navb dossier Persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouwsector Bundel N 131 DRIEMAANDELIJKSE UITGAVE /3

Transcriptie

1 navb dossier DRIEMAANDELIJKSE UITGAVE /3 Bundel N 131 Persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouwsector

2 Bundel N 131 navb dossier Inhoud Persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouwsector Navb dossier is een driemaandelijkse uitgave van het Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf - navb-cnac Constructiv. In dezelfde reeks zijn nog andere dossiers beschikbaar. Navb dossier bestaat ook in het Frans, onder de titel cnac dossier. REDACTIE Luc Christiaens, Christian Depue, Veerle De Saedeleer, Thierry Frere, Guillaume Gioia, Carl Heyrman, Véronique le Paige, Isabelle Lootens, Emmy Streuve, Isabelle Urbain, Nicolaas Van Leeuwen, Evy Vinck. VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Carl Heyrman navb-cnac Constructiv Koningsstraat 132/ Brussel Tel.: Fax: navb@constructiv.be Website: navb.constructiv.be Inschrijvingsnummer bij de Koninklijke Bibliotheek (wettelijk depot) AANSPRAKELIJKHEID Het redactiecomité van navb dossier streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. Noch het redactiecomité, noch navb-cnac Constructiv kunnen echter aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze publicatie ontslaan de lezer niet van de verplichting om de geldende regelgeving na te leven. De reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en duidelijke bronvermelding. BESTELLINGEN EN TARIEVEN Zie constructiv.be Ook gratis downloadbaar op navb.constructiv.be OPMAAK EN DRUKWERK 1. Inleiding Regelgeving Op de markt brengen van PBM s Gebruik van PBM s De Welzijnswet en het KB over het beleid inzake het welzijn Het KB betreffende het gebruik van PBM s Veiligheidssignalisatie Rol van de preventieadviseur Motivatie om PBM s te dragen Instrumenten voor de preventieadviseur Evaluatie van de risico s en keuze van de PBM s Gebruiksaanwijzing per soort PBM Gebruikershandleiding voor de werknemers Overzichtstabel van de gebruiksaanwijzingen en gebruikershandleidingen Terbeschikkingstelling van de PBM s en werkkledij Verzamelen van inlichtingen en ervaringen bij de gebruikers van PBM s Soorten PBM s Bescherming van het hoofd Veiligheidshelm Risico s Verplichting om het PBM te dragen Eigenschappen Markering Normen Bescherming van de voeten Risico s Verplichting om het PBM te dragen Eigenschappen Markering Normen Bescherming van de ogen en het gezicht Risico s Verplichting om het PBM te dragen Eigenschappen Markering Normen PBM s per bouwberoep Polyvalente bouwvakker Dakwerker Afwerkingsberoepen Besluit Bibliografie navb-cnac Constructiv Overname toegestaan mits uitdrukkelijke toestemming van het navb en duidelijke bronvermelding.

3 1. Inleiding Persoonlijke beschermingsmiddelen, afgekort PBM s, zijn middelen die bestemd zijn om door de werknemers gedragen of vastgehouden te worden als bescherming tegen één of meer risico s die een bedreiging kunnen vormen voor hun veiligheid en hun gezondheid op het werk. Vooraleer gebruik te maken van deze persoonlijke beschermingsmiddelen moet eerst gecontroleerd worden of de aanwezige risico s op de werven niet aan de bron uitgeschakeld kunnen worden of beperkt kunnen worden door maatregelen, methodes of handelswijzen in de sfeer van de werkorganisatie of door collectieve technische beschermingsmiddelen. PBM s, zoals beschermingshelmen, veiligheidsschoenen, enz., zijn absoluut noodzakelijk op bouwwerven. Het is dan ook uiterst belangrijk om ze op een zo geschikt mogelijke manier te kiezen om de overblijvende risico s zo veel mogelijk te voorkomen. Dit navb dossier heeft als doel om praktische instrumenten voor te stellen waarmee werkgevers, preventieadviseurs en werknemers enerzijds kunnen voldoen aan de bepalingen uit de wetgeving die van kracht is in België en anderzijds de geschikte PBM s kunnen kiezen die aangepast zijn aan de risicosituaties op bouwwerven. Het bestaat uit vier delen: Regelgeving: dit gedeelte omvat de grote lijnen van de regelgeving die van kracht is in België. Praktische instrumenten voor de preventieadviseur: dit gedeelte reikt de preventieadviseur praktische instrumenten aan waarmee hij beter kan voldoen aan de bepalingen uit de wetgeving die van kracht is in België. Er wordt ingegaan op de rol van de preventieadviseur, de motivatie om PBM s te dragen, de risico-evaluatie, de keuze en de aankoop van PBM s, de informatie en opleiding van werknemers, enz. Soorten PBM s: de PBM s die gebruikt worden in de bouwsector, worden voorgesteld in de vorm van fiches met inlichtingen, zoals de beschrijving van het PBM, de risico s die ermee voorkomen kunnen worden, de markering, de normen, enz. In dit navb dossier zullen drie fiches uitgewerkt worden, de andere fiches zijn beschikbaar op onze site. PBM s per beroep: dit gedeelte bevat, ook in de vorm van fiches, de aanbevolen PBM s voor de voornaamste beroepen uit de bouwsector. In dit navb dossier zullen drie fiches uitgewerkt worden, de andere fiches zijn beschikbaar op onze site. navb-cnac Constructiv 2011 Persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouwsector 3

