I Investeringsplan Brussels Hoofdstedelijk Gewest I 15 September 2011

Transcriptie

1 1

2 2 15 September 2011

3 3

4 INHOUDSOPGAVE Inleiding 7 VOORWERP 9 WETTELIJK CONTEXT 9 VIER PIJLERS AAN DE BASIS VAN DE ONTWIKKELING VAN HET ELEKTRICITEITSNET: ZEKERHEID VAN BEVOORRADING, DUURZAME ONTWIKKELING, MARKTWERKING EN ECONOMISCH OPTIMUM 12 PRINCIPES EN CONTEXT VAN HET INVESTERINGSPLAN 13 1 Basisprincipes van het netversterkingsbeleid van Elia ALGEMENE STRUCTUUR VAN HET GEWESTELIJKE TRANSMISSIENET VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST NETVERSTERKINGSBELEID IN HET GEWESTELIJK TRANSMISSIENET VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST Stijgende afnames van het middenspanningsnet Herstructurering van het 36 kv-net Aansluiting decentrale productie-eenheden SMART GRIDS 22 Referentie gewestelijk transmissienet BESCHRIJVING VAN DE VERSTERKINGEN Versterking van het deelnet Buda-Schaarbeek transformatie naar de middenspanning in Schaarbeek GRAFISCH OVERZICHT VAN DE LOPENDE VERSTERKINGEN 29 Versterking van het gewestelijke transmissienet tot en met HET ELEKTRICITEITSNET AFSTEMMEN OP DE PRODUCTIE- EN VERBRUIKSNIVEAUS DIAGNOSE VAN DE KNELPUNTEN EN DEFINITIE VAN DE VERSTERKINGSSCENARIO'S BESCHRIJVING VAN DE VERSTERKINGEN De versterking van de stroomvoorziening van Zaventem De ontwikkeling van het net in het centrum van brussel (VIJFHOEK)35 4 Versterking van het gewestelijke transmissienet op lange termijn 4 15 September

5 4.1 BESCHRIJVING VAN DE VERSTERKING investeringspistes BESCHRIJVING VAN HET NET TEGEN Handhaving van de betrouwbaarheid van het bestaande 36 kv-net HET PREVENTIEF ONDERHOUD VAN HET ELIA-NET HET VERVANGINGSBELEID VAN ELIA Noden en prioriteiten van de vervangingen Vervangingsinvesteringen Synergieen en opportuniteiten Langetermijnstudie UITVOERNG VAN DE VERVANGINGSINVESTERINGEN Vervangingsinvesteringen gepland tot en met Vervangingsinvesteringen op lange termijn OPVOLGING VAN DE TOEPASSING VAN DE VERVANGINGSPOLITIEK SAMENVATTING VAN DE UITVOERING VAN HET ONDERHOUDSBELEID 55 Bescherming van het leefmilieu TOEPASSING VAN DE MILIEUBELEIDSPLANNEN SAMENVATTING VAN DE UITVOERING VAN DE KRACHTLIJNEN VEN HET 7 MILIEU BELEID 60 Doelstellingen inzake bevoorradings-zekerheid DE INDICATOREN INZAKE BEVOORRADINGSZEKERHEID RICHTWAARDE VAN DE INDICATOREN INZAKE 65 BEVOORRADINGSZEKERHEID Besluiten en uitvoering van het Investeringsplan 67 NETVERSTERKINGEN 69 PROJECTEN INZAKE DE BETROUWBAARHEID VAN HET BESTAANDE NET 69 PROJECTEN TER BESCHERMING VAN HET LEEFMILIEU 70 DOELSTELLINGEN OP HET GEBIED VAN DUURTIJD VAN DEFECTEN, 70 STORINGEN OP HET NET 5

6 LIJST VAN TABELLEN EN FIGUREN Tabel 2.1: Stand van zaken betreffende de versterkingen waarvan de indienstnames op korte termijn voorzien waren in de vorige investeringsplannen 28 Figuur 2.2: Referentie gewestelijk transmissienet Brussels Hoofdstedelijk Gewest Tabel 3.1: 34 Voorgestelde investeringen op horizon 2014 Figuur 3.2: Gepland net in 2012 Tabel 4.1: Indicatieve lijst van de reeds voorgestelde investeringen, gepland op lange termijn Figuur 4.2: Gewestelijk transmissienet Brussels Hoofdstedelijk Gewest op middellange termijn 44 Tabel 5.1a: Uitvoering van de vervangingsinvesteringen aangekondigd tegen 2014 (onderstations) 52 Tabel 5.1b: Uitvoering van de vervangingsinvesteringen aangekondigd tegen 2014 (verbindingen) 52 Tabel 5.2: 53 Indicatieve vervangingspistes op lange termijn Figuur 5.3: Evolutie van de gemiddelde relatief leeftijd van de installaties op het Brusselse gewestelijke net 54 Figuur 5.4: Uitvoering van het instandhoudingbeleid tegen 2012 (Investeringen reeds gepland in vorige Investeringsplannen) 56 Tabel 6.1: 60 Uitvoering van het aangekondigde milieubeleid tegen 2014 Figuur 6.2: Uitvoering van milieubeleidslijnen tegen Figuur 7.1: Betrouwbaarheidsindicatoren September 2011

7 Inleiding 7

8 8 15 September 2011

9 VOORWERP Het Investeringsplan heeft betrekking op het gewestelijke transmissienet voor elektriciteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest waarvoor Elia door de Brusselse overheid is aangeduid als netbeheerder. Het Investeringsplan betreft de periode van 10 jaar vanaf 1 januari 2012 tot 1 januari WETTELIJK CONTEXT De openstelling van de elektriciteitsmarkt werd ingeluid door de richtlijn 96/92/EG van het Europees Parlement en van de Raad van 19 december 1996 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne elektriciteitsmarkt1. Deze richtlijn bevat kort samengevat de basisverplichtingen voor netbeheerders die relevant zijn voor hun investering in de ontwikkeling van hun netten. Deze richtlijn werd op 1 juli 2004 opgeheven en vervangen door Richtlijn 2003/54/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende de gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit. Richtlijn 2003/54 heeft deze verplichtingen aangevuld door naast de netontwikkeling tevens de koppeling met andere netten voorop te stellen, alsmede de zorg dat het net op lange termijn correct kan voldoen aan de vraag van elektriciteit. Deze richtlijn werd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest omgezet door de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, zoals van tijd tot tijd aangepast ( de elektriciteitsordonnantie ) en de uitvoeringsbesluiten ervan. De twee Richtlijnen 96/92/EG en 2003/54/EG bepalen dat de netbeheerder instaat voor de exploitatie, het onderhoud en de ontwikkeling van het net. De nieuwe Europese regelgeving, die in 2009 werd goedgekeurd, is vandaag in Brussels recht omgezet. Op 31 juli 2009 werd de richtlijn 2009/72 betreffende de gemeenschappelijke regels voor de interne elektriciteitsmarkt goedgekeurd waarmee de richtlijn 2003/54 vervalt. Deze richtlijn 2009/72 is door het Parlement van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest omgezet in de ordonnantie van 20 juli 2011 tot wijziging van de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt. 2 De tekst werd in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd op 10 augustus 2011 en is bijgevolg op de datum van de indiening van dit investeringsplan van toepassing, wat het merendeel van de bepalingen betreft. 1 2 Deze richtlijn werd op 1 juli 2004 vervangen door Richtlijn 2003/54/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt. Deze werd op haar beurt vervangen door de recent aangenomen Richtlijn 2009/72. Ordonnance du 20 juillet 2011, modifiant l ordonnance du 19 juillet 2001 relative à l organisation du marché de l électricité en Région de Bruxelles-Capitale et l ordonnance du 12 décembre 1991 créant des fonds budgétaires, M.B

10 Voorliggend investeringsplan werd dus opgesteld rekening houdend met de nieuwe voorschriften die in de ordonnantie tot wijziging van de elektriciteitsordannantie van 2011 werden ingelast. Daarnaast zijn de volgende Europese verordeningen rechtstreeks van toepassing sinds 2009: Verordening (EG) nr.714/2009 van 13 juli 2009 betreffende de voorwaarden voor toegang tot het net voor grensoverschrijdende handel in elektriciteit; L211/15, van 14/08/2009 Verordening (EG) nr. 713/2009 van 13 juli 2009 tot oprichting van een Agentschap voor de samenwerking tussen energieregelgevers, L211/1 van 14/08/2009. Tot slot zal ook rekening dienen gehouden te worden met richtlijn 2009/28/EG van 23 april 2009 ter bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen. Deze richtlijn bevat eveneens bepalingen die een invloed zullen hebben op de ontwikkeling van elektriciteitsnetten. Zij werd onlangs omgezet in Brussels recht, door het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 26 mei 2011 tot wijziging van het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 6 mei 2004 betreffende de promotie van groene elektriciteit en van kwaliteitswarmtekrachtkoppeling (B.S. van 20 juni 2011) De missies van de regionale transmissienetbeheerder worden in artikel 5 van deze nieuwe ordonnantie omschreven. Ze bestaan uit de exploitatie, het onderhoud en de ontwikkeling van het gewestelijk transmissienet met als doel het garanderen van de continuïteit en de kwaliteit van de voeding met respect van het milieu en binnen economisch aanvaardbare voorwaarden, de energieefficiëntie en een rationeel gebruik van het openbaar domein. De bevoegdheden van de regionale transmissienetbeheerder worden meer in detail beschreven in artikel 5 van de elektriciteitsordonnantie. In uitvoering van artikel 9ter van de elektriciteitsordonnantie heeft de Brusselse regering bij het besluit van 13 juli 2006 een technisch reglement aangenomen voor het beheer van het gewestelijke transmissienet voor elektriciteit ("Technisch reglement"). Dit verduidelijkt de principes inzake het beheer van en de toegang tot het gewestelijk transmissienet. Dit technisch reglement is in werking getreden op de dag waarop het werd bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad. Deze elektriciteitsordonnantie belast de gewestelijke transmissienetbeheerder via artikel 12 met het opstellen van een Investeringsplan met het oog op het verzekeren van de continuïteit en de betrouwbaarheid van de voeding in het gewestelijk transmissienet. In vergelijking met de vorige versies van het plan die tot nu toe voor een termijn van 7 jaar toe werden opgesteld, is het belangrijk om aan te stippen dat er zich een belangrijke wijziging heeft voorgedaan in de periode die het plan bestrijkt. Volgens art 12 2 nieuw van de elektriciteitsordonnantie, bestrijkt het Investeringsplan vanaf nu een periode van 10 jaar; het wordt elk jaar aangepast voor de komende 10 jaar. Het wordt voor advies aan BRUGEL voorgelegd en vervolgens voor goedkeuring aan de Brusselse regering September 2011

