Woord vooraf. Frea Ghijs & Isabelle Lust 11 juni De fysieke inspanning van de humane begeleider in de hondensport

Transcriptie

1 De fysieke inspanning van de humane begeleider in de hondensport Woord vooraf Op vraag van het Expertisecentrum DIER-EN-ZORG hebben we onderzocht of we de hondensport ook effectief een sport kunnen noemen. Hierbij werd de fysieke inspanning van de humane begeleider getest bij personen die de hondensportdiscipline beoefenen. De theorie die we gekregen hebben tijdens onze opleiding Dierenzorg heeft ons geholpen om de basis te leggen van dit eindwerk. Daarnaast vormde onze interesse voor honden een mooie aanvulling voor het maken van dit eindwerk. Als eerste bespreken we alle verschillende hondensportdisciplines. Daarnaast omschrijven we het lichaam in rust en de fysiologische veranderingen die ons lichaam ondergaat tijdens een inspanning. Vervolgens wordt er wat theorie omtrent inspanningstesten beschreven. Tot slot vermelden we de resultaten van de testen en enquêtes met hierbij speciale aandacht naar de populariteit van de hondensport. Voor eerst onze oprechte dank aan Dhr. Coene Peter en Dhr. Vandenberghe Frederik die ons met raad en daad bijstond toen we dit eindwerk schreven. Ook aan alle mensen die geholpen hebben door de fysieke testen af te leggen en/of enquêtes in te vullen, een woord van dank. Frea Ghijs & Isabelle Lust 11 juni 2010

2 2 Titel Onderzoek naar de fysieke inspanning van de humane begeleider in de hondensport Abstract Dit eindwerk is een onderzoek naar de fysieke inspanning van de humane begeleider in de hondensport. In de literatuurstudie wordt er eerst een overzicht weergeven over alle bestaande hondensporten met wat uitleg. Daarnaast wordt ook de fysiologie van de mens onderzocht om zo de parameters van de fysieke inspanning beter te leren kennen. Als laatste wordt er een overzicht weergegeven van alle mogelijke inspanningstesten. In de verdere uitwerking zien we de resultaten van de inspanningstesten afgenomen bij mensen die de hondensport actief beoefenen. Daarnaast is er ook een enquête afgenomen om zo naar de publieke opinie in verband met de hondensport te peilen. Tot slot zijn er oplossingen beschreven die ervoor zouden moeten zorgen dat de hondensport aan populariteit wint. Trefwoorden Hondensport Fysiologie Inspanningstesten Hondensport enquête Hondensport affiche

3 3 Inhoudsopgave 1 Doelstelling Inleiding/literatuurstudie Overzicht van alle bestaande hondensporten Inleiding Hondensportfederaties Wandelsport... 7 Wat is wandelsport?... 7 Populariteit Agility... 8 Wat is Agility?... 8 Populariteit Gehoorzaamheid... 9 Wat is gehoorzaamheid?... 9 Populariteit Breitensport... 9 Wat is breitensport? Combisport...10 Populariteit Ringsport...10 Wat is ringsport?...10 Populariteit Dog dance...11 Wat is dog dance?...11 Heelwork to music...11 Populariteit Flyball...12 Wat is flyball?...12 Populariteit Dogfrisbee...12 Wat is dogfrisbee?...12 Sportspecifieke termen...13 Populariteit Canicross...14 Wat is canicross?...14 De afstanden...14 Waar kan men canicross beoefenen?...15 Populariteit Bikejoring...15 Wat is bikejoring?...15 Populariteit Skijoring...15 Wat is skijoring?...15 Populariteit Sledehondenracen...16 Wat is sledehondenracen? Clean boot hunting...16 Wat is clean boot hunting?...16 Populariteit Jacht...17 Wat is jacht? Schapendrijven...18 Wat is schapendrijven?...18

4 Populariteit Dock jumping...19 Wat is dock jumping?...19 Populariteit Waterwerk...20 Wat is waterwerk?...20 Populariteit Weight pulling...20 Wat is weight pulling?...20 Populariteit Greyhound racing...21 Wat is greyhound racing?...21 Populariteit Hondengevechten...21 Wat zijn hondengevechten?...21 Populariteit De fysieke inspanning bij de mens Inleiding Spieren In rust 23 Soorten spieren...23 Spieropbouw Bij inspanning.24 Soorten contracties...24 Het tot stand komen van een isotonische contractie Wat er fout kan gaan.26 Algemeen...26 De verschillende spierproblemen...26 De warming-up Het hart In rust...28 Algemeen...28 Opbouw...28 Werking...28 De contracties Bij inspanning..30 Algemeen...30 Maximale hartprestatie...30 Getrainde sporters...30 Beïnvloedende factoren Wat er fout kan gaan De longen In rust...32 Opbouw van de longen...32 Algemeen...32 Mechanisme Bij inspanning.34 Algemeen...34 Getrainde personen en ongetrainde personen...34 Rokers en niet rokers Wat er fout kan gaan Hoe kan een orgaan energie leveren? Algemeen Energie De inspanningstesten...36

5 2.3.1 Inleiding Soorten inspanningstesten Anaërobe inspanningstesten Inleiding De testen Beïnvloedende factoren...40 Opwarmen...40 Vermoeidheid...40 Voeding...41 De test zelf Materiaal en methode De enquête Fysieke test Inleiding De hartslagmetingen De stappentellingen Praktische informatie Het promoten van de hondensport Algemeen Flyer/ affiche Resultaten Resultaten van de enquête Resultaten van de fysieke proef The dogs academy Torhout Algemene informatie Cijfergegevens De Sint Elooisvrienden Pittem Algemene informatie Cijfergegevens Ingelmunster Algemene informatie Cijfergegevens De gezellige blaffers Zwevezele...Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd Algemene informatie Cijfergegevens Samenvattende cijfergegevens Algemene informatie Cijfergegevens Discussie en algemeen besluit...51 Bijlagen... I Bijlage 1; de enquête... I Bijlage 2: resultaten van de enquête... V Bijlage 3: Belasting per hondensport... X Bijlage 4; de flyer... XII Bijlage 5; Testresultaten Torhout... XIII Bijlage 6; Verwerkte resultaten Torhout...XIV Bijlage 7; Testresultaten Pittem...XV Bijlage 8; Verwerkte resultaten Pittem...XVI Bijlage 9; Testresultaten Ingelmunster...XVII Bijlage 10; Verwerkte resultaten Ingelmunster...XVIII Bijlage 11; Testresultaten Zwevezele...XIX Bijlage 12; Verwerkte resultaten Zwevezele. XX Bijlage 13; Samenvatting testresultaten...xxi

