Kwijtscheldingsbeleid van de gemeentelijke belastingen; gemeente Eindhoven

Transcriptie

1 Kwijtscheldingsbeleid van de gemeentelijke belastingen; gemeente Eindhoven Gemeentelijke belastingen Naam: Chantal Nelemans Datum: 10 januari 2011 Plaats: Eindhoven

2 Kwijtscheldingsbeleid van de gemeentelijke belastingen; gemeente Eindhoven Naam: Chantal Nelemans Studentnr.: Datum: 10 januari 2011 Plaats: Eindhoven Opleiding: Juridische Hogeschool Avans- Fontys te Tilburg Afstudeerperiode: 6 september januari 2011 Organisatie: gemeente Eindhoven Opdrachtgever: afdeling Invorderen Classificatie: intern Afstudeermentoren: de heer B. van Kempen en de heer J. Hijzelaar 1 ste afstudeerdocent: mevrouw S. van Breugel 2 de afstudeerdocent: de heer W. Struilaart

3 Voorwoord De aanleiding voor deze scriptie is het afstudeeronderzoek dat ik heb gekregen van de afdeling Invorderen van de gemeente Eindhoven. De opdracht was om te onderzoeken wat de juridische mogelijkheden waren voor een viertal knelpunten binnen het huidige kwijtscheldingsbeleid. Het onderzoek is niet van een leien dakje verlopen. De zoektocht naar de Memorie van toelichting (MvT) van de Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990 was een hele tocht. Uiteindelijk bood de MvT geen oplossing of uitsluitstel voor de onderzochte gedraging. De grootste valkuil tijdens mijn onderzoek was om alle gevonden informatie volledig en geordend op papier te krijgen. De mensen die mij geholpen hebben om ervoor te zorgen dat de scriptie eruit zoals deze nu voor u ligt, wil ik dan ook oprecht bedanken. Ten slotte wil ik de gemeente Eindhoven bedanken voor het beschikbaar stellen van de afstudeeropdracht. Tevens wil ik de medewerkers van de gemeente Eindhoven bedanken die mij hebben geholpen bij mijn onderzoek. In het bijzonder wil ik mw. Manders, dhr. Van Kempen en dhr. Hijzelaar bedanken voor de begeleiding tijdens mijn onderzoek. Ook wil ik mw. Van Breugel bedanken voor haar beoordeling vanuit de opleiding. Chantal Nelemans Eindhoven, december 2010 Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys

4 Inhoudsopgave Samenvatting 6 H 1 Inleiding Onderzoeksformulering Onderzoeksopzet Leeswijzer 9 H 2 Welke wet- en regelgeving is relevant inzake kwijtschelding 10 van gemeentelijke belastingen? 2.1 Invorderingswet Uitvoeringsregeling Invorderingswet Leidraad invordering Huidige beleid van de gemeente Eindhoven 10 H 3 Is het wettelijk mogelijk een fatale termijn te stellen voor het 11 indienen van een kwijtscheldingsverzoek? 3.1 Wat is de huidige stand van zaken in Eindhoven? Wat zijn de wettelijke mogelijkheden voor het stellen van een termijn? Wat hebben andere gemeenten geregeld met betrekking tot het stellen 16 van een fatale termijn voor het indienen van een kwijtscheldingsverzoek? 3.4 Welke mogelijkheden heeft de gemeente Eindhoven om een fatale 18 termijn te stellen aan het indienen van een kwijtscheldingsverzoek? 3.5 Conclusie 19 H 4 Welke beleidsvrijheid heeft de gemeente Eindhoven om de 20 inkomens- en vermogensnorm voor kwijtschelding vast te stellen? 4.1 Wat is de huidige stand van zaken in Eindhoven? Wat zijn de wettelijke mogelijkheden voor het vaststellen van een 21 inkomens- en vermogensnorm voor kwijtschelding? 4.3 Wat hebben andere gemeenten geregeld inzake de inkomens- en 23 vermogensnorm rekeninghoudende met de wetswijziging? 4.4 Welke mogelijkheden heeft de gemeente Eindhoven om de inkomens- en 24 vermogensnorm vast te stellen? 4.5 Conclusie 25 Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys

5 H 5 Mag de gemeente Eindhoven onderscheid maken tussen burgers en 26 zelfstandigen met betrekking tot het verlenen van kwijtschelding? 5.1 Wat is de huidige stand van zaken in Eindhoven? Wat zijn de wettelijke mogelijkheden om onderscheid te maken tussen 26 burgers en zelfstandigen met betrekking tot het verlenen van kwijtschelding? 5.3 Wat hebben andere gemeente geregeld voor het verlenen van 29 kwijtschelding aan zelfstandigen? 5.4 Welke mogelijkheden heeft de gemeente Eindhoven om onderscheid te 30 maken tussen burgers en zelfstandigen met betrekking tot het verlenen van kwijtschelding? 5.5 Conclusie 31 H 6 Mag de gemeente Eindhoven de invorderingskosten op de 32 belastingschuldige verhalen, als de burger in een later stadium van het invorderingstraject in aanmerking is gekomen voor een vorm van kwijtschelding? 6.1 Wat is de huidige stand van zaken in Eindhoven? Wat zijn de wettelijke mogelijkheden om de reeds gemaakte 32 invorderingskosten te verhalen op de belastingschuldige ondanks toekenning van een vorm van kwijtschelding? 6.3 Wat hebben andere gemeenten geregeld met betrekking tot de 34 reeds gemaakte invorderingskosten bij kwijtschelding? 6.4 Welke mogelijkheden heeft de gemeente Eindhoven om de reeds gemaakte 35 invorderingskosten te verhalen op de belastingschuldige ondanks dat deze in aanmerking is gekomen voor een vorm van kwijtschelding? 6.5 Conclusie 36 H 7 Wat zijn de voor- en nadelen van het opnemen van het 38 kwijtscheldingsbeleid in een beleidsregel of een verordening? 7.1 Beleidsregel Verordening Conclusie 39 H 8 Conclusies en aanbevelingen Termijn Inkomens- en vermogensnorm Zelfstandigen Invorderingskosten Beleid Hoofdvraag 44 Bibliografie 45 Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys

6 Samenvatting Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen is een vangnet voor mensen die een inkomen hebben onder of gelijk aan het bestaansminimum. Enerzijds is kwijtschelding van belang om burgers die op het bestaansminimum leven minder voor gemeentelijke belastingen te laten betalen door middel van gehele of gedeeltelijke kwijtschelding. Anderzijds kost het kwijtschelden van gemeentelijke belastingen de gemeente veel geld door verlies van inkomsten. Het doel van dit onderzoek is de mogelijkheden voor de gemeente Eindhoven in kaart te brengen zodat zij haar wenselijk kwijtscheldingsbeleid van de gemeentelijke belastingen op een humane en politiek verantwoorde manier vorm kan geven. Om het doel te kunnen realiseren is onderzoek gedaan aan de hand van een aantal deelvragen. Naar aanleiding van het onderzoek kan geconcludeerd worden dat na de inwerkingtreding van de wetswijziging 1 de gemeente kan gehoor geven aan alle onderzochte wenselijke gedragingen. Dit geldt echter niet voor het stellen van een fatale termijn. Dit is niet houdbaar ten opzicht van de wet en wordt ook niet mogelijk na de inwerkingtreding van de wetswijziging. Voor deze wenselijke situatie zal volstaan moeten worden met een verzoektermijn. Totdat de wetswijziging in werking treedt kan de gemeente Eindhoven haar beleid aanpassen zodat de belastingplichtigen verzocht worden om binnen 3 maanden de kwijtscheldingsaanvraag in te dienen, om te voorkomen dat er invorderingskosten in rekening worden gebracht. Voor de kwijtschelding van zelfstandigen hoeft het beleid niet aangepast te worden. De raad kan ervoor kiezen om het wel mogelijk te maken, maar wanneer de raad ervoor kiest om dit niet mogelijk te maken, is dit niet in strijd met de wet. Er verandert niets met de huidige situatie. Vanaf het moment dat de wetswijziging in werking is getreden, rest nog een aanpassing van het wenselijke kwijtscheldingsbeleid, de verruiming van de vermogensnorm. Nu is de verruiming van de vermogensnorm nog niet houdbaar ten opzichte van de wet, na de wetswijziging is het wel houdbaar ten opzichte van de wet. Tot slot wordt de gemeente Eindhoven aanbevolen haar wenselijke kwijtscheldingsbeleid te verwezenlijken door de aangedragen aanbevelingen op te nemen in haar kwijtscheldingsbeleid. Het wordt de gemeente Eindhoven aanbevolen om het kwijtscheldingsbeleid te implementeren in de leidraad invordering, die wordt vastgesteld door de raad. 1 Wijziging van de Gemeentewet, de Provinciewet en de Waterschapswet in verband met de verruiming van de bevoegdheid van de raad, provinciale staten en het algemeen bestuur om kwijtschelding van belastingen te verlenen. Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys - 6 -

7 1. Inleiding De afdeling Invorderen van de gemeente Eindhoven heeft opdracht gegeven om deze scriptie te schrijven over het kwijtscheldingsbeleid. De afdeling Invorderen maakt deel uit van de sector Publiekszaken. Andere afdelingen die onder de sector Publiekszaken vallen zijn: de afdeling Documenten en Inlichtingen, afdeling Personen, afdeling Heffen en de afdeling Waardering Onroerende Zaken. Om te toetsen of het wenselijke kwijtscheldingsbeleid van de gemeente Eindhoven binnen de kaders van de huidige wet- en regelgeving past, geeft dit onderzoek een analyse weer over de problemen die zich voordoen met betrekking tot de kwijtschelding. Tevens wordt uitgewerkt op welke manier het onderzoek is aangepakt. 1.1 Onderzoeksformulering Om te toetsen of het wenselijke kwijtscheldingsbeleid van de gemeente Eindhoven past binnen de geldende wet- en regelgeving, zullen de minimum- en maximumopties in kaart worden gebracht. Door steeds te kijken naar de verschillende opties wordt een analyse van het probleem gemaakt. Tevens is een doel- en vraagstelling vastgesteld. In de volgende subparagrafen wordt dit verder uitgewerkt. Aanleiding tot het onderzoek De gemeente Eindhoven voert over het algemeen een sociaal beleid. Op dit moment is er binnen de gemeente Eindhoven een proces gaande van enorme bezuinigingen. Ondanks deze grote bezuinigingen wil de gemeente Eindhoven niet bezuinigen op het armoedebeleid. De gemeente Eindhoven is van mening dat de inwoners die het financieel al moeilijk hebben, niet harder getroffen moeten worden door de bezuinigingen. Enerzijds is kwijtschelding van belang om burgers van de gemeente Eindhoven, die op het bestaansminimum leven, minder voor gemeentelijke belastingen te laten betalen door middel van gehele of gedeeltelijke kwijtschelding van de gemeentelijke belastingen. Anderzijds kost het kwijtschelden van gemeentelijke belastingen de gemeente veel geld door verlies van inkomsten. Hierdoor ontvangt de gemeente minder inkomsten waarmee zij de dienstverlening waarvoor de belasting geheven wordt kan bekostigen. Door het proces van enorme bezuinigingen binnen de gemeente Eindhoven is het van belang om na te gaan hoe de gemeente haar kwijtscheldingsproces zo kan vormgeven dat er minder kwijtscheldingen van de gemeentelijke belastingen verleend worden, terwijl er toch een humaan en politiek verantwoord kwijtscheldingsbeleid van de gemeentelijke belasting in Eindhoven plaatsvindt. Centraal onderwerp in deze scriptie is; op welke juridische wijze(n) het kwijtscheldingsbeleid van de gemeentelijke belastingen kan worden vormgegeven en wat de scenario s en aanbevelingen zijn die op grond van dit onderzoek aan de gemeente Eindhoven kunnen worden gegeven met betrekking tot het kwijtscheldingsbeleid. Doelstelling Het doel van dit onderzoek is de mogelijkheden voor de gemeente Eindhoven in kaart te brengen, zodat zij haar wenselijk kwijtscheldingsbeleid van de gemeentelijke belastingen op een humane en politiek verantwoorde manier vorm kan geven. Naar aanleiding van de verschillende opties die naar voren komen uit het onderzoek kan de gemeente Eindhoven ervoor kiezen om het kwijtscheldingsbeleid te borgen door middel van een beleidsregel of een verordening. Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys - 7 -

8 De doelstelling is: Op 10 december 2010 moeten de verschillende mogelijkheden die er zijn om het wenselijke kwijtscheldingsbeleid van de gemeentelijke belastingen op een humane en politiek verantwoorde manier vorm te geven gereed zijn, zodat het kwijtscheldingsbeleid van de gemeentelijke belastingen kan worden geïmplementeerd in de vorm van beleidsregels of een verordening. Vraagstelling Om de doelstelling te kunnen bereiken wordt een aantal zaken onderzocht aan de hand van de volgende vragen: Hoofdvraag Welke juridische ruimte heeft de gemeente Eindhoven om haar kwijtscheldingsbeleid van gemeentelijke belastingen het beste vorm te geven en te ontwikkelen? Deelvragen Welke wet- en regelgeving is relevant inzake het kwijtscheldingsbeleid van gemeentelijke belastingen? Wat is het huidige kwijtscheldingsbeleid van de gemeente Eindhoven en welke minimale en maximale opties heeft de gemeente Eindhoven om haar kwijtscheldingsbeleid vorm te geven? Is het wettelijk mogelijk om een fatale termijn te stellen voor het indienen van een aanvraag tot kwijtschelding? Zo ja, welke termijn is juridisch houdbaar in relatie tot wet- en regelgeving en algemene beginselen van behoorlijk bestuur? Welke beleidsvrijheid heeft de gemeente Eindhoven om de inkomens- en vermogensnorm voor kwijtschelding lager vast te stellen dan de objectieve normen zoals de Wet werk en bijstand norm? Mag de gemeente Eindhoven onderscheid maken tussen burgers en zelfstandigen met betrekking tot het verlenen van kwijtschelding? Zo ja, moet het dan aan bepaalde voorwaarden voldoen? Mag de gemeente Eindhoven de invorderingskosten op de belastingschuldige verhalen, als deze in een later stadium 2 van het invorderingstraject in aanmerking is gekomen voor een vorm van kwijtschelding? Wat zijn de mogelijkheden voor de gemeente Eindhoven? 1.2 Onderzoeksopzet Deze paragraaf geeft inzicht in de opzet van het onderzoek, waarbij de onderzoekssoort en onderzoeksmethode en de betrouwbaarheid en validiteit nader worden toegelicht. Onderzoekssoort en onderzoeksmethode Bij het vaststellen van het kwijtscheldingsbeleid van de gemeentelijke belastingen wil de gemeente Eindhoven op sommige punten afwijken van de modelleidraad die is vastgesteld door de VNG in samenwerking met de gemeentelijke praktijk. Bij de punten waarop de 2 De gemeente heeft al invorderingskosten gemaakt op het moment dat de burger een verzoek tot kwijtschelding indient. Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys - 8 -