11 Het investeringsplan omvat minstens de volgende elementen: 1 een gedetailleerde beschrijving van de bestaande infrastructuur, van haar verouderde staat, en van haar gebruiksgraad evenals van de belangrijkste infrastructuren die moeten worden aangelegd of die gemoderniseerd moeten worden gedurende de door het zogenaamde plan gedekte jaren; 2 een schatting van de capaciteitsbehoeften, rekening houdend met de waarschijnlijke evolutie van de productie, van de maatregelen van energieefficiëntie die door de autoriteiten worden bevorderd en door de netbeheerder worden overwogen, van de levering, van het verbruik, van de scenario's van ontwikkeling van elektrische wagens en van de handel met de twee andere Gewesten en van hun kenmerken; 3 een beschrijving van de ingezette middelen en van de te verwezenlijken investeringen om in de geschatte behoeften te voorzien, met inbegrip van, desgevallend, de versterking of de aanleg van interconnecties om de correcte aansluiting op de netten te waarborgen waarop het net is aangesloten, evenals een lijst van de belangrijke investeringen waartoe reeds besloten werd, een beschrijving van de nieuwe belangrijke investeringen die tijdens de eerstkomende drie jaar verwezenlijkt moeten worden en een kalender voor deze investeringsprojecten; 4 de vaststelling van de nagestreefde kwaliteitsdoelstellingen, in het bijzonder betreffende de duur van de pannes en de kwaliteit van de spanning; 5 het beleid dat op milieugebied wordt gevoerd; 6 de beschrijving van het beleid inzake onderhoud; 7 de lijst van de acties die tijdens het afgelopen jaar dringend zijn uitgevoerd; 8 de staat van de studies, projecten en implementaties van slimme netten en, in voorkomend geval, van slimme meetsystemen; 9 het beleid op het vlak van bevoorrading en noodoproepen, waaronder de prioriteit voor productie-installaties die gebruik maken van hernieuwbare energiebronnen en voor kwalitatieve warmtekrachtkoppeling.»; Elia is samengesteld uit twee wettelijke entiteiten die als één enkele economische entiteit werken ( Elia ): Elia System Operator, houder van de licenties van netbeheerder, en Elia Asset, eigenaar van het net. Het vermaasde net dat door Elia wordt beheerd, bestrijkt de spanningsniveaus van 380 kv tot en met 30 kv met inbegrip van de transformatie naar middenspanning en vormt, vanuit beheertechnisch oogpunt, één geheel. Het onderhavige Investeringsplan van Elia heeft in strikte zin enkel betrekking op de spanningsniveaus van 70 kv en lager in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 11

12 VIER PIJLERS AAN DE BASIS VAN DE ONTWIKKELING VAN HET ELEKTRICITEITSNET: ZEKERHEID VAN BEVOORRADING, DUURZAME ONTWIKKELING, MARKTWERKING EN ECONOMISCH OPTIMUM Het Investeringsplan beschrijft de investeringen die noodzakelijk zijn om te voldoen aan de lange termijnbehoeften betreffende regionale transportcapaciteit en dit tegen de laagst mogelijke kostprijs voor de gemeenschap. De term kostprijs moet hier in een ruimere dan strikt economische zin worden begrepen en omvat naast de economische ook maatschappelijke en milieuaspecten. De doelstelling is die investeringen te kiezen, die de gemeenschap het meeste baat bijbrengen. Het beleid dat Elia voert betreffende netontwikkeling streeft naar het promoten van duurzame ontwikkeling. Het beleid past in het kader van het energiebeleid van de Europese Unie3 en van de Brusselse overheid4. Het beleid dat Elia volgt steunt op volgende grote pijlers: Zekerheid van bevoorrading: Elia streeft naar een betrouwbare elektriciteitstransmissie op lange termijn, rekening houdend met de beschikbare productiemiddelen, het verbruik en met hun respectievelijke geografische spreiding en evolutie. Zekerheid van bevoorrading houdt tevens in dat het net gebouwd is om diverse productievormen mogelijk te maken en dat de nodige interconnectiecapaciteit is voorzien. Duurzame ontwikkeling: Elia opteert voor duurzame oplossingen, met een minimale impact op het leefmilieu en de ruimtelijke ordening. Het investeringsbeleid houdt rekening met de toename van hernieuwbare energie en warmtekrachtkoppeling. Hierbij gaat een bijzondere aandacht uit naar de decentrale productie-eenheden die worden aangesloten, zowel op het Elia-net als op het net van de distributienetbeheerders. Marktwerking: Elia bouwt een net uit dat bijdraagt tot een goede marktwerking. Dit betekent dat Elia werkt aan een vlotte toegang tot het net, zowel op het vlak van productie als op het vlak van afname, voor bestaande en nieuwe gebruikers. Elia ijvert via het ontwikkelen of versterken van interconnecties mee voor een grensoverschrijdend Europees elektriciteitsnet zodat een internationale marktwerking mogelijk is. Economisch optimum: Elia houdt rekening met het economische optimum voor de maatschappij. In overleg met de distributienetbeheerders gaat Elia na wie, waar en hoe moet investeren om de globale kost voor de eindverbruiker te beperken, met inachtneming van de voorgaande vereisten. Het zoeken naar een verantwoord evenwicht tussen die vier doelstellingen is de rode draad doorheen dit Investeringsplan. Het werd opgesteld vanuit het streven naar een optimale ontwikkeling van het net, gekenmerkt door: een betrouwbare en zekere transmissie van elektriciteit op lange termijn; een concurrentiële prijs voor de transmissie; 3 4 Green paper: A European Strategy for Sustainable, Competitive and Secure Energy Commission of the European Community 8/3/2006 geconcretiseerd met name door de Richtlijn 2009/29 betreffende de promotie van het energiegebruik die vanaf hernieuwbare bronnen wordt geproduceerd. Op 13 november 2002 heeft de regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een plan uitgegeven voor een structurele verbetering van de kwaliteit van de lucht en de strijd tegen de opwarming van het klimaat; dit plan, Plan Air Climat, herneemt de maatregelen die moeten worden genomen voor de verbetering van de luchtkwaliteit en de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen; een specifiek hoofdstuk handelt over de energiepolitiek van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest September 2011

13 een duurzame ontwikkeling met betrekking tot het leefmilieu, de ruimtelijke ordening en hernieuwbare energie; een beperking van de risico s inherent aan investeringsbeslissingen in de context van een onzekere toekomst. PRINCIPES EN CONTEXT VAN HET INVESTERINGSPLAN Het Investeringsplan steunt op de principes die werden bepaald voor de vorige Investeringsplannen en die in het Investeringsplan worden uitgelegd. Wij verwijzen de lezer naar het Investeringsplan voor alle gegevens over: de methodologie voor de ontwikkeling van het net en de dimensioneringscriteria van het gewestelijke transmissienet die in dit Investeringsplan werden aangewend; de methodologie voor het bepalen van de scenario s rond het verbruik en de productie van elektriciteit, die op een combinatie van macro- en microeconomische beschouwingen zijn gebaseerd. De micro-economische benadering bestaat uit een breed overleg tussen Elia, de distributienetbeheerders en de regionale transmissienetgebruikers. Dit jaarlijkse overleg maakt het mogelijk om de prognoses betreffende het lokale verbruik en de decentrale productie te actualiseren op lokaal niveau. De macro-economische benadering is gebaseerd op de meest recente macro-energetische vooruitzichten voor het aanbod van en de vraag naar elektriciteit die op het ogenblik van de uitwerking van de hypotheses beschikbaar zijn. Wat het regionaal transmissienet van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest betreft, is het de micro-economische benadering die het meest bepalend is voor de dimensionering van de infrastructuur. Voor het nationaal beheer van het net wordt Elia geconfronteerd met een groeivertraging van de afname van elektriciteit evenals met een stijging van het aantal aansluitingen van decentrale productie-eenheden. De financiële en economische crisis heeft een rechtstreekse vermindering van het industriële en residentiële verbruik teweeggebracht. Dat heeft tot een grondige herziening van de vooruitzichten op het vlak van de evolutie van de belasting geleid. Er heeft zich een herstelbeweging ingezet, maar deze is nog zwak en slaagt er niet in het verwachte niveau van voor de crisis te bereiken. Hierdoor blijven de verwachtingen wat betreft de groei van het elektriciteitsverbruik gematigd. Dit verschijnsel wordt nog versterkt door de stijging van het aantal aansluitingen van gedecentraliseerde productie-eenheden in de distributienetten. Indien het aantal en de grootte van deze eenheden vergelijkbaar zijn met de behoeften van het plaatselijke verbruik, wordt het transmissienet gedeeltelijk ontlast en kunnen de afnamevooruitzichten in neerwaartse zin bijgesteld worden. 5 Dit document is beschikbaar op 13

14 Daarentegen kan een belangrijke groei van de gedecentraliseerde productie aanleiding geven tot situaties met middenspanningsnetten waarin de productie groter is dan het lokale verbruik. In dit geval moet de transmissienetbeheerder ervoor zorgen dat dit productieoverschot naar andere verbruikers kan worden geëvacueerd, soms door de ontwikkeling van nieuwe netinfrastructuur. De samenwerking tussen Elia en de betrokken distributienetbeheerders speelt hierin een belangrijke rol voor de selectie van oplossingen die optimaal zijn voor de gemeenschap, op technisch en economisch gebied. De doelstellingen die werden opgelegd aan de lidstaten van de Europese Unie in het kader van het energie-klimaatpakket en het streven naar een verdere vrijmaking van de energiemarkt in het kader van het derde energiepakket zullen ontwikkeling van decentrale productie uit hernieuwbare bronnen stimuleren, en zullen de verdere ontwikkeling van interconnecties vereisen om de integratie van de Europese elektriciteitsmarkten te ondersteunen. Geconfronteerd met deze vooruitzichten verwacht Elia een forse stijging van de investeringen die voortvloeien uit deze evoluties in vergelijking met een business as usual scenario. Het huidige financieringsmechanisme, dat grotendeels gebaseerd is op de afschrijvingsvoeten van de historische assets, stelt Elia in staat om het net op een veilige, betrouwbare en duurzame manier te beheren en te ontwikkelen, maar laat niet toe om de investeringen die buiten het business as usual scenario vallen, tijdig te realiseren. In dit verband stelt Elia voor dat er een stabiel regelgevend kader komt voor de netbeheerder met een voldoende terugverdieneffect zodat de netbeheerder de nodige middelen kan verwerven voor de investeringen van algemeen belang die zijn autofinancieringscapaciteiten overstijgen. De investeringen die voortvloeien uit het energie- en klimaatbeleid overstijgen immers duidelijk de business as usual ontwikkelingen. Wat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest betreft, met name de perimeter van het huidige Investeringsplan , zou de ontwikkeling van het regionaal transmissienet niet bovenmatig beïnvloed mogen worden door de evoluties die hierboven worden beschreven. Ten eerste is het energieverbruik in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vooral van residentiële en tertiaire aard en dus van nature minder gevoelig aan de internationale economische conjunctuur. Ten tweede is het potentieel voor hernieuwbare decentrale productie minder van belang gezien de stedelijke beperkingen en het minder ontwikkelde industrieel weefsel. Tenslotte is de ontwikkeling van interconnecties niet relevant voor het Gewest aangezien dit een ander deel van het net aanbelangt, zowel wat de geografische zone als het spanningsniveau betreft. De doelstellingen van het Investeringsplan zijn: een stand van zaken geven van de investeringen die in de vorige Investeringsplannen werden gepland tegen 2012; de investeringsbeslissingen tegen 2014 voorstellen; een actualisering geven van de indicatieve investeringspistes en van de beslissingen over studieprojecten op langere termijn. Het Investeringsplan telt 7 hoofdstukken. In hoofdstuk 1 wordt een beknopt overzicht gegeven van de basisprincipes van het Investeringsbeleid van Elia. Dit is een complex proces, dat rekening moet houden met technische, economische en milieufactoren en met hun talrijke onderlinge interacties September 2011