6 6 1 Doelstelling We hebben gekozen om de fysieke inspanning van de humane begeleider van de hondensport te onderzoeken. Hiermee willen we aantonen dat de hondensport ook een fysiek belastende sport is, dit in tegenstelling tot wat vele mensen erover denken. De hondensport is lang niet zo populair als de paardensport, tennis of voetbal. Deze sporten worden als fysiek zwaarder beschouwd en krijgen daarom veel meer aanzien en respect. Wij willen met dit eindwerk aantonen dat de hondensport ook deze lof en aanzien verdient. We hopen dus dat er dankzij ons onderzoek een grotere erkenning groeit voor deze sport. Honden zijn belangrijke huisdieren in België zo kunnen we volgende gegevens vermelden: - In België hebben één op de vier huishoudens een hond. Dit is meer dan de Nederlanders, Duitsers en Britten. Huishoudens met lage inkomsten bezitten vaker véél honden. - Aantal geregistreerde honden in België = = gemiddeld 10,4 honden per 100 inwoners o in Vlaanderen, o in Brussel o in Wallonië - Circa 40% van de personen die honden bezitten bezoeken al dan niet regelmatig een hondenschool, hiervan zijn er dan weer 25% die intensief de hondensport beoefenen We zullen de fysieke inspanning aantonen door enkele proefpersonen hun hartslag te vergelijken in rusttoestand en na een inspanning met de hond. Ook zullen het aantal gezette stappen tijdens het lopen van één agility parcours worden gemeten. Daarnaast zullen we ook een enquête opstellen om de publieke opinie over de hondensport te onderzoeken. Ook geven we een overzicht van alle mogelijke hondensporten en enkele oplossingen om de hondensport wat te promoten.

7 7 2 Inleiding/literatuurstudie 2.1 Overzicht van alle bestaande hondensporten Inleiding De hondensport is een wereldwijde gekende sport met daarin verschillende disciplines. Tijdens het opzoekwerk voor ons eindwerk waren wij dan ook erg verbaasd over hoeveel verschillende disciplines er wel niet bestonden. In België is de hondensport een gekende, maar niet echt populaire sport. Hier hebben we de meest voorkomende disciplines zoals agility, gehoorzaamheid, Als we dit vergelijken met de hondensport in Amerika zien we dat wij hier duidelijk wel wat achterstand in te halen hebben. In Amerika wordt de hondensport als een echt evenement beschouwd voor mens en dier, spectaculaire hondensporten zoals dock jumping zijn daar dan ook geen zeldzaamheid. Om u als lezer te duiden op de verscheidenheid binnen deze sporttak zullen wij daarom de verschillende disciplines bespreken. Hondensport is namelijk een steeds meer groeiende sport in België. Het is dan ook maar een kwestie van tijd voor men bij ons ook al deze disciplines zal kunnen beoefenen. Denken we maar aan de recente opkomst van dogfrisbee en flyball Hondensportfederaties De voornaamste hondensporten in België staan voornamelijk onder toezicht van de V.O.E vzw en VHF (Vlaamse Hondensport Federatie). Deze sportfederaties zijn officieel erkend door BLOSO en de Vlaamse gemeenschap. We kunnen dus stellen dat de hondensport hierdoor officieel erkend is als een volwaardige sport. Het VOE en VHF organiseren officiële wedstrijden op nationaal en internationaal niveau. De hondenclubs en leden die bij deze federaties aangesloten zijn kunnen deelnemen aan deze activiteiten. De sporten waar de federaties zich op concentreren zijn: gehoorzaamheid, agility, doggydance en dogfrisbee. Natuurlijk kan men nog andere hondensporten beoefenen in België. Deze sporten staan dan echter niet altijd onder toezicht van een federatie. Het is daarom dikwijls moeilijker om deze sporten op een wedstrijdgericht niveau te gaan beoefenen Wandelsport Wat is wandelsport? De wandelsport is één van de meest beoefende hondensporten in ons land, maar wordt vaak onterecht vergeten wanneer men over hondensport praat. Vele hondenclubs organiseren op regelmatige basis een fikse wandeling voor hond en begeleider. Er zijn ook eigenaars die de wandelsport erg intensief beoefenen met hun trouwe viervoeter. Men kan gaan wandelen over afstanden van 5, 10, 15 en 20 km, dit zijn dus al flink wat kilometers die toch wat training en voorbereiding vragen. Naast het intensief beoefenen van de wandelsport of de wandelingen in clubverband hebben we natuurlijk ook de eigenaars die dagelijks een wandeling gaan maken met hun hond maar daarom niet noodzakelijk aangesloten zijn bij een sportclub. De meeste honden vragen ook echt lichamelijke beweging, eigenaars moeten zich daarom vaak noodgedwongen in beweging zetten om aan de behoeften van hun trouwe vriend te voldoen.

8 8 Populariteit We zouden kunnen stellen dat de wandelsport één van de populairste hondensporten is die beoefend wordt. Wandelen met de hond wordt vaak gestimuleerd in hondenscholen en vele clubs organiseren regelmatig een geleide wandeling voor hun leden. Daarnaast hebben we nog de mensen die niet aangesloten zijn bij een sportclub maar die toch op regelmatige basis erop uit trekken met hun hond Agility Wat is Agility? foto 1: agility Agility is het latijnse woord voor flink en bewegelijk. Agility lijkt op de traditionele jumping met paarden maar dan met de hond. Het doel is dus dat de hond een hindernissenparcours aflegt, zo vlug mogelijk en met een minimum aan strafpunten. Om agility te beoefenen heb je dus toestellen nodig: de gewone hindernissen (bestaande uit horden, banden, tunnels, slalom) en toestellen met contactzones (hondenloop, schutting en een wip). Contactzones zijn zones onderaan de toestellen die de hond met minstens 1 poot moet geraakt hebben. Er zijn 2 soorten parcours; de jumping en het vast parcours. Bij de jumping worden enkel de gewone hindernissen gebruikt, dit is dus enkel een parcours voor springen en snelheid, natuurlijk moet dit ook foutloos worden afgelegd. Dan is er ook een vast parcours, hier worden zowel de gewone hindernissen als de toestellen met de contactzones gebruikt. Het aantal en hoogte van de toestellen is afhankelijk van de klasse waarin gespeeld wordt. In iedere klasse is dan nog een onderverdeling om de kleine honden van de grote te onderscheiden: Toy : 30 cm schofthoogte of minder Mini: meer dan 30 cm tot en met 40 cm. Medium: meer dan 40 cm tot en met 50 cm. Maxi: meer dan 50 cm. De geleider moet tijdens het parcours de nodige aanwijzingen en instructies geven aan zijn hond, om het parcours goed te kunnen afleggen. De geleider mag de hond of de toestellen wel niet aanraken. De hond moet dus leren om gesproken aanwijzingen of de lichaamstaal van de geleider goed te begrijpen, en zo snel het gevraagde bevel te kunnen uitvoeren.