9 gemeente Eindhoven wil afwijken van het model van de VNG zal steeds worden gekeken naar; de stand van zaken bij de gemeente Eindhoven, de wettelijke mogelijkheden en naar wat andere gemeenten (Rotterdam, Zaandstad en Almere) geregeld hebben voor de desbetreffende bepaling. Voor deze gemeenten is gekozen omdat ze voor alle onderzochte gedragingen beleid hebben vastgesteld. Het onderzoek wordt gedaan aan de hand van een beschrijvend documenten onderzoek. Daarnaast zal een explorerend onderzoek plaatsvinden naar de mogelijkheden die er zijn binnen de wet- en regelgeving voor het invullen van het kwijtscheldingsbeleid. Betrouwbaarheid en validiteit Doordat onderzoek wordt gedaan naar de mogelijkheden binnen de geldende wet- en regelgeving, is er sprake van een betrouwbare juridische rechtsbron. Wanneer gebruik wordt gemaakt van andere bronnen wordt zoveel mogelijk gezocht op websites van officiële instanties. Bij het onderzoek naar het kwijtscheldingsbeleid van andere gemeenten zal steeds onderzocht worden op welke juridische basis de desbetreffende gemeente de bepaling heeft vastgesteld. Dit voorkomt dat een van de gegeven opties niet gebaseerd is op een juridische basis, maar gebaseerd is op iets wat andere gemeenten hebben vastgesteld, wat mogelijk in strijd is met de wet- en regelgeving. Validiteit heeft te maken met de juistheid van de onderzoeksbevindingen. 3 Doordat gekeken wordt naar wat de minimale en maximale mogelijkheden zijn binnen de wet- en regelgeving, is een documentenonderzoek aan de hand van jurisprudentie en wet- en regelgeving de meest geschikte manier van onderzoeken. Hierdoor hebben de onderzoeksresultaten een grote mate van validiteit voor de gemeente Eindhoven. 1.3 Leeswijzer Het rapport is als volgt opgebouwd. In het eerstvolgende hoofdstuk wordt kort ingegaan op relevante wet- en regelgeving met betrekking tot kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. De verschillende deelvragen zijn uitgewerkt in de hoofdstukken 3, 4, 5 en 6. Deze hoofdstukken hebben dezelfde indeling. Eerst wordt ingegaan op de huidige stand van zaken binnen de gemeente Eindhoven. Daarna wordt gekeken naar wat de mogelijkheden zijn binnen de geldende wet- en regelgeving. Vervolgens wordt gekeken naar wat andere gemeenten hebben geregeld. Naar aanleiding van deze bevindingen worden er in de laatste paragraaf steeds twee opties gegeven, die de kaders van beleidsvrijheid weergeven, waarbinnen de gemeente Eindhoven een beleidskeuze dient te maken. Tot slot wordt in hoofdstuk 7 onderzocht wat de voor- en nadelen zijn van het vaststellen van het kwijtscheldingsbeleid in de vorm van een beleidsregel of een verordening. Na beoordeling van de deelvragen volgen in hoofdstuk 8 de conclusies en aanbevelingen naar aanleiding van het onderzoek. Na behandeling van de conclusies en aanbevelingen uit dit onderzoek worden de literatuurlijst en bijlagen behandeld. 3 Baarda, De Goede en Teunissen 2005, p Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys - 9 -

10 2 Wet- en regelgeving inzake kwijtschelding van gemeentelijke belastingen In dit hoofdstuk wordt het wettelijk kader geschetst inzake kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. Wet- en regelgeving die aan bod komen zijn de Invorderingswet 1990, de Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990, de leidraad invordering en het huidige beleid van de gemeente Eindhoven. 2.1 Invorderingswet 1990 De Invorderingswet 1990 (hierna IW 1990) regelt de procedure bij de invordering van rijksbelastingen, andere dan invoerrechten en accijnzen. De IW 1990 is op grond van artikel 231 Gemeentewet (hierna Gemw) van toepassing verklaard voor de invordering van gemeentelijke belastingen. In artikel 26 IW 1990, waarin de kwijtschelding is geregeld, staat dat nadere uitvoering van de kwijtschelding wordt geregeld in een ministeriële regeling. De ministeriele regeling die hier verdere uitwerking aan geeft is de Uitvoeringsregeling Invorderingswet Om een kwijtscheldingsbeleid te kunnen realiseren wat overeenkomt met het gewenste kwijtscheldingsbeleid zal gekeken moeten worden naar de juridische kaders die gegeven zijn in de ministeriële regeling. 2.2 Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990 In de Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990 (hierna Uitvoeringsregeling) wordt nadere invulling gegeven aan een aantal artikelen uit de IW 1990, waaronder art. 26 IW In art. 255 lid 2 Gemw worden de regels met betrekking tot kwijtschelding uit de ministeriële regeling van toepassing verklaard. Op grond van art. 255 lid 3 Gemw kan de gemeenteraad bepalen dat in afwijking van de regels uit de ministeriële regeling, in het geheel geen, dan wel gedeeltelijk geen kwijtschelding wordt verleend. 2.3 Leidraad invordering De leidraad invordering geeft nadere regels met betrekking tot de IW 1990 en de Uitvoeringsregeling. De leidraad invordering 2008 is een beleidsregel die zijn grondslag vindt in de IW De raad is op grond van de gemeentewet bevoegd om nadere regels te stellen in afwijking van de Uitvoeringsregeling met betrekking tot de kwijtschelding. 4 De onderzochte gedragingen vallen onder afwijkende regels, waardoor de raad bevoegd is om de leidraad vast te stellen. 2.4 Huidig beleid van de gemeente Eindhoven De gemeente Eindhoven heeft geen leidraad vastgesteld. Bij het beoordelen van de kwijtscheldingsverzoeken wordt aangesloten bij de wet, art. 26 IW 1990 en de nadere invulling uit de Uitvoeringsregeling. 4 Op grond van art. 255 lid 3 Gemw. Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys

11 3 Is het wettelijk mogelijk een fatale termijn te stellen voor het indienen van een kwijtscheldingsverzoek? Om het aantal kwijtscheldingen te reguleren dient te worden nagegaan in hoeverre er mogelijkheden zijn om de kwijtscheldingsaanvraag te koppelen aan een vooraf te stellen termijn. Voordelen van de termijnstelling zouden kunnen zijn dat het vaststellen van een fatale termijn voor het indienen van een aanvraag voor kwijtschelding leidt tot een daling van het aantal kwijtscheldingsverzoeken. Daarnaast zorgt het vaststellen van een indieningstermijn ervoor dat de verzoeken tijdiger en ordelijker kunnen worden afgehandeld, omdat een goede planning en verdeling gemaakt kan worden voor de afhandeling. Hierdoor kan worden gewaarborgd dat de aanvrager binnen een redelijke en voorzienbare termijn een uitspraak krijgt over zijn verzoek tot kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. 3.1 Wat is de huidige stand van zaken in Eindhoven? Momenteel is er geen termijn gesteld voor het indienen van een aanvraag voor kwijtschelding. Dit heeft als gevolg dat mensen soms jaren na hun aanslag, indien ze de aanslag nog niet betaald hebben, nog een verzoek tot kwijtschelding kunnen indienen. Op het moment dat de deurwaarder aan de deur komt, voor het betekenen van het dwangbevel, kan de belastingplichtige alsnog een verzoek tot kwijtschelding indienen. Hierdoor valt het hele proces stil. 3.2 Wat zijn de wettelijke mogelijkheden voor het stellen van een termijn? Wet- en regelgeving met betrekking tot het stellen van een indieningstermijn Zowel de IW 1990 als de Uitvoeringsregeling regelen niets met betrekking tot een termijn voor het indienen van een verzoek tot kwijtschelding. De leidraad invordering 2008, die nadere invulling geeft aan de uitvoering van de IW 1990 en de Uitvoeringsregeling, regelt eveneens niets met betrekking tot het vaststellen van een termijn voor het indienen van een verzoek tot kwijtschelding. De gemeente Eindhoven heeft de rijksleidraad niet van toepassing verklaard en heeft geen eigen leidraad vastgesteld. Voor de gemeente Eindhoven is strikt genomen alleen de IW 1990 en de Uitvoeringsregeling van toepassing. In de wet in formele zin is geen bepaling te vinden die belastingschuldigen verplicht om binnen een bepaalde termijn de aanvraag tot kwijtschelding van gemeentelijke belastingen in te dienen. De wet heeft ook geen bepaling opgenomen die de ontvanger, de gemeente in dit geval, de mogelijkheid geeft een termijn te stellen voor het indienen van een verzoek tot kwijtschelding. Dit betekent dat het op grond van de IW 1990 niet is toegestaan om een wettelijke termijn vast te stellen voor het indienen van een aanvraag tot kwijtschelding. De Uitvoeringsregeling, waar nadere regels zijn gesteld voor onder andere art. 26 IW 1990 (de kwijtschelding) geeft ook geen mogelijkheid voor het stellen van een termijn voor het indienen van een verzoek tot kwijtschelding. De gemeente Eindhoven heeft op grond van het bestuursrechtelijke legaliteitsbeginsel een wettelijke grondslag nodig voor zijn handelen en dient overeenkomstig deze wettelijke regels te handelen. 5 Doordat er geen wettelijke bepaling is die de mogelijkheid beidt om een termijn vast te stellen voor het indienen van een verzoek tot kwijtschelding, zal gekeken moeten worden of er andere mogelijkheden zijn waarop het vaststellen van een termijn voor het indienen van een verzoek tot kwijtschelding gebaseerd kan worden. 5 Goorden 2003, p. 55. Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys

12 Een andere mogelijkheid waarnaar gekeken is, is art. 255 Gemw. Door het amendement 6 Noorman Den Uyl is er een 3 de en 4 de lid toegevoegd aan art. 255 Gemw. Dit amendement vereenvoudigt de regeling kwijtschelding, doordat de berekeningsgrondslag uniform de rijksregeling wordt voorgeschreven. Op grond van art. 255 lid 3 Gemw, art. 26 IW 1990 alsmede de Uitvoeringsregeling kan de gemeenteraad bepalen dat er in afwijking van de bepalingen uit de Uitvoeringsregeling in het geheel dan wel gedeeltelijk geen kwijtschelding wordt verleend. Uit het amendement blijkt, dat het vaststellen van een termijn voor het indienen van een verzoek tot kwijtschelding, niet valt onder de reikwijdte die de wetgever bedoeld heeft met het 3 de lid van art. 255 Gemw. Voorbeelden die wel onder de reikwijdte van art. 255 lid 3 Gemw vallen zijn; om bijvoorbeeld maar voor één hond kwijtschelding te verlenen, of voor een gedeelte van afvalstoffenheffing kwijtschelding te verlenen. De gemeente kan op grond van art. 1b lid 1 Uitvoeringsregeling een verzoek tot kwijtschelding afwijzen indien de voor beoordeling nodige stukken niet, onjuist, onvolledig dan wel niet op de door de ontvanger aangegeven wijze aan de gemeente zijn verstrekt. Dit artikel veronderstelt dat de gemeenteraad bevoegd is om regels vast te stellen waaraan het indienen van een verzoek tot kwijtschelding moet voldoen. Dit artikel is echter bedoeld voor de situatie dat de gevraagde informatie niet (volledig) is verstrekt. De gemeenteambtenaar moet in dat geval altijd de mogelijkheid tot herstel bieden, voordat de aanvraag kan worden afgewezen. Niet op de door de ontvanger aangegeven wijze doelt op het aanvraagformulier waarmee de aanvrager een verzoek tot kwijtschelding moet indienen. 7 Wanneer een verzoek tot kwijtschelding niet op het daarvoor bestemde aanvraagformulier wordt ingediend, krijgt de belastingschuldige alsnog de mogelijkheid om de aanvraag op het daarvoor bestemde formulier in te dienen binnen een door de gemeente vastgestelde termijn. Wanneer de gegevens dan nog niet of onvolledig ingevuld zijn, krijgt de belastingschuldige slechts eenmaal de mogelijkheid om de ontbrekende gegevens binnen een bepaalde termijn te verstrekken. Voor het bepalen van de hersteltermijn heeft de gemeente beleidsvrijheid. Echter zal bij het vaststellen van deze termijn rekening gehouden moeten worden met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Terzijde is het van belang om bij de invulling van de beleidsvrijheid, voor het vaststellen van de hersteltermijn, rekening te houden met de Algemene termijnenwet. Een termijn die op een zaterdag, zondag of algemeen erkende feestdag eindigt, wordt op basis van de Algemene termijnenwet verlengd tot en met de eerstvolgende dag die niet een zaterdag, zondag of algemeen erkende feestdag is. Dit voorkomt dat de termijn van 10 werkdagen onevenredig zou zijn in bepaalde situaties. Samengevat; Op basis van de huidige wet- en regelgeving kan de gemeente Eindhoven geen termijn stellen waarbinnen een aanvraag tot kwijtschelding dient te worden ingediend. De wet verbindt wel voorwaarden aan de aanvraag voor kwijtschelding. Deze voorwaarden zijn; het indienen van een verzoek tot kwijtschelding geschiedt door middel van een door de gemeente vastgesteld indieningsformulier met de daarbij behorende stukken en de gemeente dient de aanvrager de mogelijkheid te bieden om de aanvraag te herstellen indien deze niet volledig is, of niet op het daarvoor bestemde formulier is ingediend. 6 Kamerstukken 1996/97, , nr Blijkt uit nader contact met mw. mr. N.H. Suerink werkzaam bij de Nationale Ombudsman. Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys

13 Reikwijdte kwijtscheldingsregeling Ondanks dat het op basis van de wet niet mogelijk is om een termijn te stellen voor het indienen van een verzoek tot kwijtschelding, blijft het voor gemeenten wenselijk om een termijn vast te stellen. Dit blijkt uit het feit dat vele gemeenten verzoeken aan de belastingplichtige om het verzoek tot kwijtschelding binnen een bepaalde termijn in te dienen. Ook de Ombudsman is van mening dat het wenselijk is voor decentrale overheden om belastingplichten te verzoeken binnen een bepaalde termijn het verzoek tot kwijtschelding in te laten dienen om het aantal kwijtscheldingsverzoeken te kunnen stroomlijnen. Wel benadrukt de Ombudsman dat het overschrijden van deze termijn nooit kan leiden tot het niet meer in behandeling nemen van een verzoek tot kwijtschelding. 8 De belastingplichtigen kunnen zolang de belastingaanslag niet is betaald, kwijtschelding aanvragen, zelfs 10 jaar naar dato. Dit recht van de belastingplichtigen is niet aan een termijn verbonden. Dat de reikwijdte van de kwijtscheldingsregeling niet reikt tot het stellen van een fatale termijn wordt nogmaals bevestigd door de komst van de nieuwe invorderingsmaatregel de overheidsvordering. De overheidsvordering houdt kort gezegd in dat de overheden een vereenvoudigd beslag kunnen leggen bij de bank, zonder dat de belastingplichtige daarvan op de hoogte gesteld hoeft te worden. Met dit nieuwe invorderingsmiddel is beoogd een efficiënt verhaalsinstrument te creëren dat zich ervoor leent massaal te worden toegepast bij de invordering van relatief kleine belastingbedragen die verschuldigd zijn door natuurlijke personen. De overheidsvordering is mogelijk na het versturen van een aanmaning en het betekenen van een dwangbevel. De reikwijdte van het verhalen van de belastingschulden en eventuele extra kosten, reiken niet alleen tot het positieve banksaldi op de betaalrekening(en), maar ook tot het bereik dat de belastingschuldige eventueel in het rood kan staan. Dit is een grote inbreuk op het recht van de belastingplichtigen. De rijksoverheid is begonnen met het handmatig uitvoeren van de overheidsvordering. Decentrale overheden zullen pas in een later stadium 9 gebruik gaan maken van de overheidsvordering om een ordelijke en gefaseerde inbedding van de overheidsvordering in de verschillende werkprocessen te realiseren. 10 Momenteel is er nog geen duidelijkheid over de inwerkingtreding van de overheidsvordering. De Tweede Kamer heeft bepaald dat de zwaarte van de overheidsvordering geoorloofd is, omdat als de belastingplichtige echt niet kan betalen, deze altijd nog kwijtschelding kan aanvragen. 11 Doordat de wetgever de kwijtschelding als escape beschouwt voor de overheidsvordering, kan het niet de bedoeling zijn dat de decentrale overheden een termijn stellen voor het indienen voor een verzoek tot kwijtschelding. Namelijk op het moment waarop de overheidsvordering kan worden uitgevoerd, is de fatale termijn voor het indienen voor een verzoek tot kwijtschelding van gemeentelijke belastingen inmiddels verlopen. De vangnetfunctie die de Tweede Kamer aan de kwijtschelding verbindt, valt dan weg. Hieruit kan worden afgeleid dat het stellen van een fatale termijn onbehoorlijk is voor de belastingplichtigen. 8 Nationale Ombudsman, rapportnummer 2008/113 en Gemeentelijke Ombudsman, rapportnummer RA In december wordt de pilot geëvalueerd en naar aanleiding daarvan zal besloten worden wanneer de decentrale overheden de overheidsvordering kunnen gaan toepassen, blijkt na contact met de heer Kloot (productmanager). 10 Staatscourant 2009, Kamerstukken 2009/10, , nr. 5. Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys

14 Samengevat; Door het nieuwe invorderingsmiddel, wordt benadrukt dat de kwijtscheldingsregel als uiterst vangnet geldt voor mensen die moeten rondkomen met een inkomen op of onder het bestaansminimum. Door het vaststellen van een indieningstermijn voor een verzoek tot kwijtschelding, vervalt de vangnetfunctie die de Tweede Kamer aan de kwijtschelding verbonden heeft. Andere mogelijkheden om het aantal kwijtscheldingsverzoeken te reguleren Aangezien de gemeente Eindhoven op grond van de huidige wet- en regelgeving geen mogelijkheden heeft tot het vaststellen van een termijn, is gekeken naar andere mogelijkheden om het aantal kwijtscheldingsverzoeken te reguleren zonder het vaststellen van een fatale termijn. Het is niet mogelijk om het aantal kwijtscheldingsverzoeken te reguleren, door gemeentelijke belastingen te heffen gerelateerd aan het inkomen, winst of vermogen van de belastingplichtigen. Dit is op basis van art. 219 lid 2 Gemw niet toegestaan. Mogelijkheden om kwijtschelding te reguleren zonder wettelijke basis Vast staat dat het stellen van een fatale termijn op basis van de wet niet is toegestaan. Dit betekent echter niet dat er geen andere mogelijkheid is, om in het beleid op te nemen dat de belastingplichtige verzocht wordt om binnen een bepaalde termijn het kwijtscheldingsverzoek in te dienen. Deze mogelijkheid is het opnemen van een verzoektermijn in een beleidsregel. Beleidsregels zijn niet op een wettelijke basis gebaseerd, maar geven duidelijkheid naar de burger toe over de manier waarop het bestuursorgaan haar bevoegdheid uitvoert. 12 Het opnemen van een verzoektermijn in een beleidsregel is mogelijk. Beleidsregels kunnen door de rechter worden getoetst aan strijdigheid met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Algemene beginselen van behoorlijk bestuur Voorop staat dat het stellen van een fatale indieningstermijn geen wettelijke grondslag heeft. Nu rest de vraag of het verzoeken om de kwijtscheldingsaanvraag binnen een bepaalde termijn in te dienen strijdigheid oplevert met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Niet voor al het handelen van de gemeente, is beleid vastgesteld. De vraag is nu: wat is de houdbaarheid van het hanteren van een termijn, zonder daarover iets op te nemen in het beleid? Wanneer de gemeente stelt dat een verzoek tot kwijtschelding binnen een bepaalde termijn moet zijn ingediend, maar deze termijn niet opneemt in haar beleid, is dit in strijd met het rechtszekerheidsbeginsel. De belastingplichtige dient de exacte rechtsgevolgen van een besluit te weten. Door de incorrecte informatieverstrekking worden belastingplichtigen op het verkeerde been gezet. Voorbeeld; de belastingplichtige is niet op de hoogte van het verschil tussen een verzoektermijn (om de burger te activeren) en een fatale termijn (om de burger te straffen). Het is voor de belastingplichtige niet duidelijk welk rechtsgevolg het heeft als de termijn overschreden wordt, omdat de betekenis van de termijn niet correct beschreven wordt. Gemeenten moeten ervoor zorgen dat er duidelijk gecommuniceerd wordt naar de burger toe. Door de schijn te wekken dat er sprake is van een fatale termijn, is er sprake van onbehoorlijk bestuur, omdat de exacte rechtsgevolgen van de genoemde termijn niet helder en ondubbelzinnig zijn geformuleerd. Dit is in strijd met het rechtszekerheidsbeginsel. 12 In paragraaf 7.1 wordt verder ingegaan op de voor- en nadelen van beleid vastgesteld in een beleidsregel. Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys

15 Wanneer verzocht wordt om het verzoek tot kwijtschelding binnen een bepaalde tijd in te dienen en de belastingplichtige is op correcte wijze geïnformeerd dat de termijn geen fatale termijn is, dient te worden gekeken naar het evenredigheidsbeginsel (art 3:4 lid 2 Awb). Het evenredigheidsbeginsel houdt in dat de voor de belanghebbende nadelige gevolgen van een besluit niet onevenredig mogen zijn in verhouding tot de met dat besluit te dienen doelen. 13 Wanneer een verzoektermijn voor het indienen van een kwijtscheldingsverzoek wordt opgenomen in een beleidsregel, dient rekening gehouden te worden dat de nadelige gevolgen van een verzoektermijn niet onevenredig mogen zijn voor de aanvrager. Wanneer er gegarandeerd kan worden dat wanneer een verzoek tijdig wordt ingediend, de ontvanger ook tijdig de aanvrager uitsluitsel verschaft over de aanvraag, valt te bezien of het doel van het besluit onevenredig is voor de aanvrager. Voor het vaststellen van de hersteltermijn moet rekening worden gehouden met de verschoonbare termijnoverschrijding. Wanneer de belastingplichtige de ontbrekende gegevens niet binnen 10 werkdagen heeft opgestuurd leidt dit tot het niet meer in behandeling nemen van de aanvraag, tenzij de belastingplichtige redelijkerwijs kan aantonen dat de oorzaak van het te laat verstrekken van de informatie niet aan hem te verwijten is. Wanneer de termijnoverschrijding niet verschoonbaar is als er sprake is van een onvoorzienbare omstandigheid (de aanvrager krijgt niet de mogelijkheid om de aanvraag binnen 10 werkdagen te herstellen), is dit kennelijk onredelijk. Jurisprudentie en adviezen van de Ombudsman Over het vaststellen van een fatale termijn voor het indienen van een verzoek tot kwijtschelding is voor zover bekend geen jurisprudentie. 14 De Ombudsman heeft echter wel meerdere onafhankelijke onderzoeken ingesteld naar het afwijzen van een kwijtscheldingsverzoek van gemeentelijke belastingen op grond van het te laat indienen van het kwijtscheldingsverzoek. Zowel uit het onderzoek naar het stellen van een fatale termijn voor het indienen van een kwijtscheldingsverzoek van het waterschap 15 als van de gemeente Diemen 16 heeft de Ombudsman geoordeeld dat het stellen van een fatale termijn voor het indienen van een kwijtscheldingsverzoek onbehoorlijk is. Uit beide rapporten komt naar voren dat zowel art. 255 lid 3 Gemw als art. 8 Uitvoeringsregeling géén grondslag zijn waarop het vaststellen van een fatale termijn zich kan vestigen. Ook art. 1b lid 1 Uitvoeringsregeling doelt niet op het kunnen vaststellen van een fatale termijn, maar op de mogelijkheid tot het bieden van herstel van de niet (volledig) verstrekte informatie. De Ombudsman oordeelt dat het stellen van een fatale termijn voor het indienen van een verzoek tot kwijtschelding strijdig is met het redelijkheidsvereiste. Echter beveelt de Ombudsman in beide rapporten aan om bij de aanslag te verzoeken om de aanvraag voor kwijtschelding binnen een bepaalde termijn in te dienen om te kunnen garanderen dat een verzoek tijdig en ordelijk wordt afgehandeld. Overschrijding van deze termijn kan er echter niet voor zorgen dat een verzoek tot kwijtschelding niet meer inhoudelijk in behandeling wordt genomen. De gestelde termijn kan niet worden gehanteerd als een fatale termijn. De Ombudsman motiveert het volgende: Het stellen van een fatale indieningstermijn voor kwijtschelding is strijdig met de algemeen geldende belastingregels. Het 13 Site van Stichting Adviesgroep Bestuursrecht < site bezocht op 19 oktober Blijkt tevens uit nader contact met mw. mr. N.H. Suerink werkzaam bij de Nationale Ombudsman. 15 Nationale Ombudsman, rapportnummer 2008/ Gemeentelijke Ombudsman, rapportnummer RA Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys

16 redelijkheidsvereiste brengt met zich mee dat een bestuursorgaan bij een verzoek om kwijtschelding van een heffing geen eisen stelt aan de termijn voor het indienen van een dergelijk verzoek, die verder gaan dan de bepaling hierover in de leidraad invordering In het rapport wordt verwezen naar de Leidraad invordering 1990, echter strikt gezien had hier verwezen moeten worden naar de Uitvoeringsregeling invorderingswet 1990 op basis van art. 255 Gemw. In het rapport van de Ombudsman had volgens mevrouw mr. Suerink verwezen moeten worden naar de Uitvoeringsregeling én de Leidraad Invordering De Ombudsman verwijst in zijn advies naar de leidraad invordering. De leidraad invordering is voor de decentrale overheden alleen van toepassing als zij deze rijksleidraad van toepassing hebben verklaard of een eigen leidraad invordering hebben vastgesteld. De aanbeveling van de Ombudsman voor gemeenten om hun beleid aan te passen omdat het stellen van een fatale termijn verder gaat dan de regels uit de leidraad invordering is slecht houdbaar omdat de leidraad invordering niet voor alle decentrale overheden van toepassing is. De opvatting van de Ombudsman dat het hanteren van een fatale termijn onbehoorlijk is, maar het wel aan te bevelen is om te verzoeken om het verzoek tot kwijtschelding binnen een bepaalde termijn in te dienen, is innerlijk tegenstrijdig. Wanneer gemeenten de aanbeveling van de Ombudsman naleven, verlenen zij verkeerde informatie aan de belastingplichtigen. De belastingplichtigen weten niet waar zij aan toe zijn, indien zij het verzoek tot kwijtschelding te laat indienen. Het verschil tussen een fatale termijn en een verzoektermijn is niet duidelijk. Deze onduidelijke informatieverlening naar de belastingplichtigen toe is in strijd met het rechtszekerheidsbeginsel. 3.3 Wat hebben andere gemeenten geregeld met betrekking tot het stellen van een fatale termijn voor het indienen van een kwijtscheldingsverzoek? De onderzochte gemeenten zijn, Rotterdam, Almere en Zaanstad. De genoemde gemeenten hebben allen beleid vastgesteld met betrekking tot de onderzochte gedragingen. De informatie uit de deelparagrafen is verkregen door middel van telefonische interviews. Uit Rotterdam is gesproken met de heer Schuurman (medewerker kwijtschelding), uit Almere is gesproken met de heer Groenenveld (medewerker kwijtschelding) en uit Zaanstad is contact geweest met de heer Tonkelaar (coördinator kwijtschelding). Rotterdam De informatie op de site van de gemeente Rotterdam laat het lijken alsof er in Rotterdam sprake is van een fatale indieningstermijn. De site vermeldt Het verzoek om kwijtschelding moet binnen 8 weken na dagtekening van het aanslagbiljet bij Gemeentebelastingen Rotterdam zijn ingediend. Bij navraag blijkt dit echter niet het geval, ook verzoeken ingediend na 8 weken worden in behandeling genomen. De gehanteerde indieningstermijn in Rotterdam is 8 weken, vanaf de dagtekening van de aanslag. Deze termijn voorkomt dat er eventuele invorderingkosten uit een later stadium van het invorderingstraject ontstaan. De termijn van 8 weken is gebaseerd op de betalingstermijn zoals deze geldt in Rotterdam. Er wordt een betalingstermijn van één maand gehanteerd, tenzij er sprake is van een automatisch incasso. Wanneer de belastingschuldigen niet binnen 8 weken kwijtschelding hebben aangevraagd en niet zijn overgegaan tot betalen, overschrijden ze de betalingstermijn en worden ze aangemaand, hieraan zijn extra kosten verbonden. De heer Schuurman benadrukt dat de indieningstermijn in Rotterdam dient om de extra kosten, die gebonden zijn aan een aanmaning en dwangbevel, te voorkomen. Voor deze kosten is het namelijk niet mogelijk om kwijtschelding te krijgen in de gemeente Rotterdam. Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys

17 Almere Op de site van de gemeente Almere staat dat een verzoek tot kwijtschelding van gemeentelijke belastingen binnen 3 maanden na dagtekening moet zijn ingediend. De heer Groenenveld benadrukt dat wanneer een verzoek later wordt ingediend dit geen gevolgen heeft voor de aanvraag. Gemeente Almere probeert de burger te activeren om het verzoek tot kwijtschelding binnen die 3 maanden na dagtekening in te dienen, om eventuele extra invorderingskosten te voorkomen. Dit is tevens uit veiligheid voor belastingplichtigen. Wanneer de belastingplichtige denkt voor kwijtschelding in aanmerking te komen, en de kosten lopen op, maar na de toetsing blijkt hij niet in aanmerking te komen voor kwijtschelding, zal de belastingplichtige de aanslag vermeerderd met de invorderingskosten nog moeilijker kunnen voldoen, zo legt de heer Groenenveld uit. Zaanstad De heer Tonkelaar moet bekennen dat de termijn van drie maanden die op de site van de gemeente Zaanstad staat, de schijn wekt van een fatale indieningstermijn. Net als de andere gemeenten, benadrukt hij dat een verzoek dat later binnen komt, altijd in behandeling wordt genomen. Met als uitzondering; bij een aanslag die 3 maanden (of langer) geleden betaald is, wordt het verzoek afgewezen op grond van de Uitvoeringsregeling. De schijn te wekken dat er sprake is van een fatale termijn werkt efficiënt. Het werkt naar tevredenheid; het grootste gedeelte van de verzoeken komt op tijd binnen, alsdus Tonkelaar. Wenselijke situatie voor de gemeente Eindhoven De gemeente Eindhoven vindt het wenselijk dat uiterlijk binnen 3 maanden na dagtekening van de belastingaanslag schriftelijk moet worden verzocht om kwijtschelding. De termijn is gebaseerd op de vervaldatum van de betalingstermijnen zoals deze gelden op basis van de belastingverordeningen in de gemeente Eindhoven. De aanslagen moeten in twee termijnen worden betaald, waarvan de eerste vervalt op de laatste dag van de maand volgend op de maand die in de dagtekening van het aanslagbiljet is vermeld en de tweede twee maanden later. Wanneer niet binnen de vervaldatum van de twee termijnen is betaald, wordt de belastingschuldige aangemaand en komen er extra kosten in rekening. Om deze extra kosten te voorkomen, is het wenselijk om deze indieningstermijn op 3 maanden vast te stellen. Kanttekening hierbij is dat de termijn van twee maal niet geldt voor belastingplichtigen die de gemeente hebben gemachtigd voor een automatisch incasso. Dan geschiedt de betaling in negen termijnen, echter ook deze belastingplichtigen dienen binnen drie maanden het verzoek tot kwijtschelding in te dienen. Wanneer de aanvraag niet goed is ingediend, bij het ontbreken van stukken of geen volledige informatie verstrekking, heeft de aanvrager 10 werkdagen de tijd om de stukken alsnog op te sturen. Wanneer dit niet gebeurt, wordt het kwijtscheldingsverzoek afgewezen. Wanneer er niet binnen 10 werkdagen is gereageerd moet er wel rekening worden gehouden met eventuele onvoorziene omstandigheden waardoor iemand niet in de gelegenheid is geweest 17 om binnen 10 werkdagen te reageren (verschoonbare termijnoverschrijding). Dit beperkt het aantal aanvragen en toekenningen van kwijtschelding en zorgt ervoor dat vroegtijdig kan worden ingeschat hoeveel tijd nodig is om de kwijtscheldingsaanvragen tijdig en ordelijk te verwerken. 17 Op grond van art 6:11Awb. Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys

18 3.4 Welke mogelijkheden heeft de gemeente Eindhoven om een fatale termijn te stellen aan het indienen van een kwijtscheldingsverzoek? Om ervoor te zorgen dat de kwijtscheldingsverzoeken zoveel mogelijk worden gestroomlijnd, zijn de verschillende mogelijkheden naar aanleiding van de voorgaande paragrafen in kaart gebracht. Deze mogelijkheden worden besproken aan de hand van een fatale termijn, een verzoektermijn en de hersteltermijn. Fatale termijn Op grond van de geldende wet- en regelgeving is het niet mogelijk om een fatale termijn te stellen voor het indienen van een verzoek tot kwijtschelding. In sommige gevallen worden art. 255 lid 3 Gemw, art. 8 Uitvoeringsregeling en art. 1b lid 3 Uitvoeringsregeling op een andere manier geïnterpreteerd, waardoor gemeenten op basis van deze artikelen een termijn vaststellen. De Ombudsman oordeelt dat de voorgaande artikelen geen mogelijkheid bieden voor het vaststellen van een fatale indieningstermijn. De wetgever heeft niet het doel de kwijtschelding aan banden te leggen door middel van het vaststellen van een indieningstermijn. Dit wordt nogmaals bevestigd door de komst van de overheidsvordering. De gemeente Eindhoven kan besluiten een fatale termijn vast te stellen voor het indienen van een verzoek tot kwijtschelding. Door een termijn vast te stellen, legt de gemeente Eindhoven onder andere het advies dat de Ombudsman in meerdere zaken heeft gedaan naast zich neer. Een termijn van 6 weken is binnen het bestuursrecht een redelijke indieningstermijn. De gemeente Eindhoven zou ervoor kunnen kiezen om aan te sluiten bij deze 6 weken termijn, omdat deze termijn in het bestuursrecht is aangewezen als redelijke termijn. In de 6 weken termijn wordt aansluiting gezocht bij de termijn voor bezwaar en beroep in de Awb. Echter binnen het wenselijke kwijtscheldingsbeleid van de gemeente Eindhoven is een termijn van 3 maanden wenselijk. Deze termijn sluit aan bij de betaaltermijnen van de gemeente Eindhoven. Het hanteren van een fatale termijn is echter in strijd met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Dit levert een onrechtmatige daad op jegens de belastingplichtigen. De onrechtmatige daad wordt aangetoond indien de rechter de beschikking vernietigd. Met als gevolg dat de gemeente aansprakelijk is voor de door de belastingplichtige geleden schade. De onrechtmatige daad wordt bewust niet verder uitgewerkt. Dit reikt niet tot de onderzoeksvraag. Het stellen van een fatale termijn is niet houdbaar ten opzichte van de wet. Verzoektermijn In de informatievoorziening naar de belastingplichtigen toe kan verzocht worden om het verzoek tot kwijtschelding binnen een bepaalde termijn in te dienen. Deze termijn kan echter niet leiden tot het niet meer in behandeling nemen van een verzoek tot kwijtschelding als het verzoek is ingediend na de termijn. Om ervoor te zorgen dat de verzoektermijn niet in strijd is met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, is het belangrijk dat in de informatievoorziening naar de burger toe, duidelijk wordt gecommuniceerd dat het later indienen van een verzoek tot kwijtschelding nooit kan leiden tot het niet meer in behandeling nemen van het verzoek. De gemeente Eindhoven kan er voor kiezen om de belastingplichtigen te verzoeken het aanvraagformulier voor kwijtschelding binnen 3 maanden in te dienen. Bij de 3 maanden termijn wordt aansluiting gezocht bij de betaaltermijnen zoals deze gelden in de gemeente Eindhoven. Wanneer de verzoektermijn, opgenomen in het beleid, niet in strijd is met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur is een verzoektermijn houdbaar ten opzichte van de wet. Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys

19 Hersteltermijn De termijn waarbinnen de aanvrager de kwijtscheldingsaanvraag kan herstellen zodat deze nog in behandeling wordt genomen kan op basis van art. 1b lid 1 Uitvoeringsregeling worden vastgesteld. De termijn valt onder niet op een door de ontvanger aangewezen wijze. De gemeente heeft beleidsvrijheid om deze termijn zelf vast te stellen, met in acht name van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Een termijn van 10 werkdagen om de ontbrekende informatie alsnog te verstrekken, daarbij rekeninghoudende met de Algemene termijnenwet, levert geen strijd op met het evenredigheidsbeginsel. De andere abbb s zijn niet van toepassing voor de hersteltermijn. De termijn van 10 werkdagen is goed houdbaar ten opzichte van wet en regelgeving omdat deze termijn overeen komt met de termijn van twee weken die wordt aanbevolen door de VNG in de modelleidraad invordering Conclusie Een fatale termijn stellen is niet houdbaar ten opzichte van wet- en regelgeving. Echter het opnemen van een verzoektermijn in een beleidsregel, om binnen een bepaalde termijn het verzoek tot kwijtschelding in te dienen, is wel houdbaar. Bij het vaststellen van een beleidsregel en bij het nemen van een beschikking op basis van de beleidsregel dient wel rekening gehouden te worden met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys

20 4 Welke beleidsvrijheid heeft de gemeente Eindhoven om de inkomens- en vermogensnorm voor kwijtschelding vast te stellen? Het verruimen van de inkomens- en vermogensnorm zorgt ervoor dat de persoonlijke vermogensnorm niet steeds apart hoeft te worden berekend. Tevens zorgt het verruimen van de inkomens- en vermogensnorm ervoor dat de belastingplichtigen in deze tijd van economische crisis een appeltje voor de dorst kunnen bewaren. Dit is belangrijk in het kader van het armoedebeleid. In dit hoofdstuk wordt gekeken naar wat de huidige stand van zaken is in de gemeente Eindhoven, wat de juridische mogelijkheden zijn voor het vaststellen van de inkomens- en vermogensnorm voor kwijtschelding en wat andere gemeenten hebben geregeld met betrekking tot het vaststellen van de inkomens- en vermogensnorm. Tot slot worden er twee mogelijkheden gegeven voor het vaststellen van de inkomens- en vermogensnorm voor kwijtschelding. 4.1 Wat is de huidige stand van zaken in Eindhoven? Om te bepalen of een belastingplichtige in aanmerking komt voor kwijtschelding van gemeentelijke belastingen wordt aan twee criteria getoetst, namelijk de inkomens- en vermogensnorm. Voor de inkomensnorm (betaalcapaciteit) wordt gekeken naar de totale inkomsten minus de totale uitgaven. Van het bedrag wordt nog eens het normbedrag (WWB norm) afgehaald dat voor de desbetreffende gezinssituatie van toepassing is. Het bedrag dat overblijft, is de betalingscapaciteit. Indien 80% van de betalingscapaciteit lager is dan het bedrag waarvoor de belastingplichtige een belastingaanslag heeft gehad, komt deze in aanmerking voor kwijtschelding wat betreft de betaalcapaciteit. Anders gezegd, 20% van de betalingscapaciteit wordt niet gebruikt om de gemeentelijke belastingen te betalen en is vrij te besteden. Het tweede criteria waarna gekeken wordt is de vermogensnorm. Het maximale vermogen wat een belastingschuldige mag hebben om nog in aanmerking te komen voor kwijtschelding is de vermogensnorm. Dit omvat voor een maand het normbedrag voor de desbetreffende gezinssituatie, de totale netto woonlasten en de totale netto ziektekosten bij elkaar opgeteld. Voor een alleenstaande is dit vaak nog geen 1000,-. Als vermogen worden aangemerkt: 18 Een hoger bedrag van financiële middelen dan de geldende norm voor de betreffende gezinssituatie, netto ziektekosten en netto woonlasten bij elkaar opgeteld Een auto met een hogere waarde dan 2269,- Een totale inboedel met een hogere waarde dan 2269,- De eventuele overwaarde op een huis (de waarde van het huis minus de hypotheek) Meer dan 2269,- extra financiële middelen voor personen die voor geboren zijn. 18 Op grond van art. 12 Uitvoeringsregeling Chantal Nelemans afstudeerscriptie Juridische Hogeschool Avans-Fontys