4 PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN IN DE BOUWSECTOR 2. Regelgeving Er bestaan meerdere relevante wetgevende teksten in verband met PBM s. Deze teksten hebben enerzijds betrekking op het op de markt brengen van PBM s en anderzijds op het gebruik ervan. Hierna volgen de grote lijnen van deze regelgeving Op de markt brengen van PBM s Fabrikanten van PBM s moeten voldoen aan de bepalingen uit het koninklijk besluit van 31 december 1992 betreffende het op de markt brengen van persoonlijke beschermingsmiddelen (KB Op de markt brengen van PBM s ). Dit KB is de omzetting in Belgisch recht van de Europese richtlijn 89/686/EEG. Deze economische richtlijn is in alle lidstaten van de Europese Unie op een gelijkaardige manier omgezet in nationaal recht, wat inhoudt dat alle PBM s die in Europa gefabriceerd werden volgens deze richtlijn, op de Europese markt gebracht mogen worden. Dit KB heeft tot doel om: de fundamentele voorschriften vast te leggen waaraan PBM s moeten voldoen om de veiligheid en gezondheid van de gebruiker te waarborgen; de voorwaarden te bepalen voor het op de markt brengen en het vrije verkeer van PBM s binnen de Europese Unie. Het KB Op de markt brengen van PBM s deelt PBM s in in drie categorieën: Categorie 1: deze categorie omvat de op een eenvoudig ontwerp berustende PBM s die bescherming bieden tegen zeer geringe risico s waarvan het effect tijdig kan worden opgemerkt zonder dat de gebruiker gevaar loopt. De regenkledij die in de bouwsector gebruikt wordt, behoort tot deze categorie. Categorie 2: tot deze categorie behoren PBM s die bescherming bieden tegen de courante risico s. Het merendeel van de PBM s die in de bouwsector gebruikt worden en die bescherming bieden tegen mechanische risico s, valt in deze categorie: helmen, veiligheidsschoenen, gehoorbescherming, beschermingsbril, enz. Categorie 3: deze categorie omvat de PBM s van complex ontwerp die bescherming bieden tegen gevaren die dodelijk zijn of de gezondheid ernstig en onherstelbaar kunnen schaden. Voor de bouwsector vallen PBM s die bescherming moeten bieden tegen elektrocutierisico s, handschoenen die bescherming moeten bieden tegen chemische risico s, veiligheidsschoenen die bescherming moeten bieden tegen hoge temperaturen en valbeschermingsmiddelen in deze categorie. In functie van deze categorieën moeten de fabrikanten specifieke procedures volgen om de CEmarkering op hun PBM te mogen aanbrengen en om de verklaring van overeenstemming in te vullen. Deze twee elementen waarborgen dat het op de markt gebrachte PBM overeenkomstig het KB Op de markt brengen van PBM s is. De procedures zijn strenger voor PBM s uit de derde categorie dan uit de eerste categorie. Procedures voor de CE-markering van PBM s Cat. 1 Cat. 2 Cat. 3 Voldoen aan de fundamentele voorschriften betreffende de veiligheid en gezondheid (bijlage I KB Op de markt brengen van PBM s ) v v v De technische documentatie verzamelen (aangewende middelen om te bereiken dat een PBM aan alle wettelijke vereisten voldoet) v v v Verklaring van EG-typeonderzoek, opgesteld door een aangemelde instantie (toont aan dat het PBM overeenkomstig het KB Op de markt brengen van PBM s is) v v Controle van de kwaliteit van de fabricatie door een aangemelde instantie v Verklaring van overeenstemming Inhoud: PBM overeenkomstig de bepalingen uit het KB 'Op de markt brengen van PBM's' v v v PBM overeenkomstig de desbetreffende geharmoniseerde norm v v v PBM identiek aan het verklaarde PBM v v Nummer van de verklaring van EG-typeonderzoek v v PBM onderworpen aan kwaliteitscontrole v Naam en adres van de aangemelde instantie v v CE-markering v v v Nummer van de aangemelde instantie toegevoegd aan de CE-markering v 4 NAVB DOSSIER N 131 navb-cnac Constructiv 2011

5 In bijlage I van het KB Op de markt brengen van PBM s worden de fundamentele voorschriften inzake veiligheid en gezondheid opgesomd die fabrikanten moeten naleven. Daarbij wordt rekening gehouden met het gebruik dat gemaakt kan worden van het PBM. De fundamentele voorschriften bevatten onder andere de verplichting van de fabrikant om een gebruiksaanwijzing op te stellen die samen met het PBM geleverd moet worden. Deze gebruiksaanwijzing moet duidelijk en begrijpelijk opgesteld zijn in ten minste de officiële taal of talen van het land waar het PBM verdeeld wordt. Ze moet bepaalde inlichtingen bevatten, zoals de voorschriften voor opslag, gebruik, reiniging en onderhoud, de betekenis van aanduidingen (symbolen, pictogrammen, enz.), de naam en het adres van de aangemelde instantie, als de fabrikant daar een beroep op doet. Fabrikanten hebben een groot aantal verplichtingen die voortkomen uit het KB Op de markt brengen van PBM s, maar dit KB is ook belangrijk voor de gebruikers van PBM s: Zoals we verder in dit dossier zullen zien, moeten bouwondernemingen die PBM s willen aankopen, ervoor zorgen dat deze middelen voldoen aan de bepalingen uit dit KB, meer bepaald dat ze een CE-markering dragen en dat de fabrikanten een verklaring van overeenstemming kunnen voorleggen voor de PBM s die ze fabriceren. Ondernemingen moeten ervoor zorgen dat ze wel degelijk de documenten ontvangen die bij het PBM horen (gebruiksaanwijzing, verklaring van overeenstemming). De gebruiksaanwijzing is belangrijk omdat ze kan dienen als uitgangspunt voor het opstellen van een gebruikershandleiding voor de werknemers in functie van de werkelijke arbeidssituatie. Eigenlijk kan de CE-markering omschreven worden als een paspoort waarmee een product vrij kan circuleren binnen de Europese Unie. Voor de gebruiker is de CE-markering het visuele bewijs dat het product het vereiste veiligheids- en gezondheidsniveau, zoals bepaald in het KB, bereikt. De markering geeft echter helemaal geen informatie over de kwaliteit van de prestaties van het PBM in kwestie. Die gegevens worden nader omschreven in de geharmoniseerde Europese normen Gebruik van PBM s De Welzijnswet en het KB over het beleid inzake het welzijn De werkgever heeft bepaalde verplichtingen in verband met het welzijn van zijn werknemers, in het bijzonder in verband met de PBM s die hij ter beschikking van zijn werknemers moet stellen: De Welzijnswet van 4 augustus 1996 verplicht de werkgever de algemene preventiebeginselen toe te passen volgens een bepaalde hiërarchie: hij moet eerst maatregelen nemen om risico s te voorkomen; de risico s evalueren die niet voorkomen kunnen worden; de risico s bij de bron bestrijden; wat gevaarlijk is, vervangen door wat minder gevaarlijk is; collectieve beschermingsmaatregelen nemen. Wanneer hij deze maatregelen genomen heeft en er nog overblijvende risico s zijn, moet hij persoonlijke beschermingsmaatregelen nemen. Het KB van 27 maart 1998 over het beleid inzake het welzijn verplicht de werkgever om preventiemaatregelen te nemen die betrekking hebben op de keuze en het gebruik van PBM s. Ook de werknemers en de hiërarchische lijn hebben verplichtingen: De Welzijnswet verplicht werknemers om de ter beschikking gestelde PBM s correct te gebruiken en ze na gebruik weer op te bergen. Het KB over het beleid inzake het welzijn verplicht de hiërarchische lijn om een effectieve controle uit te oefenen op de PBM s om onregelmatigheden vast te stellen en maatregelen te nemen om hier een einde aan te maken Het KB betreffende het gebruik van PBM s Gedetailleerder dan de Welzijnswet en het KB over het beleid inzake het welzijn verduidelijkt het KB van 13 juni 2005 betreffende het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen de verplichtingen van werkgevers en werknemers met betrekking tot: de algemene beginselen waaraan PBM s moeten voldoen; de beoordeling van het PBM en de evaluatie van de risico s; de aankoop van PBM s; het gebruik van PBM s; de informatie en opleiding van werknemers; de specifieke bepalingen in verband met PBM s tegen vallen van hoogte. IN DE PRAKTIJK... Bepaalde van deze verplichtingen zijn opgenomen in hoofdstuk 5. Instrumenten voor de preventieadviseur van dit navb dossier in de vorm van tabellen die ingevuld moeten worden door de werkgever of zijn preventieadviseur. navb-cnac Constructiv 2011 Persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouwsector 5