9 9 Populariteit Agility vormt een grote groep binnen de hondensportdiscipline, in 1978 werd het voor de eerste maal gedemonstreerd in Londen. In 1980 waren er al reglementen en werden er reeds wedstrijden georganiseerd. Sindsdien kent de agility enkel maar een toename van deelnemers. De sport kan beoefend worden door elke hond die graag zijn energie kwijt wil. Het geeft een zelfvertrouwen aan de hond en de band met de geleider wordt er enkel maar sterker door Gehoorzaamheid Wat is gehoorzaamheid? foto 2: gehoorzaamheid Elke hond heeft een basis van de gehoorzaamheid nodig, zelfs al wil men later een andere hondensport befoenen. De basis houdt voornamelijk in dat een hond kan zitten, liggen, blijven op bevel en dat er mooi gewandeld kan worden. Er kan wel een onderscheid gemaakt worden tussen wedstrijdgerichte gehoorzaamheid en de gewone 'huis-tuin' gehoorzaamheid. Dit laatste betekend dat er geen wedstrijden met de hond gespeeld worden, er wordt enkel verlangd dat de hond sociaal is, zich gedraagt thuis of tijdens een wandeling. Bij wedstrijdgericht wordt getraind dat de hond onmiddellijk de bevelen correct uitvoert. Op elke oefening staat een aantal punten en bij iedere afwijkende uitvoering worden punten afgetrokken. Het aantal oefeningen en de moeilijkheidsgraad van de oefeningen is afhankelijk van de klasse waarin gespeeld wordt. Populariteit Bijna overal in België wordt gehoorzaamheid gegeven, maar niet overal wordt wedstrijd gerichte gehoorzaamheid gegeven. Toch hoort gehoorzaamheid bij de meest beoefende hondensporten Breitensport Wat is breitensport? Breitensport is een combinatie van gehoorzaamheid en agility. Het bestaat uit 4 verschillende onderdelen; een gehoorzaamheid gedeelte, slalomloop, hordeloop en een

10 10 hindernissenbaan. Het parcours moet in een zo kort mogelijke tijd worden afgelegd en met geen of een minimum aan fouten. Het kan beoefend worden door alle honden vanaf één jaar. De sport vergt namelijk een grote fysieke inspanning van de hond, daarbij komt dat de hond vaak bruuske bewegingen moet maken. Bij jonge honden zou dit op lange termijn voor gewrichtsproblemen kunnen zorgen. In de sport wordt er ook een onderscheid gemaakt tussen kleine en grote honden. Het gehoorzaamheid gedeelte omvat volgende oefeningen; wandelen met wendingen, tempowisselingen, enkele traditionele gehoorzaamheidsoefeningen zoals voedselweigering. Bij de slalomloop is het de bedoeling dat je samen met je hond een afstand loopt van 75 meter in een kort mogelijke tijd. Deze 75 meter ligt in een slalom, telkens moet je tussen de paaltjes lopen met de hond netjes naast je (de afstand van de hond mag niet meer dan 2 mater bedragen). De hond mag niet van kant verwisselen onderweg. De hordeloop, dit onderdeel bevat een rij van 3 horden waar de hond samen met geleider over moet, dit terug in een zo kort mogelijke tijd. De hindernisbaan is waarschijnlijk de leukste van de vier, hier moet de hond een afstand van 75 meter afleggen met daarin 8 hindernissen. Deze hindernissen staan op een rechte rij, de hindernissen zijn een hoogtesprong, de schutting, een tunnel, een brug, een ton, een band en dan nog een hoogtesprong. Bij dit onderdeel moet de begeleider meelopen naast de hindernissen. Honden die dit alles zonder leiband afleggen krijgen per onderdeel bonuspunten. Voor echte sportievelingen kan men daarna nog kiezen om een duurloop te lopen. Dit is een afstand van ofwel 2 of 5 km, hierbij moet de hond wel aan de leiband Combisport Combisport is eigenlijk het vervolg op de breitensport, het omvat dezelfde uitdagingen. Maar de toestellen en de oefeningen volgen niet telkens in dezelfde volgorde en de hindernissenbaan moet zelfs niet meer in een rechte lijn zijn. Er zit dus wat meer variatie in. Populariteit De breitensport is nog in opkomst in België, het is al meer bekent in Nederland. De breitensport is in Duitsland uitgevonden en is daar een groot succes Ringsport Wat is ringsport? De ringsport bestaat uit 3 onderdelen, de gehoorzaamheid, de springoefening en de bijtoefening. In de gehoorzaamheidsproef moet men basisoefeningen uitvoeren zoals, aangelijnd volgen, voedselweigering, apporteren en zoeken van een voorwerp, sta en zitoefeningen dichtbij de geleider en op afstand. De hond moet aan 3 springopdrachten voldoen, een eerste is over een schutting van maximum 2,30 m hoog, een tweede is een lengtesprong met een maximum breedte van 4 m. Tot slot is er de combinatiesprong van maximum 1.20m hoog en 1.20 m breed. Een laatste onderdeel is de bijtoefening. Deze oefening bestaat ook uit verschillende afzonderlijke onderdelen. Zo zal de hond een voorwerp moeten bewaken, een opgejaagde en een gestuurde aanval moeten uitvoeren. Bij de opgejaagde aanval valt de hond werkelijk aan. Bij de gestuurde aanval wordt de hond teruggeroepen.

11 11 Populariteit De Belgische ringsport wordt georganiseerd door St. Hubertus en Nationaal verbond voor Belgische kynologen. Er zijn zo n 150 clubs aangesloten met in totaal zo n 1300 leden. Aan de wedstrijden nemen enkel geregistreerde honden deel. Dit wil zeggen, honden met een stamboomnummer. De sport wordt voornamelijk beoefend met de Mechelse herdershonden Dog dance Wat is dog dance? Zoals de naam het doet vermoeden is dog dance, dansen met je hond. Er worden verschillende trucjes aangeleerd aan de hond zoals pootjes geven, draaien rond eigen as, slalommen tussen de benen van de geleider, buigen, rollen,... Vervolgens worden de oefeningen aan elkaar gekoppeld zodat alles vloeiend overkomt. Eens de hond alle oefeningen onder de knie heeft, kan de muziek gekozen worden die past bij de hond. bv een hond met veel energie, die alle oefeningen vlug uitvoert, kan beter dansen op een liedje met een vlug tempo. Tijdens de dans worden verschillende aspecten beoordeeld zoals vloeiende overgang van de ene beweging in de andere, interactie tussen hond en geleider, gebruik van het terrein,... Ook kunnen strafpunten gegeven worden bij een overmaat aan blaffen. Er worden verschillende klassen gemaakt: fun klasse: hierbij mag voeding of een speeltje gebruikt worden om de hond te helpen bij de uitvoering van de oefeningen. Dan is er ook nog de novice, intermediate en advance is deze klasse is het verboden om nog met voeding of een speeltje deel te nemen aan de wedstrijden. Als laatste klasse is er ook nog de innovation hieronder vinden de groepsdansen plaats, deze worden dan nogmaals onderverdeeld in 2 groepen: de groep met meerdere mensen met elke een hond. en een tweede groep waarbij 1 persoon met meerdere honden danst Ook in deze klasse mag niet meer gewerkt worden met voeding of een speeltje. In elke klasse mag het gekozen liedje maar een bepaalde duur duren. Heelwork to music Heelwork en dog dance mag niet door elkaar verward worden. Bij heelwork is het verplicht dat de hond op een afstand van 1,3meter bij de geleider blijft, terwijl bij dog dance de hond aan de andere kant van het terrein mag lopen. Bij heelwork geldt: hoe strakker de hond bij de geleider loopt hoe meer punten het hem zal opleveren. Heelwork bestaat uit 75% volgwerk en 25% dog dance oefeningen. Populariteit Dog dance is bijna in elk land bekend, ook in België kent het een grote opmars. Verschillende hondenscholen beoefenen deze sport en al vaak worden wedstrijden gehouden.