15 De netversterkingen die het gevolg zijn van een groeiende nood aan transmissiecapaciteit worden weergegeven in de hoofdstukken 2, 3 en 4. De hoofdstukken 2 en 3 geven een beeld van de reeds aanwezige en de nieuw geplande netversterkingen. Deze netversterkingen worden op korte termijn uitgevoerd, namelijk tegen 2014 voor onderliggend plan. Hoofdstuk 4 geeft de versterkingspistes op lange termijn. De complementaire projecten voor het behoud van de betrouwbaarheid van het bestaande net en de bescherming van het leefmilieu worden besproken in de hoofdstukken 5 en 6. Hoofdstuk 7 is gewijd aan de doelstellingen van Elia op het vlak van de duur van defecten en storingen op het net. Tot slot geeft de transmissienetbeheerder een samenvatting van het plan voor de uitvoering van de verschillende investeringen die aan de regering worden voorgelegd. 15

16 16 15 September 2011

17 1 Basisprincipes van het netversterkingsbeleid van Elia 17

18 18 15 September 2011

19 1.1 ALGEMENE STRUCTUUR VAN HET GEWESTELIJKE TRANSMISSIENET VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST De algemene structuur van het gewestelijke transmissienet van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werd gedetailleerd beschreven in het Investeringsplan (in het hoofdstuk 5). De principes die aan de basis liggen van de werking van het gewestelijke transmissienet van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn de volgende: de verbruikers van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest worden bevoorraad door het net met een spanningsniveau van 36 kv, door het middenspanningsnet (11 kv, 6 kv en 5 kv) of door het laagspanningsnet. Het middenspanningsnet wordt ofwel gevoed vanuit het 36 kv-net ofwel rechtstreeks vanuit het 150 kv-net; het net met spanningsniveaus van 150 kv en 36 kv wordt beheerd door Elia en het distributienet met lagere spanningsniveaus door de distributienetbeheerder Sibelga. 1.2 NETVERSTERKINGSBELEID IN HET GEWESTELIJK TRANSMISSIENET VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST Het elektriciteitsnet wordt voortdurend aangepast om de knelpunten waar de technische ontwikkelingscriteria niet langer gerespecteerd worden - bijvoorbeeld als gevolg van de evolutie van het elektriciteitsverbruik en/of van het productiepark - weg te werken. Zodra deze kritieke punten opgespoord zijn, worden de netversterkingen bepaald die noodzakelijk zijn om de vereiste capaciteit te blijven waarborgen. Hiervoor wordt behalve met technische parameters eveneens rekening gehouden met zowel economische criteria als met de impact van de netinvesteringen op het leefmilieu. Zo komt men tot de keuze van de oplossing die het meest optimaal is voor de gemeenschap. Er worden drie soorten investeringen beschouwd in het kader van het investeringsplan van het regionaal transmissienet van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: de investeringen die noodzakelijk zijn om het hoofd te bieden aan de stijgende afnames van het middenspanningsnet; de investeringen voor de herstructurering van het 36 kv-net naar een configuratie met 36 kv-deelnetten, gevoed door drie 150/36 kvtransformatoren; de investeringen die nodig zijn voor het aansluiten van decentrale productieeenheden. De criteria voor de ontwikkeling van het gewestelijke transmissienet werden uiteengezet in het Investeringsplan (hoofdstuk 4 en bijlage bij hoofdstuk 4). In de paragrafen 1.2.1, en hierna wordt het investeringsbeleid dat daaruit voortvloeit kort toegelicht. De investeringen kunnen bestaan uit het aanleggen van nieuwe verbindingen. 19

20 Om de impact van het net op het milieu te beperken, geeft Elia de voorkeur aan ondergrondse kabels voor spanningsniveaus lager of gelijk aan 220 kv. Er zal evenwel voor de aanleg van een luchtlijn worden gekozen indien het mogelijk is om op de masten van de bestaande luchtlijnen een extra draadstel te plaatsen, teneinde de bestaande infrastructuur optimaal te benutten. In bepaalde gevallen zullen nieuwe luchtlijnen aangelegd kunnen worden met de daaraan gekoppelde voordelen van dit soort verbindingen (kostprijs, beschikbaarheid, toegankelijkheid, ). Dergelijke nieuwe verbindingen worden bij voorkeur gebundeld met andere lijninfrastructuur (bundlingprincipe), bijvoorbeeld andere hoogspanningslijnen, openbare wegen, waterlopen, etc. Daarenboven ziet de netbeheerder erop toe dat de totale lengte van het bovengrondse transmissienet niet toeneemt (standstillprincipe). Zo kunnen bepaalde bestaande lijnen als het nodig blijkt en in functie van de mogelijkheden worden verwijderd of ondergronds worden aangelegd bij wijze van compensatie. Om de visuele impact van deze nieuwe uitrustingen te beperken, kan voor masten met een aangepaste vorm worden geopteerd. Wat het net op zeer hoge spanning betreft, zullen 380 kv-lijnen algemeen genomen bovengronds worden aangelegd omdat dit om technische en economische6 redenen vereist is. In ieder geval moet bij de ontwikkeling van nieuwe lijninfrastructuur zoveel mogelijk worden getracht om woongebieden en beschermde zones te vrijwaren STIJGENDE AFNAMES VAN HET MIDDENSPANNINGSNET Om het hoofd te kunnen bieden aan de stijging van het verbruik van het middenspanningsnet past Elia het volgende beleid toe: het transformatievermogen van de bestaande stations, waar dat mogelijk is, verhogen door: de versterking van het vermogen van de bestaande transformatoren; het toevoegen van een of meer transformatoren. enkel indien de bestaande site volledig verzadigd is, een nieuwe site oprichten. Niet meer investeren in de transformatie naar de spanningen 5 en 6 kv die in onbruik geraken door het gebruik van het 11 kv-niveau HERSTRUCTURERING VAN HET 36 KV-NET Het investeringsbeleid dat wordt ontwikkeld en uitgevoerd om de bestaande infrastructuur maximaal te benutten en de aanleg van nieuwe 36 kvverbindingen zoveel mogelijk te beperken kan als volgt worden samengevat: vorming van 36 kv-deelnetten, gevoed door drie 150/36 kv-transformatoren om: het geïnstalleerde vermogen van deze netten efficiënter te gebruiken; de uitbating van het 36 kv-net te vereenvoudigen en te beveiligen door de eventuele foute schakelingen te beperken via een autonome netstructuur; 6 Abschlussbericht Des Europäischen Koordinators, "Salzburgleitung", Georg Wilhelm Adamowitsch, Brussel, juli September 2011

21 overdracht van het verbruik van het 36 kv-net naar het 150 kv-net via de installatie van 150/11 kv-transformatoren, telkens wanneer de mogelijkheid zich voordoet; het is de bedoeling het 36 kv-net en de 150/36 kvtransformatie te ontlasten en de versterking van het 36 kv-net te vermijden; aanleg van sterke 36kV-assen tussen de verschillende injectoren van een zelfde deelnet om over een goede ondersteuning te beschikken als één van de injectoren niet beschikbaar is. aanleg van zoveel mogelijk radiaal opgebouwde structuren die vertrekken vanuit bronstations. Deze bronstations zijn ofwel stations met een injectie vanuit het 150 kv-net, ofwel 36kV-stations die zich op een as bevinden die de verschillende injectoren van 150/36 kv met elkaar verbinden; versterking van de stations door: de vervanging van de 150/36 kv-transformatoren van 70 MVA door transformatoren van 125 MVA, wanneer geen enkele 150 kv/ms-oplossing realistisch lijkt (spreiding van de belasting over het 36 kv-net, toegangs- of plaatsproblemen, ); de vervanging van de 36/11 kv-transformatoren van 16 MVA door transformatoren van 25 MVA wanneer het net dat toelaat; zoeken naar het economisch optimum: daartoe moet er, indien nodig, overleg zijn tussen de beheerder van het gewestelijk transmissienet en de distributienetbeheerder, om de investering te bepalen die het economisch optimum oplevert voor de eindgebruiker. Het komt er op aan kleine investeringen in hoogspanning te vermijden als die onherroepelijk zouden leiden tot zware investeringen in middenspanning, en omgekeerd AANSLUITING DECENTRALE PRODUCTIE-EENHEDEN Decentrale productie-eenheden, al dan niet op basis van hernieuwbare energiebronnen, in het middenspanningsnet kunnen een nood aan investeringen veroorzaken. Deze investeringen hangen vooral af van de mogelijkheden op vlak van sturing van de elektriciteitsproductie, het intermitterende karakter en de omvang van de eenheid en van het spanningsniveau waarop ze is aangesloten. Enerzijds kan de elektriciteit van decentrale productie-eenheden in een middenspanningsnet via dat distributienet tot bij de verbruikers worden geleid. Op die manier kan het hoogspanningsnet deels worden ontlast. Gezien het intermitterende karakter van bepaalde decentrale productie-eenheden, vertaalt de aanwezigheid of aansluiting van deze eenheden zich niet noodzakelijk in verminderde of uitgestelde verbruiksvooruitzichten. Het regionale transmissienet moet immers de voorziening van de eindgebruikers waarborgen, ook in geval van afschakeling van de decentrale productie-eenheden. Anderzijds kan de aansluiting van de gedecentraliseerde productie in bepaalde distributienetten aanleiding geven tot een productie die groter is dan de consumptie indien zij niet op het lokale verbruik wordt gedimensioneerd. Elia moet er dan voor zorgen dat die geproduceerde elektriciteit via het hoogspanningsnet wordt opgenomen en tot bij de verbruikers wordt geleid. De impact van decentrale productie op het Elia-net in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is tot nu toe gelimiteerd. Het stedelijk karakter bepaalt en beperkt het Brussels potentieel van elektriciteitsproductie op basis van hernieuwbare energiebronnen. De bevolkingsdichtheid en de dichte bebouwing zouden daarentegen een gunstige invloed kunnen hebben voor de uitbouw van 21

