Nationaal Landschap Graafschap

Transcriptie

1 Indicator 19 maart 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In de Graafschap liggen landgoederen temidden van gaaf, kleinschalig boerenland met verspreide gehuchten en boerderijen. De natuurlijke landschapsstructuur bestaat uit een afwisseling van dekzandruggen en vlaktes, en van oost naar west gelegen beekdalen. Download figuur [2] Kernkwaliteiten De Graafschap, gelegen tussen Zutphen, Lochem en Ruurlo, is een kampenlandschap met veel landgoederen en een bijzondere waterhuishouding. De indicatoren voor kernkwaliteiten die medesturend zijn voor de gebiedsontwikkeling in de Graafschap zijn: Historische landschapselementen [3] van het kenmerkende waterhuishoudingsysteem, landgoederen, kampen en essen; Kleinschalig landschap [4] met groen karakter. Historische landschapselementen Pagina 1 van 5

2 Het reliëf van de Graafschap is in grote lijnen ontstaan in de ijstijden. De stuwwal van Lochem is daarvan de meest duidelijke getuige. Verder was het gebied na de ijstijden vooral een onsamenhangende afwisseling van dekzandruggen en -koppen, en vlakten en laagten. Hierdoor bleef het regenwater op allerlei plaatsen staan en ontbraken grote doorgaande beken. Bij de ontginning van de Graafschap is een sterk door de mens gevormde waterhuishouding ontstaan. Veel beken zijn door gegraven lopen met elkaar verbonden, zoals de Berkel en de Baakse Beek. Ook hebben veel beken een kunstmatig verloop gekregen om het ietwat zure regenwater af te voeren, maar ook om het kalkrijke beekwater te kunnen gebruiken om de landerijen te bevloeien. Er zijn verschillende aanwijzingen dat in het gebied vloeivelden hebben bestaan. Ook werden de waterlopen omgeleid en gestuwd om watermolens te kunnen aandrijven en waterpartijen rond kastelen en landgoederen te voeden. In de vorige eeuw hebben deze elementen van de waterhuishouding hun functie verloren, omdat de nadruk sterk op het vergroten van de waterafvoer kwam te liggen. Het beekverloop werd aangepast, bevloeiing werd vervangen door bemesting en de voeding van waterpartijen en watermolens werd problematisch. VISTA Landscape and Urban Design heeft in opdracht van Waterschap Rijn en IJssel een ontwerpstudie uitgevoerd hoe het kenmerkende watersysteem in oude luister kan worden hersteld. Op de interactieve kaart is aangegeven welke beeklopen, inundatiegebieden en moerasbossen hersteld kunnen worden. Andere kenmerkende sporen van de ontginningsgeschiedenis van de Graafschap zijn de kampen en essen (een kamp is een zogenaamde éénmans-es). Op de interactieve kaart zijn alleen de goed herkenbare kampen en essen aangeduid. Dit zijn duidelijk hogerliggende percelen die vrijwel geheel omgeven worden door een begroeide steilrand. Deze percelen zijn al herkenbaar op de topografische kaart uit Bovendien is de bodem van de es opgehoogd door plaggenbemesting, wat af te leiden is uit de enkele decimeters tot één meter dikke, sterk humeus en donker gekleurde bovengrond. Acht procent van het gebied is als goed herkenbare essen te beschouwen. Hiervan heeft de Provincie Gelderland een kwart aangemerkt als waardevol open gebied. Tot slot kent de Graafschap veel goed bewaarde landgoederen en buitenplaatsen, zoals Kasteel Hackfort, Huize Ruurlo en Kasteel Verwolde. Kenmerkende elementen zijn naast de historische gebouwen, zoals kastelen en watermolens, de met oude bomen omzoomde lanen en waterpartijen. Historische landschapselementen Graafschap (interactieve kaart) [3] Kleinschalig, groen karakter De Graafschap heeft relatief veel bossen, bosjes, bosstroken en houtwallen (24,3% van de totale oppervlakte). Belangrijkste boscomplexen zijn de heidebebossingen van het Grote Veld en de Lochemerberg. Relatief veel opgaande begroeiing ligt op de vele landgoederen. Daarnaast komen er nog veel bomenrijen voor. Landgoederen die voor ongeveer de helft uit opgaande begroeiing bestaan zijn Ampsen, de Kieftskamp, het Zelle en Ontstein. Door de vele opgaande begroeiing heeft het gebied een kleinschalig karakter: 65% van het gebied is (vrij) kleinschalig. Ook de open ruimten van de goed herkenbare kampen en essen zijn klein omdat het veelal om eenmansessen gaat. De openheid van de kampen en essen staat hier niet onder druk van boomkwekerijen zoals in Het Groene Woud en in minder mate Noordoost-Twente. Kleinschalig, groen karakter Graafschap (interactieve kaart) [4] Kengetallen schaal en groen karakter (peiljaar 2006) Oppervlakte Totaal (ha) Totaal (%) Essen & Kampen Waardevolle (%) open gebieden (%) ha 370 ha w.v. (Vrij) kleinschalig gebied ,8 75,7 75,9 (Half) open gebied ,3 18,4 16,6 Pagina 2 van 5

