Jaarverslag

Transcriptie

1 Jaarverslag

2 Jaarverslag 2014 Senioren Academie Groningen-Friesland-Drenthe 1. Inleiding De Jan Snijderslezing werd dit jaar verzorgd door Prof.Dr. André Aleman, een neurowetenschapper. Een boeiend en inspirerend betoog over het ouderenbrein: de ontwikkeling van onze hersenen op oudere leeftijd. Het gebruikelijke beeld is dat ouderen niet meer mee kunnen. Dit is vooral een geloof dat in Nederland wordt aangehangen. De neurowetenschappers weten wel beter. Het klopt dat achteruitgang van onze hersenen al inzet vanaf de leeftijd van 21 jaar, maar het is minder dramatisch dan vaak wordt verondersteld. Sterker nog: een ouder brein is zeer stressbestendig en kan beter omgaan met emoties en complexe situaties dan een jonger brein. Er zijn ook mentalen die niet worden aangetast en zelfs beter worden, zoals de woordenschat en het vermogen maatschappelijke ontwikkelingen op waarde te schatten. Ouderen zijn daardoor probleemoplossers bij uitstek. Neurowetenschappelijk onderzoek heeft ook aangetoond dat het mogelijk is een goed functionerend brein in stand te houden: door de hersenen te activeren met nieuwe intellectuele uitdagingen; door activiteiten te ondernemen die niet gemakkelijk zijn en veel inspanning, intelligentie en creativiteit opeisen; door studies te ondernemen buiten het eigen vakgebied; door veel sociale contacten te onderhouden en regelmatig te bewegen. Wat zeker niet helpt, is televisie kijken, spelletjes doen of het heil zoeken bij sociale media. André Aleman over het Seniorenbrein 2

3 Volgens André Aleman kan uit de neurowetenschappelijke bevindingen worden afgeleid dat het cursusaanbod van de Senioren Academie een perfect middel is om het brein scherp te houden, om goed en beter oud te worden. De initiatiefnemers van onze Senioren Academie hebben dat al bijna dertig jaar geleden ingezien. Het Gronings model heeft in Nederland ingang gevonden. Ondertussen hebben al ruim ouderen hovo-cursussen gevolgd. Cursussen op hoger onderwijs niveau die ouderen stimuleren hun horizon te verbreden, ook een stimulans voor zelfstudie. De cursisten komen om samen met docenten en medecursisten een nieuw intellectueel avontuur aan te gaan door kennis en levenservaring te delen. Zij komen ook voor de sociale contacten. De sociale functie van het hovo kan niet worden onderschat. Drie maal per jaar wordt door de Senioren Academie een heel nieuw programma gepresenteerd, dit doen heel weinig onderwijsinstellingen ons na. Het is een enorme prestatie van Jacqueline Kampman en haar medewerkers, die samen het onderwijscentrum van de Academie vormen. Nee, het is geen bureau zoals Voskuil heeft beschreven. De recessie is aan ons voorbij gegaan, de financiële positie is gezond en de Academie kan dus tegen een stootje. Als Aleman gelijk heeft, is de Senioren Academie een blijvertje. Alle reden om de ingeslagen weg voort te zetten door zich gedurig te blijven ontwikkelen. Zo worden voorbereidingen getroffen voor een breed onderzoek naar de wensen en behoeften van de cursisten; hoe het beter kan, met name in Drenthe en Friesland. En ja, binnen het bestuur van de Stichting vindt nu wisseling van de wacht plaats. De nieuwe bestuurders kunnen op veel ervaring bogen en zullen de relaties met de moederinstellingen bestendigen. E. Bleumink, voorzitter Stichting Senioren Academie 2. Het onderwijsprogramma Het onderwijsprogramma van de Senioren Academie bestond ook in 2014 uit drie cursusprogramma s (Najaar, Winter, Voorjaar/Zomer). Naast de cursussen werden enkele lezingen geprogrammeerd die mede bedoeld zijn om ook niet-cursisten kennis te laten maken met het aanbod van de Senioren Academie. Deze lezingen worden gratis of tegen een lage toegangsprijs aangeboden. Lezingen De Jan Snijderslezing over Het seniorenbrein die in februari 2014 werd gegeven door prof. André Aleman, trok buitengewoon veel belangstellenden, meer dan 300 mensen wisten de grote collegezaal in het Academiegebouw te vinden. Na afloop van de lezing werd de aanwezigen door de Senioren Academie een drankje aangeboden. 3