12 Flyball Wat is flyball? foto 3: flyball Flyball is geen individuele sport zoals gehoorzaamheid en agility. In deze hondensport zullen de honden met hun begeleiders in team moeten werken. Elk team bestaat uit 6 honden, 4 honden die moeten lopen en 2 reserves. Bij flyball moeten de honden zo snel mogelijk 4 hindernissen overbruggen om een toestel te bereiken. De honden moeten met de druk van hun poten een tennisbal uit het toestel laten springen, daarna moeten ze zo snel mogelijk terug over de 4 horden de tennisbal naar hun baasjes brengen. Eens aangekomen start de volgende hond van het team met zijn race naar de tennisbal. Er spelen gewoonlijk 2 teams tegen elkaar, het team waarvan als eerste alle honden hun tennisbal succesvol hebben afgeleverd is de winnaar. In principe is het mogelijk om met elke hond aan flyball te doen, toch moeten we opmerken dat de ene hond wat competitiever zal ingesteld zijn dan de andere. Populariteit In België is de populariteit van flyball eerder beperkt in vergelijking met agility of gehoorzaamheid. Flyball wordt soms recreatief beoefend in hondenscholen maar het aantal mensen die de sport wedstrijdgericht beoefenen zijn eerder beperkt. Toch zijn er Belgische teams die tot de Europese kampioenen behoren. In België zijn er zo n 35 wedstrijdgerichte flyballteams, je zou kunnen denken dat dit eerder een pover aantal is. Toch zijn we er blijkbaar veel actiever mee bezig dan bijvoorbeeld in Nederland, waar ze maar 3 professionele teams hebben. De Belgische teams bevinden zich in Brugge, Heist-Op-Den-berg, De Pinte, Erpe-Mere, Halen, Beerzel en Brecht. Daarbij komt dat de hond al een basis gehoorzaamheid moet hebben gehad om te kunnen deelnemen Dogfrisbee Wat is dogfrisbee? Dogfrisbee is een zeer intensieve sport voor zowel baas als hond. We hebben verschillende onderdelen binnen de sport. Als eerste hebben we de distance frisbee, deze kan nogmaals onderverdeeld worden in mini-distance en long-distance. Bij mini-distance moet de geleider de frisbee zover en zoveel mogelijk binnen een bepaalde tijdspanne werpen. Het veld wordt ingedeeld in verschillende stroken, de plaatst waar de hond de frisbee vangt bepaald het aantal punten. De hond moet telkens de frisbee terugbrengen. Men beschikt dus maar over 1 frisbee

13 13 gedurende de ganse tijd. Als de hond weigert om de frisbee te gaan halen moet de geleider hier zelf omgaan en mag men de frisbee maar weer opnieuw werpen als zowel hond als geleider achter de startlijn staan. Dit kost natuurlijk heel wat tijd. Een goede werptechniek van de geleider is ook van belang daar de frisbee binnen een bepaald terrein moet blijven. Bij dit onderdeel van dogfrisbee wordt er geen rekening gehouden met spectaculaire sprongen. Bij long-distance frisbee mag men 3 maal werpen binnen de veldbreedte en zo ver mogelijk, de punten worden gescoord als de hond de frisbee opvangt. Van de 3 worpen telt dan de verst opgevangen worp. Long-distance is onbeperkt in tijd. Daarnaast hebben we freestlye frisbee, hierbij moeten hond en geleider op een stukje muziek zoveel mogelijk trucjes, werp en vangtechnieken vertonen. De geleider wordt beoordeeld op de moeilijkheidsgraad en correcte uitvoering van zijn routine. Er zijn heel wat vaardigheden vereist voor zowel geleider als hond. Bij elke soort van dogfrisbee moet men correct werpen om de kans op verwondingen bij de hond te minimaliseren. Sportspecifieke termen Net zoals in elke andere sport zoals paardrijden, voedbal, tennis, hebben we ook in dogfrisbee heel wat termen voor de verschillende tricks en moves. Zelfs de verschillende manieren om de frisbee vast te houden hebben hun eigen specifieke benaming gekregen. Het zou ons te ver leiden om alle termen beginnen op te noemen en uit te leggen. Toch zullen we een voorbeeld geven om het beeld over dogfrisbee wat te verduidelijken. Bij de Flip zal de hond een soort salto maken. Het is een soort van pirouette waarbij de hond zich om zijn lengteas draait. Deze trick is ook te zien op de afbeelding. Populariteit foto 4: frisbee Dogfrisbee is een zeer explosieve en energieke sport die oorspronkelijk afkomstig is uit de VS. In Europa moet de populariteit nog heel wat toenemen. Ook zijn er sommige hondenrassen die niet geschikt zijn voor deze sport. Grote honden zijn bijvoorbeeld gevoelig aan gewrichtsaandoeningen, door de vele bruuske bewegingen die de hond moet maken worden de gevoelige gewrichten gemakkelijk overbelast. Kortsnuitige rassen zijn ook niet geschikt voor deze hondensport, ze kunnen de frisbee maar heel moeilijk vasthouden.