22 productie op basis van zonne-energie en biomassa. Dit potentieel is gelokaliseerd in de nabijheid van de verbruikers en volgens de huidige vooruitzichten blijft dit beperkt in vergelijking met het verbruiksniveau in het Gewest. Dezelfde vooruitzichten leren ook dat de ontwikkeling van dit potentieel geen aanleiding zou geven tot beperkingen op het regionaal transmissienet, zeker als op middellange termijn een nieuw beheer van het distributienet wordt opgezet (aanpassing van de belastingsprofielen, slimme meters, smart grids ). De opkomst van elektrische voertuigen in Brussel zou volgens de verwachtingen opgenomen in dit investeringsplan geen aanzienlijke impact hebben op het regionaal transmissienet. Volgens een studie uitgevoerd door de The Boston Consulting Group7, zouden tegen 2020 ongeveer vijftigduizend elektrische voertuigen in Brussel moeten rijden. Dat komt neer op 5.3% van het wagenpark en een verbruikstoename van 2% tegenover SMART GRIDS Veranderingen op het vlak van het operationele beheer van de netten kunnen rechtstreekse oplossingen aanreiken voor knelpunten m.b.t. de betrouwbaarheid, efficiëntie en duurzaamheid die zich in netontwikkelingsaangelegenheden aandienen. Deze aanpassingen kunnen nuttig worden gebruikt bij de planning van het net. In dit opzicht houdt de opkomst van netten die interactie mogelijk maken tussen de verbruiker en zijn leverancier enerzijds en de netbeheerders anderzijds heel wat mogelijkheden in. Deze netten van de toekomst of «smart grids» dienen tegelijk flexibel én robuust te zijn en maken gebruik van de nieuwste technologische ontwikkelingen. Elia beschikt op dit vlak over een jarenlange expertise, aangezien zijn net nu al wordt gekenmerkt door een hoge graad van intelligentie in de zin van de «smart grids». Enerzijds heeft Elia al een belangrijk telecommunicatienetwerk ontplooid. Anderzijds zijn de meet-, tel- en beveiligingssystemen van het transmissienet ontworpen om het dynamisch beheer van de netten mogelijk te maken: het tweerichtingskarakter van de energiestromen; het congestiebeheer via een contractuele samenwerking met de productie-eenheden; centraal gestuurde regelmechanismen; de uitwisseling van elektronische gegevens met andere beheerders van elektriciteitsnetten, enz. Elia heeft ook verschillende toegangsconcepten ontwikkeld, wat een maximalisering van het gebruik van het bestaande net mogelijk maakt. Terwijl een aansluiting met traditionele toegang ook nettoegang in incidentsituaties (N-1) voorziet, biedt het concept van aansluiting met nieuwe toegang nieuwe mogelijkheden voor de betrouwbare, efficiënte en duurzame ontwikkeling van het transmissienet. De aansluitingscapaciteit in het kader van een aansluiting met flexibele toegang stemt overeen met de vermogenswaarde die kan worden geïnjecteerd in een toegangspunt van het net, wanneer alle uitrustingen van het net beschikbaar zijn (produceerbaar vermogen in situatie N). In een situatie van onbeschikbaarheid van een element van het net (situatie N-1), kan soms een tijdelijke overbelasting (functie van het netelement) toegestaan worden. Elia kan echter de productie-instructie moduleren om de overbelasting uit te schakelen en aldus de veiligheid en betrouwbaarheid van de bevoorrading garanderen. 7 The Comeback oh the Electric Car? How Real, How Soon, and What Must Happen Next September 2011

23 Met dit nieuwe aansluitingstype is inplanting van productie-eenheden mogelijk in zones die minder gunstig zijn voor het net, op voorwaarde dat er instrumenten worden geïnstalleerd voor de modulering van deze eenheden tijdens periodes die kritiek zijn voor de veiligheid van het net. De aldus aangesloten eenheden zouden bijvoorbeeld productiebeperkingen opgelegd krijgen indien de betrouwbaarheid van de bevoorrading op het spel staat. Tegelijkertijd werkt Elia aan de verbetering en de integratie van deze systemen en concepten. Enerzijds implementeert Elia een nieuw systeem voor het beheer van de energiestromen (Energy Management System). Elia neemt ook deel aan het technologische platform «Smart Grids» dat de behoeften aan onderzoek en ontwikkeling wil identificeren in het licht van het zevende kaderprogramma voor onderzoek en ontwikkeling van de Europese Unie. Anderzijds ontwikkelt Elia een pilootproject voor de geïntegreerde toepassing van het aansluitingsconcept met flexibele toegang in instrumenten voor het netbeheer. Dit project beoogt op het bestaande net extra aansluitingscapaciteit voor decentrale eenheden vrij te maken door marges vrij te maken in de exploitatie en de ontwikkeling van het net. Het steunt hiervoor op het dynamisch beheer van congesties in het transmissienet voor elektriciteit als gevolg van de integratie op grote schaal van decentrale productie, aangesloten op het transmissienet en/of het distributienet. Dit project loopt in samenwerking met de betrokken distributienetbeheerders. Het project zal moeten: duidelijk maken welke systemen voor beheer en uitwisseling van informatie moeten worden ingevoerd tussen netbeheerders, producenten en verbruikers; nieuwe concepten verduidelijken die inherent zijn aan een dergelijk systeembeheer (al dan niet zekere aansluiting van een productie-eenheid...); analyseren welke wettelijke, verordenende, regulerende en economische modellen in aanmerking komen om dit type dynamisch beheer van congesties in te voeren; het economisch belang van dit soort toepassing bepalen voor de betrokken marktspelers en voor de gemeenschap in haar geheel; de concrete implementatie van deze methode van systeembeheer nastreven ingeval de economische analyse gunstig blijkt; feedback geven wanneer het systeem operationeel is, zodat de benadering en de gekozen methodologie kan worden verbeterd voor andere toepassingsgevallen. 23

24 24 15 September 2011

25 2 Referentie gewestelijk transmissienet 25

26 26 15 September 2011

27 In het kader van dit Investeringsplan wordt als referentienet het net genomen zoals het begin 2011 in gebruik was met inbegrip van de versterkingen8 die volgens het Investeringsplan gepland waren tegen eind 2012 en een goedkeuring kregen van de overheid9. Ter herinnering, de versterkingen van het 150 kv-net die samenhangen met versterkingen in het 36 kv-net, worden hier ter informatie opgenomen teneinde een volledige en coherente beschrijving van de investeringen te kunnen geven. Hetzelfde geldt voor versterkingen van het 70 en 36 kv-net in het Vlaamse Gewest, van verbindingen die gedeeltelijk in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest liggen. Deze versterkingen worden echter tussen haakjes vermeld omdat ze deel uitmaken van het Federaal Ontwikkelingsplan of van het Investeringsplan van het Vlaams Gewest. 2.1 BESCHRIJVING VAN DE VERSTERKINGEN Tabel 2.1 hieronder toont de investeringen die in de vorige Investeringsplannen op korte termijn waren voorzien en die op dit moment nog steeds gepland zijn. Alle investeringen die waren voorzien voor eind 2012 blijven gepland maar voor sommige wordt de indienststellingsdatum verlaat. Deze vertragingen zijn te wijten aan verschillende randvoorwaarden zoals de vergunningsproblematiek, de coördinatie met beheerders en eigenaars van andere leidingen en de organisatie van de werken. De nieuwe timing voor deze investeringen werd of wordt dus aangehouden. Er wordt nadrukkelijk gesteld dat de nieuwe planning van deze investeringen op geen enkele wijze de doelstelling van betrouwbaarheid in vraag stelt die door de ontwikkeling van het regionaal transmissienet van het Brussels Hoofdstedelijk gewest wordt nagestreefd. 8 9 Onder versterking verstaan we investeringen die een capaciteitsverhoging van het net genereren. De regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft het door Elia voorgestelde Investeringsplan op 22 december 2010 goedgekeurd. Zij heeft toen ook de vorige Investeringsplannen goedgekeurd. 27

28 Tabel 2.1: Stand van zaken betreffende de versterkingen waarvan de indienstnames op korte termijn voorzien waren in de vorige investeringsplannen Driver Lokalisatie Beschrijving Spanningsniveau Indienststelling Indienststellingsdatum Versterking van de voeding van het 36 kv-net en het middenspanningsnet vanaf het 150 kv-net Stijgend verbruik in de middenspanningsnetten Herstructurering van het 36 kv-net Charles-Quint Nieuwe transformator (50 MVA) in een nieuw station 150/11 kv Gepland 2014 (SchaarbeekCharles-Quint) (Aanleg van een 150 kv-kabel) (150 kv) (Gepland) (2013) Schaarbeek Vervanging van vier transformatoren van 35 MVA van 36/11 kv door twee transformatoren van 50 MVA van 150/11 kv 150/11 kv Gepland 2013 Versterking van het gewestelijk 36 kv-transmissienet Stijgend verbruik in de middenspanningsnetten Herstructurering van de 36 kv-netten waarbij een configuratie in 36 kvdeelnetten, gevoed door drie 150/36 kvtransformatoren, wordt beoogd Station Elan Nieuwe 25 MVA transformator in een bestaand station 36/11 kv Uitgesteld10 Station Volta [Elsene] Vervangen van één bestaande 16 MVA transformator door één 25 MVA transformator 36/11 kv Gerealiseerd 2010 Centenaire Nieuwe transformator van 25 MVA in een bestaand station 36/11 kv Gepland 2012 Deelnet SintGenesius-RodeElsene-Elsene Plaatsen van een metaalomsloten cabine in Elsene 36 kv Gerealiseerd 2011 VERSTERKING VAN HET DEELNET BUDA-SCHAARBEEK De vertraging in het project "Nieuwe 150/11 kv-transformator (50 MVA) in een nieuw 150 kv-onderstation in Charles Quint" is toe te wijzen aan het vergunningsproces. Voordat de vergunning werd ingediend om het project te realiseren zoals oorspronkelijk gepland, hebben de bevoegde autoriteiten namelijk aan Elia voorgesteld om de aanvraag voor een vergunning aan te passen om de haalbaarheidskansen te vergroten. Aangezien de nieuwe 150 kv-kabel tussen Schaarbeek en Charles Quint aangesloten moet worden op het nieuwe onderstation van Charles Quint, zal hij in gebruik worden genomen wanneer het onderstation klaar is TRANSFORMATIE NAAR DE MIDDENSPANNING IN SCHAARBEEK Elia heeft samen met de gevoegde instanties de noodzaak onderzocht om al dan niet een gezamenlijke vergunningsaanvraag in te dienen voor de realisatie van het nieuwe 150 kv-onderstation en voor de oprichting van een nieuw 10 Zie Investeringsplan Brussels Hoofdstedelijk Gewest September 2011

29 administratief gebouw op de site van Schaarbeek. Hierdoor liepen de oorspronkelijk geplande termijnen vertraging op. De vergunning werd intussen verleend voor de bouw van het nieuwe 150 kv-onderstation; de ingebruikname is gepland voor GRAFISCH OVERZICHT VAN DE LOPENDE VERSTERKINGEN Figuur 2.2 hierna toont het referentie gewestelijk transmissienet van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest tegen