6 PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN IN DE BOUWSECTOR Algemene beginselen waaraan PBM s moeten voldoen De werkgever is verplicht om de risico s te identificeren en maatregelen te nemen om ze te voorkomen. Hij moet voorrang geven aan maatregelen, methodes of handelswijzen in de sfeer van de organisatie of collectieve beschermingsmiddelen. Als de risico s niet bij de bron uitgeschakeld kunnen worden of voldoende beperkt kunnen worden met behulp van deze maatregelen, moet de werkgever gratis PBM s ter beschikking van zijn werknemers stellen. Deze PBM s moeten verplicht een CE-markering dragen, zoals we eerder in dit dossier gezien hebben. Deze PBM s moeten: geschikt zijn voor de te voorkomen risico s, zonder zelf een vergroot risico in te houden; beantwoorden aan de heersende omstandigheden op de arbeidsplaats; afgestemd zijn op de vereisten met betrekking tot de ergonomie, het comfort en de gezondheid van de werknemer; na de nodige afstelling geschikt zijn voor de drager. Als het door de aanwezigheid van meerdere risico s nodig is om meerdere PBM s tegelijk te dragen, moeten deze middelen op elkaar afgestemd zijn en hun doeltreffendheid voor de betrokken risico s behouden. IN DE PRAKTIJK... Om aan deze voorwaarden te voldoen kunt u gebruik maken van de tabel in punt 5.1. Evaluatie van de risico s en keuze van de PBM s. Beoordeling van het PBM en evaluatie van de risico s Voordat de werkgever een PBM kiest, beoordeelt hij eerst het middel dat hij overweegt te kopen. In bijlage I van het KB vindt u een indicatief schema voor de inventaris van de gevaren met het oog op het gebruik van PBM s. Indicatief schema voor de inventaris van de gevaren met het oog op het gebruik van PBM s (Bijlage I - KB Gebruik van PBM s ) RISICO'S Fysisch Chemisch Mechanisch Thermisch Elektriciteit Straling Lawaai Aerosols Vloeistoffen Gassen, dampen Biologisch Vallen van hoogte Schokken, slagen, stoten, knellingen Steek-, snij- en schaafwonden Trillingen Uitglijden, vallen (gelijkvloers) Hitte, vuur Koude Niet-ioniserend Ioniserend Stof, vezels Rook Nevels Onderdompeling Hoofd LICHAAMSDEEL Spatten, e.d. Pathogene bacteriën Pathogene virussen Mycose veroorzakende schimmels Niet-microbiële biologische antigenen Schedel Gehoor Ogen Ademhalingswegen Gelaat Bovenste ledematen Onderste ledematen Gehele hoofd Hand Arm (of delen daarvan) Voet Been (of delen daarvan) Huid Diversen Romp/buik Langs parenterale weg Gehele lichaam 6 NAVB DOSSIER N 131 navb-cnac Constructiv 2011

7 Deze beoordeling moet duidelijk maken in welke mate het PBM voldoet aan de eisen uit de algemene beginselen en rekening houdt met bepaalde eigenschappen van werknemers, zoals een handicap, een lichamelijk gebrek of het dragen van correctieglazen. Deze procedure is zowel van toepassing op de bestaande PBM s als op nieuwe middelen die aangekocht worden. De beoordeling omvat: een analyse van de overblijvende risico s; de omschrijving van de kenmerken die de PBM s moeten bezitten om de geanalyseerde risico s te kunnen ondervangen, rekening houdend met eventuele risicobronnen die de PBM s zelf kunnen vormen; de evaluatie van de kenmerken van de PBM s die beschikbaar zijn in de handel, in vergelijking met de hierboven beschreven kenmerken. De werkgever moet de gebruiksvoorwaarden en de duur van het gebruik van PBM s bepalen in functie van: de ernst van de risico s; de frequentie van de blootstelling aan het risico; de kenmerken van de werkposten; de doeltreffendheid van het PBM. Bij de beoordeling van de PBM s en het opstellen van de gebruiksvoorwaarden houdt de werkgever rekening met het advies van de preventieadviseur, de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer en het Comité PBW (de vakbondsafvaardiging in de bouwsector). De werkgever is verplicht om bepaalde PBM s ter beschikking van de werknemers te stellen voor de activiteiten die bepaald zijn in bijlage II bij het KB. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om het verplichte dragen van een helm: Werknemers die blootgesteld zijn aan vallende stenen, materiaal, brokstukken of allerlei vallende voorwerpen, zoals in steengroeven, de bouw-, montage- of slopingswerken, scheepswerven, ijzergieterijen, staalfabrieken, moeten een beschermingshelm dragen. IN DE PRAKTIJK... Om te voldoen aan deze procedure voor de beoordeling en keuze van PBM s kunt u gebruik maken van de tabel in punt 5.1. Evaluatie van de risico s en keuze van de PBM s. IN DE PRAKTIJK... De verplichtingen voor het dragen van PBM s, die opgenomen zijn in bijlage II van het KB, zullen ingevoegd worden in de fiches met betrekking tot de soorten PBM s (hoofdstuk 6). Aankoop van PBM s Op basis van de eerder vermelde beoordeling bestelt de werkgever indien nodig de gekozen PBM s. De werkgever moet de volgende procedure volgen: De preventieadviseur en de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer moeten deelnemen aan de voorbereiding van het opstellen van de bestelbon. De werkgever kan voorafgaand andere gespecialiseerde diensten of instellingen raadplegen. De bestelbon moet de volgende elementen bevatten: - het te bestellen PBM; - het PBM moet een CE-markering dragen; - als er aanvullingen of accessoires bij deze PBM s besteld worden die geen CE-markering dragen, moet er geëist worden dat deze aanvullingen of accessoires voldoen aan de regels van goed vakmanschap volgens welke ze vervaardigd werden (eventueel de referenties van deze regels geven); - desgevallend bijkomende vereisten; - de handtekening voor gelezen van de preventieadviseur. Bij de levering: alleen wanneer de levering betrekking heeft op aanvullingen of accessoires van de PBM s en/of er bijkomende eisen gesteld werden, kan van de leverancier geëist worden dat hij een document overhandigt waarin hij bevestigt dat voldaan is aan de bijkomende eisen en/of regels van goed vakmanschap die in de bestelbon vermeld stonden. Alle PBM s moeten vergezeld zijn van de gebruiksaanwijzing en eventueel van de CE-verklaring van overeenstemming. navb-cnac Constructiv 2011 Persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouwsector 7

