Titel IV Brand. Hoofdstuk I Algemene begrippen

Transcriptie

1 ARAD 06 Deel V Bepalingen met betrekking tot gemeenschappelijke industriële risico s Titel IV Brand Hoofdstuk I Algemene begrippen 1. VOORSCHRIFTEN 1.1. Wettelijke voorschriften 1001 Deze materie wordt geregeld door : a) de CODEX en meer bepaald door : - Titel I - Hoofdstuk III - Algemene principes betreffende het welzijnsbeleid; - Titel II - Hoofdstuk I - De interne dienst voor preventie en bescherming op het werk; - Titel II Hoofdstuk IV De comités voor preventie en bescherming op het werk; - Titel III - Hoofdstuk I - Afdeling 1 - Veiligheids- en gezondheidssignalering op het werk; - Titel III - Hoofdstuk IV - Afdeling 9 - Opslagplaatsen voor ontvlambare vloeistoffen. b) het ARAB en meer bepaald de artikelen 52, 53, 63bis, 197, 198, 202, 206, 217, 220, 240, 251, 251 bis, 252, 346, 347, 566, 567, 569, 574, 574 bis, 574 ter. c) het AREI en meer bepaald het artikel 104. d) bepaalde koninklijke besluiten en ministrieel rondschrijven waaronder : - het koninklijk besluit van , gewijzigd door het koninklijk besluit van , tot regeling van de indeling, de verpakking en het kenmerken van gevaarlijke preparaten met het oog op het op de markt brengen of het gebruik ervan (BS en BS ); - het koninklijk besluit van tot wijziging van het koninklijk besluit van 7 juli 1994 tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan de nieuwe gebouwen moeten voldoen (BS ). - het koninklijk besluit van betreffende de berekening van de brand- en gevarenindex;

2 Blz. 2 - Ministerieel rondschrijven van betreffende de berekening van de brand- en gevarenindex Andere voorschriften Naast de wettelijke voorschriften dient men ook rekening te houden met : - de in de reglementeringen en in de bouw- of exploitatievergunning vermelde vereisten; - de door de bevoegde brandweerdienst voorgeschreven vereisten; - de door de brandverzekeringsmaatschappijen voorgeschreven vereisten. 2. DEFINITIES EN CLASSIFICATIE 2.1. Definities 1002 Men verstaat onder : Brand : Ontdekking : Detectie : Melding : geheel van de verschijnselen behorend bij een nietgecontroleerde schadebrengende verbranding. De verbranding is een chemische reactie tussen een brandbare materie en zuurstof. Om tot stand te komen heeft deze chemische reactie energie of warmte nodig (bijvoorbeeld een vonk, een vlam, een temperatuurverhoging). een brand kan worden ontdekt door één of meer personen of door een detectiesysteem. een brand kan worden gedetecteerd door één of meer automatische middelen die gevoelig zijn voor de bijbehorende verschijnselen. Die middelen kunnen gebaseerd zijn op thermische, optische waarnemingen enz... de brandweer informeren over de ontdekking of de detectie van een brand. Waarschuwing :het doorgeven van de ontdekking of de detectie van een brand aan de organisatorisch daarbij betrokken personen. Alarm : Verwittiging aan de aanwezigen in een gebouw of installatie dat ze dit moeten verlaten.