4 In Drenthe en Friesland waren er in maart de zogenoemde Voorjaarslezingen, door respectievelijk drs. Klaas Hoogenboezem met de lezing Waarom Nederland niet groter werd (25 inschrijvingen) en dr. Arjan Dijkstra over De wortels van de Friese wetenschap (45 Inschrijvingen). Prof. Theo Spek gaf op 12 oktober de jaarlijkse Nederlandse Cultuurlezing in de kerk van Middelbert en ook dit jaar werd deze lezing ondersteund door de Stichting Oude Groninger Kerken. Theo Spek bij de Nederlandse Cultuurlezing (Maartenskerk, Middelbert) Zowel in Groningen, Emmen als Leeuwarden werd de start van het studiejaar gemarkeerd door een openingslezing. In Groningen sprak prof. Hans van Koningsbrugge over Poetin, in Leeuwarden werd het spits afgebeten door Prof. Ronald Stolk en in Drenthe gaf prof. Mineke Bosch voor een enthousiast publiek een lezing over de internationale avonturen van Aletta Jacobs. Cursussen Het aantal inschrijvingen liet in 2014 ten opzichte van het voorgaande jaar een duidelijke stijging zien, waarbij wel moet worden opgemerkt dat met name de belangstelling voor de lezingen groter was. Ook dit jaar was er voor het zomerprogramma opvallend veel belangstelling. 4

5 Zomercursus Kees Boele De meeste cursussen worden gegeven in de Loge van de Vrijmetselaars (Groningen), bij Tresoar, de Kurioskerk of de Grote kerk in Leeuwarden. In Drenthe in Theater De Tamboer in Hoogeveen en de openbare bibliotheek in Emmen. Voor een enkele lezing en voor verschillende activiteiten in het zomerprogramma kon een beroep worden gedaan op collegezalen van de universiteit of hogeschool. Aantal inschrijvingen 2014 Termijn Cursus Lezing Totaal 2013 Winter Zomer Najaar Totaal

6 Overig onderwijsaanbod Studiekring filosofie Van de drie studiekringen die er ooit bij de Senioren Academie bestonden is alleen de studiekring Filosofie nog over. Deze stond ook dit jaar onder leiding van drs. Arend Jagersma. Aan deze studiekring namen 15 cursisten deel. Het bijzondere project Maak jonge onderzoekers van ze! heeft tot doel basisschoolleerlingen enthousiast te maken voor de bètavakken. Dit is een succesvol project dat in 2008 van start ging met een subsidie van de Stichting Sluyterman van Loo. Cursisten van de Senioren Academie die in dit project participeren, hebben lessen met proefjes ontwikkeld voor de groepen 7 en 8. Zij voeren die ook uit op verschillende scholen in de regio. Voor dit project is een vervolgsubsidie toegekend door de Stichting Sluyterman van Loo. Ook in 2014 zijn er door de leden van deze projectgroep bij in totaal 11 basisscholen (3 in Friesland, 5 in Drenthe en 3 in Groningen) een of meerdere lessen verzorgd. Senioren Academie Faculteit Sinds 2007 bestaat de Senioren Academie Faculteit (SAF). De SAF wordt geformeerd door oud-hoogleraren en docenten van de RUG. De Senioren Academie Faculteit heeft het karakter van een studiekring die bepaalde onderwerpen in studie neemt die ontleend zijn aan actuele maatschappelijke of wetenschappelijke thema s. De leden van de discussiegroepen ontwikkelen uit een aantal van deze thema s een cursus die bij de Senioren Academie wordt aangeboden. Deze Faculteit wordt door de Senioren Academie facilitair ondersteund. Uit de gelederen van de SAF werden in 2014 vier cursussen bij de Senioren Academie aangeboden. Bijeenkomst Senioren Academie Sociëteit (SAS), met muzikale bijdrage In december 2013 werd tevens de Senioren Academie Sociëteit (SAS) opgericht. Deze richt zich vooral op het onderlinge contact van emeriti en op de relatie met de 6

7 universiteit. De activiteiten van de SAS staan los van de activiteiten van de Senioren Academie, maar de hoop is dat uit de SAS verschillende discussiegroepen en daarmee cursussen voor de Senioren Academie voort zullen komen. De activiteiten van SAF/SAS worden ingevolge bestuursbesluit van de Senioren Academie gesteund met maximaal 6000 per jaar. De leden van de Sociëteit betalen voor hun lidmaatschap een bescheiden jaarlijkse contributie. 3. Bestuur en organisatie Bestuur Het bestuur is statutair belast met de leiding van de stichting. Zo worden door het bestuur de begroting en de jaarrekening vastgesteld, evenals het werkplan en het inhoudelijk jaarverslag. Het bestuur benoemt ook de personeelsleden en stelt de arbeidsvoorwaarden vast. In 2014 is de heer Huizenga als bestuurslid teruggetreden. Hij is opgevolgd door mevrouw Hermine Hijmans. Afscheid Henk Huizenga tijdens de voor hem georganiseerde filosofiecursus in de kerk van Huizinge. De samenstelling van het bestuur is per 31 december 2014 als volgt: - prof. dr. E. Bleumink, voorzitter: benoemd door de RUG, - mw H. Hijmans, secretaris en vice-voorzitter: benoemd door de RUG, - dhr. T. Jensma, penningmeester: benoemd door de RUG, - lid: Mw. Mr. A. van Weelden: benoemd door de Stenden hogeschool, - drs. J. van der Vinne, lid: benoemd door de Hanzehogeschool Groningen - Dhr. W.A. ter Laak, vertegenwoordiger Stichting Vrienden van de Senioren Academie 7