30 Figuur 2.2: Referentie gewestelijk transmissienet Brussels Hoofdstedelijk Gewest September 2011

31 3 Versterking van het gewestelijke transmissienet tot en met

32 32 15 September 2011

33 3.1 HET ELEKTRICITEITSNET AFSTEMMEN OP DE PRODUCTIE- EN VERBRUIKSNIVEAUS De uitwerkingsmethodologie van de verbruiksscenario's en productie werd in de hoofdstukken 2 en 3 van het Investeringsplan beschreven. Zij blijft van toepassing voor het huidige Investeringsplan. Ter herinnering hernemen we enkele belangrijke elementen. De dimensionering van het 36 kv-net van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hangt nauw samen met de evolutie en lokalisatie van het verbruik en in beperkte mate met de decentrale productie. De verwachtingen voor deze elementen worden elk jaar herzien na uitgebreid overleg met de distributienetbeheerders. De inschatting van het verbruik steunt op twee factoren: enerzijds een macro-economisch standpunt: de meest recente vooruitzichten voor de vraag naar elektriciteit die op het ogenblik van de uitwerking van de hypotheses beschikbaar zijn; anderzijds een micro-economisch standpunt: de lokale verbruiksprognoses die werden aangekondigd door de netgebruikers of werden opgesteld in overleg met de beheerders van de middenspanningsnetten; deze prognoses worden elk jaar herberekend. Voor alle 36 kv-knooppunten, die de middenspanningsnetten voeden, geldt overigens dat de berekening van de lokale verbruiksverwachtingen op korte termijn sterker wordt beïnvloed door de informatie die de netgebruikers en de beheerders van de middenspanningsnetten leveren. Deze informatie geeft immers de lokale vooruitzichten weer betreffende economische ontwikkeling. Het verhogen van het transformatievermogen naar de middenspanningsnetten sluit dan ook rechtstreeks aan op deze verwachtingen. In het kader van de gesprekken met de distributienetbeheerders wordt ook rekening gehouden met de mogelijkheid tot belastingsoverheveling om onnodige investeringen te vermijden. 3.2 DIAGNOSE VAN DE KNELPUNTEN EN DEFINITIE VAN DE VERSTERKINGSSCENARIO'S De modellering van de fluxen volgens de belastingsvooruitzichten voor 2014, bevestigt de knelpunten op het Brussels Hoofdstedelijk transmissienet zoals ze werden geïdentificeerd in voorgaande Investeringsplannen, op voorwaarde dat de verbruiksvooruitzichten zich realiseren en dat de belastingstransfers zoals overeengekomen met de distributienetbeheerders kunnen worden uitgevoerd. Deze betreffen meestal het centrum van Brussel dat wordt gekenmerkt door een aanhoudende groei van de elekticiteitsverbruik wat op termijn aanleiding geeft tot een verzadiging van het 36 kv net en van de transformatie naar middenspanning. 3.3 BESCHRIJVING VAN DE VERSTERKINGEN Overeenkomstig het versterkingsbeleid zoals beschreven in sectie 1.2 moet de ontwikkeling van het regionaal transmissienet erop gericht zijn om de verwachte toekomstige beperkingen op dit net te elimineren. 33

34 Dit hoofdstuk beschrijft de geplande projecten tot 2014 die een oplossing bieden voor deze knelpunten We benadrukken dat de bouw van nieuwe transportinfrastructuur voor elektriciteit onderhevig is aan het behalen van de vereiste vergunningen. De stappen die hiertoe dienen te worden ondernomen, worden steeds complexer en tijdsintensiever. Indien de bestaande federale en regionale wetgevingen voor het behalen van vergunningen niet wordt aangepast, dreigen ook de realisatietermijnen van investeringen zowel voor kabels als hoogspanningsstations - zoals ze worden gepland in het kader van voorliggend Ontwikkelingsplan, hierdoor te worden beïnvloed. Tabel 3.1 hieronder geeft een lijst en omschrijving van deze projecten. Tabel 3.1: Voorgestelde investeringen met horizon 2014 Driver Lokalisatie Beschrijving Spanningsniveau Indienststelling Indienststellings datum 36 kv Woluwe Zaventem 2012 Versterking van het regionaal 36 kv- transmissienet Stijgend verbruik in de middenspanningsnetten Woluwe - Zaventem Nieuwe kabel Versterking van de voeding van het 36 kv-net en het middenspanningsnet vanaf het 150 kv-net Stijgend verbruik in de middenspanningsnetten Pacheco Nieuwe transformator van 50 MVA in een nieuw 150 kv-station 150/11 kv Pacheco 2014 (Charles-Quint-Pacheco) (Aanleg van een 150 kv-kabel tussen de stations Charles-Quint en Pacheco) (150 kv) (Charles-QuintPacheco) 2014 (Charles-Quint- Woluwe) (Aanleg van een 150 kv-kabel) (150 kv) (Charles-QuintWoluwe) 2014 DE VERSTERKING VAN DE STROOMVOORZIENING VAN ZAVENTEM Zoals vermeld in het plan werd besloten om de stroomvoorziening van de zone Zaventem in een eerste fase te versterken door het aanleggen van een 36 kv-kabel tussen het onderstation Zaventem en het onderstation Woluwe. Als de vooruitzichten voor het verbruik het vereisen zal in een tweede fase een nieuw distributiestation worden geopend op een gunstig gelegen locatie wanneer het nodig wordt om de transformatie in Zaventem te ontlasten September 2011

35 3.3.2 DE ONTWIKKELING VAN HET NET IN HET CENTRUM VAN BRUSSEL (VIJFHOEK) Ter herinnering, de aanhoudende groei van het elektriciteitsverbruik in het centrum van Brussel, en meer bepaald in de 36 kv deelnetten HeliportMolenbeek en Relegem-Schaarbeek, kondigt op termijn een verzadiging aan van het 36 kv net en van de transformatie naar middenspanning. Elia heeft daarom in samenwerking met de betrokken distributienetbeheerder een langetermijnstudie uitgevoerd om de optimale ontwikkeling van deze deelnetten te bepalen op een termijn van 15 jaar. De studie is gebaseerd op de vooruitzichten van het verbruik zoals meegedeeld door de distributienetbeheerder evenals op het geheel van geïdentificeerde vervangingsnoden11. Het doel van deze studie was het bepalen van een optimale ontwikkelingspiste, die een oplossing biedt voor de verwachte beperkingen op middellange termijn op de netten 150 kv, 36 kv en op de transformatie naar middenspanning De oplossing die in aanmerking komt, bestond uit twee luiken. Het eerste luik bestaat uit het openen van een nieuw transformatiestation 150 kv naar middenspanning in Heliport om de onderstations Monnaie en Botanique te ontlasten. Dit onderstation is in dienst sinds Het tweede luik komt voort uit de globale analyse van de netten 150 kv en 36 kv rond het centrum van Brussel die resulteerde in twee bijkomende investeringspistes. In het deelnet Buda-Schaarbeek Er zal een nieuwe transformator 150/11 kv (50 MVA) geplaatst worden in een 150 kv-station dat nog moet gebouwd worden op de site van Charles-Quint. Aangezien de site van Charles-Quint in de buurt van de 150 kv-kabel ElseneSchaarbeek ligt, zal het nieuwe 150kV-station op het net worden aangesloten via een voeding vanaf beide onderstations. De huidige 150 kv-kabel tussen Schaarbeek en Elsene zal op middellange termijn zijn einde levensduur bereiken en moet daarom volledig worden vervangen. In een eerste fase zal een nieuwe 150 kv-kabel aangebracht worden tussen de stations Schaarbeek en Charles Quint. In een tweede fase wordt dan een nieuwe 150 kv-kabel aangebracht tussen de stations Charles Quint en Woluwe. Deze nieuwe 150 kvverbinding tussen Schaarbeek en Woluwe zal de functionaliteit van de bestaande kabels tussen Schaarbeek (- Charles Quint) - Elsene en Elsene Woluwe overnemen. Bovendien zullen de nieuwe kabels tussen Schaarbeek en Woluwe zo gedimensioneerd worden dat de transmissiecapaciteit tussen deze twee stations toeneemt. Deze oplossing ontlast tegelijkertijd het net 36kV vanaf Schaarbeek tot het centrum van Brussel en de transformatie naar middenspanning in de onderstations Voltaire, Charles-Quint en Scailquin. 11 De vervangingsinvesteringen zijn het onderwerp van hoofdstuk 5 van voorliggend document. 35

36 Versterking van de 11 kv-voeding van het station Pacheco Het station Pacheco zal uitgerust moeten worden met een transformator 150/11 kv. Deze transformator zal rechtstreeks aangesloten worden op een ondergrondse 150 kv-kabel die vertrekt vanuit het onderstation Charles-Quint. De ontwikkeling van een nieuwe 150/11 kv-voedingspunt geniet hier de voorkeur om extra investeringen in het 36 kv-net in de deelnetten HeliportMolenbeek en Relegem-Schaarbeek te minimaliseren. Het station Pacheco blijkt het meest geschikte station qua ligging in het net, t.o.v de locatie van het verbruik, om de groeiende belasting die in deze zone wordt verwacht, op te vangen. Deze versterking van de transformatie naar middenspanning heeft een aanzienlijke impact op de infrastructuur in de omgeving en zal moeten gekaderd worden binnen de andere vastgoedprojecten die in de buurt van de Pachecolaan zullen worden uitgevoerd. De haalbaarheidsstudies die eerder door de regionale transmissienetbeheerder werden uitgevoerd, hebben de aandacht gevestigd op de noodzaak van een uitbreiding van het bestaande station Pacheco. Rekening houdend met het gebrek aan uitbreidingsmogelijkheden naast het bestaande station (36kV, 11kV, 6kV), zal het station verplaatst en geïntegreerd worden met het nieuwe station 150 kv in de kelder van één van de gebouwen van de toekomstige administratieve site. Bijgevolg zal de realisatie van deze investering gekkopeld zijn met de realisatie van de administratieve site, waarvan de verschillende vergunningen vooraf dienen te worden aangevraagd. ( o.a. BBP12, stedenbouwkundige vergunning). Elia komt bijgevolg in een positie waarbij ze afhankelijk is van het goede verloop van het vastgoedproject om haar infrastructuurproject te kunnen uitvoeren. Op dit ogenblik wordt de goedkeuring van het BBP voor het vastgoedproject niet verwacht vóór de lente van Dat betekent dat de versterking van de middenspanning hier niet vóór 2014 zal kunnen plaatsvinden. Het is ook belangrijk te vermelden dat het hoogspanningsmaterieel 36kV, het middenspanningsmaterieel 5 en 11kV van het station Pacheco het einde van zijn levensduur bereikt en dat de vervanging ervan, om economische redenen, slechts zal kunnen plaatsvinden wanneer het huidige station naar de nieuwe site van Pacheco zal verhuisd zijn. 12 Bijzonder Bestemmingsplanl September 2011

