inventariserend onderzoek naar de justitiële aanpak van kindermishandeling in Nederland. Hierbij zal in kaart worden gebracht of er voldoende signalen zijn dat de justitiële aanpak onvoldoende is en zaken waarin een minderjarige aangifte doet van vormen van kindermishandeling te vaak worden geseponeerd. Ook zal worden ingegaan op de bescherming van minderjarige slachtoffers van kindermishandeling tijdens een justitieel traject. Defence for Children-ECPAT participeert in verschillende overleggen en projecten op het gebied kindermishandeling, bijvoorbeeld in het project 'Kindermishandeling en Etniciteit' en 'Kindermishandeling en Vrouwenopvang'. Defence for Children-ECPAT heeft een overleg geïnitieerd met organisatie No Kidding naar aanleiding van hun campagne om het melden van vermoedens van kindermishandeling te stimuleren. In dit gesprek zijn samenwerkingsmogelijkheden besproken. Defence for Children-ECPAT heeft ook in 2008 weer actief meegedaan aan de jaarlijkse internationale conferentie 'Zero Tolerance to Female Genital Mutilation'. In 2008 is de Verenigde Naties er niet in geslaagd een Speciaal Vertegenwoordiger over Geweld tegen Kinderen voor de secretaris-generaal van de VN te benoemen, zoals aanbevolen in de Study naar Geweld tegen Kinderen van Pinheiro. Defence for Children-ECPAT en andere internationale NGO s, zoals Defence for Children International en ECPAT International, hebben hiervoor een stevige lobby gevoerd. In de Kinderrechtenresolutie van 2008 is nogmaals gevraagd om een snelle aanstelling van deze Speciaal Vertegenwoordiger. In mei 2009 is Portugese Marta Santos Pais alsnog door de secretaris-generaal van de VN benoemd als Speciaal Vertegenwoordiger inzake Geweld tegen Kinderen. De kosten voor zorgen om jeugdzorg en kindermishandeling bedragen in ,- en komen ten laste van UNICEF Nederland. Kinderbeschermingswetgeving Malediven Op verzoek van UNICEF Malediven heeft Defence for Children-ECPAT een nieuwe kinderrechtenwet en een nieuwe kinderbeschermingswet geschreven voor de Malediven. Het Kinderrechtencomité heeft de Malediven dringend verzocht om haar wetgeving in lijn te brengen met het Kinderrechtenverdrag. De bestaande Child Act voldeed hier niet aan. Defence for Children-ECPAT is gevraagd om alle internationale documenten die betrekking hebben op kinderen naast de wetgeving van de Malediven te houden om vervolgens te adviseren op welke punten de wetten aangepast moeten worden. Daarnaast heeft Defence for Children-ECPAT een gehele nieuwe Act on Children s Rights and Child 18

20 Care and Protection geschreven. In de Malediven is er geen wet die het mogelijk maakt om in een gezinssituatie in te grijpen als het kind wordt mishandeld of verwaarloosd. Uit gesprekken met medewerkers van het Ministerie van Family and Gender bleek dat er grote behoefte is aan een duidelijke wet hierover. Bij het opstellen van deze wet is gebruik gemaakt van het Kinderrechtenverdrag, het African Charter on the Rights and Welfare of the Child, the Engelse Children s Act en van kinderbeschermingswetten van diverse andere landen. Het wetsvoorstel is opgesteld na gesprekken met medewerkers van diverse ministeries en andere organisaties op de Malediven. Het conceptvoorstel is tijdens een tweedaagse bijeenkomst met diverse deskundigen, waaronder de Minister van Family and Gender en twee deskundigen op het gebied van de islam, uitgebreid besproken. De uiteindelijke wettekst is door het Ministerie van Family and Gender en door UNICEF Malediven met enthousiasme ontvangen. Vanwege de politieke situatie is het wetsvoorstel in 2008 nog niet in het parlement besproken. De analyse die Defence for Children-ECPAT heeft gemaakt van de islamitische wetgeving voor deze wet, is aanleiding geweest voor het maken van het themakatern 'Kinderrechten en islam' voor het Tijdschrift voor de Rechten van het Kind. De kosten voor de activiteiten met betrekking tot de ontwikkeling van kinderbeschermingswetgeving in de Maladiven bedragen in ,- en komen ten laste van UNICEF Malediven. Better Care Network Defence for Children-ECPAT is in 2008 actief lid van de stuurgroep van het Better Care Network Nederland dat zich richt op het bevorderen van alternatieve vormen van zorg voor kinderen zonder ouderlijke zorg. In dit kader is een thematische middag georganiseerd over kinderhandel en is meegewerkt aan de organisatie van een internationale dag waarbij Nigel Cantwell, de grondlegger van Defence for Children-ECPAT, aanwezig was. Deze internationaal deskundige op het gebied van kinderbescherming heeft tijdens deze middag de VN-Richtlijnen voor Kinderen zonder Ouderlijke Zorg geïntroduceerd. De kosten voor deelname in het Better Care Network bedragen 3.545,- ten laste van de Stichting Kinderpostzegels Nederland. Violence Against Children - participatie Op verzoek van Save the Children Zweden heeft Defence for Children-ECPAT ook in 2008 als gastheer opgetreden van een in Nederland gestationeerde medewerker, die in het bijzonder belast is met activiteiten over jeugdparticipatie. De kosten voor het participatieproject Violence Against Children bedragen ,- ten laste van Save the Children Zweden. 19