14 Canicross Wat is canicross? foto 5: canicross De discipline canicross houdt in dat de eigenaars gaan lopen met hun hond, dit meestal in een bosrijke omgeving. Men heeft verschillende soorten parcours, zo kunnen we individueel of in groep starten. Een cross wordt meestal in een bergachtig gebied gelopen maar het kan in principe ook op een plat reliëf. De hond is hierbij aangelijnd door middel van een harnas met uitrekbare leiband. De leiband is bevestigd rond het middel van de begeleider. De doelstelling is om een parcours binnen een zo snel mogelijke tijd af te werken. De begeleider moet hierbij altijd de hond volgen. De hond moet dus altijd VOOR de begeleider lopen. Binnen de canicross zijn er verschillende categorieën waarin met kan deelnemen naar gelang de leeftijd van de begeleider. Zo hebben we de: - Baby of Kuikentjes : geb. in 2003 en erna. - Miniemen : geb. in en Cadetten: geb. in en Juniors: geb. in et Seniors : geb. van 1990 t/m Veteranen I : geb. van 1969 t/m Veteranen II : geb. van 1959 en ervoor De afstanden. De lengte van het parcours die men loopt is afhankelijk van de categorie waarin men deelneemt. De afstanden kunnen variëren van 100m tot 8km. Op wedstrijden is er ook een reglement die het welzijn van eigenaar en hond moet garanderen. Bij zeer warm weer kan het zijn dat de wedstrijden geannuleerd worden, dit gebeurd meestal als de temperatuur de grens van 25 overschrijd. Diegene die de wedstrijd organiseert moet ook altijd verplicht voldoende watervoorzieningen installeren voor de honden en mensen. De afstanden per categorie in functie van de tijd worden hieronder in een tabel weergegeven: GEADVISEERDE AFSTANDEN PER CATEGORIE Temperaturen Kuikentjes Miniemen Cadetten Run (Junior à V2) Cross (Junior à V2) t < 20 C 100 à 500m 1,5 km 3 km 3 km max. 8 km max. 20 C < t < 25 C max. max. max. 3 km max. 5 km max t ³ 25 C alles geneutraliseerd.

15 15 Waar kan men canicross beoefenen? Het aantal clubs waar men deze hondensport kan beoefenen is beperkt. In Vlaanderen hebben we 8 clubs, verspreidt over 3 provincies. In West-Vlaanderen hebben we clubs in Loppem en Spiere-Helkijn, in Oost-Vlaanderen in Moerbeke, Meldert, Uitbergen en tot slot in Vlaams-Brabant in Vilvoorde, Duisburg en Tielt- Winge. De clubs staan onder toezicht van de Vlaamse Canicrossfederatie. Populariteit Officieel hebben alle canicrossverenigingen samen zo n 150 leden. Dit aantal is ieder jaar aan het stijgen wat wijst op een groeiende interesse voor deze sport. Vanuit België zijn er telkens leden die deelnemen aan het Belgische, Europese en wereldkampioenschap Bikejoring Wat is bikejoring? Gekoppeld aan Canicross kunnen we ook bikejoring vernoemen. Hierbij zal de geleider in plaats van te lopen, fietsen met de hond. Er dient terug een bepaald parcours afgelegd te worden binnen een zo kort mogelijke tijdspanne. Wel moeten we duidelijk maken dat de geleider actief moet fietsen met de hond en zich niet laten vooruittrekken. Populariteit In België is bikejoring een opkomende sport. Er zijn nog maar weinig mensen die afweten van het bestaan van deze hondensport. Ook zijn er nog niet veel verenigingen waar men deze sport kan beoefenen. Het aantal wedstrijden die georganiseerd worden per jaar is eerder beperkt. Bikejoring staat ook onder toezicht van de Belgische canicrossfederatie. We hebben deze mensen gecontacteerd en daar zeiden ze ons dan bikejoring een opkomende trend is. Het aantal leden stijgt met 40 per jaar Skijoring Wat is skijoring? foto 6: skijorking

16 16 Gekoppeld aan canicross en bikejoring hebben we skijoring. Bij deze sport wordt de skiër voortgetrokken door een hond. Natuurlijk moet niet de hond al het werk leveren, ook de skiër zelf dient nog actief te bewegen. Populariteit Omdat we in België een gebrek hebben aan sneeuw wordt de sport bij ons niet actief beoefend. Het is wel erg populair in Scandinavië, Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk en Alaska Sledehondenracen Wat is sledehondenracen? Bij sledehondenracen is het de bedoeling dat de geleider samen met z n troep honden zo snel mogelijk een uitgestippeld parcours aflegt. Hij spant z n honden voor de slede en racet zo van checkpunt naar checkpunt. De geleider met de snelste tijd wint de race. Sedehondenracen is nog lang niet zo simpel als met zou denken. Eerst en vooral moeten de honden perfect onder commando staan van de geleider. Dit om te voorkomen dat de honden stuurloos voor de slede worden gespannen. De geleider moet hierbij af en toe meehelpen om bijvoorbeeld een berg op te rennen. Hij moet z n honden dus regelmatig helpen. Dit alles in barre weersomstandigheden zorgt voor een aanzienlijke fysieke inspanning. Populariteit Sledehondenracen is in België lang niet zo populair, dit net zoals bij skijoring door een gebrek aan sneeuw. Voor uitdagende raceparcours moet met naar Alaska of andere koude gebieden trekken Clean boot hunting Wat is clean boot hunting? Bij clean boot hunting is het de bedoeling dat de honden een spoor volgen van een mens en zo de 'vermiste' persoon terug te vinden. Bij de jacht wordt vaak prooidieren gebruikt en moeten de honden de geur van wild volgen, hierbij dus niet. Ze moeten een menselijke geur volgen van een persoon met propere schoenen, er zijn dus geen extra misleidende geurstoffen. De sport bestaat uit een parcours met verschillende ondergronden. In dit spel zijn 4 personen betrokken; de hond, de handlanger, de runner en de judge. In het begin wordt een vlag met de geur van de runner (de persoon die zich verstopt) gegeven aan de handlanger. Een 10tal meter verder wordt een 2e vlag gehangen, tussen deze 2 vlaggen verloopt het spoor in een rechte. Nadat de handlanger de hond aan de vlag heeft laten ruiken begint de speurtocht naar de runner. Het samenwerk is gebaseerd op vertrouwen, de handlanger moet zijn hond goed kennen en zijn signalen goed leren lezen. De judge beoordeeld de jacht, de snelheid en ook de reactie van de hond op verschillende zaken zoals ander geuren van wild. Na het eindigen van het spel of het vinden van de 'vermiste' persoon wordt een vriendelijk contact gemaakt tussen de hond en de runner. Populariteit In Engeland en ook in minderde mate in Nederland is deze sport sterk in opkomst. In België is deze sport nog vrij recent maar het wordt al in enkele hondenscholen beoefend.