37 Figuur 3.2: Gepland net in

38 38 15 September 2011

39 4 Versterking van het gewestelijke transmissienet op lange termijn 39

40 40 15 September 2011

41 4.1 BESCHRIJVING VAN DE VERSTERKING De investeringspistes op lange termijn blijven in het verlengde liggen van de voorgestelde netontwikkeling tot De meeste pistes werden nader uiteengezet en goedgekeurd13 in het kader van de vorige Investeringsplannen. Hierin bevinden zich onder andere de ontwikkelingspistes die werden beschouwd in het kader van langetermijnstudies over de ontwikkeling van het regionaal transmissienet die werden uitgevoerd in samenwerking met de betrokken distributienetbeheerders. Deze pistes zijn gebaseerd op het algemene beleid dat wordt gevoerd voor de ontwikkeling van het gewestelijke transmissienet van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, samengevat in hoofdstuk INVESTERINGSPISTES Tabel 4.1 hierna geeft de indicatieve lijst van de investeringspistes tot en met 2022 die in de vorige Investeringsplannen reeds gepland waren of in de nieuwe worden aangekondigd De situatie in de onderstations Wiertz en Naples Een langetermijnstudie voor de regio rond de onderstations Wiertz en Naples werd uitgevoerd in samenwerking met de distributienetbeheerder. Het doel van de studie bestond erin de investeringen te bepalen in het Elia-net en/of het net van de distributienetbeheerder die optimaal zijn om een oplossing te bieden voor de voeding en het stijgende verbruik in de regio. Op korte termijn zal de afname in het onderstation Naples het conventioneel leverbare transformatievermogen bereiken. In overleg met de distributienetbeheerder is afgesproken om de belasting van Naples gedeeltelijk over te hevelen naar nabijgelegen onderstations. Gezien het ontbreken van uitbreidingsmogelijkheden in het onderstation Naples is het vanuit technischeconomisch standpunt niet wenselijk het leverbare vermogen van het onderstation sterk uit te breiden. Op middellange termijn is het voordeliger om de groeiende belasting van de regio aan te sluiten op het onderstation Wiertz. Dit onderstation was eerder reeds het onderwerp van investeringen die de groei van de belasting dienen op te vangen en is voorzien van een transformatie naar middenspanning die rechtstreeks wordt gevoed uit het 150 kv-net. In dit kader zal het conventioneel leverbare vermogen in het onderstation Naples in een eerste fase begrensd blijven tot het huidige niveau (25 MVA). De evolutie van het verbruik in de zone zal op termijn mogelijkerwijze aanleiding geven tot investeringen in het middenspanningsnet, die overheveling van bijkomende afname naar naburige onderstations mogelijk zullen maken. Met de betrokken distributienetbeheerders werd hierover reeds een akkoord bereikt. Op termijn zal de levensduur van de bestaande transformator 36/5 kv in het onderstation Naples overschreden worden en een vervanging door een 13 Zie hoofdstuk 2, voetnoot 6 41

42 transformator 36/11/5 kv zal worden doorgevoerd (25 MVA overbelastbaar). Op dat moment zal het conventioneel leverbaar vermogen in die onderstation stijgen tot 30 MVA en het zal in de toekomst onherroepelijk tot dit niveau beperkt blijven. Tabel 4.1: Indicatieve lijst van de reeds voorgestelde investeringen, gepland op lange termijn Driver Lokalisatie Beschrijving van de versterking Spanningsniveau Versterking van het gewestelijk 36 kv-transmissie net Stijgend verbruik in de middenspanningsnetten Naples Vervanging van een 36/6 kv (12 MVA) transformator door een 36/11/5 kv (25 MVA) transformator 36/11/5 kv Herstructurering van het net 36kV Héliport PointOuest Aanleg van een kabel 36kV tussen de onderstations van Héliport en Point-Ouest 36kV Dhanis - Naples Aanleg van een kabel 36kV tussen de onderstations van Dhanis en Naples 36kV De herstructurering van de lus Nieuw Elsene Naples Américaine Aanvankelijk was het de bedoeling om 36 kv-onderstation Americaine te vervangen met behoud van de huidige structuur in Als gevolg van een herprioritisering van het te vervangen hoogspannings- en middenspanningsmateriaal en van een optimalisatiestudie van de zone, werd besloten om het onderstation Américaine niet identiek terug te bouwen, maar om de vier huidige transformatoren (2 transformatoren 36/11 kv, één 36/ 5kV en één 36/11-5 kv) in antenne te plaatsen op de kabels die vanuit NieuwElsene en Naples komen. Door deze structuurwijziging moet er een 36 kv-kabel aangebracht worden tussen de onderstations Dhanis en Naples, in vervanging van de verbinding tussen de onderstations Américaine en Naples, die buiten werking werd gesteld. Op termijn wordt eveneens gepland om het onderstation Naples niet met behoud van de huidige structuur te vervangen, maar om de drie antennetransformatoren aan te sluiten op de twee kabels vanuit Nieuw-Elsene en op de kabel vanuit Dhanis. Deze herstructurering is ook in overeenstemming met het beleid om het gebruik van de 5 kv-net in de zone Brussel en vooral dan in deze twee onderstations, af te bouwen. Met de definitieve structuur zal het dus mogelijk worden om maximaal drie 36/11 kv-transformatoren op elk onderstation aan te sluiten, waarbij deze dan in antenne zijn aangesloten vanuit het onderstation Nieuw-Elsene (voor de transformatoren van het onderstation Américaine) en Nieuw-Elsene en Dhanis (voor de transformatoren van het onderstation Naples) September 2011

43 De herstructurering van de zone Héliport Point-Ouest Monnaie Oorspronkelijk was het de bedoeling om het 36 kv-onderstation Monnaie te vervangen met behoud van de huidige structuur. Door het plaatsgebrek in de ondergrond van het Muntplein en na een lokale optimalisatiestudie van het net moesten deze eerste bevindingen echter bijgesteld worden. Vanuit technischeconomisch oogpunt bleek een antennestructuur van de drie transformatoren van het onderstation Monnaie op de kabels komende vanuit het onderstation Point-Ouest interessanter. Om een sterke as te behouden tussen de twee 150/36 kv-injectiestations Molenbeek en Heliport, werd eveneens besloten om de verbinding tussen Heliport en Point-Ouest te versterken en tussen deze twee onderstations een nieuwe 36 kv-kabel aan te leggen. 4.2 BESCHRIJVING VAN HET NET TEGEN 2022 Figuur 4.2 hierna toont het gewestelijk transmissienet in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest tegen

44 Figuur 4.2: Gewestelijk transmissienet Brussels Hoofdstedelijk Gewest op middellange termijn September 2011

45 5 Handhaving van de betrouwbaarheid van het bestaande 36 kv-net 45

46 46 15 September 2011

47 De netbeheerder zorgt ervoor dat het bestaande net voldoende bedrijfszeker blijft, door degeneratie van de infrastructuur te voorkomen. In die optiek heeft Elia een strategie ingevoerd om het risico op defecten zo goed mogelijk preventief te beheren. Deze strategie bestaat uit: een preventief onderhoudsprogramma; een beleid waarbij elementen met een verlaagde betrouwbaarheid worden vervangen. 5.1 HET PREVENTIEF ONDERHOUD VAN HET ELIA-NET De inspectie en het preventief onderhoud van installaties zijn georganiseerd volgens een frequentie die eigen is aan het type materieel. Bij de bepaling van de inhoud, de frequentie en de duur van interventies wordt getracht om twee doelstellingen op elkaar af te stemmen: handhaving van de betrouwbaarheid van de installaties; maximalisering van de beschikbaarheid van het materiaal, dit wil zeggen minimalisatie van het niet beschikbaar zijn van installaties ten gevolge van dergelijke interventies, aangezien ze tijdens deze periodes hun functie in het net niet kunnen vervullen. Om dit te bereiken, wordt het preventief onderhoud zodanig gepland dat: De nodig tijd voor de interventies geminimaliseerd wordt; De verschillende vereiste interventies op een toestel gegroepeerd worden zodanig dat de periode van niet beschikbaar zijn beperkt wordt. Het preventief onderhoud en de inspecties maken eveneens de opvolging mogelijk van een reeks indicatoren die een beeld geven van de werkingsstaat en de ouderdom van de verschillende netelementen, op korte of op middellange termijn, waaronder meer bepaald: de opvolging van de transformatoren, die bestaat uit een periodieke analyse van de olie die ze bevatten: die analyse heeft tot doel de veroudering en/of andere werkingsproblemen van de transformatoren op te sporen; indien nodig geeft ze aanleiding tot: - een meer nauwgezette opvolging van de transformator(en) in kwestie; - interventies op verzwakte transformator(en); - de vervanging van gebrekkige transformator(en); voor de kabels baseert het onderzoek zich op het aantal en de frequentie van de storingen die zich in de loop van de voorbije 10 jaar hebben voorgedaan: dit onderzoek levert een kwaliteitsindicator van de kabels op en resulteert eventueel in hun gedeeltelijke of volledige vervanging; een meting van de contactweerstand van de vermogenschakelaars, van hun uitschakeltijd en van de uitschakelsynchronisatie van hun drie polen; deze meting vindt plaats tijdens het onderhoud ervan dat om de drie tot vijf jaar wordt gepland, afhankelijk van het type; in geval van anomalie worden ze bijgeregeld; de beveiligingen worden eveneens onderzocht tijdens elk onderhoud en tijdens incidentenanalyses: de opvolging van de werkingsgebreken (niet of ontijdig werkende beveiligingen) leidt tot een classificatie van de elementen met een verminderde betrouwbaarheid al naar gelang de noodzakelijke acties: buitendienststelling en onmiddellijke vervanging; zo snel mogelijke vervanging, gepland in functie van de snijdingsmogelijkheden van de netelementen; vervanging tijdens het onderhoud of een gepland project. 47

48 5.2 HET VERVANGINGSBELEID VAN ELIA De netbeheerder zorgt ervoor dat het bestaande net voldoende bedrijfszeker blijft, door veroudering van de infrastructuur te voorkomen. Deze doelstelling zet Elia ertoe aan om toestellen te vervangen indien hun de betrouwbaarheid niet meer aan deze vereiste voldoet NODEN EN PRIORITEITEN VAN DE VERVANGINGEN Met het oog op een doeltreffend beheer van het net, heeft Elia een methodologie ontwikkeld om de behoeften en de prioriteiten met betrekking tot de vervanging van netelementen op te stellen: een methodologie voor de verbindingen en een methodologie voor de onderstations. Zij hebben tot doel de installaties te bepalen waarop interventies prioritair zijn in functie van de omvang van de werken, het risico op een defect en het belang van de installatie voor het net. Deze benadering houdt rekening met tal van parameters, waarvan sommige kwalitatief zijn en de expertise weergeven die binnen de onderneming werd opgebouwd (bijvoorbeeld specifieke omstandigheden in bepaalde stations of in het net). De beschouwde relevante factoren zijn onder andere: Indicatoren van de graad van veroudering van het materiaal, geëvalueerd op basis van de resultaten van inspecties, preventief onderhoud of specifieke audits; De historiek van de geconstateerde incidenten op het materiaal; De technologie van het materiaal, zijn constructieve kenmerken; De leeftijd van het materiaal en zijn levensduur; De beschikbaarheid van reservestukken; Het strategische belang van de elementen in het net; De opgebouwde expertise betreffende het materiaal. Door deze aanpak is de bepaling van de vervangingsnoden en hun prioriteit een combinatie van modellering, vaststellingen op het terrein en opgebouwde expertise binnen Elia VERVANGINGSINVESTERINGEN De resultaten van de methode toegelicht in sectie 5.2.1, hebben geleid tot de identificatie van de vervangingsnoden in het net van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Deze investeringen kunnen volgens hun voorwerp ingedeeld worden. Het gemeenschappelijke doel van deze investeringen is de handhaving van de betrouwbaarheid van het bestaande net September 2011

