Leerzame interactie tijdens samen schrijven

Transcriptie

1 Lectoraat Taalgebruik & Leren NHL Hogeschool Leeuwarden Nederland Leerzame interactie tijdens samen schrijven Masterclass Wetenschap & Techniek April - mei 2015 Anke Herder anke.herder@nhl.nl

2 Context Lectoraat Taalgebruik & Leren, NHL Hogeschool Leeuwarden Projecten voor onderzoekend leren Basisscholen in Friesland 2

3 Zie Pulles, Hiddink & Herder (2014) 3

4 Samen schrijven tijdens het onderzoeksproject: twee contexten voor leren 4

5 Opdracht 1

6 Waarom schrijven? expressieve functie communicatieve functie cognitieve functie

7 Schrijven en leren Twee globale ideeën: Talige verwoording genereert nieuwe ideeën, wat leerprocessen stimuleert Een schrijver maakt op basis van overwegingen t.a.v. doel en publiek bewuste keuzes voor inhoud en structuur genre 7

8 Interactie en leren Sociocultureel perspectief op leren Kennis = het product van gezamenlijke kennisconstructie van de gespreksdeelnemers om betekenis te geven aan een gegeven situatie, waarbij ze verschillende communicatieve strategieën gebruiken om gezamenlijk begrip te construeren. (Mercer 2004; Rojas-Drummond, Mazón, Fernandéz, Wegerif 2006) 8

9 Drie manieren van samen praten (Mercer 1995) Disputational talk: voornamelijk onenigheid en individuele besluitvorming Cumulative talk: deelnemers bouwen positief maar kritiekloos voort op elkaars uitingen Exploratory talk: deelnemers reageren kritisch en opbouwend op elkaars ideeën (Mercer 2004; Mercer & Littleton 2007) 9

10 Onderzoek naar gezamenlijke kennisconstructie (tijdens schrijven) Uitingen die duiden op kennis/ begrip (MacBeth 2009; Koole, 2010) Interactionele acties die duiden op gezamenlijk kennisconstructie (Wegerif et al 1999; Fischer et al 2002; Rojas-Drummond et al 2006; Mercer & Littleton 2007) Argumentatieve acties en redeneren in conversationele setting (Coulter 1990; Van Eemeren & Grootendorst 1994; Weinberger & Fischer 2006; Sionti et al 2012) 10

11 Opdracht 2 11

12 Algemene observaties Alle participanten zijn betrokken bij het gesprek. Inhoudelijke problemen worden besproken en opgelost. Voorbeelden van speech acts die gerelateerd zijn aan kennisopbouw: - Vragen stellen - Verduidelijken - Bediscussiëren - Hypothetiseren - Uitleggen - Antwoorden - Uitbreiden - Vergelijken - Instemmen - Herhalen 12

13 Opdracht 3a 13

14 Wetenschap & Techniek - Wanneer schrijven leerlingen? - Waarom schrijven leerlingen? 14

15 Schrijven om te leren Schrijftaken als instrument om vakinhouden te verwerken. vrij schrijven (focused freewriting) doel- en publiekgericht schrijven Werken vanuit genres

16 Vrij schrijven met het oog op conceptontwikkeling - voorbeelden Verplaats je in een rups en omschrijf hoe je langzaam een vlinder wordt. Gebruik deze woorden:.. Schrijf gedurende 2 minuten alles op wat je weet over drijven en zinken stop niet met schrijven, let niet op formulering. (Denkschrijven) Schrijf een brief aan jezelf: hoe word ik een uitvinder? Hoe dichter je bij de evenaar komt, hoe warmer het is. Waarom? Leg uit hoe dit kan door het te vergelijken met het oversteken van een straat: rechtdoor of schuin.

17 Genres basisonderwijs Verhalend Ervaring/ vertelling Verhaal Feitelijk Evaluerend Verslag/ beschrijving Procedure Uiteenzetting Verklaring Beschouwing Betoog Bron: Van Norden (2014)

18 Voorbeelden schrijftaken Verhalend - brief van Napoleon - eigen observaties in de natuur Feitelijk - nieuwsbericht uit middeleeuwen - uitleg: hoe werkt het hart - situatiesom voor een ander - handleiding bij een apparaat - muurkrant over aardbevingen Evaluerend - voor- en nadelen van een robot - oproep: zuinig zijn met water

19 Genredidactiek Taaldidactiek waarbij leerlingen de kenmerken van vakteksten leren begrijpen teneinde zulke teksten zelf te leren produceren. (Van Dijk, 2011) Belangrijk in schrijftaken: bewust stimuleren van gebruik van schooltaal en vaktaal

20 Opdracht 3b 20

21 Lectoraat Taalgebruik & Leren NHL Hogeschool Leeuwarden Contact Anke Herder