17 Jacht Wat is jacht? De jacht wordt voornamelijk met jachthonden gedaan. De jachthonden kunnen worden ingedeeld in groepen gebaseerd op welke functie ze hebben binnen de jacht: Pointers of de staande honden: deze mogen enkel het wild lokaliseren, om de geur van wild op te vangen staan ze rechtop met opgeheven hoofd tegen de wind in. De staande honden wijzen het wild aan door stokstijf te blijven staan in de richting van het wild. Een staande hond mag het wild niet achtervolgen. Vb Ierse setter, Duitse staander Drijvers drijvende honden horen ook niet achter het wild aan te gaan, ze moeten steeds dicht bij de jager blijven. Ze moeten enkel het wild uit het struikgewas jagen of het wild drijven naar open gebieden. Vb Cocker spaniel en de Springer spaniel Retrievers of apporteerhonden dit zijn honden die het afgeschoten wild 'onbeschadigd' brengt naar de jager. Vb Labrador en Golden retriever Terriërs of aardhonden deze worden ingezet voor wild die zich schuil houd in holen. Vb Teckel en Jack russell Zweethonden deze honden volgen het spoort van het wild door middel van een bloedspoor of via zweetsporen van het wild. Zweethonden sporen voornamelijk grofwild op. Vb Bloedhond De basis van trainingen bij jachthonden gebeurt al vanaf 4 maanden, het houdt in dat ze wild moeten kunnen lokaliseren, de valplaats van wild moeten onthouden, over sloten zwemmen, dichte struiken afzoeken en moeilijk begane hellingen opklimmen. Kalmte en rust van de hond zijn een absolute noodzaak voor de jacht. Om aan de echte jacht te kunnen deelnemen moeten de honden eerst een proef afleggen en een C of B diploma halen. Een C diploma houdt in dat de hond zowel aangelijnd als los kan volgen, kan komen op bevel en een apport kan halen van het land als ook uit het water. Om een B diploma te halen worden dezelfde testen afgelegd als een C diploma maar er komen nog 3 oefeningen bij; een verloren apport op het land een markeer apport op het land en een apport over diep water. Indien dit allemaal goed lukt kan men ook proberen om een A diploma te halen. Hierbij worden alle voorafgaande testen afgelegd met 2 extra proeven: dirigeer op het land en een apport met verre loper over diep water. In plaats van een A diploma te halen kan men ook verkiezen voor een M.A.P (Multiple Apporteer Proef) of voor een workingtest. Dit zijn wedstrijden waarin 6 proeven worden afgelegd waarvan de opdrachten van vooraf niet bekend zijn. Het verschil tussen M.A.P en workingtest is dat bij M.A.P echt wild wordt gebruikt en bij een workingtest gebruikt men dummy's.

18 Schapendrijven Wat is schapendrijven? Bij het schapendrijven wordt verwacht dat de hond samen met de handlanger de schapen van de ene plaats naar de andere drijft. Alle bewegingen moeten gecontroleerd en rustig gebeuren want bij iedere ondoordachte beweging kan het schaap in paniek raken. Door een 10tal basiscommando's en de lichaamstaal van de handlanger moet de hond in staat zijn om de schapen te drijven. Het is van belang dat de hond zich zo klein mogelijk maakt, zich rustig gedraagt en bijna al sluipend de schapen benadert. Door het verfijnen van de natuurlijke instincten wordt de slotfase 'het doden van de prooi' onderdrukt. foto 7: schapendrijven Een wedstrijd schapendrijven wordt een trail genoemd. Tijdens zo'n trail is het de bedoeling om 5 schapen een traject te laten afleggen die van vooraf bepaald werd door de keurders. Op elk onderdeel staan punten en een maximum tijdspanne. Voor elke afwijking tijdens het parcours worden punten afgetrokken, het doel is om de schapen zo veel mogelijk in de rechte lijn te laten lopen en hier zo min mogelijk van af te wijken. Tijdens de trail worden alle praktijkoefeningen aan bod gebracht, bij elke trail verschilt het traject. Hier volgt een overzicht van de verschillende trajecten: De outrun: hierbij wordt de hond links of rechts achter de schapen gestuurd. De outrun is pas geslaagd als de hond door middel van een peervormige beweging achter de schapen gaat liggen. Afhankelijk van de klasse waarin de hond zit wordt de outrun groter van afstand. De lift: nadat de hond achter de schapen gaat liggen is het de bedoeling dat hij de schapen in gang brengt op het moment dat de schapen rustig beginnen vooruit gaan spreekt men van de lift. De fetch: als de schapen op een rechte naar de handlanger toe worden gedreven. De drive: als de schapen links of rechts langs de handlanger worden gedreven. De cross drive: als de schapen in een rechte lijn dwars over het veld worden gedreven. De shedding: dit is het afscheiden van een aantal dieren en deze dieren wegdrijven

19 19 tot in een sheddingring, na een succesvolle shedding worden de schapen terug in groep gedreven en wordt de rest van het traject afgelegd. Pennen: dit betekend de schapen als groep in een pen drijven. Single: in de 3, de hoogste klasse, moet er ook nog 1 gemerkt schaap kunnen worden afgescheiden van de groep. Populariteit Schapendrijven is al goed bekend in België toch zijn er maar weinig hondenclubs die dit beoefenen, er is veel plaats en een kudde schapen voor nodig Dock jumping Wat is dock jumping? foto 8: dock jumping Het doel van de sport is om je hond zo ver mogelijk van een dock in een soort zwembad te laten springen. De afstand van de sprong wordt bepaald vanaf de plaats waar de dock eindigt tot de plaats waar de staartbasis van de hond het water raakt. Er bestaan 2 manieren om de hond te laten springen. Bij de eerste manier nemen we de hond mee naar het einde van de dock, gooien we z n speelgoed in het water, nemen we hem vervolgens mee naar het begin van de dock en geven we het commando dat hij zijn speelgoed mag gaan halen. De tweede manier is vooral efficiënt voor meer getrainde honden. We plaatsen de hond in het begin van de dock, de geleider loopt naar het einde van de dock. We roepen de hond en gooien het speelgoed in het water. Populariteit Dock jumping is een hondensport die vooral populair is in Groot-Brittanië, Japan, Australië en Duitsland. Maar ook in andere landen begint de sport op te komen zoals in de VS. In de VS is er zelfs een kennelclub opgericht die wedstrijden organiseert over het ganse land. De naam van deze club is Splash dogs. Een andere club is bijvoorbeeld de United kennel club in Groot -Brittannië. In België is de sport helemaal nog niet zo populair. Er is geen kennelclub die wedstrijden organiseert. De sport moet dus nog een echte opmars maken. Toch geloven we erin dat deze sport ook hier kan doorbreken. Niet alleen omdat het zowel voor de honden als de geleider een leuke sport is, maar ook omdat deze sport een hoog entertainmentgehalte heeft voor het plubliek.