49 Vervanging van de beveiligingen De beveiligingen waarvan het betrouwbaarheidsniveau niet meer voldoende is, worden vervangen. Nieuwe beveiligingssystemen worden in synergie met versterkingsprojecten geplaatst. Indien de vervanging van de bestaande beveiliging echter dringend is, kan een specifiek project voor de vervanging van deze specifieke toestellen opgestart worden. Indien het onmogelijk is om wisselstukken voor deze toestellen te verkrijgen, wordt het gerecupereerde materiaal na vervanging gebruikt als reserve voor andere onderstations. Elia heeft een globaal beleid voor de vervanging van de secundaire systemen op het volledige net uitgestippeld en goedgekeurd. Dit beleid concretiseert zich in dit investeringsplan in de vorm van nieuwe vervangingsprojecten voor laagspanning op lange termijn. Vervanging van vermogenschakelaars Ten gevolge van de ontwikkeling van het net (het aanleggen van kabels met een lage impedantie, toename van de vermaasheid van het net), is het totale kortsluitvermogen toegenomen. Vermogenschakelaars waarvan het onderbrekingsvermogen mogelijk onvoldoende is, worden vervangen in het kader van een versterkingsproject ofwel in een specifiek project. De vervanging van materiaal waarbij oude door nieuwe technologie wordt vervangen, resulteert in een grotere betrouwbaarheid, minder onderhoud en soms meer mogelijkheden voor snijdingen. Vervanging van transformatoren De transformatoren waarvan de leeftijd de technische levensduur bereikt, worden vervangen. Als dat optimaal blijkt, kan een alternatieve oplossing voor deze vervangingen gekozen worden, zoals de installatie van een transformator in één onderstation om de vervanging van een transformator in een ander onderstation te vermijden. Schakelfoutbeveiligingen Een schakelfoutbeveiliging vermindert sterk het risico op een foutieve handeling tijdens topologische veranderingen ten gevolge van de in- en uitdienstname van de installaties voor onderhoud. In het verleden werd het regionale transmissienet niet op systematische wijze van dit type uitrusting voorzien. Enerzijds dragen de schakelfoutbeveiligingen bij tot de fysieke veiligheid van de bedieners. Anderzijds dragen deze uitrustingen bij tot de betrouwbaarheid van het net door het aantal fouten te verminderen die een onderbreking van de voeding tot gevolg hebben. Deze schakelfoutbeveiligingen worden in alle nieuwe velden geplaatst evenals in bestaande velden wanneer er belangrijke werkzaamheden plaatsvinden. 49

50 Verbetering van de telecontrole De telecontrole omvat de bediening en de signalisatie van de installaties in de onderstations. De vroeger geplaatste toestellen laten niet altijd toe om individuele of gedetailleerde informatie te verkrijgen. De verkregen informatie en de beschikbare bedieningen op afstand zijn bijgevolg soms ontoereikend om een volledige diagnose te stellen van de anomalieën, waargenomen in de controlecentra. Bijgevolg moet een persoon ter plaatse gestuurd worden om de situatie te analyseren en de nodige acties te nemen. De afwezigheid van een telecontrole kan dus leiden tot een vertraging van het herstel van de voeding na een incident. De installatie van telecontrolekasten verhoogt de kwaliteit en de kwantiteit van de beschikbare informatie en bedieningen. Ze draagt bij tot de betrouwbaarheid van de bevoorrading door het verminderen van de restitutietijd na een incident. Deze uitrustingen worden geïnstalleerd wanneer er belangrijke werkzaamheden in de stations plaatsvinden. Vernieuwing van middenspanningscabines De middenspanningscabines vallen nagenoeg volledig onder de bevoegdheid van de distributienetbeheerders. Omwille van betrouwbaarheid of veiligheid kunnen de distributienetbeheerders overwegen om hun bestaande middenspanningsinstallaties te vervangen door modernere installaties. De regionale transmissienetbeheerder zal de dynamiek geïnitieerd door de distributienetbeheerder volgen en de cellen in zijn beheer vernieuwen: de aankomstcellen van de transformatoren naar middenspanning. Vernieuwing hoogspanningsverbindingen De hoogspanningsverbindingen die het eind van hun technische levensduur bereikt hebben, worden vernieuwd. Indien dit optimaal blijkt, kan Een alternatieve oplossing gekozen worden, zoals de reorganisatie van het net om een totale renovatie van een verbinding te vermijden. Elia heeft onlangs twee beleidslijnen m.b.t. de vervanging van kabels bekrachtigd. Deze beleidslijnen hebben betrekking op de vervanging van bepaalde specifieke types van verbindingen ; 150kV-kabels van het type SCOF (Self Containing Oil Filled) 36kV-kabels van het type IPM (isolatie bestaande uit in lood gedrenkt papier en een loodmantel) SYNERGIEEN EN OPPORTUNITEITEN Met het oog op schaalvoordelen wordt er gezocht naar synergieën tussen versterkings- en vervangingsinvesteringen. Dientengevolge worden in de installaties die betrokken zijn in versterkingsprojecten systematisch de uitrustingen vervangen die door hun toestand de betrouwbaarheid van het net niet meer kunnen garanderen. Specifieke projecten kunnen echter worden overwogen indien de dringendheid van de werken dit vereist. Deze benadering veronderstelt een flexibele planning van de vervangingsinvesteringen September 2011

51 Bepaalde vervangingsinvesteringen werden overigens al vermeld in de hoofdstukken 3 en 4 van dit plan, die zijn gewijd aan de versterkingen. De stijging van het vermogen van het standaardmaterieel brengt immers met zich mee dat de vervanging van kabels en transformatoren vaak gepaard gaat met een verhoging van de capaciteit. Deze investeringen zijn derhalve ook hernomen in het kader van de versterking van het regionaal transmissienet LANGETERMIJNSTUDIE De langetermijnvisie op de uiteenlopende vervangingsbehoeften in het net van Brussel (door de veroudering van bepaald materieel, gevalideerd via het vervangingsbeleid) en op de versterkingen heeft aanleiding gegeven tot het maken van een langetermijnstudie over de herstructurering van het net van Brussel op 36 en 150 kv waarvan de perimeter zich uitstrekt van het centrum tot ten westen van de hoofdstad. Deze studie is nog steeds aan de gang binnen Elia en zou tegen het volgende investeringsplan klaar moeten zijn. Het investeringsplan zal dus hoogstwaarschijnlijk een heel reeks nieuwe investeringspistes bevatten voor de versterking en de vervanging op lange termijn. 5.3 UITVOERNG VAN DE VERVANGINGSINVESTERINGEN VERVANGINGSINVESTERINGEN GEPLAND TOT EN MET 2014 Het beleid met betrekking tot de vervangingsinvesteringen uiteengezet in sectie 5.2 heeft geleid tot de investeringen die worden weergegeven in deze sectie. Tabel 5.1 geeft per beleidslijn een stand van zaken aangaande de vervangingsinvesteringen, weerhouden in het kader van dit plan die uitgevoerd zullen worden tot en met De renovatieprojecten, geïdentificeerd binnen een horizon tot 2014 in het Investeringsplan , blijven van toepassing. Het merendeel van de investeringen die werden voorzien voor het eind van 2014 blijven gepland voor dezelfde datum als aangekondigd in het voorgaande plan. Bepaalde investeringen hebben echter enige vertraging opgelopen, voornamelijk omwille van het nastreven van synergie met de versterkingsprojecten. Het is belangrijk te onderlijnen dat de nieuwe planning van deze investeringen op geen enkele manier het doel van betrouwbaarheid in gevaar brengt zoals dat wordt nagestreefd door de ontwikkeling van het regionaal transmissienet van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. 51

52 Tabel 5.1a: Uitvoering van de vervangingsinvesteringen aangekondigd tegen 2014 (onderstations) Lokalisatie van Beleid inzake het behoud van het 36 kvvervangen Vervangen van station van beveiliging vermogenschakelaars de bevoorradingszekerheid Centenaire #5 #5 #2 Installaren van Verbetering elektrische van vergrendelingen in telecontrole de 36 kv-cellen Indienststelling Renoveren van Datum middenspanningscabines x Statuut 2012 Gepland Schols # 2 cellen tfo 2010 Gerealiseerd Voltaire # 2 cellen tfo 2011 Gerealiseerd Volta # 2 cellen tfo 2010 Gerealiseerd Point-Ouest # 4 cellen tfo 2010 Gerealiseerd 14 Elsene # 17 # 17 # 17 X 2010 Gerealiseerd Essegem # 12 # 12 # 12 X 2010 Gerealiseerd Botanique #7 #7 #7 X 2011 Gerealiseerd Dhanis #8 #8 #8 x 2013 Gepland 2014 Geplandé 2014 Gepland Buda #3 Point-Ouest # 10 # 10 x # 10 # 4 cellen tfo # 3 cellen tfo x Tabel 5.1b: Uitvoering van de vervangingsinvesteringen aangekondigd tegen 2014 (verbindingen) Localisatie van de 36 kvstations Beleid voor het behoud van de bevoorradingszekerheid Indienststelling Vervanging van de 36 kv- verbinding (km) Datum Statuut De Cuyper Quai Demets 3, Gepland Zoals vermeld in het vorige investeringsplan, blijft de volledige vernieuwing van het onderstation Dhanis gepland voor Synergie met de versterkingsprojecten De renovatie van de middenspanningscabine van Pacheco is uitgesteld tot 2013 na overleg met de betrokken distributienetbeheerder. De werken zullen worden uitgevoerd in synergie met de installatie van een nieuwe transformator 150/11 kv van 50 MVA (zie sectie 3.3.2). Zoals uitgelegd in deze sectie worden de werken geïntegreerd in de geplande vastgoedprojecten voor de omgeving van de Pachecolaan. De netinfrastructuur van het onderstation Pacheco wordt namelijk in de kelderverdieping van een gebouw op deze administratieve site geïnstalleerd. Rekening houdend met de door de aannemers geschatte termijnen zullen de werken niet kunnen beëindigd worden voor Remplacements relatif aux infrastructures moyenne tension uniquement September 2011