3 Bebouwing* 212 1,1 Groen karakter ,1 7,3 w.v. lijnvormige beplanting m 29,8 m/ha 11,9 m/ha 17,3 m/ha boomgaarden 16 0,1 0,0 0,0 boomkwekerijen 52 0,3 0,4 0,2 overige opgaande ,3 6,3 10,8 begroeiing * Uitsluitend gebouwen en huizen uit de TOP10 exclusief erven, tuinen, paden, wegen die binnen de bebouwde kom voorkomen Referenties Ministeries van VROM, LNV, VenW en EZ (2006). Nota Ruimte: Ruimte voor Ontwikkeling [5]. Deel 4: tekst na parlementaire instemming. Ministerie VROM, Den Haag. Provincie Gelderland (2006). Kernkwaliteiten Waardevolle landschappen: Uitwerking streekplan Gelderland Vastgesteld door het college van Gedeputeerde Staten van Gelderland op 16 mei Provincie Gelderland (2007). Streekplanuitwerking nationale landschappen. Vastgesteld door het college van Gedeputeerde Staten van Gelderland op 3 juli 2007 [6]. Nationaal Landschap De Graafschap (2007) - Integraal Uitvoeringsprogramma, versie tbv GS 3 juli [7] Vista Landscape And Urban Design (2006).Landgoederenzone Baakse Beek: ontwerpstudie waterbeheer met cultuurhistorie als inspiratiebron voor ruimtelijke ontwikkeling. [8] Relevante informatie Bekijk Nederland opnieuw: Nationale Landschappen [9] Technische toelichting Naam van het gegeven Kernkwaliteiten van het Omschrijving De indicatoren van kernkwaliteiten zijn: 1. Historische landschapselementen van het kenmerkende waterhuishoudingsysteem, landgoederen, kampen en essen. 2.Kleinschalig landschap met groen karakter. Verantwoordelijk instituut Planbureau voor de Leefomgeving, Alterra - Wageningen UR Pagina 3 van 5

4 Berekeningswijze 1: GIS-bestanden van Alterra, RACM (Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten), VISTA Landschape and Urban Design en de Provincie Gelderland zijn aangevuld, geactualiseerd en omgezet naar polygonen op schaal 1: op basis van TOP10, luchtfoto's 2006, en AHN (Actueel Hoogtebestand Nederland).2: Gegevens over bebouwing en opgaande begroeiing uit de TOP10 zijn geactualiseerd aan de hand van luchtfoto's Schaalklassen zijn berekend met behulp van het model KELK (Roos-Klein Lankhorst et al., 2004) Basistabel Zie berekeningswijze Geografisch verdeling Nationaal Landschap Andere variabelen Zie berekeningswijze Verschijningsfrequentie Wanneer relevant. Achtergrondliteratuur Roos-Klein Lankhorst, J., S. de Vies, J. van Lith-Kranendonk, H. Dijkstra & J.M.J. Farjon (2004). Modellen voor de graadmeters landschap, beleving en recreatie: Kennismodel Effecten Landschap Kwaliteit KELK, Monitoring Schaal, BelevingsGIS [10]. Planbureaurapporten 20. Natuurplanbureau, Vestiging Wageningen. Opmerking Nulmeting Betrouwbaarheid Integrale enquete. Referentie van deze webpagina CBS, PBL, RIVM, WUR (2009). [11] (indicator 1488, versie 01, 19 maart 2009 ). Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen. Bron-URL: Links Pagina 4 van 5

5 [1] [2] [3] [4] [5] [6] KING NATIONALE LANDSCHAPPEN.pdf [7] IUP 11jun07.pdf [8] Wateratelier Baakse Beek.pdf [9] [10] en/clc/ pdf [11] Pagina 5 van 5