20 Waterwerk Wat is waterwerk? Het waterwerk is vooral gegroeid uit het feit dat sommige hondenrassen vroeger als echte reddingshonden werden gebruikt. Denk hier maar aan de Newfoundlander of de Landseer. Deze hondenrassen zijn echt geboren om de zwemmen. Daarnaast is zwemmen ook gewoon iets wat vele honden erg graag doen. Het waterwerk is erop gericht zo snel mogelijk een voorwerp uit het water te halen en naar de geleider te brengen. Populariteit In België is het waterwerk ook weer niet zo n populaire sport. Toch zijn we in België lid van de international water rescue dog academie. Deze vzw heeft tot doel de honden terug actief in het reddingswerk te gaan betrekken. Ze willen het waterwerk dus niet enkel beperkten tot de sport. De hondenrassen die hiervoor zullen gebruikt worden zijn de Landseer en de Newfoundlander. In België kan men een opleiding volgen als redder met een hond. De bedoeling is dat de honden meer en meer de redders zouden kunnen helpen tijdens een reddingsactie. Deze hondensport wordt dus iets meer dan een recreatieve bezigheid Weight pulling Wat is weight pulling? foto 9: weight pulling Bij het weight pulling wordt er bij de hond een soort harnas omgedaan. Dan dient de hond zoveel mogelijk gewicht vooruit te trekken over een korte afstand. Het gewicht wordt aan de hond bevestigd door een soort wagentje of slede aan het harnas te bevestigen. De ondergrond bestaat uit asfalt, gras, tapijt of sneeuw. De honden worden ingedeeld in verschillende gewichtsklassen en moeten zo goed mogelijk presteren in hun klasse. Binnen deze hondensport worden er ook regelmatig wedstrijden georganiseerd. Populariteit Weight pulling is zeker nog niet populair hier in België. Het komt vooral voor in de Verenigde Staten. De vraag is ook of deze hondensport wel ethisch verantwoord is. Wij staan ook zeker niet achter het idee van Weight pulling en vinden dat het overal moet verboden worden.

21 Greyhound racing Wat is greyhound racing? foto 10: greyhound racing Greyhound racen kan vergeleken worden met de paardenrennen. De hond wordt in een hok gestopt, en wanneer het signaal afgaat stormen alle honden naar buiten op de renbaan. Ze lopen lokaas achterna, meestal een konijn of een haas. De hond die als eerste over de finishlijn geraakt is de winnaar. Greyhound racing wordt veel gewoon voor het plezier gedaan, toch worden de rennen in vele landen als wedrennen beschouwd. Men kan er dus veel geld mee verdienen, op dit punt kunnen we ons afvragen of deze hondensport nog de titel sport waardig is. Populariteit In België zijn de hondenrennen bij wet verboden. Ze zijn het populairst in Australië, Ierland en Groot Brittannië. Toch komt het ook dicht bij ons voor, zoals in Frankrijk of Duitsland. In België is er zelfs volop protest tegen deze hondenrennen, ook wij studenten vinden deze sport helemaal niet verantwoord. De honden worden binnen deze sport meestal afschuwelijk behandeld. Wanneer ze niet meer voldoende presteren worden ze in vele gevallen gewoon afgemaakt. De organisatie Greyhounds in nood zorgt dan ook voor de opvang van vele afgedankte honden en probeert een nieuwe thuis te vinden Hondengevechten Wat zijn hondengevechten? Aansluitend op het greyhound racing kunnen we de hondengevechten vernoemen. Hierbij wordt er gewed welke hond er eerst een andere hond zal verslaan. Het is een zeer bloederige sport die in vele landen al verboden is. De gevechtshonden worden geselecteerd op basis van agressie en een stevige bouw. Dit zijn kwaliteiten die van belang zijn om de tegenstander te verslaan. Populariteit In België is deze sport bij wet verboden. Landen waar het wel nog voorkomt zijn Argentinië, Columbia, Afghanistan, In Westerse landen zouden hondengevechten in principe niet meer mogen voorkomen. Toch zijn er ook hier verschillende illegale circuits waar de sport gewoon wordt verder gezet.

22 De fysieke inspanning bij de mens Inleiding Zoals we van onderstaande figuur kunnen afleiden, verandert er heel wat in ons lichaam wanneer we een inspanning zullen leveren. Zo hebben we als eerste de veranderingen in het spiermetabolisme. Bij een fysieke inspanning zullen we onze spieren moeten activeren om een beweging te maken, kracht uit te oefenen, evenwicht bewaren Daarnaast zal ons hart frequenter en krachtiger gaan pompen om alle geactiveerde weefsels van energie te voorzien. Dit zal zorgen voor een hogere bloeddruk, een hogere hemoglobineconcentratie, Een laatste grote verandering is dat men dieper en frequenter zal gaan ademhalen. Ons lichaam heeft immers veel zuurstof nodig om de inspanning te kunnen uitvoeren. Met de standaardhoeveelheid zuurstof die onze longen in rust aanvoeren, heeft het lichaam dus niet meer voldoende. Deze drie bovenstaande veranderingen, spieractiviteit, circulatie en respiratieveranderingen zijn de belangrijkste en grootste veranderingen die ons lichaam ondergaat. Deze drie hoofdzaken zullen we daarom verder uitwerken. Hierbij zullen we eerst de organen in rust bespreken, daarna de veranderingen bij inspanning, vervolgens wat er fout kan gaan en tot slot het effect van training op deze organen. Figuur 1: soorten spieren

23 23 Figuur 2: werking in het menselijk lichaam Spieren In rust Soorten spieren In ons lichaam zijn er verschillende soorten spieren aanwezig. Als eerste soort hebben we de dwarsgestreepte spieren. Deze spieren zorgen ervoor dat we ons lichaam kunnen bewegen. We kunnen zelf beslissen wanneer we deze spieren activeren, dit soort spieren staan dus onder controle van de wil. Een tweede soort spieren zijn de gladde spieren. Over deze spieren hebben we geen controle, het zijn dus onwillekeurige spieren. Zo n spieren vinden we onder andere terug in bloedvaten en organen. Een laatste groep spieren is het hartspierweefsel. Deze situeren zich logischerwijze ter hoogte van het hart. De contracties van deze spieren zijn van levensbelang. Ze staan ook niet onder controle van de wil. Als we de spieractiviteit binnen de hondensport bekijken zullen we ons hoofdzakelijk beperken tot de dwarsgestreepte of willekeurige spieren. Deze spieren zorgen voor een beweging zoals lopen, springen, kracht uitoefenen om te fietsen, Allemaal spiercontracties die we kunnen gebruiken binnen de hondensport.