8 PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN IN DE BOUWSECTOR Het indienststellingsverslag: alleen wanneer de levering betrekking heeft op aanvullingen of accessoires van de PBM s en/of er bijkomende eisen gesteld werden, moet de preventieadviseur in een verslag bevestigen dat hij de overhandiging van de hierboven bedoelde documenten vastgesteld heeft en het advies van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer bij zijn verslag voegen. De hierboven vermelde documenten moeten bezorgd worden aan het Comité PBW (de vakbondsafvaardiging in de bouwsector) en ter beschikking gesteld worden van de met het toezicht belaste ambtenaar (controle welzijn). De volgende tabel biedt een schematisch overzicht van de procedure voor de bestelling en levering van PBM s. Bestelbon voor een CE-gemarkeerd PBM Bestelbon voor een CE-gemarkeerd PBM + bijkomende eisen Bestelbon voor een CE-gemarkeerd PBM + niet-ce-gemarkeerd(e) aanvulling of accessoire Bestelbon voor een CE-gemarkeerd PBM + niet-ce-gemarkeerd(e) aanvulling of accessoire + bijkomende eisen Deelname aan het opstellen van de bestelbon Preventieadviseur en preventieadviseur-arbeidsgeneesheer Elementen die vermeld moeten worden op de bestelbon Bijkomende eisen Te bestellen PBM met CE-markering Aanvulling of accessoire die/ dat voldoet aan regels van goed vakmanschap + referentie Aanvulling of accessoire die/ dat voldoet aan regels van goed vakmanschap + referentie en bijkomende eisen Eerste levering van het bestelde PBM Eerste verslag voor de indienststelling van het bestelde PBM Opgesteld door de preventieadviseur en ter beschikking van de werkgever gesteld Tweede levering van een PBM dat identiek is aan de eerste bestelling Tweede verslag voor de indienststelling van het bestelde PBM Opgesteld door de preventieadviseur en ter beschikking van de werkgever gesteld Overhandiging van de documenten aan het Comité PBW Geen bijzondere bepalingen Geen bijzondere bepalingen Geen bijzondere bepalingen Geen bijzondere bepalingen Overhandiging door de leverancier aan de klant van een document waarin bevestigd wordt dat voldaan is aan de bijkomende eisen die in de bestelbon vermeld stonden Te bestellen PBM met CE-markering Overhandiging door de leverancier aan de klant van een document waarin bevestigd wordt dat voldaan is aan de regels van goed vakmanschap die in de bestelbon vermeld stonden Overhandiging door de leverancier aan de klant van een document waarin bevestigd wordt dat voldaan is aan de bijkomende eisen en de regels van goed vakmanschap die in de bestelbon vermeld stonden Vaststelling dat de documenten bij de levering overhandigd zijn door de leverancier + als bijlage het advies van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer Ja Overhandiging door de leverancier aan de klant van een document waarin bevestigd wordt dat voldaan is aan de regels van goed vakmanschap die in de bestelbon vermeld stonden Overhandiging door de leverancier aan de klant van een document waarin bevestigd wordt dat voldaan is aan de bijkomende eisen en de regels van goed vakmanschap die in de bestelbon vermeld stonden Vaststelling dat de documenten bij de levering overhandigd zijn door de leverancier + als bijlage het advies van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer 8 NAVB DOSSIER N 131 navb-cnac Constructiv 2011

9 Het gebruik van PBM s De werkgever en de werknemers moeten enkele regels met betrekking tot het gebruik van PBM s in acht nemen. Verplichtingen van de werkgever: Hij moet ervoor zorgen dat de werknemers het PBM daadwerkelijk en juist gebruiken en daarbij rekening houden met de gebruikershandleiding. Hij moet maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat een lid van de hiërarchische lijn of een werknemer die over een opleiding beschikt, nagaat of het PBM nog altijd overeenkomstig het KB Gebruik van PBM s is. Hij moet de PBM s wegnemen die beschadigd zijn of waarvan de gebruiksdatum verstreken is. Hij moet op zijn eigen kosten zorgen voor het onderhoud, de reiniging, desinfectering, herstelling en vervanging van het PBM, zodat hij de goede werking ervan kan verzekeren. Een PBM is bestemd voor gebruik door één persoon. Als het achtereenvolgens door verschillende werknemers gebruikt wordt, moet de werkgever ervoor zorgen dat het gereinigd, ontstoft of gedesinfecteerd wordt. Verplichtingen van de werknemers: Een PBM mag enkel gebruikt worden voor het doel waarvoor het is bestemd. De werknemers moeten het PBM gebruiken overeenkomstig de gebruiksaanwijzing van de fabrikant en de instructies van de werkgever. De werknemers mogen de PBM s niet met zich mee naar huis nemen. Informatie en opleiding van de werknemers Een belangrijke verplichting van de werkgever is ervoor zorgen dat de werknemers de nodige informatie en instructies krijgen voor het gebruik van PBM s. De instructies moeten schriftelijk opgesteld worden en begrijpelijk zijn voor de werknemers. De werkgever moet zorgen voor opleidingen. Er moeten twee soorten nota s uitgewerkt worden en ter beschikking gesteld worden van de werknemers: de algemene informatienota, die informatie moet bevatten over de diverse soorten PBM s die beschikbaar zijn in de onderneming, de risico s waartegen de PBM s de werknemers beschermen, de gebruiksvoorwaarden, Aan de hand van deze nota kan de beoordeling uitgevoerd worden waarvan eerder in dit dossier sprake was; de gebruikershandleiding voor elk type PBM dat in de onderneming wordt gebruikt en die de nodige aanduidingen bevat met betrekking tot de werking, het nazicht, het onderhoud en de opslag en de vervaldatum. Deze twee nota s moeten voor gezien ondertekend worden door de preventieadviseur. IN DE PRAKTIJK... Om te voldoen aan deze verplichting kunt u gebruik maken van de volgende tabellen in hoofdstuk 5. Instrumenten voor de preventieadviseur : 5.2. Gebruiksaanwijzing per soort PBM 5.3. Gebruikershandleiding voor de werknemers 5.4. Overzichtstabel van de gebruiksaanwijzingen en gebruikershandleidingen Specifieke bepalingen in verband met PBM s tegen vallen van hoogte Na de algemene bepalingen over PBM s worden in het KB Gebruik van PBM s de bijzondere bepalingen vastgesteld waaraan PBM s tegen vallen van hoogte moeten voldoen. Daarbij gaat het enerzijds om de voorwaarden waaraan PBM s tegen vallen van hoogte moeten voldoen en anderzijds om de controles die uitgevoerd moeten worden op deze PBM s. Werknemers die blootgesteld zijn aan een val van een hoogte van meer dan 2 meter, moeten PBM s tegen vallen van hoogte gebruiken wanneer de risico s niet met andere middelen uitgeschakeld kunnen worden. Voorwaarden waaraan PBM s tegen vallen van hoogte moeten voldoen: Alleen een harnasgordel mag gebruikt worden in een valbeveiligingssysteem. De veiligheidsgordels en zitgordels mogen uitsluitend gebruikt worden als werkplekpositioneermiddel. De harnasgordels moeten met een vanglijn verbonden worden met hetzij een voldoende stevig en stabiel verankeringspunt, hetzij een bevestigingssysteem dat vastgehecht is aan één of meerdere verankeringspunten. navb-cnac Constructiv 2011 Persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouwsector 9