53 5.3.2 VERVANGINGSINVESTERINGEN OP LANGE TERMIJN De vervangingen die reeds in het Investeringsplan zijn geïdentificeerd blijven van toepassing. Bepaalde vervangingen lijden evenwel vertraging omwille van organisatorische redenen. Tabel 5.2 geeft de indicatieve vervangingspistes die op lange termijn worden voorgesteld. Tabel 5.2: Indicatieve vervangingspistes op lange termijn Lokalisatie van het 36 kvstation Beleid voor het behoud van de bevoorradingszekerheid Vervangen van vermogenschakelaars Vervangen van beveiligingen Installeren van elektrische vergrendelingen in de 36 kvcellen Verbete- Renoveren van ring van middenspanningsteleconcabines trole Monnaie #7 0 #7 #7 0 x Américaine #8 0 #4 #8 0 x Demot Mise en service # 3 tfo cellen Herstruc- Tfo Date turering vervanvan het ging net x x #5 Houtweg # 2 tfo cellen Statut 2015 Gepland 2015 Gepland 2015 Gepland 2015 Gepland Midi # Gepland Molenbeek # Gepland Quai Demets # Gepland Hareneyde # Gepland 2017 Gepland Scailquin # 1 tfo cel Botanique # 3 tfo cellen Volta Berchem # Gepland # Gepland # Gepland # Gepland Marché # 3 tfo cellen Charles-Quint # 2 tfo cellen 2020 Gepland De Cuyper # 2 tfo cellen 2021 Gepland Pecheries # 2 tfo cellen 2022 Gepland De 36 kv-onderstations Americaine en Monnaie zullen niet met dezelfde structuur weer worden opgebouwd: hun transformaoren zullen in antenne worden aangesloten op de kabels die de onderstations voeden. Deze wijzigingen in de structuur worden gedetailleerd toegelicht in paragrafen en De projecten voor de vervanging van laagspanningsuitrustingen in de onderstations van Demot, Midi, Molenbeek, Quai Demets en Harenheide vloeien voort uit de bekrachtiging van het globaal vervangingsbeleid voor de secundaire systemen. 5.4 OPVOLGING VAN DE TOEPASSING VAN DE VERVANGINGSPOLITIEK Deze paragraaf beschrijft hoe de veroudering van het Brusselse 36 kv net en van de injecties vanuit 150 kv wordt opgevolgd in het licht van de toegepaste vervangingspolitiek. 53

54 De weerhouden indicator is de relatieve leeftijd, wat voor iedere installatie inhoudt dat de werkelijke leeftijd wordt vergeleken met de theoretisch maximaal haalbare leeftijd. In 2012 zal de gemiddelde relatieve leeftijd van het Brusselse net 48% bedragen wat equivalent is met de stelling dat, gemiddeld gesproken, een uitrusting die deel uitmaakt van het Brusselse net reeds 48% van zijn levensduur heeft opgebruikt. Indien geen vervangingen zouden worden doorgevoerd, geven de projecties aan dat deze gemiddelde relatieve leeftijd tegen 2014 zou zijn opgelopen tot 52%. Figuur 5.3: Evolutie van de gemiddelde relatief leeftijd van de installaties op het Brusselse gewestelijke net De vervangingsprojecten die in Brussel worden gepland binnen de termijn dragen bij tot een vertraging van de veroudering van de installaties. Rekening houdend met de vervangingsinvesteringen die tot vandaag reeds zijn voorzien, schatten we dat de gemiddelde relatieve leeftijd in 2012 en 2014 respectievelijk zal worden teruggebracht tot 46% en 48%. Met andere woorden, met de investeringen die tot op vandaag worden gepland, zullen we de gemiddelde relatieve leeftijd van de uitrustingen die deel uit maken van het regionale transport net in 2014 op hetzelfde peil houden als deze in 2012 (48%). Het dient opgemerkt dat het gebruikte referentiekader lichtjes gewijzigd is ten opzichte van de vooruitzichten die in het vorige investeringsplan werden aangewend. De gemiddelde leeftijd van het net is hier iets minder hoog. Hiervoor zijn er verschillende verklaringen. De berekeningen van het vorige plan waren gebaseerd op het volledige 36 kv-net van Brussel Hoofdstad en omgeving aangezien dat een functionele eenheid vormt. De optimalisering van September 2011

55 deze perimeter is een eerste reden waarom het referentiekader werd gewijzigd. Bepaalde uitrustingen die nog op verschillende Brusselse sites aanwezig zijn, en die worden beschouwd als reservematerieel, werden ook uit de berekeningsperimeter gehaald. Men dient er eveneens rekening mee te houden dat Elia voortdurend zijn gegevensbanken updatet en uniformiseert. Dat verklaart waarom ook waarom het referentiekader wijzigde. Het is aangewezen om de vooruitzichten zoals hier beschreven met de nodige omzichtigheid te analyseren. Ze houden immers enkel rekening met de vervangingen die momenteel reeds worden voorzien. 5.5 SAMENVATTING VAN DE UITVOERING VAN HET ONDERHOUDSBELEID Figuur 5.4 geeft een overzicht van de uitvoering van het vervangingsbeleid tegen

56 Figuur 5.4: Uitvoering van het instandhoudingbeleid tegen 2012 (Investeringen reeds gepland in vorige Investeringsplannen) September 2011

57 6 Bescherming van het leefmilieu 57

58 58 15 September 2011

59 Bij werken in de bestaande stations en bij alle nieuwe installaties worden alle nodige maatregelen genomen om de milieu-effecten van onze installaties te beperken, meer bepaald voor wat betreft: geluidshinder; vervuiling van de bodem en het grondwater; visuele hinder; PCB15. Voor elk van die vier milieudomeinen bestaat een beleidsplan dat werd beschreven in de bijlage bij hoofdstuk 9 van het Investeringsplan Bovendien respecteren al onze projecten de nieuwe Brusselse bodemwetgeving, welke inhoudt dat de bodem in een aantal risicosites16 dient te worden geanalyseerd alvorens uitgravingswerken aan te vangen. 6.1 TOEPASSING VAN DE MILIEUBELEIDSPLANNEN Onderstaande tabel 6.1 geeft de herzieningen weer van de realisatie van de verschillende milieubeleidsplannen die in het kader van de vorige Investeringsplannen gepland waren. In het onderstation van Elsene werd de toepassing van de milieubeleidsplannen gecoördineerd met de realisatie van de geplande investeringen. Deze werkwijze zal ook toegepast worden voor de werken voorzien in het onderstation Elan. De beschrijving van deze investeringen zijn opgenomen in het hoofdstuk 2 van dit document. Dezelfde werkwijze geldt voor het onderstation Schaarbeek waar de vervanging van 4 bestaande transformatoren door 2 nieuwe transformatoren met een laag geluidsniveau tot een vermindering van de geluidshinder leidt. 15 Familie van organische verbindingen, "polychloorbifenyls" genaamd. Wat betreft het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, werden alle installaties die PCBs bevatten verwijderd of gereinigd volgens de vereisten zoals neergeschreven in de wetgeving. 16 Sites die zijn opgenomen in de Brusselse inventaris van de bodemstaat onder categorie 0, wat inhoudt dat het perceel mogelijk vervuild is (inclusief diegene waar een risicovolle activiteit plaatsvindt) 59

60 Tabel 6.1: Uitvoering van het aangekondigde milieubeleid tegen 2014 Milieubeleid Lokalisatie van het station Beperkende maatregel Indienstelling Status Datum 2010 Beperken van geluidshinder Elsene Vervangen van één transformator Gerealiseerd Elan Nieuwe transformator met laag geluidsniveau Uitgesteld Schaarbeek Vervanging van 4 bestaande transformatoren door 2 transformatoren met een zwak geluidsniveau Gepland 2013 Beperken van visuele impact Algemeen toegepast in de investeringsprojecten Verwijderen van PCB-houdende uitrustingen Toegepast volgens het plan dat op 17 december 1999 aan het BIM werd bezorgd en volgens de briefwisseling in verband daarmee 6.2 SAMENVATTING VAN DE UITVOERING VAN DE KRACHTLIJNEN VEN HET MILIEU BELEID Figuur 6.2 geeft een overzicht van de uitvoering van de milieubeleidsplannen tegen September 2011

61 Figuur 6.2: Uitvoering van milieubeleidslijnen tegen

62 62 15 September 2011

63 7 Doelstellingen inzake bevoorradingszekerheid 63

64 64 15 September 2011

65 7.1 DE INDICATOREN INZAKE BEVOORRADINGSZEKERHEID Op internationaal niveau worden de volgende betrouwbaarheidsindicatoren gehanteerd: frequentie van de onderbrekingen in de elektriciteitsvoorziening of Average Interuption Frequency (AIF): het gemiddelde aantal onderbrekingen per verbruiker per jaar; gemiddelde duur van de onderbrekingen in de elektriciteitsvoorziening of Average Interuption Duration (AID): het gemiddelde aantal minuten per onderbreking; gemiddelde totale duur van de onderbrekingen in de elektriciteitsvoorziening of Average Interuption Time (AIT): het gemiddelde aantal minuten onderbreking per verbruiker per jaar. Het gewestelijk transmissienet in Brussel is een relatief klein transmissienet. Het net bestond eind 2010 uit 318 km ondergrondse kabels en 56 afnamepunten van rechtstreekse klanten of distributienetbeheerders. Hierdoor is er reeds een grote impact op de betrouwbaarheidsindicatoren wanneer de elektriciteitsvoorziening voor één van de afnamepunten wordt onderbroken. Daarentegen is het aantal onderbrekingen van de stroomvoorziening op regionaal transmissienet van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zeer beperkt (10 tot 15 onderbrekingen per jaar). Het aantal onderbrekingen, de duur en het onderbroken vermogen varieert sterk van jaar tot jaar zodat er grote variaties ontstaan in de betrouwbaarheidsindicatoren. Ieder jaar bezorgt Elia aan de regulator het «Power Quality Rapport Elia Brussels regionaal transmissienet». Het rapport van 2010 werd op 26 mei laatstleden bezorgd. Het bevat informatie over de storingen of onderbrekingen bij gebruikers van het transmissienet van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Gezien de volatiliteit van de jaarlijks opgestelde betrouwbaarheidsindicatoren zijn deze weinig representatief. Het is dus niet aangewezen deze te gebruiken voor een objectieve meting van de evolutie van de bevoorradingszekerheid in het gewestelijk transmissienet in Brussel. De indicatoren zijn dan ook louter indicatief te beschouwen. Daarom gebruikt Elia de jaarlijkse bepaalde kwaliteitsindicatoren niet om de vervangingspolitieken of investeringen te bepalen. De beperkte statistische validiteit van de berekende indicatoren, sluit echter niet uit dat specifieke incidenten gerelateerd zijn aan problemen met bepaalde types materiaal. Elia onderwerpt elk incident dan ook aan een grondige analyse om indien nodig er het juiste gevolg aan te geven. Zo kunnen de waargenomen incidenten toch aanleiding geven tot het bepalen van algemene politieken met betrekking tot vervangingen of investeringen. 7.2 RICHTWAARDE VAN DE INDICATOREN INZAKE BEVOORRADINGSZEKERHEID Elia ontwikkelt, onderhoudt en exploiteert het gewestelijk transmissienet van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest teneinde dit te handhaven op het 65

66 gemiddelde betrouwbaarheidsniveau van het verleden zoals vermeld in het Investeringsplan De jaarlijkse richtwaarden van deze indicatoren zijn: frequentie van de onderbrekingen (AIF): 0,30/verbruiker; gemiddelde duur van de onderbrekingen (AID): 58 min/onderbreking; gemiddelde totale duur van de onderbrekingen (AIT): 17,94 min/verbruiker. Figuur 7.1 toont de jaarlijkse richtwaarden van de AIF, AID en AIT in vergelijking met de gerealiseerde waarden voor de voorbije 8 jaar. Figuur 7.1: Betrouwbaarheidsindicatoren September 2011

67 Besluiten en uitvoering van het Investeringsplan 67