24 24 Spieropbouw Om straks de veranderingen in een spier te kunnen beschrijven bij inspanning, zullen we eerst de structuur van een skeletspier in rust weergeven. Figuur 3: spieropbouw Een spier is opgebouwd uit verschillende spiervezels, de buitenste begrenzing van een spiervezel noemen we het sarcolemma, binnenin de spiervezels komen er meerdere kernen voor. Ook is er celvloeistof in de spiervezels aanwezig, het sarcoplasma genaamd. Het sarcoplasma bevat verschillende celstructuren, zoals de mitochondrieën en de liposomen. Daarnaast hebben we nog een complex netwerk van buisjes, het sarcoplasmatisch reticulum en de specifieke spiereiwitten zoals actine en myosine. Actine en myosine zullen instaan voor de opbouw van sarcomeren. Tot slot vinden we ook nog myofibrillen terug in het sarcoplasma. Dit zijn kabelvormige eiwitstructuren, zij vormen ook een deel van de opbouw van een sarcomeer. De myofibrillen liggen zo gestructureerd in de vezel dat ze parallel in de lengterichting van de vezels liggen. Myofibrillen worden ook onderverdeeld, de lichte banden worden de I-banden genoemd, de donkere banden A-banden en in het midden van iedere I-band is er nog een donkere lijn te zien dit is de Z-lijn. De opbouw van een sarcomeer zit dus heel complex ineen, dit is ook te verwachten daar de sarcomeren de basis vormen voor spiercontracties. Als we al deze besproken structuren samenplaatsen bekomen we een spiervezel. Echter, niet alle spiervezels zijn aan elkaar gelijk. Zo wordt er een onderscheid gemaakt tussen snelle en trage spiervezels. Snelle vezels hebben een hoge anaërobe capaciteit, deze worden dan bij voorkeur gebruikt voor kortdurende, exploderende activiteiten bijvoorbeeld agility. Langzame vezels hebben een hoge aërobe capaciteit en worden gebruikt voor langdurige activiteiten zoals bijvoorbeeld canicross. Hierboven werd de opbouw van een spiervezel beschreven, 1 spiervezel zal echter niet kunnen zorgen voor beweging. In een spier zijn er talrijke spiervezels aanwezig. Deze vormen samen de spierbundels. De spierbundels samen vormen op hun beurt de spierbuik. Spieren beginnen en eindigen in pezen. Deze pezen hechten zich vast aan de structuren die moeten bewegen door contractie van de spier Bij inspanning Soorten contracties We kunnen de inspanningen van een skeletspier indelen in verschillende soorten contracties. Als eerste hebben we de inspanning waarbij de spiervezels verkorten en er dus een beweging tot stand komt. De spanning in de spier zal bij zulke spiercontracties niet veranderen. Zo n contractie noemen we ook wel een isotonische contractie. Dit zijn de meest voorkomende soort spiercontracties binnen de hondensport, denken we maar aan lopen tijdens agility, dansen tijden doggydance, het werpen bij dogfrisbee,.

25 25 Een tweede soort contractie komt tot stand als de spier zich niet zal verkorten, maar er wel een spanning op de spier zal worden uitgevoerd. Zo n contractie wordt ook wel eens een isometrische contractie genoemd. We treffen deze contracties vooral aan bij bijvoorbeeld gewichtheffen. Binnen de hondensport zijn zo n spiercontracties van minder groot belang. Een van de enige voorbeelden van zo n contractie binnen de hondensport is als wanneer een hond erg hard aan de leiband gaat trekken. De geleider moet dan zijn armspieren in werking stellen om de hond in bedwang te houden. Er wordt hierbij kracht uitgeoefend op de spieren maar je arm zal geen beweging ondergaan. Een derde en laatste soort treedt op wanneer de spier zich zal verkorten en er eveneens een spanningstoename zal optreden. Z o n contractie wordt ook wel een auxotonische contractie genoemd. Een simpel voorbeeld van zo n contractie is de spiercontractie bij het uitrekken van een veer. In de hondensport zijn deze spiercontracties nihil. Het enige wat we kunnen bedenken is als we een hond hebben die zijn speelgoed bij het apporteren niet wil afgeven, de hond via het speeltje naar ons toe zullen trekken. Het tot stand komen van een isotonische contractie Figuur 4: een isotone reactie Om een beweging tot stand te brengen zijn zoals eerder vermeld de spiereiwitten actine en myosine van cruciaal belang. De actine en myosineketens zullen namelijk bij beweging in elkaar gaan schuiven waardoor er bij een isotonische en een auxotonische contractie beweging zal optreden. Het signaal om actine en myosineketens in elkaar te laten schuiven komt tot stand door een prikkel. De prikkel wordt door middel van actiepotentialen over alfamotorische zenuwvezels naar de motorische eindplaat geleid. Hier wordt het actiepotentiaal overgedragen op de spier, of beter gezegd op het membraan van de spiervezel. Het potentiaal zal via een instulping in het membraan, de T-tubulus, overgedragen worden naar het sarcoplasmatisch reticulum. Door dit potentiaal wordt het sarcoplasmatisch reticulum even permeabel voor Ca2+. Dit zal de werking van de sarcomeren in gang zetten, en het actine en myosine schuiven in elkaar. Er is dus een beweging tot stand gekomen.

26 26 Deze contractie die zonet is uitgelegd zal maar van zeer korte duur zijn. Om een echte spiercontractie en dus een beweging te bewerkstelligen zijn er verschillende prikkels nodig die elkaar opvolgen. Daarbij worden er meestal meerdere spiervezels door 1 dezelfde prikkel geactiveerd. Dit noemen we de verschillende motoreenheden. De spieren die we voornamelijk in de hondensport nodig hebben, zoals been en armspieren zorgen voor grove bewegingen. Deze spieren hebben dan ook grote motorische eenheden van wel honderden spiervezels per zenuwvezel Wat er fout kan gaan. Algemeen Bij een onverantwoord trainingsschema kunnen er spierscheuren, verrekkingen of ontstekingen ontstaan. Al deze aandoeningen kunnen ook voorkomen binnen de hondensport. We geven een klein voorbeeld om het te illustreren. Marie is een fitte dame van 23 jaar, ze doet al jaar en dag aan agility met haar Duitste Herder Kaïn. Op een dag tijdens de training ging het mis, ze zag dat haar hond een verkeerd toestel ging nemen en probeerde hem te corrigeren. Hierdoor maakte ze een onverwachte draaibeweging waardoor ze een verrekte kuitspier opliep. Haar spieren waren niet voorbereid op deze beweging en werden dus overmatig uitgerokken. De verschillende spierproblemen Als eerste hebben we de spierkneuzing, dit is niet zo n erge spieraandoening. Er treedt bijna altijd volledig functioneel herstel op. Bij een spierkneuzing zullen een groot aantal spiervezels beschadigd of vernietigd worden. In de spier kunnen bloedingen ontstaan wat zorgt voor een ontstekingsreactie met bijkomende zwelling en pijn. Spierkneuzingen in de hondensport treden op bij herhaaldelijke overbelasting van de spieren en abnormale bewegingen zoals plotseling uitglijden. Met een korte rustperiode en lokale behandeling met ijs zal de kneuzing snel herstellen. De afkorting ICE symboliseert de opbouw van de behandeling bij een spierkneuzing. De I staat voor het aanbrengen van ijs, C voor het uitoefenen van compressie, dus een drukverband aanleggen. Tot slot hebben we nog de E die staat voor elevatie, het hoogleggen en onbewegelijk houden van de gekneusde spier. Een tweede aandoening is de spierruptuur. Hierbij zullen de spiervezels meestal in dwarse richting partieel of volledig gescheurd zijn. Dit kan gebeuren in de hondensport bij snelle bewegingen of sterke inspanningen. De prognose is afhankelijk van de aard van de spier en de ernst van de ruptuur. Rust is zeker aangewezen bij deze aandoening. De warming-up Spierblessures kunnen in principe altijd optreden, toch kunnen we onze voorzorgen nemen door voldoende op te warmen. Een opwarming wordt dikwijls onderschat met alle gevolgen van dien.