10 PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN IN DE BOUWSECTOR De verbinding tussen het harnas en de verankering moet zo zijn dat de valhoogte zo klein mogelijk is. De minimale speling onder de gebruiker moet bepaald worden op basis van de gegevens uit de gebruiksaanwijzing van de fabrikant. Het verankeringspunt moet voldoende stevig en stabiel zijn. De veiligheidsgordels, harnassen, touwen en singels moeten vervaardigd zijn uit synthetische vezels. Zoals we eerder gezien hebben, moet de werkgever een opgeleide werknemer aanwijzen die bij elk gebruik controleert of de PBM s nog altijd overeenkomstig het KB Gebruik van PBM s zijn. In de volgende gevallen moeten PBM s tegen vallen van hoogte bovendien gecontroleerd worden door een externe dienst voor technische controles (EDTC): wanneer de PBM s blijvend bevestigd zijn, telkens wanneer ze de val van een persoon hebben gestuit; wanneer de PBM s niet blijvend bevestigd zijn, ten minste om de twaalf maanden en telkens wanneer ze de val van een persoon hebben gestuit. In de verslagen van deze controles kan vermeld worden dat defecte PBM s buiten dienst gesteld moeten worden Veiligheidssignalisatie De algemene preventiebeginselen uit de Welzijnswet omvatten de verplichting om te voorzien in gepaste veiligheids- en gezondheidssignalering op het werk wanneer de risico s niet kunnen worden voorkomen of niet voldoende kunnen worden beperkt door de collectieve technische beschermingsmiddelen of door maatregelen, methoden of handelswijzen in de sfeer van de werkorganisatie. De pictogrammen met verplichtingen in verband met PBM s zijn opgenomen als bijlage bij het KB betreffende de veiligheids- en gezondheidssignalering op het werk (BS van ): Oogbescherming verplicht Individueel veiligheidsharnas verplicht Veiligheidshelm verplicht Veiligheidspak verplicht Gehoorbescherming verplicht Gelaatsbescherming verplicht Adembescherming verplicht Veiligheidshandschoenen verplicht Veiligheidsschoenen verplicht 10 NAVB DOSSIER N 131 navb-cnac Constructiv 2011

11 3. Rol van de preventieadviseur Zoals we in het vorige hoofdstuk gezien hebben, heeft de werkgever een groot aantal wettelijke verplichtingen en doet hij daarvoor een beroep op de hulp van de preventieadviseur. De preventieadviseur speelt een doorslaggevende rol bij de keuze, de aankoop en het gebruik van PBM s. Hij heeft immers tot taak om de dialoog aan te gaan met de verschillende tussenkomende partijen binnen en buiten de onderneming, om oplossingen te zoeken en rekening te houden met voorbije ervaringen. Comité PBW (vakbondsafvaardiging) Werkgever (eindbeslisser) Werknemers EDPB Preventieadviseur arbeidsgeneesheer Toezicht op het welzijn op het werk Preventieadviseur IDPB Hiërarchische lijn Dienst aankopen Gespecialiseerde diensten EDTC Leveranciers van PBM s fabrikanten De verschillende bepalende personen bij de keuze en het gebruik van PBM s De taak van de preventieadviseur beperkt zich niet tot het verzamelen van de relevante informatie. Hij moet deze informatie ook analyseren om te bepalen welke raadgevingen hij zal geven en om zowel de werkgever als de hiërarchische lijn als de werknemers ervan te kunnen overtuigen dat de PBM s door de werkgever gekozen en gekocht moeten worden en door de werknemers gedragen moeten worden. Deze procedure moet geüpdatet en aangepast worden in functie van de evolutie van de technieken en de werven. navb-cnac Constructiv 2011 Persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouwsector 11

12 PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN IN DE BOUWSECTOR 4. Motivatie om PBM s te dragen De motivatie om veilig te werken zou vrij eenvoudig moeten zijn, want niemand wil verwondingen oplopen of het slachtoffer worden van een ongeval. Nochtans is de realiteit niet zo eenvoudig en stellen we dagelijks gevaarlijk gedrag vast. Zelfs wie gemotiveerd is om veilig te werken, moet erg aandachtig zijn om zijn doel te bereiken. De preventieadviseur speelt een centrale rol in de motivatie om op een veilige manier te werken. Hij moet op twee niveaus optreden: enerzijds naar de werkgever en anderzijds naar de werknemers. Hij kan immers alleen aan de werknemers vragen om veilig te werken als hun omgeving dit toelaat. In de onderneming moet met andere woorden een globaal beleid bestaan dat gericht is op de preventie van ongevallen en beroepsziekten en dat zorgt voor een positieve, veilige ondernemingsgeest. Zodra dit beleid uitgewerkt is, is het belangrijk dat al het nodige gedaan wordt om ervoor te zorgen dat het altijd en door iedereen toegepast wordt, zowel door de werkgever als de hiërarchische lijn als de werknemers. Om toepasbaar te zijn moet het afgestemd zijn op de realiteit op de werf. Hieronder vindt u enkele pistes voor een efficiënte motivering. Argumenten van de preventieadviseur om de werkgever te motiveren om een efficiënt welzijnsbeleid uit te werken: De werkgever eraan doen denken dat hij verplicht is om een dynamisch risicobeheersingssysteem uit te werken en dat hij verantwoordelijkheden heeft bij een arbeidsongeval. Werknemers die evolueren in een veilige omgeving, zijn productiever. Het positieve beeld dat een veilige werkomgeving de onderneming bezorgt, maakt haar aantrekkelijk voor nieuwe werknemers, die langer in de onderneming zullen blijven. Dit is des te motiverender omdat het momenteel moeilijk is om arbeidskrachten te vinden. Arbeidsongevallen hebben zowel gevolgen op menselijk als op economisch vlak (rechtstreekse en onrechtstreekse kosten): investeren in veiligheid kan rendabel zijn op lange termijn. Elementen die de werknemers kunnen motiveren om de PBM s te dragen die ze ter beschikking hebben: Het goede voorbeeld komt vaak van bovenuit: de werkgever en de leden van de hiërarchische lijn die zelf hun PBM s dragen, geven een positief beeld. De inspanning van de werknemers om de PBM s te dragen moet ondersteund worden door de werkgever en de leden van de hiërarchische lijn. De werknemers betrekken bij de keuze van PBM s is een bijkomende waarborg dat de PBM s gedragen zullen worden. PBM s kiezen waarvan de werknemers het uitzicht kunnen waarderen. Regelmatig informatiesessies organiseren en de werknemers attent maken op de risico s op korte of lange termijn (bv. geluid, stof, ) van het uitgevoerde werk en de preventiemaatregelen; ongevallen of ongevallen die nipt vermeden konden worden, aanhalen als rechtvaardiging voor het gebruik van PBM s. Het is belangrijk dat de werknemer begrijpt waarom hij de PBM s moet dragen die hij ter beschikking gesteld krijgt. Door de dialoog met werknemers te stimuleren en een klimaat van vertrouwen en eerlijkheid met hen te scheppen kan de werkgever rechtstreeks met hen bespreken waarom ze hun PBM s al dan niet dragen en oplossingen vinden om de situatie te verbeteren. Deze dialoog kan op twee manieren verlopen: - collectief: tijdens informatiesessies of toolbox-meetings (belang van het groepseffect, ervoor zorgen om positieve reacties over het dragen van PBM s uit te lokken bij de omgeving); - individueel (bijvoorbeeld bij een werknemer die weigert om zijn PBM s te dragen). Waardering tonen voor de werknemers die hun PBM s dragen. De werknemers er regelmatig aan doen denken dat ze hun PBM s moeten dragen om te zorgen dat veilig gedrag een gewoonte wordt. Ervoor zorgen dat de deadlines niet te krap zijn om de werkzaamheden uit te voeren, want een werknemer die onder druk staat, kan beslissen om zijn PBM s niet te dragen om geen tijd te verliezen. Terechtwijzingen veranderen onvoorzichtig gedrag slechts tijdelijk. Er kunnen wel verschillende vormen van sancties voorzien worden, maar ze moeten opgenomen zijn in het arbeidsreglement. Als een werknemer ondanks de geleverde inspanningen om de werknemers te motiveren hun PBM s te dragen, weigert om dit te doen, vindt u hier een modelbrief die aan hem verzonden kan worden: 12 NAVB DOSSIER N 131 navb-cnac Constructiv 2011