3 Blz Classificatie BRANDHAARDEN 1003 Branden worden ingedeeld in 4 klassen volgens de aard van de brandbare materialen. - klasse A : droge branden van vaste materialen die over het algemeen van organische aard zijn en dus verkolen (hout, papier, enz...) waarvan de verbranding twee aspecten kan vertonen : Hevige verbranding met vlammen; Trage verbranding zonder vlammen (smeulend vuur). - klasse B : branden van vloeistoffen,(solventen, oliën, verven, koolwaterstoffen, enz...) of van producten die vloeibaar worden door de warmte (vetten, paraffine enz...). Dit vuur vertoont geen trage verbranding. Het zijn de ontstane dampen die branden. - klasse C : branden van gas (aardgas, propaan, butaan, acetyleen, enz...); - klasse D : branden van metalen (aluminium, magnesium, natrium, enz...) BRANDBARE STOF Het gedrag van het vuur hangt af van de fysische en/of chemische karakteristieken van de brandbare stoffen, voornamelijk van de volgende elementen : - voor vloeistoffen : het vlampunt (soms ontvlammingspunt genoemd), ttz. de minimale temperatuur op dewelke een vloeistof moet gebracht worden opdat de uitgestoten damp, vermengd met de omgevingslucht, zou kunnen ontstoken worden door contact met een vlam of een vonk; - voor de gassen, dampen en brandbare stoffen : het zelfontbrandingspunt (ook ontstekingstemperatuur genoemd) ttz. de minimale temperatuur op dewelke een brandbare stof in contact met de omgevingslucht spontaan ontbrandt zonder toevoer van een externe bron (vlam, vonk); - de ontploffingsgrenzen van mengsels van omgevingslucht met een gas, dampen, stof, enz, ttz. de minimale en de maximale concentraties van de brandbare stof in de lucht tussen dewelke de ontploffing mogelijk is; boven de maximale concentratie is er nog ontbranding mogelijk; - het calorisch vermogen van de materialen, ttz. de hoeveelheid warmte die vrijkomt bij hun verbranding in kj/kg.

4 Blz GEVAREN VAN BRAND 1004 De lichamelijke schade van brand ligt vooral bij de brandwonden en de verstikking. Men moet zeer bedacht zijn op het gevaar van verbrandingsgassen of rook. Men stelt dikwijls vast bij branden dat de gassen en de rook die voorkomen bij de verbranding van sommige stoffen of materialen meer slachtoffers maken dan het vuur zelf. De rookgassen vertonen vele gevaren die onmiddellijk inwerken op de veiligheid van personen : - de temperatuur die brandwonden veroorzaakt; - de toxiciteit die vergiftiging en verstikking veroorzaakt; - de slechte zichtbaarheid die het zicht hindert en dus de bewegingen bemoeilijkt. 4. OORZAKEN VAN BRAND 1005 Brand kan vele oorzaken hebben. De voornaamste zijn : 4.1. Elektriciteit Het gaat om branden die meestal ontstaan door een overbelasting, een ontoereikende koeling of een fout in de isolatie van de installaties en de gebruikte werkuitrustingen Elektrische ontladingen Het gaat om branden die ontstaan door elektrische ontladingen van restladingen op condensators en spoelen na uitschakelen van een machine of van statische opgeladen elementen (door condensatorwerking) welke gepaard gaan met vonkvorming (vb. bliksem tijdens een onweer) Vonken (elektrisch) Vonken kunnen ontstaan bij de bediening van stroomvoerende schakelaars, slechte contacten van geleidingsborstels (vb. panto) of koolborstels (motors).

5 Blz Wrijvingselektriciteit Dit is het ontstaan van elektrostatische ladingen door wrijving tussen twee materialen die met elkaar in contact komen. De vrijgekomen energie (vonken) kan ontbranding veroorzaken van een mengsel lucht en ontvlambaar gas of stof, bijvoorbeeld tijdens het overtanken van vloeibare gassen, brandstoffen, enz Open vuur Die branden hebben verschillende en zeer uiteenlopende oorzaken. Het kan gaan om een onachtzame roker, het gebruik van een brander, een brandhaard (brandend struikgewas, enz ), afvalverbranding, lassen Warmteontwikkeling afkomstig van verwarmingstoestellen of verwarmingsleidingen Het gaat om branden die ontstaan door : - straling : opwarming op afstand van het materiaal; - convectie : vb. uitlaat op te hoge temperatuur; - conductie(geleiding) : materiaal gelegd op of tegen het toestel of de leiding Spontane ontbranding Die branden ontstaan meer bepaald door een verhitting van een stof boven de zelfontbrandingstemperatuur of door een biochemische thermische reactie, (bijvoorbeeld van met olie doordrongen zaagsel of vodden) of door thermische chemische reacties (vb. te veel aan verharder bij het aanmaken van twee componenten hars, water op ongebluste kalk, enz...) Ontploffing Het gaat om branden die ontstaan door de ontploffing van bepaalde stoffen. (gassen, brandbare dampen, brandbare stof) Bewegingsenergie Bepaalde branden ontstaan door bewegingsenergie zoals het warmlopen van draaiende of schuivende machines (vb. warme asbus bij defecte lager of onvoldoende smering ervan).