8 Personeel In de personele samenstelling hebben geen wijzigingen plaatsgevonden. Per 31 december 2014: - Drs. Jacqueline Kampman, coördinator - Inge Vonhof, secretariaat - Karin van Rooyen-Kist, secretariaat - Janita van Dijk, secretariaat en boekhouding Programmaraad De Programmaraad heeft een essentiële adviesrol bij het beoordelen van de kwaliteit van het onderwijs van de Senioren Academie. Daarnaast reikt de Programmaraad ideeën aan voor cursussen, mogelijke docenten en personen die kunnen adviseren bij bepaalde cursussen. Buiten de vaste bijeenkomsten werd in de loop van het jaar met enige regelmaat een beroep gedaan op individuele leden van de Programmaraad voor advies. De Programmaraad bestaat per 31 december 2014 uit de volgende personen: - Prof.dr. Peter Barthel (Faculteit Wis- en Natuurwetenschappen, Kapteyn instituut) - Prof.dr. Mineke Bosch, Faculteit Letteren - Vacature (Stenden Hogeschool) - Prof.dr. Harry van der Wiel, (Faculteit Medische Wetenschappen, Wenckebach instituut) - Prof. dr. Feikje Vellinga, Faculteit rechtsgeleerdheid - Prof. dr. Detlev Pätzold (faculteit Wijsbegeerte) - Dhr. Roel Westerhof (Hanzehogeschool Groningen) - Prof. dr. Yme Kuipers (Faculteit godsdienstwetenschap) - Prof. dr. Douwe Draaisma (Faculteit Gedrag- en maatschappijwetenschap) De Programmaraad is in 2014 twee maal bijeengekomen. Cursisten ondersteuning in Drenthe en Friesland In Drenthe wordt de Senioren Academie bijgestaan door de Werkgroep Drenthe. Deze werkgroep bestaat uit vijf cursisten die op vrijwillige basis ondersteuning bieden bij de cursussen en lezingen in Hoogeveen en Emmen en die ook op meer inhoudelijke basis betrokken zijn bij de programmering van de cursussen die in Drenthe door de Senioren Academie worden aangeboden. Ook in Friesland werd de Senioren Academie actief ondersteund door cursisten bij de uitvoering van de cursussen. Hier zijn het wisselende cursisten die de verschillende cursussen in Friesland begeleiden en praktische problemen signaleren en (proberen) op te lossen. 8

9 Cursusbegeleiders Friesland Moederorganisaties De Senioren Academie is gelieerd aan de Rijksuniversiteit Groningen, de Hanzehogeschool Groningen en de Stenden hogeschool. De leden van het bestuur worden benoemd door de Colleges van Bestuur van de moederorganisaties. Het Bureau van de Senioren Academie vindt onderdak bij de Rijksuniversiteit en daarnaast wordt een aantal cursussen in collegeruimten van de Rijksuniversiteit gegeven. HOVO-Nederland HOVO-Nederland vormt de organisatie waarin de verschillende HOVO-instellingen in Nederland zich hebben verenigd. De organisatie richt zich met name op de kwaliteitsbewaking en de bescherming van de voor HOVO specifieke vorm van onderwijs. Het lidmaatschap van HOVO Nederland is voorwaarde om de naam HOVO te mogen voeren. Lid is tevens een vertegenwoordiger van de Landelijke Vrienden vereniging. Bestuursleden van HOVO-Nederland waren op 31 december 2014: - Dhr. Piet. van der Veen, voorzitter (onafhankelijk voorzitter, lid van de Vrienden Rotterdam) - Mw. drs. L.C.M. Smit, secretaris (HOVO Leiden) - Mw. drs. J.G. Kampman, penningmeester (Senioren Academie/HOVO Groningen- Friesland-Drenthe) - Mw. drs. M. Koolen, lid (HOVO Nijmegen) 9