13 AANGETEKEND Plaats en datum Mijnheer, Via deze brief maak ik er u als werkgever nogmaals attent op dat u als werknemer de persoonlijke beschermingsmiddelen, die u op basis van de van toepassing zijnde regelgeving ter beschikking werden gesteld, strikt dient te gebruiken. Indien u na dit schrijven blijft weigeren om de persoonlijke beschermingsmiddelen te gebruiken, zal ik niet nalaten de gepaste maatregelen te treffen. De werkgever 5. Instrumenten voor de preventieadviseur In dit hoofdstuk zullen we proberen om preventieadviseurs praktische instrumenten aan te reiken om hen te helpen bij hun belangrijke taak, namelijk de werkgever en de werknemers bijstaan in de keuze, de aankoop en het gebruik van PBM s, rekening houdend met de wetgeving die van kracht is. De invultabellen vindt u ook in Word-versie op onze website, zodat u ze rechtstreeks kunt gebruiken: > Welzijnsinfo > In de praktijk > Uitrusting Evaluatie van de risico s en keuze van de PBM s Om te voldoen aan de bepalingen uit de wetgeving met betrekking tot PBM s, in het bijzonder aan artikelen 4 tot 7 (algemene beginselen) en 8 tot 12 (evaluatie van de risico s, procedure voor de beoordeling en keuze van PBM s) van het KB Gebruik van PBM s stellen wij u voor om de tabel uit dit hoofdstuk in te vullen. Vooraleer u dat doet, kunt u hieronder enkele toelichtingen lezen. Het doel is om voor de verschillende werkposten of activiteiten in de onderneming te bepalen welke PBM s ter beschikking gesteld moeten worden en te controleren of ze wel voldoen aan de voorwaarden. Daarvoor moet rekening gehouden worden met de risicoanalyse en moeten de risico s blootgelegd worden die niet met andere middelen vermeden kunnen worden, de zogenaamde overblijvende risico s. Voor elk overblijvend risico: moeten de ernst en de frequentie van de blootstelling geëvalueerd worden, bijvoorbeeld op een schaal van 1 (weinig ernstig, niet vaak) tot 5 (zeer ernstig, voortdurend); moeten de soorten PBM s bepaald worden die nodig of verplicht zijn (zie bijlage II van het KB Gebruik van PBM s ); moeten de eigenschappen opgesomd worden die het PBM moet bezitten om bescherming te bieden tegen de overblijvende risico s; moet nagegaan worden of het gewenste PBM al beschikbaar is in de onderneming en voldoet aan de voorwaarden; moeten voor de aankoop van nieuwe PBM s precieze voorstellen gedaan worden en moet nagegaan worden of ze voldoen aan de voorwaarden (het is mogelijk om twee voorstellen te doen); moet de duur van het dragen bepaald worden in functie van de ernst van het overblijvende risico, van de frequentie van de blootstelling, van de werkpost en van de efficiëntie van het PBM; moet bepaald worden of er voorafgaand aan de bestelling tests van het PBM voorzien moeten worden; moeten de adviezen van de preventieadviseur, van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer en van het Comité voor preventie en bescherming op het werk verzameld worden; moet een besluit geformuleerd worden ten opzichte van het geheel van vaststellingen. navb-cnac Constructiv 2011 Persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouwsector 13

14 PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN IN DE BOUWSECTOR Werkpost / Blootgestelde personen Bijzondere eigenschappen van de werkpost Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM s): evaluatie van de risico s en keuze Overblijvende risico s (zie risicoanalyse en tabel uit bijlage 1 van het KB Gebruik van PBM s ) Overblijvend risico 1: Overblijvend risico 2: Overblijvend risico 3: Ernst (1 tot 5) Frequentie van de blootstelling (1 tot 5) Soorten verplichte PBM s (bijlage 2 van het KB PBM s ) Beschermingskledij Helm Schort Schoeisel Handschoenen / wanten Bril / aangezichtsscherm Ademhalingstoestel Beenbescherming Bescherming van de voorarm Bescherming tegen vallen Gehoorbescherming Bescherming tegen trillingen Bescherming tegen radioactieve straling Bescherming tegen uitwendige straling Kleding met signaalfunctie Beschermingskledij Helm Schort Schoeisel Handschoenen / wanten Bril / aangezichtsscherm Ademhalingstoestel Beenbescherming Bescherming van de voorarm Bescherming tegen vallen Gehoorbescherming Bescherming tegen trillingen Bescherming tegen radioactieve straling Bescherming tegen uitwendige straling Kleding met signaalfunctie Beschermingskledij Helm Schort Schoeisel Handschoenen / wanten Bril / aangezichtsscherm Ademhalingstoestel Beenbescherming Bescherming van de voorarm Bescherming tegen vallen Gehoorbescherming Bescherming tegen trillingen Bescherming tegen radioactieve straling Bescherming tegen uitwendige straling Kleding met signaalfunctie Ander soort PBM te voorzien Eigenschappen die het PBM moet bezitten om te beschermen tegen de overblijvende risico's PBM al beschikbaar in de onderneming (soort merk nr. gebruiksaanwijzing) CE-gemarkeerde PBM s al beschikbaar in de onderneming + uiterste gebruiksdatum OK? (art. 5-9 KB Gebruik van PBM s ) Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM geschikt voor het risico? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM aangepast aan de heersende omstandigheden op de arbeidsplaats? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee 14 NAVB DOSSIER N 131 navb-cnac Constructiv 2011