6 Blz Gloeiende metaaldeeltjes Branden die ontstaan door wegspringende gloeiende metaaldeeltjes vb. - bij het lassen, snijbranden of slijpen kunnen deze gensters zelfs tot 10 m ver geraken; - gloeiende metaalkrullen tijdens metaalbewerking op draaibanken, schaafmachines, enz...; - afremming van treinen (remblokken) Smeulend vuur Branden die ontstaan door een niet gedoofde sigaret, dakwerken, enz EVOLUTIE VAN EEN BRAND 1006 De evolutie van elke brand kan worden ontbonden in drie opeenvolgende stadia : - het ontstaan - de ontwikkeling - de uitbreiding 5.1. Het ontstaan Om vuur te krijgen zijn altijd de 3 volgende elementen nodig : 1. brandbare stof 2. warmtebron 3. zuurstof De chemische reactie tussen brandbare stof en zuurstof kan enkel ontstaan door middel van energie of warmte; ze wordt in stand gehouden door de energie die wordt geleverd door de warmte, afkomstig van de verbranding. Het gaat om een kettingreactie. De vereiste gelijktijdige aanwezigheid van die 3 elementen voor het op gang brengen en het in stand houden van een vuur, wordt doorgaans weergegeven door de onderstaande vuurdriehoek.

7 Blz. 7 Zo begint papier bijvoorbeeld (brandbare stof), in aanraking met een aangestreken lucifer (warmtebron), in de lucht te branden (bevat zuurstof). In sommige gevallen kan ook een 4de element een rol spelen in de ontwikkeling van de brand; de aanwezigheid van sommige stoffen kan inderdaad : - de verbranding versnellen (deze stoffen worden "katalysatoren" genoemd); - hetzij de verbranding afremmen (deze stoffen worden "inhibitoren" genoemd) De ontwikkeling 1007 De ontwikkeling van een brand is afhankelijk van de voedingsbodem die hij in de buurt van zijn ontstaan vindt. Er bestaan echter aanzienlijke verschillen in de ontwikkeling van branden. Zo zijn er die gedurende uren en zelfs dagen smeulen met een trage en geringe warmteproductie. Ze zijn latent aanwezig en zeer moeilijk te ontdekken, tenzij door een branddetectie-installatie. Andere daarentegen ontwikkelen snel een grote hitte en verspreiden zich op enkele seconden of minuten tijd in de ruimte die ze kunnen innemen (vb. koolwaterstoffen). Dat verschil in snelheid hangt voornamelijk af van de volgende factoren : - het gedrag ten opzichte van vuur van alles wat zich in de betrokken ruimte bevindt; - de hoeveelheid materialen, stoffen en producten die met de warmte in aanraking komen of zouden kunnen komen; - de reactie van de materialen ten opzichte van vuur, onder andere van de wandbekleding; - de luchttoevoer of luchtafzuiging; - de tijd tussen het ontstaan van de verbranding en de doeltreffende tussenkomst van de blusmiddelen De uitbreiding De uitbreiding van een brand gebeurt in hoofdzaak door : - warmteoverdracht door convectie, geleiding of straling; - het wegslingeren van brandende deeltjes; - het uitstromen van brandende vloeistoffen.

8 Blz In een gebouw kan een brand zich op verschillende manieren verspreiden Doorheen de wanden Het vuur kan zich doorheen de wanden verspreiden doordat er spleten en vervolgens grotere openingen ontstaan, ofwel door warmteoverdracht door geleiding Langs de kokers Kokers die aan beide uiteinden open zijn, vormen een bijzonder gemakkelijke verspreidingsweg voor rook en vuur van het ene lokaal naar het andere. Ze spelen een uiterst nefaste rol in het verspreiden van vuur van benedenverdiepingen naar bovenverdiepingen. Traphallen bieden datzelfde gevaar Langs de gevels en de buitenmuren Een brand kan zich eveneens verspreiden van de onderkant naar de bovenkant van een gebouw en meer bepaald langs de vensteropeningen Verspreiding langs de kapconstructies en de daken Het vuur woedt er vaak zeer hevig, meer bepaald door de aanwezigheid van stof, rookgassen, wind.