15 Overblijvende risico s (zie risicoanalyse en tabel uit bijlage 1 van het KB Gebruik van PBM s ) Overblijvend risico 1: Overblijvend risico 2: Overblijvend risico 3: PBM is ergonomisch, comfortabel, OK voor de gezondheid? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM is geschikt voor de drager? (aandacht voor bepaalde eigenschappen van personen, handicap, ) Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM afgestemd op andere gebruikte PBM's? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM bezit de nodige eigenschappen? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM bezit intrinsieke risico's? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Conclusies genomen op basis van de verworven ervaring bij het gebruik (art KB Gebruik van PBM s ) Aankoop van een nieuw PBM? (art. 5-9 KB 'Gebruik van PBM's') Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Indien ja, eerste PBM dat overwogen wordt (soort - merk - code - prijs) PBM geschikt voor het risico? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM aangepast aan de heersende omstandigheden op de arbeidsplaats? PBM is ergonomisch, comfortabel, OK voor de gezondheid? PBM is geschikt voor de drager? (aandacht voor bepaalde eigenschappen van personen, handicap, ) Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM afgestemd op andere gebruikte PBM's? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM bezit de nodige eigenschappen? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM bezit intrinsieke risico s? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Tweede PBM dat overwogen wordt (soort - merk - code - prijs) navb-cnac Constructiv 2011 Persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouwsector 15

16 PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN IN DE BOUWSECTOR Overblijvende risico s (zie risicoanalyse en tabel uit bijlage 1 van het KB Gebruik van PBM s ) Overblijvend risico 1: Overblijvend risico 2: Overblijvend risico 3: PBM geschikt voor het risico? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM aangepast aan de heersende omstandigheden op de arbeidsplaats? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM is ergonomisch, comfortabel, OK voor de gezondheid? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM is geschikt voor de drager? (aandacht voor bepaalde eigenschappen van personen, handicap, ) Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM afgestemd op andere gebruikte PBM's? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM bezit de nodige eigenschappen? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee PBM bezit intrinsieke risico's? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Duur van het dragen in functie van de ernst van het risico, de frequentie van de blootstelling, de werkpost en de efficiëntie van het PBM (art. 10 KB Gebruik van PBM s ) Moeten er voorafgaand aan de bestelling tests van het PBM voorzien worden? Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Advies van de preventieadviseur (art. 9 2, 10 KB 'Gebruik van PBM's') Advies van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer (art. 9 2, 10 KB 'Gebruik van PBM's') Advies van het Comité PBW (art. 12 KB 'Gebruik van PBM's') Besluit Datum 16 NAVB DOSSIER N 131 navb-cnac Constructiv 2011

17 5.2. Gebruiksaanwijzing per soort PBM Er moet een gebruiksaanwijzing opgesteld worden voor elk soort PBM dat aanwezig is in de onderneming. Het doel is om alle inlichtingen over elk PBM te verzamelen in één document en om systematisch alle gebruiksaanwijzingen te verzamelen. PBM (soort en merk) Gebruiksaanwijzing PBM s (art KB PBM s ) Nr. van de gebruiksaanwijzing Besteldatum Nr. van de bestelbon Leveringsdatum Ontvangen documenten bij de levering Gebruiksaanwijzing van de fabrikant CE-verklaring van overeenstemming Andere documenten: Nageleefde bijkomende eisen Regels van goed vakmanschap Verslag voorafgaand aan indienststelling (indien PBM + niet-ce-gemarkeerd(e) aanvulling of accessoire en/of bijkomende eisen) Personen aan wie het PBM overhandigd werd (of werkposten) Risico's waartegen het PBM de werknemers beschermt Gebruiksvoorwaarden in functie van de ernst en de frequentie (duur van het dragen, ) Voorspelbare abnormale situaties die zich kunnen voordoen Nr. van de gebruikershandleiding voor de werknemers navb-cnac Constructiv 2011 Persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouwsector 17

18 PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN IN DE BOUWSECTOR Schriftelijke instructies voor de werknemers: datums talen Opleiding - datums Verantwoordelijke personen voor de controle van het PBM op de werven / bouwplaatsen Controle door EDTC (bij PBM val van hoogte) datum + ref. verslag Vervaldatum Conclusies genomen op basis van de verworven ervaring bij het gebruik van het PBM Andere opmerkingen Advies van de preventieadviseur + handtekening 'voor gezien' Advies van de preventieadviseurarbeidsgeneesheer 18 NAVB DOSSIER N 131 navb-cnac Constructiv 2011

19 5.3. Gebruikershandleiding voor de werknemers Voor elk soort PBM moet een gebruikershandleiding voor de werknemers opgesteld worden. Met deze nota worden de werknemers geïnformeerd over het gebruik van het PBM dat ze gekregen hebben. Om deze gebruikershandleiding uit te werken baseert de werkgever zich op de gebruiksaanwijzing van de fabrikant en op de werkelijke situatie in de onderneming. PBM Gebruikershandleiding Nr. van de gebruiksaanwijzing Datum 1. Werking 2. Gebruik 3. Nazicht 4. Onderhoud en opslag 5. Vervaldatum 6. Varia 7. Handtekening 'voor gelezen' van de preventieadviseur navb-cnac Constructiv 2011 Persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouwsector 19

20 PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN IN DE BOUWSECTOR 5.4. Overzichtstabel van de gebruiksaanwijzingen en gebruikershandleidingen Met de volgende tabel kunt u een overzicht bijhouden van de gebruiksaanwijzingen en gebruikershandleidingen van de PBM s die beschikbaar zijn in de onderneming: Gebruiksaanwijzing en gebruikershandleiding - Lijst van de beschikbare PBM's PBM Nr. gebruiksaanwijzing Nr. gebruikershandleiding Aantal PBM's in voorraad 20 NAVB DOSSIER N 131 navb-cnac Constructiv 2011

21 5.5. Terbeschikkingstelling van de PBM s en werkkledij Met het volgende document kan de werkgever de terbeschikkingstelling van de PBM s en de werkkledij formaliseren, een spoor behouden van deze terbeschikkingstelling en zich ervan verzekeren dat de werknemer de nodige inlichtingen ontvangen heeft. We willen in herinnering brengen dat werkkledij niet als een PBM beschouwd wordt. Ze kan wel op hetzelfde moment ter beschikking gesteld worden als de PBM s. Daarom werd het punt over de werkkledij opgenomen in dit hoofdstuk. Voor meer informatie over werkkledij kunt u navb dossier 117 Reiniging en onderhoud van werkkledij - Checklisten raadplegen: Ten slotte willen we nog meegeven dat het niet toegelaten is om een waarborg te vragen bij de overhandiging van de PBM s. Overhandiging van de persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM s) en werkkledij Onderneming / Werf... Ik, ondergetekende, (NAAM en Voornaam)... tewerkgesteld in de hoedanigheid van... erken door dit document te ondertekenen: 1. dat mijn werkgever mij geïnformeerd heeft over de volgende wettelijke verplichtingen: De werknemers zijn verplicht om werkkledij te dragen tijdens hun normale werkzaamheden. (Zie artikel 3 van het KB van 06/07/2004 betreffende de werkkledij); Het is verboden om werkkledij mee te nemen naar huis. Uitzonderingen: (Zie artikel 7 van het KB van 06/07/2004 betreffende de werkkledij en de CAO van 14/05/2009 betreffende de reiniging en het onderhoud van werkkledij, die gesloten werd in het Paritair Comité voor het Bouwbedrijf ); Elke werknemer moet op de juiste wijze gebruik maken van de persoonlijke beschermingsmiddelen die hem ter beschikking gesteld worden, overeenkomstig zijn opleiding en de door de werkgever gegeven instructies. Na gebruik moet hij ze weer opbergen. (Zie artikel 6 van de wet van 04/08/1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk); De werknemers moeten gebruik maken van de PBM s waarover ze moeten beschikken en zich gedragen naar de instructies die hun in dit verband worden gegeven. (Zie artikel 23 van het KB van 13/06/2005 betreffende het gebruik van PBM s); Via de algemene gebruiksaanwijzing wordt de werknemer op de hoogte gebracht van: 1 de diverse soorten PBM s die in de onderneming gebruikt worden of gebruikt kunnen worden; 2 de risico s waartegen de PBM s de werknemer beschermen; 3 de gebruiksvoorwaarden van de PBM s; 4 de voorzienbare abnormale situaties die zich kunnen voordoen; 5 de conclusies genomen op basis van de verworven ervaring bij het gebruik van PBM s. (Zie artikel 24 van het KB van 13/06/2005 betreffende het gebruik van PBM s); Via de gebruikershandleiding van elk soort PBM wordt de werknemer op de hoogte gebracht van: 1 de werking; 2 de gebruikswijze; 3 het nazicht; 4 het onderhoud en de opslag; 5 de vervaldatum. (Zie artikel 24 van het KB van 13/06/2005 betreffende het gebruik van PBM s); De werknemers mogen de PBM s onder geen voorwendsel met zich mee naar huis nemen. Uitzonderingen: (Zie artikel 19 van het KB van 13/06/2005 betreffende het gebruik van PBM s). 2. dat mijn werkgever mij geïnformeerd heeft over het arbeidsreglement van de onderneming; 3. dat mijn werkgever mij de volgende werkkledij en persoonlijke beschermingsmiddelen bezorgd heeft en dat ik ze met zorg zal behandelen: navb-cnac Constructiv 2011 Persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouwsector 21

22 PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN IN DE BOUWSECTOR Aantal Werkkledij of PBM Eigenschap Maat Werkkledij: jas korte jas broek andere: Beschermingskledij: regenjas winterjas signalisatie- of beschermjas signalisatie- of beschermbroek signalisatievest beschermingsschort andere: Beschermingshelm Veiligheidsschoenen hoge schoenen laarzen Beschermingshandschoenen Beschermingsbril Ademhalingstoestel Beschermingsmiddel tegen het vallen Gehoorbeschermingsmiddel Andere: Andere: Andere: Opgemaakt in twee exemplaren, waarvan één aan de werknemer bezorgd werd. DATUM:... HANDTEKENING:... Handtekening van de betrokken werknemer laten voorafgaan door de handgeschreven vermelding GELEZEN EN GOEDGEKEURD. 22 NAVB DOSSIER N 131 navb-cnac Constructiv 2011

23 5.6. Verzamelen van inlichtingen en ervaringen bij de gebruikers van PBM s Het KB Gebruik van PBM s bepaalt de voorwaarden waaraan PBM s moeten voldoen. PBM s moeten onder andere geschikt zijn voor de drager en er moet rekening gehouden worden met de vereisten met betrekking tot de ergonomie, het comfort en de gezondheid van de werknemer. Anderzijds moet de gebruiksaanwijzing de conclusies bevatten die genomen zijn op basis van de verworven ervaring bij het gebruik van het PBM. In het hoofdstuk over motivatie hebben we gezien dat het interessant is om de werknemers te betrekken bij de keuze van de PBM s, omdat dat een bijkomende waarborg geeft voor het gebruik ervan. Daarom kan het interessant zijn om de volgende inlichtingen te verzamelen bij de werknemers door hen persoonlijk enkele vragen te stellen: PBM in kwestie: Welke activiteit voert u uit? Draagt u dit PBM regelmatig? Is het ter beschikking gestelde PBM aangepast aan de taak die u uitvoert? Zijn de instructies die u gekregen heeft voor het gebruik van dit PBM, voldoende? Wordt het PBM regelmatig onderhouden? Is dit PBM geschikt voor u en is het comfortabel? Wat zijn volgens u de voordelen van dit PBM? Wat zijn volgens u de gebreken van dit PBM? Hoe zou u dit PBM willen verbeteren? Zou u een ander model van PBM willen? Wat zijn de belangrijkste eigenschappen die het zou moeten bezitten? Vindt u het belangrijk hoe het PBM eruitziet? Zou u het meer dragen als het er anders zou uitzien? Heeft u andere opmerkingen? 6. Soorten PBM s In dit hoofdstuk komen de verschillende soorten PBM s aan bod die vaak gebruikt worden in de bouwsector. Voor elke soort zullen we de volgende punten bespreken: de risico s; de verplichting om ze te dragen; de eigenschappen; de markering; de normen; de raadgevingen en het onderhoud. In dit navb dossier vindt u drie voorbeelden van fiches: bescherming van het hoofd; bescherming van de voeten; bescherming van de ogen en het gezicht. Deze fiches vindt u ook op onze site: > Welzijnsinfo > In de praktijk > Uitrusting. Ook de volgende fiches zijn beschikbaar: Beschermings- en signalisatiekledij Ademhalingsbescherming Bescherming tegen vallen Gehoorbeschermingsmiddelen Bescherming van de handen Vooraleer we dit hoofdstuk aanvatten, willen we nogmaals vermelden dat er onderzocht moet worden of de te bestrijden risico s aan de bron uitgeschakeld kunnen worden en of de blootgestelde personen met een collectief beschermingsmiddel van het risico geïsoleerd kunnen worden. navb-cnac Constructiv 2011 Persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouwsector 23